Ο ΣΥΝ και ο κ. Τσίπρας ως «μαγική εικόνα»
Οι συγκυρίες και το «σπρώξιμο» στον ΣΥΝ αλλάζουν το πολιτικό σκηνικό
Γιάννης Βούλγαρης, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2008-03-15
ΣΕ ΠΕΡΙΟΔΟΥΣ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗΣ ΑΠΟΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΣΗΣ,ΟΠΩΣ ΑΥΤΗ ΠΟΥ ΠΕΡΝΑΕΙ
ΤΟ ΚΟΜΜΑΤΙΚΟ ΣΚΗΝΙΚΟ ΛΟΓΩ ΤΗΣΚΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ, ΟΙ ΗΓΕΣΙΕΣ ΚΑΛΟΥΝΤΑΙ ΝΑ ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΓΡΑΦΗΣΟΥΝ ΤΑ ΣΥΓΚΕΧΥΜΕΝΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΠΟΥ ΤΟΥΣ ΣΤΕΛΝΟΥΝ ΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ. ΚΑΛΟΥΝΤΑΙ ΝΑ ΔΙΑΚΡΙΝΟΥΝ ΤΗΝ ΟΥΣΙΑ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ. ΠΟΣΟ ΜΑΛΛΟΝ ΟΤΑΝ ΟΙ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΤΑ
ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ «ΝΤΟΠΑΡΟΝΤΑΙ» ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΑ ΑΠΟ ΤΑ ΜΜΕ
Αυτό συμβαίνει σήμερα με τα «μηνύματα» που εκπέμπει η δημοσκοπική εκτόξευση του ΣΥΝ και του κ. Τσίπρα. Σε αυτούς καθρεφτίζονται σήμερα όλα τα κόμματα και οι πολιτικοί, κυρίως όμως το ΠΑΣΟΚ, για να δουν πώς θα τους μοιάσουν. Όπως το χρήμα σε σχέση με τα εμπορεύματα, ο ΣΥΝ και ο κ. Τσίπρας λειτουργούν σαν το «γενικό ισοδύναμο» κάθε δυσαρέσκειας προς το πολιτικό σύστημα. Ταυτόχρονα, έχουν αναχθεί σε κανόνα για την «αλλαγή» που όλοι επαγγέλλονται αλλά κανείς δεν ορίζει. Όλοι έχουν συνείδηση ότι αυτή είναι μια πρόσκαιρη κατάσταση που θα πάρει μορφή αργότερα, αλλά ήδη παράγει αποτελέσμα τα και επηρεάζει όλα τα κόμματα, του ΣΥΝ περιλαμβανομένου.
Το παράδοξο της κατάστασης είναι ότι όλα αυτά συμβαίνουν ερήμην κατά πολύ, του πραγματικού ΣΥΝ/ ΣΥΡΙΖΑ. Οι πολίτες ενισχύουν στις δημοσκοπήσεις τον ΣΥΝ αδιαφορώντας για τις θέσεις του και για τις τοποθετήσεις των περισσότερων στελεχών του στα καθημερινά ζητήματα, μηδέ των τοποθετήσεων του κ. Τσίπρα εξαιρουμένων. Για να μην πούμε ότι τον ενισχύουν παρά ταύτα. Πώς εξηγείται αυτή η παράδοξη κατάσταση; Με δύο λόγους. Ο πρώτος, είναι ότι ο ΣΥΝ μπόρεσε με επιτυχημένους πολιτικούς χειρισμούς να αξιοποιήσει τις θετικές όψεις της ιστορικής ταυτότητάς του και να τις εκμεταλλευτεί μέσα στη συγκυρία που όρισε η κρίση του ΠΑΣΟΚ. Ο δεύτερος, είναι η επένδυση που κάνουν τα περισσότερα ΜΜΕ στον ΣΥΝ ενισχύοντάς τον προκειμένου να ψαλιδίσουν το ΠΑΣΟΚ.
