Καλημέρα, καλησπέρα, καληνύχτα (και καλή τύχη)!
Λάμπρος Τσουκνίδας, http://lexidia.pblogs.gr, Δημοσιευμένο: 2008-04-12
Ο τίτλος, προφανέστατα εμπνευσμένος από την εξαιρετική ταινία του George Clooney για τη δύναμη του δημόσιου λόγου στην αντιμετώπιση του μακαρθισμού, έρχεται να σχολιάσει την επικαιρότητα και όχι, δυστυχώς, την ιστορία...
Η αγωγή Βγενόπουλου κατά Τσίπρα [1] για την πολιτική κριτική που άσκησε, έρχεται να προστεθεί στην άσκηση πειθαρχικής δίωξης κατά του προέδρου της Ένωσης Εισαγγελέων Ελλάδος Σωτήρη Μπάγια [2] για την δημόσια κριτική που άσκησε στη λειτουργία της Δικαιοσύνης, και στην εξώδικη διαμαρτυρία του Λαϊκού Ορθόδοξου Συναγερμού κατά του Πανεπιστημίου Μακεδονίας -επειδή σε επιστημονική διημερίδα το κόμμα χαρακτηρίστηκε ως άκρα δεξιά...
Τρία διαφορετικά περιστατικά, με διαφορετικό ειδικό βάρος, με διαφορετικές αφετηρίες, και διαφορετικής έντασης αντιδράσεις, που όμως καταλήγουν να έχουν έναν κοινό παρανομαστή: την ποινικοποίηση του ελεύθερου δημόσιου λόγου, πολιτικού, συνδικαλιστικού ή επιστημονικού. Και στις τρεις περιπτώσεις, αντί ο διάλογος, πολιτικός, συνδικαλιστικός, επιστημονικός να διεξάγεται μπροστά στην κοινωνία, επιχειρείται να εγκλωβιστεί σε αίθουσες δικαστηρίων τα οποία καλούνται να αποφασίσουν τι (πώς και πότε) θα πρέπει ή δεν θα πρέπει να ακούει η κοινωνία...
Ας δοκιμάσουμε να φανταστούμε που θα οδηγούσε αυτός ο τρόπος επίλυσης των διαφορών στο δημόσιο βίο...
Ας πάμε στο πρώτο περιστατικό. Δεν θα μπορούσε, λ.χ. κάθε ΠΑΕ να θεωρήσει ότι συκοφαντείται και βλάπτεται επιχειρηματικά -και επομένως ότι νομιμοποιείται να μιλήσει στο όνομα της τιμής των εκατομμυρίων φιλάθλων της...- όποτε ένας πολιτικός αποφάσιζε να επικρίνει ως χαριστική τη ρύθμιση των χρεών της ή να μιλήσει για ευθύνες της στο φαινόμενο του χουλιγκανισμού; Δεν θα μπορούσε κάθε, μα κάθε, εταιρεία που εμπλέκεται σε μια ιδιωτικοποίηση ή σε ένα δημόσιο έργο να θεωρήσει ότι συκοφαντείται και βλάπτεται επιχειρηματικά (άσε που οι εργαζόμενοί της θα ένιωθαν ένα κενό αξιοπρέπειας...) όποτε ένας πολιτικός ασκούσε κριτική στην όλη διαδικασία ή μιλούσε για "νταβατζήδες" και διαπλοκή; Θα μπορούσε...
Οπότε, πού θα φτάναμε; Στο σημείο κανένας πολιτικός (και κανένα ΜΜΕ) να μην ασκεί πολιτική κριτική και ο πολιτικός λόγος να εξαντλείται σε ένα "καλημέρα, καλησπέρα, καληνύχτα (και καλή τύχη)"... Ούτε ερωτήματα θα εγείρονταν, πόσο μάλλον θα διατυπώνονταν, ούτε κριτική θα ασκείτο υπό τη δαμόκλειο σπάθη των αγωγών -"συμβολικών" σήμερα, εξοντωτικών αύριο- από όποια εταιρεία θα επικαλείτο βλάβη των συμφερόντων της! Δηλαδή, από όποια εταιρεία θα έβγαινε χαμένη από την προσπάθεια της πολιτικής να ρυθμίσει τη λειτουργία της αγοράς...
Να φανταστούμε την επόμενη μέρα στο συνδικαλισμό στο χώρο της Δικαιοσύνης αν ασκείτο πειθαρχική δίωξη κάθε φορά που ένας δικαστικός θα προχωρούσε στην ελεύθερη έκφραση της γνώμης του και στη διατύπωση κριτικής για αδυναμίες, παραλείψεις και δυσλειτουργίες, τόσο κατά την απονομή της δικαιοσύνης όσο και κατά την άσκηση αρμοδιοτήτων σχετικά με την υπηρεσιακή κατάσταση των δικαστικών λειτουργών; Θα καταλήγαμε να επικρατήσει άκρα του τάφου σιωπή! Παραβιάζοντας το γράμμα και το πνεύμα της Συνταγματικής πρόβλεψης για τη "συγκρότηση ένωσης δικαστικών λειτουργών, όπως νόμος ορίζει"...
