Ανανεωτική ριζοσπαστική αριστερά και ΜΜΕ
Στάθης Λουκάς, Αυγή, Δημοσιευμένο: 2007-12-15
Προκαλεί μεγάλη «ατονία», διαχρονικά, η προσέγγιση του ζητήματος των «σχέσεων» μας με τα τηλεοπτικά ΜΜΕ, αρχίζοντας από την περίπτωση του «ΑΛΦΑ» που παρουσιάσθηκε εδώ και κάμποσους μήνες. Μια προσέγγιση που πέρα από κάθε τι άλλο φαίνεται να κινείται στη λογική του «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα», στην κατεύθυνση των ψευτορίξεων για την επιδίωξη της «τελεολογικής λύσης ». Γιατί ο τρόπος με τον οποίο «η ηγεσία» του ΣΥΝ αντιμετώπισε τα μέτρα της ανεξάρτητης Αρχής για τον δίαυλο «ΑΛΦΑ» μια τέτοια νοοτροπία μου φέρνει στις βιονευρονικές σελίδες της μνήμης. Δηλ. δεν μας ενδιαφέρει αν παραβιάζονται τα νομοθετικά πλαίσια από τη στιγμή: Πρώτον: που το αφεντικό του «ΑΛΦΑ» μας καλεί, μεγαλοσύνη του, στις τηλεοπτικές πολιτικές αντιπαραθέσεις και Δεύτερον: μια και δεν εφαρμόζονται σωστά οι νόμοι προς κάθε κατεύθυνση, γι΄ αυτό σωστά ο «ΑΛΦΑ» όπως και εμείς («κόκκινος»)τους παραβιάζουμε.
Μια τέτοια προσέγγιση μπορεί να πει κανείς, με απλόχερη ευγένεια, είναι το λιγότερο άκρως «περιοριστική». Η κενή περιεχομένου φρασεολογία – που συνήθως την συνοδεύει - εμποδίζει την ανάληψη πρωτοβουλιών στην κατεύθυνση διαμόρφωσης των αναγκαίων πολιτικών συγκλίσεων, όταν μάλιστα υπάρχει πρόσφορο έδαφος, και μεταρρυθμιστικών διαδικασιών για την ισότιμη συμμετοχή των πολιτικών φορέων στην τηλεοπτική «πληροφόρηση» και ρύθμιση της συνολικά. Ενώ το σπουδαιότερο την εμποδίζει να αναπτύξει την πολιτική ικανότητα διάκρισης μιας - μαζί με τον κατακερματισμό και υποβάθμιση της εργασίας - από τις πιο σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης που ενισχύει τον ρόλο των ΜΜΕ.
Αυτή σχετίζεται με το ότι από την σκοπιά της οργάνωσης και λειτουργίας της πολιτικής, των θεσμικών εκπροσωπήσεων και εκφράσεων της, έχει πιο αρνητικές επιπτώσεις η αποδυνάμωση και σταδιακή δύση του Κράτους - Έθνους σε σχέση με την παγκοσμιοποίηση των αγορών.
Πολλές φορές, σε αυτή εδώ την «πόλιν», που «ανακαλύφθηκε» η πολιτική, μας ξεφεύγουν από την προσοχή τα συγκεκριμένα και σημαντικότερα. Όπως π.χ ότι στα πλαίσια του Κράτους-Έθνους διαμορφώθηκαν, βασανιστικά και με αγώνες: η πολιτική δημοκρατία, οι θεσμοί της πολιτικής έκφρασης και αντιπροσώπευσης, το σύνολο των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, των κοινωνικών εκφράσεων και των συλλογικών και ατομικών ταυτοτήτων. Διαμορφώθηκε εκείνο το πλαίσιο που εξασφάλιζε τους λόγους για να «είναι μαζί» οι πολίτες- πέρα από το απλό οικονομικό συμφέρον- δηλ. διαμορφώθηκαν εκείνοι οι δεσμοί, εκείνα τα «σθένη» με διαφορετικά ποιοτικά χαρακτηριστικά, που μπορεί απλοποιητικά να ονομάσουμε σαν «ένα συναίσθημα για μια κοινή τύχη».