Όταν λέω «ιστορική ταυτότητα», εννοώ την κληρονομιά της ανανεωτικής και προβληματιζόμενης εν γένει Αριστεράς που άφησε στον ΣΥΝ το ΚΚΕ Εσωτερικού κατ΄ αρχάς και η «γκορμπατσωφική» ανανέωση του ΚΚΕ/ ΚΝΕ στη συνέχεια. Αυτή η ιστορική ταυτότητα διαμορφώθηκε κατά τη μεταπολιτευτική περίοδο μέσα σε συνθήκες ασφυξίας, πιεζόμενη αμφίπλευρα στη μέγγενη λαϊκίστικου ΠΑΣΟΚ- δογματικού ΚΚΕ, σήμερα όμως δίνει τη δυνατότητα στον ΣΥΝ να τοποθετηθεί σε μια προνομιακή θέση του κομματικού συστήματος. Αναγνωρίζεται από τον κόσμο του ΠΑΣΟΚ ως εγγύς και εν μέρει συγγενής δύναμη και ως τέτοια την επιλέγει για να εκφράσει την απογοήτευσή του. Η αριστερή ανανεωτική ταυτότητα υπήρξε η αιχμή μιας αντιαυταρχικής, πλουραλιστικής, αντιεθνικιστικής και διεθνιστικής κουλτούρας που σήμερα επικοινωνεί εύκολα με την προοδευτική νεολαία. Συστάθηκε ως στάση κριτική αλλά ταυτόχρονα εγγενής της διαδικασίας εκδημοκρατισμού και εξευρωπαϊσμού της μεταπολιτευτικής Ελλάδας. Το γεγονός αυτό εξηγεί, μεταξύ άλλων, τον «πολυσυλλεκτικό» χαρακτήρα των κερδών του σημερινού ΣΥΝ, τα οποία έρχονται όχι μόνο από το ΠΑΣΟΚ, αλλά και από τη Ν.Δ. Είναι μεν μικρά αλλά εύγλωττα, γιατί φαίνεται ότι εκφράζουν μοντέρνα αστικά μεσαία- ανώτερα στρώματα.
Αυτή την ιστορική παρακαταθήκη ενεργοποίησε επιδέξια αλλά και υπόρρητα η ηγεσία του ΣΥΝ τα τελευταία χρόνια. Αξιοποιώντας την αδυναμία του ΠΑΣΟΚ, λειτούργησε ως δυναμική αντιπολίτευση που απέφευγε τον στερεοτυπικό αριστερό αντιδικομματικό λόγο και την εξίσωση των δύο μεγάλων κομμάτων. Μέσω αυτής της ανατοποθέτησης που καθιέρωσε ο κ. Αλαβάνος αλλά δεν φαίνεται να έχει αφομοιώσει ακόμα ο κ. Τσίπρας, ο ΣΥΝ από τη μια έχτισε ψυχολογικές γέφυρες προς τον κόσμο του ΠΑΣΟΚ, και από την άλλη, δημιούργησε ένα περιβάλλον ανοχής για να επιχειρήσει ένα «άνοιγμα στη νέα γενιά» που έγινε σε καθαρά αριστερίστικη βάση. Η συμπόρευση και η πολιτική κάλυψη που έδωσε ο ΣΥΝ στις αριστερίστικες γκρούπες και τους κουκουλοφόρους, καταγράφηκε σαν «κινηματική» πολιτική επειδή ακριβώς εκπορευόταν από ένα καθιερωμένο κόμμα με ευρεία και ιστορικά διαμορφωμένη κοινωνική αποδοχή. Είναι τέλος σαφές ότι κατ΄ αυτή την περίοδο ο ΣΥΝ κέρδισε από την ηγετική επιδεξιότητα που έδειξε ο κ. Αλαβάνος, αντίθετα με τα προβλήματα ηγεσίας που ταλανίζουν το ΠΑΣΟΚ. Η σημασία όλων των προηγουμένων επαληθεύεται κατ΄ αντιδιαστολή. Το ΚΚΕ ελάχιστα κέρδισε από την ελεύθερη πτώση του ΠΑΣΟΚ, ακριβώς γιατί δεν εκπλήρωσε καμία από τις πιο πάνω συνθήκες.