Έτσι διασφαλίζεται, άραγε, η ανεξαρτησία του δικαστικού λειτουργού και της Δικαιοσύνης και η ρητή πρόβλεψη του Οργανισμού Δικαστικών Λειτουργών ότι "η δημόσια έκφραση γνώμης και κριτικής από δικαστικούς λειτουργούς στο πλαίσιο της συνδικαλιστικής τους δραστηριότητας δεν αποτελεί πειθαρχικό παράπτωμα"; Και ποιο θα είναι το μήνυμα προς τους συνδικαλιστές όλων των άλλων χώρων όταν αμφισβητούν αποφάσεις που αφορούν την υπηρεσιακή κατάσταση των συναδέλφων τους; Ότι πρέπει να σιωπούν, να αυτοακυρωθούν εν ολίγοις από το ρόλο για τον οποίο έχει κατοχυρωθεί συνταγματικά στις δυτικές δημοκρατίες ο ίδιος ο συνδικαλισμός!
Ας φανταστούμε, τέλος, σε τι χώρα θα ζούσαμε αν τα κόμματα ορίζανε -με την απειλή αγωγών- όχι μόνο το όνομα και τα σύμβολά τους αλλά και πώς θα αντιμετωπίζονται, θα κρίνονται και θα χαρακτηρίζονται. Ο κ. Παπανδρέου θα έστελνε εξώδικη διαμαρτυρία (με την προειδοποίηση αγωγής) στο ΣΥΝ και το ΚΚΕ επειδή χαρακτηρίζουν το κόμμα του (σοσιαλ)φιλελεύθερο, ο σημερινός πρωθυπουργός θα έστελνε στα δικαστήρια όποιον αποκαλούσε το κόμμα του δεξιό και όχι κεντροδεξιό, ο ΣΥΝ θα απειλούσε με αγωγές όσους τον ταυτίζουν με την άκρα αριστερά ή/και αμφισβητούν τον πατριωτισμό του ενώ και το ΚΚΕ θα βρισκόταν σε συνεχή δικαστική διαμάχη με όποιο κόμμα αυτοτοποθετείται στην Αριστερά...
Αν μάλιστα συμπεριλάβουμε στους υποψήφιους υπόδικους τους επιστήμονες που θα προχωρούσαν σε μη αρεστούς στα κόμματα χαρακτηρισμούς -όπως και το έχουν κάνει, έναντι όλων- τότε μάλλον θα έπρεπε να καταργήσουμε τουλάχιστον τις Σχολές Πολιτικών Επιστημών... [3] Οι πολιτικοί σχηματισμοί δεν χρειάζονται τα δικαστήρια για να αποδείξουν τι είναι. Τους αρκεί ο πολιτικός λόγος και η πολιτική τους δράση. Αυτά είναι τα μόνα όπλα που έχουν για να πείσουν -όσους πείσουν. Αυτή είναι σε τελική ανάλυση η δημοκρατία...
Θα μπορούσε κανείς απλώς να (χαμο)γελάσει με όλα (ή με πολλά απ’) αυτά. Αλλά είναι πάρα πολλά. Και όσο και αν είναι αυτόνομα μεταξύ τους, προδίδουν μια νοοτροπία που εξαπλώνεται επικίνδυνα, μια αντίληψη ακύρωσης του δημόσιου λόγου (και διαλόγου) όπως και της ίδιας της έννοιας της δημόσιας πολιτικής αντιπαράθεσης με επιχειρήματα που είναι συστατικό χαρακτηριστικό της ίδιας της δημοκρατίας, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.
"Καληνύχτα και καλή τύχη επομένως" -με παραπομπή, τώρα, όχι μόνο στην ταινία αλλά και στην ίδια την κατάληξη της ιστορίας...
.