Είναι πια κοινά αποδεκτό ότι παρατηρείται μια αποδυνάμωση του Κράτους-Έθνους, που σε συνδυασμό με την υποβάθμιση και το ξέφτισμα τις εργασίας σε διάφορες μορφές, βάζει σε κρίση την πολιτική αντιπροσώπευση: με τους θεσμούς της, τις λειτουργίες και τις εκφράσεις της, ενδεικτικά παραδείγματα τελευταία μεγάλη αποχή στις εκλογές, η κρίση συνδικαλιστικών και επιστημονικών εκπροσωπήσεων κλπ. Και σαν συνέπεια έχουμε ότι απαλύνει, εξασθενίζει το πλαίσιο των κοινωνικών παρουσιών και ταυτοτήτων κλπ επάνω στις οποίες αυτή διαμορφώνεται και εκφράζεται.
Όμως με την αποδυνάμωση των υποχρεώσεων και δικαιωμάτων, των ταυτοτήτων και των χαρακτηριστικών της κοινής τύχης, δημιουργείται ένα τεράστιο κενό και ένα τεράστιο ερώτημα: «είναι δυνατόν μια κοινωνία να υπάρξει μόνον σαν άθροισμα ατόμων με μόνον οικονομικά συμφέροντα; Και αν με ποιο κόστος;»
Δεν είναι τυχαίο το ότι τώρα τελευταία ξανάρχεται στην επιφάνεια ένα από τα ερωτηματικά, που νομίζουμε ότι είχαμε ξεπεράσει μετά από μια βασανιστική και αντιφατική πορεία το τελευταίο τέταρτο του περασμένου αιώνα. Αυτό επιτείνεται από την κρίση του πολιτικού συστήματος και των εθιμικών πολιτικών σχέσεων που έφερε στην επιφάνεια ο τρόπος προκήρυξης των εκλογών και οι ίδιες οι εκλογές με το αποτέλεσμα τους και τις επιπτώσεις των.
Και πρόκειται για εκείνο που σχετίζεται με το μέλλον αυτής εδώ της χώρας και των κατοίκων της. Εμείς ποιοι είμαστε σε σχέση με τους άλλους και προς τα που πάμε. Πώς πρέπει να κινηθούμε για να μην διατρέξουμε τον κίνδυνο να χαθούμε είτε βάλουμε το λιθαράκι στην κατεύθυνση της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, είτε όπως μερικοί ισχυρίζονται ότι είμαστε το κέντρο της γης όπως την περίοδο της Δελφικής Αμφικτυονίας ή ότι πρέπει να προσδεθούμε στο πέραν του Ατλαντικού άρμα.
Αν αυτό, βέβαια, δεν είναι το πρόβλημα ή σημαντικό μέρος του προβλήματος τότε τη έννοια έχει η συζήτηση γύρω: από τις σχέσεις μας με την Τουρκία, για το Μακεδονικο/Σκοπιανό άγχος και από το ρόλο μας στα Βαλκάνια, από το ρόλο μας στη διαμόρφωση της πολιτικής προοπτικής της ΕΕ, από τις ανατροπές που προκαλεί η αλλαγή του παραγωγικού προτύπου, ο κατακερματισμός της εργασίας κλπ, από τις αποφάσεις του Κ.Καραμανλή. και τους προσανατολισμούς του Γ. Παπανδρέου, από το ρόλο του Χριστόδουλου (Εκκλησίας).
Σε αυτό δε το κενό και σε αυτά τα ερωτήματα που προκύπτουν, από την κρίση και έλλειψη της πολιτικής ή την αδυναμία της να απαντήσει, υπεισέρχεται από τη μια μεριά η εκκλησία (το Χ.Ο κλπ δίνουν βεβαιότητες) και από την άλλη μεριά η οικονομία μέσω των ΜΜΕ.