Εδώ όμως ανακύπτουν οι αντιφάσεις του ίδιου του ΣΥΝ/ ΣΥΡΙΖΑ καθώς οι πλειοψηφούσες σε αυτόν απόψεις μάλλον δεν αναγνωρίζονται στους όρους που έχουν καταστήσει το κόμμα αγωγό της πολιτικής δυσαρέσκειας. Μέχρι πριν από λίγες εβδομάδες η πλειοψηφία φιλοδοξούσε να συμμαχήσει με το ΚΚΕ παρά να στραφεί στον ευρύ κόσμο του κεντροαριστερού χώρου. Οι θέσεις του συνεδρίου, που έγινε μόλις τον περασμένο μήνα, εκπέμπουν μια παρωχημένη κρατικίστικη νοοτροπία, η οποία στο όνομα της απόρριψης του νεοφιλελευθερισμού έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την ανάγκη επινόησης ενός νέου ενεργού ρόλου του κράτους σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης. Άλλωστε στο προγραμματικό επίπεδο οι παρεμβάσεις του κ. Αλαβάνου υπολείπονται κατά πολύ της ικανότητας που έδειξε στους πολιτικούς χειρισμούς. Οι πλειοψηφούσες απόψεις του ΣΥΝ δαιμονοποιούν τον λεγόμενο «κυβερνητισμό», όχι όμως για να απορρίψουν (ορθότατα) το «κυνήγι της εξουσίας», αλλά για να αποφύγουν τα σκληρά διλήμματα που θέτει η πολιτική όταν δεν θέλει να καταφύγει σε έναν πλαστό κόσμο, όπου όλα είναι συμβατά. Ο κ. Τσίπρας, που όπως είναι φυσικό διατηρεί ακόμα έντονη την κουλτούρα συνδικαλιστή φοιτητικής παράταξης παρά πολιτικού αρχηγού, μοιάζει ιδιαίτερα επιρρεπής σε αυτή την απλουστευτική αντίληψη της πολιτικής (βλέπε σχετικά Κατερίνας Λαμπρινού, Ιστορίες που αρέσουν, περιοδικό «Ο Πολίτης» τχ. 161, Δεκέμβριος 2007).
Οι αντιφάσεις αυτές είναι αναμενόμενες, αλλά καθιστούν περισσότερο συγκεχυμένη τη σημερινή κατάσταση, γιατί φτιάχνουν μια «μαγική εικόνα» όπου το «φαίνεσθαι» κρύβει εν μέρει το «είναι». Οι πολίτες καταφεύγουν στον ΣΥΝ για λόγους αρκετά διαφορετικούς από αυτούς που το κόμμα πρεσβεύει. Και από την άλλη, το κόμμα βλέπει την πελατεία του να μαζικοποιείται ραγδαία για λόγους άλλους από αυτούς που το ίδιο θα ήθελε (ή καλύτερα οι πλειοψηφούσες απόψεις θα ήθελαν). Πόσο θα πλησιάσουν αυτές οι διαφορετικές προσδοκίες; Από την απάντηση εξαρτάται το ποσοστό που θα συγκρατήσει τελικά ο ΣΥΝ. Και η απάντηση εξαρτάται με τη σειρά της, από το αν ο ΣΥΝ θα αναπροσαρμοστεί ταχύτατα ανταποκρινόμενος στο εύρος του νέου ακροατηρίου. Ταχύτατα γιατί αργά ή γρήγορα, η εύνοια των ΜΜΕ και το «επικοινωνιακό φούσκωμα» θα σταματήσει αν δεν αντιστραφεί. Τότε ο ΣΥΝ θα συγκρατήσει μόνο τον κόσμο που θα έχει κατορθώσει να πείσει στο μεταξύ.
