«Κoυτί της Πανδώρας» η ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου
Ποιος μπορεί να εμποδίσει την υιοθέτηση παρόμοιων στρατηγικών σε Σκοτία, Φλάνδρα, Βόρεια Ιταλία (Παντανία κατά Λέγκα) Νότιο Τιρόλο με τη γερμανόφωνη πλειοψηφία του, αλλά και στις χώρες της πρώην ΕΣΣΔ;
Γιώργος Καπόπουλος, Δημοσιευμένο: 2007-10-20
Ως Κλείσιμο Εκκρεμότητας έβλεπαν και εξακολουθούν να βλέπουν οι ΗΠΑ τη «Ντε Γιούρε» Ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου μιας περιοχής Ντε Φάκτο ημιανεξάρτητης από τον Ιούνιο του 1999 όταν ετέθη υπό τον έλεγχο των δυνάμεων του ΝΑΤΟ. Στην πραγματικότητα η Ανεξαρτησία θα ανοίξει ένα Κουτί της Πανδώρας με σοβαρότατες επιπτώσεις σε μια σειρά από μέτωπα:
Στο κύρος του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών ως προς τη διαχείριση κρίσεων.
Στην ικανότητα της Ευρωπαϊκής Ενωσης να υιοθετεί ενιαία στάση και μάλιστα για κρίσεις επί ευρωπαϊκού εδάφους.
Σε μια σειρά από ανοικτά και υποβόσκοντα μειονοτικά- αποσχιστικά μέτωπα τόσο στη Δυτική και Ανατολική Ευρώπη, αλλά και στην πρώην ΕΣΣΔ.
Στον δημοκρατικό- ευρωπαϊκό προσανατολισμό, αλλά και στην εδαφική ακεραιότητα της Σερβίας και της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης.
Στη σταθερότητα, ακεραιότητα αλλά και την ίδια την επιβίωση της ΠΓΔΜ
Αποδυνάμωση ΟΗΕ και Διαχείριση Κρίσεων
Με πρόσφατη τη μετωπική διαφωνία ΗΠΑ-Ρωσίας, κατά τη διάρκεια της επίσκεψης Ράις και Γκέιτς στη Μόσχα, για την Αντιπυραυλική Ασπίδα, αλλά και για το μέλλον των Συμφωνιών Περιορισμού των Πυρηνικών Όπλων δεν πρόκειται να υπάρξει μέχρι τον Δεκέμβριο απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας που να επικυρώνει την Ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου. Ετσι παρά την τυπική ευθύνη του ΟΗΕ στην περιοχή η Ανεξαρτησία θα υλοποιηθεί με διακήρυξη της Βουλής στην Πρίστινα και θα στηριχθεί στις αναγνωρίσεις της μονομερούς αυτής ενέργειας από τις άλλες χώρες. Η παράκαμψη του ΟΗΕ- με δεδομένη την πρόθεση της Μόσχας να ασκήσει Βέτο- θα επηρεάσει δίχως αμφιβολία και τη διαχείριση και άλλων κρίσεων από το Συμβούλιο Ασφαλείας του Διεθνούς Οργανισμού, όπως τα Πυρηνικά Προγράμματα του Ιράν και της Βόρειας Κορέας.
Η 1η δοκιμασία των «27» Ενιαία Στάση της Ε.Ε
Ισπανία, Ρουμανία, Σλοβακία, Ελλάδα και Κύπρος αντιμετωπίζουν αρνητικά την αναγνώριση μονομερούς ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου για διαφορετικούς λόγους η καθεμία: Μαδρίτη, Μπρατισλάβα και Βουκουρέστι γιατί φοβούνται την επίδραση στα εσωτερικά μειονοτικά τους μέτωπα (Βάσκοι, Καταλανοί, και Ούγγροι), η Λευκωσία γιατί βλέπει προηγούμενο για μονομερείς αναγνωρίσεις του Ψευδοκράτους και η Αθήνα γιατί φοβάται γενικευμένη αστάθεια δίπλα στα βόρεια σύνορά της. Θα μπορέσουν οι 27 να υιοθετήσουν κοινή στάση, ώστε να καλύπτεται η επιτόπου στο Κοσσυφοπέδιο παρουσία του προσωπικού των αποστολών της Ε.Ε; Θα αρκεσθούν τα κράτη που έχουν αντιρρήσεις στη στάση της «Εποικοδομητικής Αποχής» που πρότεινε ο πρώην πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου Πατ Κοξ; Σε κάθε περίπτωση η στάση απέναντι στις εξελίξεις στο Κοσσυφοπέδιο θα είναι η πρώτη σοβαρή δοκιμασία των 27 μετά την επικύρωση της Συνθήκης στη Λισαβόνα.