Η διττή αυτή παρέμβαση, που τείνει να δημιουργήσει δεσμεύσεις όδευσης ή να υποκαταστήσει τη πολιτική, βάζει σε μεγάλο κίνδυνο την δημοκρατία. Εντυπωσιάζει το γεγονός και ο τρόπος με τον οποίο οι παραδοσιακοί θεσμοί της εξουσίας και της αντιπροσώπευσης (Βουλή, θεσμοί λειτουργίας και εγγύησης κλπ) αδειάζονται από περιεχόμενο, μπροστά στην τεράστια ισχύ των ΜΜΕ που από την άλλη μεριά επηρεάζουν την εκλογική επιλογή. Ενώ τα δικαιώματα των πολιτών και εργαζομένων – που προβάλλονται καμιά φορά, αλλά κύρια υποκριτικά για να αποδυναμώσουν τη σχέση τους με την πολιτική- φαίνονται “αδύναμα” μπροστά στην παντοδυναμία των οικονομικών και χρηματιστηριακών ομάδων, που αυτά τα ΜΜΕ χρηματοδοτούν και ελέγχουν.
Χωρίς να αντιμετωπισθεί αυτό το θέμα - που σχετίζεται με την «ηγεμονία» της πολιτικής και των θεσμών της απέναντι στα ΜΜΕ - ο ριζοσπαστισμός- κινηματισμός (όταν υπάρχει) και ο μεταρρυθμισμός καταντάνε μια κουλτούρα καθεμία της υποδιαίστερη. Ενώ τα οποιαδήποτε προγράμματα χάνουν κάθε πειστικότητα ή παραμένουν αποφάσεις «Δογματοικουμενικών Συνόδων» όπως παρατηρούμε με μεγάλη ευκρίνεια και στην ελληνική πραγματικότητα. Και όλα περιορίζονται σε ένα κατάλογο πραγμάτων που πρέπει να γίνουν χωρίς να ξεκαθαρίζεται πως πρέπει να γίνουν, με ποιους πρέπει να γίνουν, για ποιούς πρέπει να γίνουν και γιατί πρέπει να γίνουν, μια και η Δημοκρατία κινδυνεύει να καταντήσει ένα κέλυφος χωρίς περιεχόμενο. Γίνεται φανερό ότι για την αντιμετώπιση ενός τέτοιου κινδύνου δεν αρκεί η δήθεν «ρήξη» που σηματοδοτεί ο «κόκκινος» σταθμός, ο συντονισμός ή ενότητα της αριστεράς κομουνιστικής προέλευσης με τις τεράστιες αντιφάσεις και οπισθοδρομήσεις..
Και η «ατονία» μεγεθύνεται ακόμη περισσότερο από την προσέγγιση «χαντζήδων = προσκυνητών» επισκεπτών, πολλάκις παθητικά και χωρίς ίχνος κριτικής σκέψης, που χαρακτηρίζει την παρουσία πολιτικών στελεχών σε ορισμένες τηλεεισαγγελικές και τηλεδικαστικές εκπομπές. Οι υπεύθυνοι των οποίων καταγγέλλουν τα πιο απίθανα και πιθανά σκάνδαλα (εκτός από εκείνα των μπερλουσκονιδείων κυρίων τους) που είναι αποτέλεσμα των κενών της πολιτικής, ενώ το καίριο πρόβλημα είναι να καλύψει η ίδια αυτά τα κενά. Όταν η ίδια δεν το κάνει δημιουργεί καταστάσεις αντιπολιτικής, και χειραγώγησης της πολιτικής που αποτελούνται από « από ανθρώπινα υλικά» που κάθε άλλο είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που ίδια η κρίση της πολιτικής έφερε στην επιφάνεια. Αντίθετα μέσα από αυτή τη διαδικασία αποσκοπούν στον ευτελισμό και στην χειραγώγηση της. Όπως έφερε στην επιφάνεια και η παρέμβαση στην διαμόρφωση των εξελίξεων στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ που απέκτησε πια γραμμικό χαρακτήρα.