Συγκρούσεις ηγεμονίας
Αν ισχύει λοιπόν ότι τα άλλα κόμματα και κυρίως το ΠΑΣΟΚ, καθρεφτίζονται σήμερα στον καθρέφτη του ΣΥΝ και του κ. Τσίπρα για να βρουν τον εαυτό τους στον νέο πολιτικό κύκλο, θα πρέπει να έχουν υπόψη ότι η εικόνα είναι παραπειστική. Είναι αλήθεια ότι ο ΣΥΝ σηματοδοτεί τη νέα κινητικότητα που σημειώνεται στον χώρο της Αριστεράς και του Κέντρου, σηματοδοτεί την απογοήτευση από την αναποτελεσματικότητα του πολιτικού συστήματος και τη δυσφορία των νεώτερων ηλικιών. Δεν δείχνει όμως και εν πολλοίς παραποιεί, τη νέα μεταρρυθμιστική κουλτούρα που χρειάζεται η Αριστερά και η Κεντροαριστερά προκειμένου να ηγεμονεύσει στον νέο μακρύ πολιτικό κύκλο που έχει αρχίσει στην Ελλάδα του ευρώ και της παγκοσμιοποίησης. Η πραγματικότητα είναι πιο περίπλοκη. Ο χώρος της Αριστεράς και της Κεντροαριστεράς βρίσκεται πλέον σε κίνηση, και η κίνηση μόνον ως ένα ορισμένο σημείο είναι χειραγωγημένη ή θα είναι χειραγωγήσιμη από τα ΜΜΕ. Η τελική κατανομή θα εξαρτηθεί από την ηγεμονική ικανότητα και την πολιτική επιδεξιότητα που θα δείξουν οι ομάδες, οι ηγέτες, οι επιμέρους πολιτικές κουλτούρες που δρουν σε αυτό το πολιτικό φάσμα. Και αυτές είναι πολλές, τόσο μέσα στο ΠΑΣΟΚ όσο και μέσα στον ΣΥΝ.
ΤΟ ΚΟΜΜΑΤΙΚΟ ΣΚΗΝΙΚΟ ΛΟΓΩ ΤΗΣΚΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ, ΟΙ ΗΓΕΣΙΕΣ ΚΑΛΟΥΝΤΑΙ ΝΑ ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΓΡΑΦΗΣΟΥΝ ΤΑ ΣΥΓΚΕΧΥΜΕΝΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΠΟΥ ΤΟΥΣ ΣΤΕΛΝΟΥΝ ΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ. ΚΑΛΟΥΝΤΑΙ ΝΑ ΔΙΑΚΡΙΝΟΥΝ ΤΗΝ ΟΥΣΙΑ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ. ΠΟΣΟ ΜΑΛΛΟΝ ΟΤΑΝ ΟΙ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΤΑ
ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ «ΝΤΟΠΑΡΟΝΤΑΙ» ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΑ ΑΠΟ ΤΑ ΜΜΕ
Αυτό συμβαίνει σήμερα με τα «μηνύματα» που εκπέμπει η δημοσκοπική εκτόξευση του ΣΥΝ και του κ. Τσίπρα. Σε αυτούς καθρεφτίζονται σήμερα όλα τα κόμματα και οι πολιτικοί, κυρίως όμως το ΠΑΣΟΚ, για να δουν πώς θα τους μοιάσουν. Όπως το χρήμα σε σχέση με τα εμπορεύματα, ο ΣΥΝ και ο κ. Τσίπρας λειτουργούν σαν το «γενικό ισοδύναμο» κάθε δυσαρέσκειας προς το πολιτικό σύστημα. Ταυτόχρονα, έχουν αναχθεί σε κανόνα για την «αλλαγή» που όλοι επαγγέλλονται αλλά κανείς δεν ορίζει. Όλοι έχουν συνείδηση ότι αυτή είναι μια πρόσκαιρη κατάσταση που θα πάρει μορφή αργότερα, αλλά ήδη παράγει αποτελέσμα τα και επηρεάζει όλα τα κόμματα, του ΣΥΝ περιλαμβανομένου.