Απο Σκοτία εως Β. Ιταλία
Αλλα μειονοτικά μέτωπα
Αν δικαιούνται οι Κοσοβάροι μονομερή διακήρυξη και στη συνέχεια διεθνούς αναγνώρισης της Ανεξαρτησίας ποιος μπορεί να εμποδίσει την υιοθέτηση παρόμοιων στρατηγικών σε Σκοτία, Φλάνδρα, Β. Ιταλία (Παντανία κατά Λέγκα) Νότιο Τιρόλο με τη γερμανόφωνη πλειοψηφία του, και αλλού. Σοβαρότερα είναι τα μειονοτικά αποσχιστικά μέτωπα στην πρώην ΕΣΣΔ με επίκεντρο τον Καύκασο και τη Γεωργία: Η Ν. Οσετία και η Αμπχαζία μπορούν να διεκδικήσουν την ένωσή τους με τη Ρωσία και να πιέσουν την Τιφλίδα να επανέλθει υπό την επιρροή της Μόσχας. Ακολουθούν Ανατ. Ουκρανία και Κριμαία όπου πλειοψηφούν οι Ρώσοι αλλά και Λετονία και Εσθονία μέλη του ΝΑΤΟ και της ΕΕ όπου οι ρωσικές μειονότητες δεν μπορούν να λάβουν την υπηκοότητα της χώρας που κατοικούν.
Απομονωτισμός
Σερβία και Βοσνία-Ερζεγοβίνη
Με δεδομένη την βραδύτατη πορεία των Δυτικών Βαλκανίων προς την ΕΕ (πλην Κροατίας) η αναγνώριση της μονομερούς απόσχισης του Κοσσυφοπεδίου από τους «27» θα ευνοήσει έναν αντιευρωπαϊκό απομονωτισμό στο Βελιγράδι. Εναν απομονωτισμό που στην περίπτωση συνέχισης και όξυνσης της σημερινής ψυχροπολεμικής αντιπαράθεσης Ουάσιγκτον-Μόσχας θα βρει στη Ρωσία ένα σημαντικό διεθνές έρεισμα.
Επιπλέον είναι υπαρκτός ο κίνδυνος να ανοίξουν τα άλλα μειονοτικά μέτωπα της Σερβίας: Ούγγροι στη Βοϊβοντίνα, Μουσουλμάνοι στο Σαντζάκ, Αλβανοί στο Πρέσεβο και Βούλγαροι στην περιοχή Βράνια Πιρότ. Σε ότι αφορά τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη ποιος μπορεί να στερήσει από τη Βουλή στην Μπάνια Λούκα αυτό που δικαιούται η Βουλή στην Πρίστινα, την ανακήρυξη δηλαδή μονομερούς Ανεξαρτησίας για τη Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας κίνηση που θα οδηγήσει σε συμμετρική απόσχιση των Κροατών της Ερζεγοβίνης με άμεση επίπτωση την περιπλοκή της ευρωπαϊκής πορείας του Ζάγκρεμπ.
Το ερώτημα
Θα αντέξει η ΠΓΔΜ;
Την ώρα που συζητούμε την εκκρεμότητα της ονομασίας με τα Σκόπια δρομολογούνται εξελίξεις που υποθηκεύουν την ίδια την επιβίωση της ΠΓΔΜ. Οι Αλβανοί της ΠΓΔΜ που ζούσαν μαζί με τους Κοσοβάρους ομοεθνείς τους στην Ενιαία Γιουγκοσλαβία δεν πρόκειται την επαύριον της Ανεξαρτησίας της Πρίστινα να δεχθούν την παράταση της συμφωνίας της Αχρίδας του 2001 που τερμάτισε την ένοπλη ανταρσία τους με τη χορήγηση περιορισμένης αυτονομίας σε επίπεδο διευρυμένων Δήμων. Πιο πολυάριθμοι από τον πληθυσμό του Μαυροβουνίου που κατέκτησε την Ανεξαρτησία του οι Αλβανοί της ΠΓΔΜ δεν θα διεκδικήσουν τη μετατροπή της χώρας σε Διζωνική - Δικοινοτική Ομοσπονδία όπου θα είναι ισότιμο συνιδρυτικό στοιχείο.