Δεν υπάρχουν σωτήρες έξω από την πολιτική και δεν υπάρχει σωτηρία πέρα και έξω από την μεταρρύθμισή της. Αυτή η συνειδητοποίηση αυξάνει αντίθετα την υπευθυνότητα της γιατί σε αυτά τα θέματα δεν υπάρχουν λύσεις έξω από αυτή. Πρόκειται για ένα δύσκολο και ανηφορικό μονοπάτι αν θέλουμε να δώσουμε, στο περίβλημα του εκλογικού αποτελέσματος, περιεχόμενο Πολιτικής τουλάχιστο από τα μεριά μας..
Γράφτηκε τον Σεπτέμβρη του 2007 και δημοσιεύεται σήμερα
«Αυγή »
Μια τέτοια προσέγγιση μπορεί να πει κανείς, με απλόχερη ευγένεια, είναι το λιγότερο άκρως «περιοριστική». Η κενή περιεχομένου φρασεολογία – που συνήθως την συνοδεύει - εμποδίζει την ανάληψη πρωτοβουλιών στην κατεύθυνση διαμόρφωσης των αναγκαίων πολιτικών συγκλίσεων, όταν μάλιστα υπάρχει πρόσφορο έδαφος, και μεταρρυθμιστικών διαδικασιών για την ισότιμη συμμετοχή των πολιτικών φορέων στην τηλεοπτική «πληροφόρηση» και ρύθμιση της συνολικά. Ενώ το σπουδαιότερο την εμποδίζει να αναπτύξει την πολιτική ικανότητα διάκρισης μιας - μαζί με τον κατακερματισμό και υποβάθμιση της εργασίας - από τις πιο σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης που ενισχύει τον ρόλο των ΜΜΕ.
Αυτή σχετίζεται με το ότι από την σκοπιά της οργάνωσης και λειτουργίας της πολιτικής, των θεσμικών εκπροσωπήσεων και εκφράσεων της, έχει πιο αρνητικές επιπτώσεις η αποδυνάμωση και σταδιακή δύση του Κράτους - Έθνους σε σχέση με την παγκοσμιοποίηση των αγορών.
Πολλές φορές, σε αυτή εδώ την «πόλιν», που «ανακαλύφθηκε» η πολιτική, μας ξεφεύγουν από την προσοχή τα συγκεκριμένα και σημαντικότερα. Όπως π.χ ότι στα πλαίσια του Κράτους-Έθνους διαμορφώθηκαν, βασανιστικά και με αγώνες: η πολιτική δημοκρατία, οι θεσμοί της πολιτικής έκφρασης και αντιπροσώπευσης, το σύνολο των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, των κοινωνικών εκφράσεων και των συλλογικών και ατομικών ταυτοτήτων. Διαμορφώθηκε εκείνο το πλαίσιο που εξασφάλιζε τους λόγους για να «είναι μαζί» οι πολίτες- πέρα από το απλό οικονομικό συμφέρον- δηλ. διαμορφώθηκαν εκείνοι οι δεσμοί, εκείνα τα «σθένη» με διαφορετικά ποιοτικά χαρακτηριστικά, που μπορεί απλοποιητικά να ονομάσουμε σαν «ένα συναίσθημα για μια κοινή τύχη».
Είναι πια κοινά αποδεκτό ότι παρατηρείται μια αποδυνάμωση του Κράτους-Έθνους, που σε συνδυασμό με την υποβάθμιση και το ξέφτισμα τις εργασίας σε διάφορες μορφές, βάζει σε κρίση την πολιτική αντιπροσώπευση: με τους θεσμούς της, τις λειτουργίες και τις εκφράσεις της, ενδεικτικά παραδείγματα τελευταία μεγάλη αποχή στις εκλογές, η κρίση συνδικαλιστικών και επιστημονικών εκπροσωπήσεων κλπ. Και σαν συνέπεια έχουμε ότι απαλύνει, εξασθενίζει το πλαίσιο των κοινωνικών παρουσιών και ταυτοτήτων κλπ επάνω στις οποίες αυτή διαμορφώνεται και εκφράζεται.