Το παράδοξο της κατάστασης είναι ότι όλα αυτά συμβαίνουν ερήμην κατά πολύ, του πραγματικού ΣΥΝ/ ΣΥΡΙΖΑ. Οι πολίτες ενισχύουν στις δημοσκοπήσεις τον ΣΥΝ αδιαφορώντας για τις θέσεις του και για τις τοποθετήσεις των περισσότερων στελεχών του στα καθημερινά ζητήματα, μηδέ των τοποθετήσεων του κ. Τσίπρα εξαιρουμένων. Για να μην πούμε ότι τον ενισχύουν παρά ταύτα. Πώς εξηγείται αυτή η παράδοξη κατάσταση; Με δύο λόγους. Ο πρώτος, είναι ότι ο ΣΥΝ μπόρεσε με επιτυχημένους πολιτικούς χειρισμούς να αξιοποιήσει τις θετικές όψεις της ιστορικής ταυτότητάς του και να τις εκμεταλλευτεί μέσα στη συγκυρία που όρισε η κρίση του ΠΑΣΟΚ. Ο δεύτερος, είναι η επένδυση που κάνουν τα περισσότερα ΜΜΕ στον ΣΥΝ ενισχύοντάς τον προκειμένου να ψαλιδίσουν το ΠΑΣΟΚ.
Όταν λέω «ιστορική ταυτότητα», εννοώ την κληρονομιά της ανανεωτικής και προβληματιζόμενης εν γένει Αριστεράς που άφησε στον ΣΥΝ το ΚΚΕ Εσωτερικού κατ΄ αρχάς και η «γκορμπατσωφική» ανανέωση του ΚΚΕ/ ΚΝΕ στη συνέχεια. Αυτή η ιστορική ταυτότητα διαμορφώθηκε κατά τη μεταπολιτευτική περίοδο μέσα σε συνθήκες ασφυξίας, πιεζόμενη αμφίπλευρα στη μέγγενη λαϊκίστικου ΠΑΣΟΚ- δογματικού ΚΚΕ, σήμερα όμως δίνει τη δυνατότητα στον ΣΥΝ να τοποθετηθεί σε μια προνομιακή θέση του κομματικού συστήματος. Αναγνωρίζεται από τον κόσμο του ΠΑΣΟΚ ως εγγύς και εν μέρει συγγενής δύναμη και ως τέτοια την επιλέγει για να εκφράσει την απογοήτευσή του. Η αριστερή ανανεωτική ταυτότητα υπήρξε η αιχμή μιας αντιαυταρχικής, πλουραλιστικής, αντιεθνικιστικής και διεθνιστικής κουλτούρας που σήμερα επικοινωνεί εύκολα με την προοδευτική νεολαία. Συστάθηκε ως στάση κριτική αλλά ταυτόχρονα εγγενής της διαδικασίας εκδημοκρατισμού και εξευρωπαϊσμού της μεταπολιτευτικής Ελλάδας. Το γεγονός αυτό εξηγεί, μεταξύ άλλων, τον «πολυσυλλεκτικό» χαρακτήρα των κερδών του σημερινού ΣΥΝ, τα οποία έρχονται όχι μόνο από το ΠΑΣΟΚ, αλλά και από τη Ν.Δ. Είναι μεν μικρά αλλά εύγλωττα, γιατί φαίνεται ότι εκφράζουν μοντέρνα αστικά μεσαία- ανώτερα στρώματα.