Πώς θα αντιδράσουν οι Σλαβομακεδόνες της ΠΓΔΜ που θα είναι αντιμέτωποι με τρεις Αλβανικές Οντότητες σε περίπτωση μετατροπής της χώρας σε Ομοσπονδία; Θα ακολουθήσουν τον δρόμο της Τσεχίας και της Σλοβακίας;
Στην περίπτωση αυτή σε μια ακρωτηριασμένη εδαφικά και μονοεθνική πληθυσμιακά ΠΓΔΜ θα ξεπροβάλει η ιστορική αντιπαράθεση Φιλοβουλγαρισμού και Μακεδονισμού σε σύγχρονη έκδοση: Στη σκιά του Αλβανικού Εθνικισμού εντός ενός συρρικνωμένου εδαφικά κράτους ή στην προστατευτική σκιά της συγγενούς έως ομοεθνούς Βουλγαρίας ήδη μέλους του ΝΑΤΟ και της ΕΕ;
Η Ουάσιγκτον
Απλουστευτική προσέγγιση
Στα παραπάνω η Ουάσιγκτον περιορίζεται στην επισήμανση ότι το Κοσσυφοπέδιο αποτελεί ειδική περίπτωση με απόφαση του ΟΗΕ και δεν δημιουργεί προηγούμενο. Μεταθέτει στην πλήρη ένταξη στην ΕΕ τη σταθεροποίηση της περιοχής και υποτιμά ότι ακόμη και μετά την υιοθέτηση της Μεταρρυθμιστικής Συνθήκης η ικανότητα των 27 να προχωρήσουν σε Νέα Διεύρυνση θα παραμένει ζητούμενη. Τέλος επιχειρεί να διασκεδάσει τις ανησυχίες των Σλαβομακεδόνων με ένα αντάλλαγμα άνευ ουσιαστικού αντικρίσματος την προώθηση της αναγνώρισης της Συνταγματικής Ονομασίας της χώρας σε επίπεδο διμερών σχέσεων. Με τα παραπάνω δεδομένα το νέο, το πραγματικό «Μακεδονικό Ζήτημα» για την Αθήνα δεν είναι πλέον η ονομασία, αλλά ο κίνδυνος κατάρρευσης βορείως των συνόρων μας του Συνοριακού Στάτους Κβο.
Μεγάλες επιπτώσεις στην ευρύτερη περιοχή
Ευθεία αμφισβήτηση της ικανότητας του ΟΗΕ να διαχειρίζεται κρίσεις
Αμφισβητείται και η ικανότητα της Ε.Ε. να αντιμετωπίσει με ενιαία στάση κρίσεις στη «γειτονά της»
Ανοίγουν μειονοτικά και αποσχιστικά μέτωπα στη Δυτική και Ανατ. Ευρώπη αλλά και στην πρώην Ε.Σ.Σ.Δ.
Απειλείται η σταθερότητα και η ακεραιότητα της ΠΓΔΜ
Μπαίνουν σε κίνδυνο η εδαφική ακεραιότητα της Σερβίας και της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης αλλά και ο ευρωπαϊκός πολιτισμός τους .
Στο κύρος του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών ως προς τη διαχείριση κρίσεων.
Στην ικανότητα της Ευρωπαϊκής Ενωσης να υιοθετεί ενιαία στάση και μάλιστα για κρίσεις επί ευρωπαϊκού εδάφους.
Σε μια σειρά από ανοικτά και υποβόσκοντα μειονοτικά- αποσχιστικά μέτωπα τόσο στη Δυτική και Ανατολική Ευρώπη, αλλά και στην πρώην ΕΣΣΔ.
Στον δημοκρατικό- ευρωπαϊκό προσανατολισμό, αλλά και στην εδαφική ακεραιότητα της Σερβίας και της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης.
Στη σταθερότητα, ακεραιότητα αλλά και την ίδια την επιβίωση της ΠΓΔΜ
Αποδυνάμωση ΟΗΕ και Διαχείριση Κρίσεων
Με πρόσφατη τη μετωπική διαφωνία ΗΠΑ-Ρωσίας, κατά τη διάρκεια της επίσκεψης Ράις και Γκέιτς στη Μόσχα, για την Αντιπυραυλική Ασπίδα, αλλά και για το μέλλον των Συμφωνιών Περιορισμού των Πυρηνικών Όπλων δεν πρόκειται να υπάρξει μέχρι τον Δεκέμβριο απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας που να επικυρώνει την Ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου. Ετσι παρά την τυπική ευθύνη του ΟΗΕ στην περιοχή η Ανεξαρτησία θα υλοποιηθεί με διακήρυξη της Βουλής στην Πρίστινα και θα στηριχθεί στις αναγνωρίσεις της μονομερούς αυτής ενέργειας από τις άλλες χώρες. Η παράκαμψη του ΟΗΕ- με δεδομένη την πρόθεση της Μόσχας να ασκήσει Βέτο- θα επηρεάσει δίχως αμφιβολία και τη διαχείριση και άλλων κρίσεων από το Συμβούλιο Ασφαλείας του Διεθνούς Οργανισμού, όπως τα Πυρηνικά Προγράμματα του Ιράν και της Βόρειας Κορέας.