Όμως με την αποδυνάμωση των υποχρεώσεων και δικαιωμάτων, των ταυτοτήτων και των χαρακτηριστικών της κοινής τύχης, δημιουργείται ένα τεράστιο κενό και ένα τεράστιο ερώτημα: «είναι δυνατόν μια κοινωνία να υπάρξει μόνον σαν άθροισμα ατόμων με μόνον οικονομικά συμφέροντα; Και αν με ποιο κόστος;»
Δεν είναι τυχαίο το ότι τώρα τελευταία ξανάρχεται στην επιφάνεια ένα από τα ερωτηματικά, που νομίζουμε ότι είχαμε ξεπεράσει μετά από μια βασανιστική και αντιφατική πορεία το τελευταίο τέταρτο του περασμένου αιώνα. Αυτό επιτείνεται από την κρίση του πολιτικού συστήματος και των εθιμικών πολιτικών σχέσεων που έφερε στην επιφάνεια ο τρόπος προκήρυξης των εκλογών και οι ίδιες οι εκλογές με το αποτέλεσμα τους και τις επιπτώσεις των.
Και πρόκειται για εκείνο που σχετίζεται με το μέλλον αυτής εδώ της χώρας και των κατοίκων της. Εμείς ποιοι είμαστε σε σχέση με τους άλλους και προς τα που πάμε. Πώς πρέπει να κινηθούμε για να μην διατρέξουμε τον κίνδυνο να χαθούμε είτε βάλουμε το λιθαράκι στην κατεύθυνση της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, είτε όπως μερικοί ισχυρίζονται ότι είμαστε το κέντρο της γης όπως την περίοδο της Δελφικής Αμφικτυονίας ή ότι πρέπει να προσδεθούμε στο πέραν του Ατλαντικού άρμα.
Αν αυτό, βέβαια, δεν είναι το πρόβλημα ή σημαντικό μέρος του προβλήματος τότε τη έννοια έχει η συζήτηση γύρω: από τις σχέσεις μας με την Τουρκία, για το Μακεδονικο/Σκοπιανό άγχος και από το ρόλο μας στα Βαλκάνια, από το ρόλο μας στη διαμόρφωση της πολιτικής προοπτικής της ΕΕ, από τις ανατροπές που προκαλεί η αλλαγή του παραγωγικού προτύπου, ο κατακερματισμός της εργασίας κλπ, από τις αποφάσεις του Κ.Καραμανλή. και τους προσανατολισμούς του Γ. Παπανδρέου, από το ρόλο του Χριστόδουλου (Εκκλησίας).
Σε αυτό δε το κενό και σε αυτά τα ερωτήματα που προκύπτουν, από την κρίση και έλλειψη της πολιτικής ή την αδυναμία της να απαντήσει, υπεισέρχεται από τη μια μεριά η εκκλησία (το Χ.Ο κλπ δίνουν βεβαιότητες) και από την άλλη μεριά η οικονομία μέσω των ΜΜΕ.
Η διττή αυτή παρέμβαση, που τείνει να δημιουργήσει δεσμεύσεις όδευσης ή να υποκαταστήσει τη πολιτική, βάζει σε μεγάλο κίνδυνο την δημοκρατία. Εντυπωσιάζει το γεγονός και ο τρόπος με τον οποίο οι παραδοσιακοί θεσμοί της εξουσίας και της αντιπροσώπευσης (Βουλή, θεσμοί λειτουργίας και εγγύησης κλπ) αδειάζονται από περιεχόμενο, μπροστά στην τεράστια ισχύ των ΜΜΕ που από την άλλη μεριά επηρεάζουν την εκλογική επιλογή. Ενώ τα δικαιώματα των πολιτών και εργαζομένων – που προβάλλονται καμιά φορά, αλλά κύρια υποκριτικά για να αποδυναμώσουν τη σχέση τους με την πολιτική- φαίνονται “αδύναμα” μπροστά στην παντοδυναμία των οικονομικών και χρηματιστηριακών ομάδων, που αυτά τα ΜΜΕ χρηματοδοτούν και ελέγχουν.