Παραπομπές
[1] Η ενέργεια προκάλεσε έντονες αντιδράσεις σχεδόν όλου του πολιτικού κόσμου (ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ, ΚΚΕ) αφού άλλωστε ο κ. Βγενόπουλος, που επανήλθε μιλώντας στο "Κόκκινο 105,5" άφησε με σαφήνεια να εννοηθεί ότι θα ήθελε να στραφεί και κατά άλλων πολιτικών αρχηγών αλλά ...καλύπτονταν από βουλευτική ασυλία -η οποία, θυμίζουμε, μπορεί να αρθεί, ισχύει δε ακριβώς για να προστατεύεται η ελεύθερη διατύπωση πολιτικών απόψεων... Η κυβέρνηση εξέφρασε τη δυσφορία της με ένα 24ωρο καθυστέρηση, και κατόπιν ερώτησης (εδώ)... Και ο ΣΥΝ, μετά την απαντητική δήλωση Τσίπρα (εδώ) επανήλθε στην ουσία της υπόθεσης (εδώ) που έχει μέλλον... Έντονη και η αντίδραση των συνδικάτων που θύμισαν στον κ. Βγενόπουλο (και στον κάθε επιχειρηματία) πως δεν μπορεί να μιλά εκ μέρους των υπαλλήλων του -οι εργαζόμενοι "μοιράζονται την τύχη" της επιχείρησης μόνον όταν είναι να γίνουν περικοπές...
[2] Η επίμαχη συνέντευξη του κ. Μπάγια στη Σίλα Αλεξίου για τα "Νέα" (18/3/08), αμέσως μετά την επανεκλογή του με 70%, εδώ και εδώ. Έντονες οι αντιδράσεις από όλες τις ενώσεις του χώρου ενώ το ΠΑΣΟΚ πηγαίνει την υπόθεση στο Ευρωκοινοβούλιο.
[3] Υπ’ αυτή την έννοια είναι κατακριτέος και ο εξωβελισμός των νεολαίων του κόμματος του κ. Καρατζαφέρη από τις φοιτητικές εκλογές στη Νομική.
Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα νομικο-πολιτική προσέγγιση της αγωγής κατά Τσίπρα και της παραπομπής γενικότερα των πάντων στα δικαστήρια από το καλό ιστολόγιο του Χασοδίκη, με τίτλο: "Στις 3 αγωγές η 1 δώρο", από εδώ >>
Η αγωγή Βγενόπουλου κατά Τσίπρα [1] για την πολιτική κριτική που άσκησε, έρχεται να προστεθεί στην άσκηση πειθαρχικής δίωξης κατά του προέδρου της Ένωσης Εισαγγελέων Ελλάδος Σωτήρη Μπάγια [2] για την δημόσια κριτική που άσκησε στη λειτουργία της Δικαιοσύνης, και στην εξώδικη διαμαρτυρία του Λαϊκού Ορθόδοξου Συναγερμού κατά του Πανεπιστημίου Μακεδονίας -επειδή σε επιστημονική διημερίδα το κόμμα χαρακτηρίστηκε ως άκρα δεξιά...
Τρία διαφορετικά περιστατικά, με διαφορετικό ειδικό βάρος, με διαφορετικές αφετηρίες, και διαφορετικής έντασης αντιδράσεις, που όμως καταλήγουν να έχουν έναν κοινό παρανομαστή: την ποινικοποίηση του ελεύθερου δημόσιου λόγου, πολιτικού, συνδικαλιστικού ή επιστημονικού. Και στις τρεις περιπτώσεις, αντί ο διάλογος, πολιτικός, συνδικαλιστικός, επιστημονικός να διεξάγεται μπροστά στην κοινωνία, επιχειρείται να εγκλωβιστεί σε αίθουσες δικαστηρίων τα οποία καλούνται να αποφασίσουν τι (πώς και πότε) θα πρέπει ή δεν θα πρέπει να ακούει η κοινωνία...
Ας δοκιμάσουμε να φανταστούμε που θα οδηγούσε αυτός ο τρόπος επίλυσης των διαφορών στο δημόσιο βίο...
Ας πάμε στο πρώτο περιστατικό. Δεν θα μπορούσε, λ.χ. κάθε ΠΑΕ να θεωρήσει ότι συκοφαντείται και βλάπτεται επιχειρηματικά -και επομένως ότι νομιμοποιείται να μιλήσει στο όνομα της τιμής των εκατομμυρίων φιλάθλων της...- όποτε ένας πολιτικός αποφάσιζε να επικρίνει ως χαριστική τη ρύθμιση των χρεών της ή να μιλήσει για ευθύνες της στο φαινόμενο του χουλιγκανισμού; Δεν θα μπορούσε κάθε, μα κάθε, εταιρεία που εμπλέκεται σε μια ιδιωτικοποίηση ή σε ένα δημόσιο έργο να θεωρήσει ότι συκοφαντείται και βλάπτεται επιχειρηματικά (άσε που οι εργαζόμενοί της θα ένιωθαν ένα κενό αξιοπρέπειας...) όποτε ένας πολιτικός ασκούσε κριτική στην όλη διαδικασία ή μιλούσε για "νταβατζήδες" και διαπλοκή; Θα μπορούσε...