Η 1η δοκιμασία των «27» Ενιαία Στάση της Ε.Ε
Ισπανία, Ρουμανία, Σλοβακία, Ελλάδα και Κύπρος αντιμετωπίζουν αρνητικά την αναγνώριση μονομερούς ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου για διαφορετικούς λόγους η καθεμία: Μαδρίτη, Μπρατισλάβα και Βουκουρέστι γιατί φοβούνται την επίδραση στα εσωτερικά μειονοτικά τους μέτωπα (Βάσκοι, Καταλανοί, και Ούγγροι), η Λευκωσία γιατί βλέπει προηγούμενο για μονομερείς αναγνωρίσεις του Ψευδοκράτους και η Αθήνα γιατί φοβάται γενικευμένη αστάθεια δίπλα στα βόρεια σύνορά της. Θα μπορέσουν οι 27 να υιοθετήσουν κοινή στάση, ώστε να καλύπτεται η επιτόπου στο Κοσσυφοπέδιο παρουσία του προσωπικού των αποστολών της Ε.Ε; Θα αρκεσθούν τα κράτη που έχουν αντιρρήσεις στη στάση της «Εποικοδομητικής Αποχής» που πρότεινε ο πρώην πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου Πατ Κοξ; Σε κάθε περίπτωση η στάση απέναντι στις εξελίξεις στο Κοσσυφοπέδιο θα είναι η πρώτη σοβαρή δοκιμασία των 27 μετά την επικύρωση της Συνθήκης στη Λισαβόνα.
Απο Σκοτία εως Β. Ιταλία
Αλλα μειονοτικά μέτωπα
Αν δικαιούνται οι Κοσοβάροι μονομερή διακήρυξη και στη συνέχεια διεθνούς αναγνώρισης της Ανεξαρτησίας ποιος μπορεί να εμποδίσει την υιοθέτηση παρόμοιων στρατηγικών σε Σκοτία, Φλάνδρα, Β. Ιταλία (Παντανία κατά Λέγκα) Νότιο Τιρόλο με τη γερμανόφωνη πλειοψηφία του, και αλλού. Σοβαρότερα είναι τα μειονοτικά αποσχιστικά μέτωπα στην πρώην ΕΣΣΔ με επίκεντρο τον Καύκασο και τη Γεωργία: Η Ν. Οσετία και η Αμπχαζία μπορούν να διεκδικήσουν την ένωσή τους με τη Ρωσία και να πιέσουν την Τιφλίδα να επανέλθει υπό την επιρροή της Μόσχας. Ακολουθούν Ανατ. Ουκρανία και Κριμαία όπου πλειοψηφούν οι Ρώσοι αλλά και Λετονία και Εσθονία μέλη του ΝΑΤΟ και της ΕΕ όπου οι ρωσικές μειονότητες δεν μπορούν να λάβουν την υπηκοότητα της χώρας που κατοικούν.
Απομονωτισμός
Σερβία και Βοσνία-Ερζεγοβίνη
Με δεδομένη την βραδύτατη πορεία των Δυτικών Βαλκανίων προς την ΕΕ (πλην Κροατίας) η αναγνώριση της μονομερούς απόσχισης του Κοσσυφοπεδίου από τους «27» θα ευνοήσει έναν αντιευρωπαϊκό απομονωτισμό στο Βελιγράδι. Εναν απομονωτισμό που στην περίπτωση συνέχισης και όξυνσης της σημερινής ψυχροπολεμικής αντιπαράθεσης Ουάσιγκτον-Μόσχας θα βρει στη Ρωσία ένα σημαντικό διεθνές έρεισμα.
Επιπλέον είναι υπαρκτός ο κίνδυνος να ανοίξουν τα άλλα μειονοτικά μέτωπα της Σερβίας: Ούγγροι στη Βοϊβοντίνα, Μουσουλμάνοι στο Σαντζάκ, Αλβανοί στο Πρέσεβο και Βούλγαροι στην περιοχή Βράνια Πιρότ. Σε ότι αφορά τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη ποιος μπορεί να στερήσει από τη Βουλή στην Μπάνια Λούκα αυτό που δικαιούται η Βουλή στην Πρίστινα, την ανακήρυξη δηλαδή μονομερούς Ανεξαρτησίας για τη Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας κίνηση που θα οδηγήσει σε συμμετρική απόσχιση των Κροατών της Ερζεγοβίνης με άμεση επίπτωση την περιπλοκή της ευρωπαϊκής πορείας του Ζάγκρεμπ.