Χωρίς να αντιμετωπισθεί αυτό το θέμα - που σχετίζεται με την «ηγεμονία» της πολιτικής και των θεσμών της απέναντι στα ΜΜΕ - ο ριζοσπαστισμός- κινηματισμός (όταν υπάρχει) και ο μεταρρυθμισμός καταντάνε μια κουλτούρα καθεμία της υποδιαίστερη. Ενώ τα οποιαδήποτε προγράμματα χάνουν κάθε πειστικότητα ή παραμένουν αποφάσεις «Δογματοικουμενικών Συνόδων» όπως παρατηρούμε με μεγάλη ευκρίνεια και στην ελληνική πραγματικότητα. Και όλα περιορίζονται σε ένα κατάλογο πραγμάτων που πρέπει να γίνουν χωρίς να ξεκαθαρίζεται πως πρέπει να γίνουν, με ποιους πρέπει να γίνουν, για ποιούς πρέπει να γίνουν και γιατί πρέπει να γίνουν, μια και η Δημοκρατία κινδυνεύει να καταντήσει ένα κέλυφος χωρίς περιεχόμενο. Γίνεται φανερό ότι για την αντιμετώπιση ενός τέτοιου κινδύνου δεν αρκεί η δήθεν «ρήξη» που σηματοδοτεί ο «κόκκινος» σταθμός, ο συντονισμός ή ενότητα της αριστεράς κομουνιστικής προέλευσης με τις τεράστιες αντιφάσεις και οπισθοδρομήσεις..
Και η «ατονία» μεγεθύνεται ακόμη περισσότερο από την προσέγγιση «χαντζήδων = προσκυνητών» επισκεπτών, πολλάκις παθητικά και χωρίς ίχνος κριτικής σκέψης, που χαρακτηρίζει την παρουσία πολιτικών στελεχών σε ορισμένες τηλεεισαγγελικές και τηλεδικαστικές εκπομπές. Οι υπεύθυνοι των οποίων καταγγέλλουν τα πιο απίθανα και πιθανά σκάνδαλα (εκτός από εκείνα των μπερλουσκονιδείων κυρίων τους) που είναι αποτέλεσμα των κενών της πολιτικής, ενώ το καίριο πρόβλημα είναι να καλύψει η ίδια αυτά τα κενά. Όταν η ίδια δεν το κάνει δημιουργεί καταστάσεις αντιπολιτικής, και χειραγώγησης της πολιτικής που αποτελούνται από « από ανθρώπινα υλικά» που κάθε άλλο είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που ίδια η κρίση της πολιτικής έφερε στην επιφάνεια. Αντίθετα μέσα από αυτή τη διαδικασία αποσκοπούν στον ευτελισμό και στην χειραγώγηση της. Όπως έφερε στην επιφάνεια και η παρέμβαση στην διαμόρφωση των εξελίξεων στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ που απέκτησε πια γραμμικό χαρακτήρα.
Δεν υπάρχουν σωτήρες έξω από την πολιτική και δεν υπάρχει σωτηρία πέρα και έξω από την μεταρρύθμισή της. Αυτή η συνειδητοποίηση αυξάνει αντίθετα την υπευθυνότητα της γιατί σε αυτά τα θέματα δεν υπάρχουν λύσεις έξω από αυτή. Πρόκειται για ένα δύσκολο και ανηφορικό μονοπάτι αν θέλουμε να δώσουμε, στο περίβλημα του εκλογικού αποτελέσματος, περιεχόμενο Πολιτικής τουλάχιστο από τα μεριά μας..
Γράφτηκε τον Σεπτέμβρη του 2007 και δημοσιεύεται σήμερα
«Αυγή »