Αυτή την ιστορική παρακαταθήκη ενεργοποίησε επιδέξια αλλά και υπόρρητα η ηγεσία του ΣΥΝ τα τελευταία χρόνια. Αξιοποιώντας την αδυναμία του ΠΑΣΟΚ, λειτούργησε ως δυναμική αντιπολίτευση που απέφευγε τον στερεοτυπικό αριστερό αντιδικομματικό λόγο και την εξίσωση των δύο μεγάλων κομμάτων. Μέσω αυτής της ανατοποθέτησης που καθιέρωσε ο κ. Αλαβάνος αλλά δεν φαίνεται να έχει αφομοιώσει ακόμα ο κ. Τσίπρας, ο ΣΥΝ από τη μια έχτισε ψυχολογικές γέφυρες προς τον κόσμο του ΠΑΣΟΚ, και από την άλλη, δημιούργησε ένα περιβάλλον ανοχής για να επιχειρήσει ένα «άνοιγμα στη νέα γενιά» που έγινε σε καθαρά αριστερίστικη βάση. Η συμπόρευση και η πολιτική κάλυψη που έδωσε ο ΣΥΝ στις αριστερίστικες γκρούπες και τους κουκουλοφόρους, καταγράφηκε σαν «κινηματική» πολιτική επειδή ακριβώς εκπορευόταν από ένα καθιερωμένο κόμμα με ευρεία και ιστορικά διαμορφωμένη κοινωνική αποδοχή. Είναι τέλος σαφές ότι κατ΄ αυτή την περίοδο ο ΣΥΝ κέρδισε από την ηγετική επιδεξιότητα που έδειξε ο κ. Αλαβάνος, αντίθετα με τα προβλήματα ηγεσίας που ταλανίζουν το ΠΑΣΟΚ. Η σημασία όλων των προηγουμένων επαληθεύεται κατ΄ αντιδιαστολή. Το ΚΚΕ ελάχιστα κέρδισε από την ελεύθερη πτώση του ΠΑΣΟΚ, ακριβώς γιατί δεν εκπλήρωσε καμία από τις πιο πάνω συνθήκες.
Εδώ όμως ανακύπτουν οι αντιφάσεις του ίδιου του ΣΥΝ/ ΣΥΡΙΖΑ καθώς οι πλειοψηφούσες σε αυτόν απόψεις μάλλον δεν αναγνωρίζονται στους όρους που έχουν καταστήσει το κόμμα αγωγό της πολιτικής δυσαρέσκειας. Μέχρι πριν από λίγες εβδομάδες η πλειοψηφία φιλοδοξούσε να συμμαχήσει με το ΚΚΕ παρά να στραφεί στον ευρύ κόσμο του κεντροαριστερού χώρου. Οι θέσεις του συνεδρίου, που έγινε μόλις τον περασμένο μήνα, εκπέμπουν μια παρωχημένη κρατικίστικη νοοτροπία, η οποία στο όνομα της απόρριψης του νεοφιλελευθερισμού έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την ανάγκη επινόησης ενός νέου ενεργού ρόλου του κράτους σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης. Άλλωστε στο προγραμματικό επίπεδο οι παρεμβάσεις του κ. Αλαβάνου υπολείπονται κατά πολύ της ικανότητας που έδειξε στους πολιτικούς χειρισμούς. Οι πλειοψηφούσες απόψεις του ΣΥΝ δαιμονοποιούν τον λεγόμενο «κυβερνητισμό», όχι όμως για να απορρίψουν (ορθότατα) το «κυνήγι της εξουσίας», αλλά για να αποφύγουν τα σκληρά διλήμματα που θέτει η πολιτική όταν δεν θέλει να καταφύγει σε έναν πλαστό κόσμο, όπου όλα είναι συμβατά. Ο κ. Τσίπρας, που όπως είναι φυσικό διατηρεί ακόμα έντονη την κουλτούρα συνδικαλιστή φοιτητικής παράταξης παρά πολιτικού αρχηγού, μοιάζει ιδιαίτερα επιρρεπής σε αυτή την απλουστευτική αντίληψη της πολιτικής (βλέπε σχετικά Κατερίνας Λαμπρινού, Ιστορίες που αρέσουν, περιοδικό «Ο Πολίτης» τχ. 161, Δεκέμβριος 2007).