Το ερώτημα
Θα αντέξει η ΠΓΔΜ;
Την ώρα που συζητούμε την εκκρεμότητα της ονομασίας με τα Σκόπια δρομολογούνται εξελίξεις που υποθηκεύουν την ίδια την επιβίωση της ΠΓΔΜ. Οι Αλβανοί της ΠΓΔΜ που ζούσαν μαζί με τους Κοσοβάρους ομοεθνείς τους στην Ενιαία Γιουγκοσλαβία δεν πρόκειται την επαύριον της Ανεξαρτησίας της Πρίστινα να δεχθούν την παράταση της συμφωνίας της Αχρίδας του 2001 που τερμάτισε την ένοπλη ανταρσία τους με τη χορήγηση περιορισμένης αυτονομίας σε επίπεδο διευρυμένων Δήμων. Πιο πολυάριθμοι από τον πληθυσμό του Μαυροβουνίου που κατέκτησε την Ανεξαρτησία του οι Αλβανοί της ΠΓΔΜ δεν θα διεκδικήσουν τη μετατροπή της χώρας σε Διζωνική - Δικοινοτική Ομοσπονδία όπου θα είναι ισότιμο συνιδρυτικό στοιχείο.
Πώς θα αντιδράσουν οι Σλαβομακεδόνες της ΠΓΔΜ που θα είναι αντιμέτωποι με τρεις Αλβανικές Οντότητες σε περίπτωση μετατροπής της χώρας σε Ομοσπονδία; Θα ακολουθήσουν τον δρόμο της Τσεχίας και της Σλοβακίας;
Στην περίπτωση αυτή σε μια ακρωτηριασμένη εδαφικά και μονοεθνική πληθυσμιακά ΠΓΔΜ θα ξεπροβάλει η ιστορική αντιπαράθεση Φιλοβουλγαρισμού και Μακεδονισμού σε σύγχρονη έκδοση: Στη σκιά του Αλβανικού Εθνικισμού εντός ενός συρρικνωμένου εδαφικά κράτους ή στην προστατευτική σκιά της συγγενούς έως ομοεθνούς Βουλγαρίας ήδη μέλους του ΝΑΤΟ και της ΕΕ;
Η Ουάσιγκτον
Απλουστευτική προσέγγιση
Στα παραπάνω η Ουάσιγκτον περιορίζεται στην επισήμανση ότι το Κοσσυφοπέδιο αποτελεί ειδική περίπτωση με απόφαση του ΟΗΕ και δεν δημιουργεί προηγούμενο. Μεταθέτει στην πλήρη ένταξη στην ΕΕ τη σταθεροποίηση της περιοχής και υποτιμά ότι ακόμη και μετά την υιοθέτηση της Μεταρρυθμιστικής Συνθήκης η ικανότητα των 27 να προχωρήσουν σε Νέα Διεύρυνση θα παραμένει ζητούμενη. Τέλος επιχειρεί να διασκεδάσει τις ανησυχίες των Σλαβομακεδόνων με ένα αντάλλαγμα άνευ ουσιαστικού αντικρίσματος την προώθηση της αναγνώρισης της Συνταγματικής Ονομασίας της χώρας σε επίπεδο διμερών σχέσεων. Με τα παραπάνω δεδομένα το νέο, το πραγματικό «Μακεδονικό Ζήτημα» για την Αθήνα δεν είναι πλέον η ονομασία, αλλά ο κίνδυνος κατάρρευσης βορείως των συνόρων μας του Συνοριακού Στάτους Κβο.
Μεγάλες επιπτώσεις στην ευρύτερη περιοχή
Ευθεία αμφισβήτηση της ικανότητας του ΟΗΕ να διαχειρίζεται κρίσεις
Αμφισβητείται και η ικανότητα της Ε.Ε. να αντιμετωπίσει με ενιαία στάση κρίσεις στη «γειτονά της»
Ανοίγουν μειονοτικά και αποσχιστικά μέτωπα στη Δυτική και Ανατ. Ευρώπη αλλά και στην πρώην Ε.Σ.Σ.Δ.
Απειλείται η σταθερότητα και η ακεραιότητα της ΠΓΔΜ
Μπαίνουν σε κίνδυνο η εδαφική ακεραιότητα της Σερβίας και της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης αλλά και ο ευρωπαϊκός πολιτισμός τους .
