ΓΙΑ ΠΟΙΑ ΑΡΙΣΤΕΡΑ;

Η ανανεωτική αριστερά ανέκαθεν χαρακτηριζόταν από τις ρηξικέλευθες θέσεις της, τις εύστοχες αναλύσεις της και τη διατύπωση συγκεκριμένων αντιπροτάσεων. Ο λόγος μας υπήρξε εναλλακτικός και ανταγωνιστικός τόσο με το κυρίαρχο ελληνικό μοντέλο του κομματικού-πελατειακού κράτους που υπηρετούν ΝΔ και, μετά το 1981, το ΠΑΣΟΚ όσο τον απλουστευτικό, καταγγελτικό και εν τέλει αναποτελεσματικό λόγο της υπόλοιπης Αριστεράς και βασικά του ΚΚΕ.

Ήταν ένα απλό μοντέλο: Το Κόμμα λειτουργώντας ως συλλογικός διανοούμενος θα έβγαζε τις σωστές θέσεις, και η κοινωνία κρίνοντας ορθολογικά θα τις έκανε κτήμα της και θα κινητοποιούνταν για την προώθησή τους. Πράγματι οι θέσεις αυτές, οι αναζητήσεις και οι προτάσεις της ανανεωτικής αριστεράς, είτε σχετικά με την Ευρώπη, είτε σχετικά με τον υπαρκτό, με το περιβάλλον, τη σχέση κόμματος και κινημάτων, τον εθνικισμό και την εξωτερική πολιτική κλπ., επιβεβαιώθηκαν από την ίδια την κατοπινή εξέλιξη. Θέσεις που στην εποχή τους λοιδωρήθηκαν, τώρα έχουν γίνει κοινός τόπος. Κι όμως, αυτές τις επιτυχίες ανανεωτική αριστερά ποτέ δεν κατάφερε να τις κεφαλαιοποιήσει.

Κι ο λόγος ήταν ότι η κοινωνία ποτέ δε στρατεύτηκε πίσω από τις θέσεις της ανανεωτικής αριστεράς. Ένα τμήμα της μας αντιμετώπιζε με συμπάθεια, μας θεωρούσε όμως «καλούς αλλά μικρούς». Ένα άλλο, ειδικά ανάμεσα στα κατώτερα στρώματα, προτίμησε μια αριστερά που μιλούσε «απλά» και «καθαρά» και στρατεύτηκε πίσω από το ΚΚΕ ή το νεανικό ΠΑΣΟΚ του Α. Παπανδρέου. Οι εξελίξεις, βέβαια, έδειξαν ποιες θέσεις ήταν πραγματικά ρηξικέλευθες και ποιες, από την άλλη, οδήγησαν στην ανάλωση του ριζοσπαστισμού της Μεταπολίτευσης και τη χρήση του στην οικοδόμηση ενός κράτους κομματικού. Αυτό όμως δε γλίτωσε το τότε ΚΚΕ (εσ.) από την ήττα του στον αγώνα για την ηγεμονία της ελληνικής Αριστεράς, ούτε από την περιθωριοποίησή του στο πολιτικό σκηνικό.

Για πολλούς η ανανεωτική Αριστερά ήταν «των σαλονιών», «διανοούμενοι» μακριά από τις «ανάγκες του λαού». Και από ένα σημείο και μετά, μετά από τις απογοητεύσεις, τις διασπάσεις και τη συνολική κρίση στην Αριστερά μετά τα γεγονότα του ’89, ο κομματικός μηχανισμός (του ΣΥΝ πια) έχασε τη δυνατότητα αλλά και τη διάθεση να ανοίξει νέα ζητήματα στην κοινωνία. Τραγική ειρωνεία: Σε αυτήν την περίοδο η ελληνική κοινωνία έχει αλλάξει αρκετά, ώστε το λόγο της ανανεωτικής Αριστεράς να οικειοποιείται το εκσυγχρονιστικό ΠΑΣΟΚ του Κ. Σημίτη. Και τα πρώτα κοινωνικά κινήματα να κάνουν την εμφάνισή τους στους δρόμους και της γειτονιές της Ευρώπης. Ο χώρος όμως δεν μπόρεσε να εκμεταλλευτεί αυτές τις εξελίξεις. Βρισκόταν σε κρίση εκλογική, οργανωτική, ιδεολογική.