Οι αντιφάσεις αυτές είναι αναμενόμενες, αλλά καθιστούν περισσότερο συγκεχυμένη τη σημερινή κατάσταση, γιατί φτιάχνουν μια «μαγική εικόνα» όπου το «φαίνεσθαι» κρύβει εν μέρει το «είναι». Οι πολίτες καταφεύγουν στον ΣΥΝ για λόγους αρκετά διαφορετικούς από αυτούς που το κόμμα πρεσβεύει. Και από την άλλη, το κόμμα βλέπει την πελατεία του να μαζικοποιείται ραγδαία για λόγους άλλους από αυτούς που το ίδιο θα ήθελε (ή καλύτερα οι πλειοψηφούσες απόψεις θα ήθελαν). Πόσο θα πλησιάσουν αυτές οι διαφορετικές προσδοκίες; Από την απάντηση εξαρτάται το ποσοστό που θα συγκρατήσει τελικά ο ΣΥΝ. Και η απάντηση εξαρτάται με τη σειρά της, από το αν ο ΣΥΝ θα αναπροσαρμοστεί ταχύτατα ανταποκρινόμενος στο εύρος του νέου ακροατηρίου. Ταχύτατα γιατί αργά ή γρήγορα, η εύνοια των ΜΜΕ και το «επικοινωνιακό φούσκωμα» θα σταματήσει αν δεν αντιστραφεί. Τότε ο ΣΥΝ θα συγκρατήσει μόνο τον κόσμο που θα έχει κατορθώσει να πείσει στο μεταξύ.
Συγκρούσεις ηγεμονίας
Αν ισχύει λοιπόν ότι τα άλλα κόμματα και κυρίως το ΠΑΣΟΚ, καθρεφτίζονται σήμερα στον καθρέφτη του ΣΥΝ και του κ. Τσίπρα για να βρουν τον εαυτό τους στον νέο πολιτικό κύκλο, θα πρέπει να έχουν υπόψη ότι η εικόνα είναι παραπειστική. Είναι αλήθεια ότι ο ΣΥΝ σηματοδοτεί τη νέα κινητικότητα που σημειώνεται στον χώρο της Αριστεράς και του Κέντρου, σηματοδοτεί την απογοήτευση από την αναποτελεσματικότητα του πολιτικού συστήματος και τη δυσφορία των νεώτερων ηλικιών. Δεν δείχνει όμως και εν πολλοίς παραποιεί, τη νέα μεταρρυθμιστική κουλτούρα που χρειάζεται η Αριστερά και η Κεντροαριστερά προκειμένου να ηγεμονεύσει στον νέο μακρύ πολιτικό κύκλο που έχει αρχίσει στην Ελλάδα του ευρώ και της παγκοσμιοποίησης. Η πραγματικότητα είναι πιο περίπλοκη. Ο χώρος της Αριστεράς και της Κεντροαριστεράς βρίσκεται πλέον σε κίνηση, και η κίνηση μόνον ως ένα ορισμένο σημείο είναι χειραγωγημένη ή θα είναι χειραγωγήσιμη από τα ΜΜΕ. Η τελική κατανομή θα εξαρτηθεί από την ηγεμονική ικανότητα και την πολιτική επιδεξιότητα που θα δείξουν οι ομάδες, οι ηγέτες, οι επιμέρους πολιτικές κουλτούρες που δρουν σε αυτό το πολιτικό φάσμα. Και αυτές είναι πολλές, τόσο μέσα στο ΠΑΣΟΚ όσο και μέσα στον ΣΥΝ.