Το κάλεσμα για «αριστερή στροφή» του ΣΥΝ ήρθε ως απάντηση σε αυτήν την κρίση και μέσα σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα έγινε πλειοψηφικό ρεύμα. Για τους εκφραστές του, το κόμμα έπρεπε να αντιπαρατεθεί συνολικά με το ΠΑΣΟΚ και να προχωρήσει σε μια επιστροφή στις ρίζες, πιο κοντά στα «λαϊκά στρώματα», μέσα από τη συνεργασία με οργανώσεις της επαναστατικής Αριστεράς. Ο συνεπής αντιπολιτευτικός λόγος θεωρήθηκε σημαντικότερος από τις εναγώνιες αναζητήσεις μιας αντιπρότασης. Ξαφνικά ο ΣΥΡΙΖΑ άρχισε να αντικαθιστά το ΣΥΝ, αλλά και ο ίδιος ο ΣΥΝ έγινε χώρος όχι της ανανεωτικής παρά της ριζοσπαστικής αριστεράς. Γύρω από αυτήν τη σημειολογική διαφοροποίηση (ριζοσπαστική ή ανανεωτική αριστερά) δομήθηκαν και οι εσωκομματικές διαφοροποιήσεις.

Αυτή η κατάσταση δεν μπορούσε να συνεχιστεί επ’ αόριστον. Αν οι εναλλακτικές θέσεις και προτάσεις δεν έχουν νόημα, εφόσον δεν ανοίγονται στην κοινωνία, αντίστοιχα οι κινηματικές δράσεις, τις οποίες άρχισε να υιοθετεί ξανά το κόμμα, δεν μπορούν να αναφέρονται στον εαυτό τους, πρέπει να έχουν συγκεκριμένο περιεχόμενο και συγκεκριμένη θέση. Το κόμμα έδειξε να το αντιλαμβάνεται αυτό, ακόμα κι αν συνεχίζονταν οι εσωτερικές διαφωνίες. Ο δημόσιος λόγος μας, η εικόνα μας στην κοινωνία, τα περισσότερα από τα θεματικά και προγραμματικά μας κείμενα έδειξαν την εικόνα ενός χώρου που συνεχίζει τις καλύτερες παράδοσης της Άλλης Αριστεράς, μπολιασμένης στα πολύχρωμα κοινωνικά κινήματα των ημερών μας. Μιας αριστεράς όχι ριζοσπαστικής ή ανανεωτικής, ούτε άθροισμα δύο διαφορετικών και ασυμφιλίωτων μεταξύ τους ρευμάτων. Ο ΣΥΝ του ΣΥΡΙΖΑ και της εκλογικής επιτυχίας της 16ης Σεπτεμβρίου είναι κόμμα της ριζοσπαστικής και ανανεωτικής αριστεράς. Είναι προϊόν δημιουργικής σύνθεσης.

Όσοι, όπως ο Α. Αλαβάνος, περιέγραψαν το εκλογικό ποσοστό του ΣΥΝ ως δοκιμή φαίνεται ότι έχουν αντιληφθεί πολύ καλά το νέο αυτό πολιτικό περιβάλλον. Έχουμε κερδίσει τη στήριξη και τη συμπάθεια ενός σημαντικού κομματιού της ελληνικής κοινωνίας. Είναι λοιπόν χρέος μας να διοχετεύσουμε αυτό το κοινωνικό δυναμικό προς μια κατεύθυνση δημιουργική.

*Πτυχιούχος Ιστορία ΑΠΘ/ Νεολαία ΣΥΝ