Οπότε, πού θα φτάναμε; Στο σημείο κανένας πολιτικός (και κανένα ΜΜΕ) να μην ασκεί πολιτική κριτική και ο πολιτικός λόγος να εξαντλείται σε ένα "καλημέρα, καλησπέρα, καληνύχτα (και καλή τύχη)"... Ούτε ερωτήματα θα εγείρονταν, πόσο μάλλον θα διατυπώνονταν, ούτε κριτική θα ασκείτο υπό τη δαμόκλειο σπάθη των αγωγών -"συμβολικών" σήμερα, εξοντωτικών αύριο- από όποια εταιρεία θα επικαλείτο βλάβη των συμφερόντων της! Δηλαδή, από όποια εταιρεία θα έβγαινε χαμένη από την προσπάθεια της πολιτικής να ρυθμίσει τη λειτουργία της αγοράς...
Να φανταστούμε την επόμενη μέρα στο συνδικαλισμό στο χώρο της Δικαιοσύνης αν ασκείτο πειθαρχική δίωξη κάθε φορά που ένας δικαστικός θα προχωρούσε στην ελεύθερη έκφραση της γνώμης του και στη διατύπωση κριτικής για αδυναμίες, παραλείψεις και δυσλειτουργίες, τόσο κατά την απονομή της δικαιοσύνης όσο και κατά την άσκηση αρμοδιοτήτων σχετικά με την υπηρεσιακή κατάσταση των δικαστικών λειτουργών; Θα καταλήγαμε να επικρατήσει άκρα του τάφου σιωπή! Παραβιάζοντας το γράμμα και το πνεύμα της Συνταγματικής πρόβλεψης για τη "συγκρότηση ένωσης δικαστικών λειτουργών, όπως νόμος ορίζει"...
Έτσι διασφαλίζεται, άραγε, η ανεξαρτησία του δικαστικού λειτουργού και της Δικαιοσύνης και η ρητή πρόβλεψη του Οργανισμού Δικαστικών Λειτουργών ότι "η δημόσια έκφραση γνώμης και κριτικής από δικαστικούς λειτουργούς στο πλαίσιο της συνδικαλιστικής τους δραστηριότητας δεν αποτελεί πειθαρχικό παράπτωμα"; Και ποιο θα είναι το μήνυμα προς τους συνδικαλιστές όλων των άλλων χώρων όταν αμφισβητούν αποφάσεις που αφορούν την υπηρεσιακή κατάσταση των συναδέλφων τους; Ότι πρέπει να σιωπούν, να αυτοακυρωθούν εν ολίγοις από το ρόλο για τον οποίο έχει κατοχυρωθεί συνταγματικά στις δυτικές δημοκρατίες ο ίδιος ο συνδικαλισμός!
Ας φανταστούμε, τέλος, σε τι χώρα θα ζούσαμε αν τα κόμματα ορίζανε -με την απειλή αγωγών- όχι μόνο το όνομα και τα σύμβολά τους αλλά και πώς θα αντιμετωπίζονται, θα κρίνονται και θα χαρακτηρίζονται. Ο κ. Παπανδρέου θα έστελνε εξώδικη διαμαρτυρία (με την προειδοποίηση αγωγής) στο ΣΥΝ και το ΚΚΕ επειδή χαρακτηρίζουν το κόμμα του (σοσιαλ)φιλελεύθερο, ο σημερινός πρωθυπουργός θα έστελνε στα δικαστήρια όποιον αποκαλούσε το κόμμα του δεξιό και όχι κεντροδεξιό, ο ΣΥΝ θα απειλούσε με αγωγές όσους τον ταυτίζουν με την άκρα αριστερά ή/και αμφισβητούν τον πατριωτισμό του ενώ και το ΚΚΕ θα βρισκόταν σε συνεχή δικαστική διαμάχη με όποιο κόμμα αυτοτοποθετείται στην Αριστερά...
Αν μάλιστα συμπεριλάβουμε στους υποψήφιους υπόδικους τους επιστήμονες που θα προχωρούσαν σε μη αρεστούς στα κόμματα χαρακτηρισμούς -όπως και το έχουν κάνει, έναντι όλων- τότε μάλλον θα έπρεπε να καταργήσουμε τουλάχιστον τις Σχολές Πολιτικών Επιστημών... [3] Οι πολιτικοί σχηματισμοί δεν χρειάζονται τα δικαστήρια για να αποδείξουν τι είναι. Τους αρκεί ο πολιτικός λόγος και η πολιτική τους δράση. Αυτά είναι τα μόνα όπλα που έχουν για να πείσουν -όσους πείσουν. Αυτή είναι σε τελική ανάλυση η δημοκρατία...
Θα μπορούσε κανείς απλώς να (χαμο)γελάσει με όλα (ή με πολλά απ’) αυτά. Αλλά είναι πάρα πολλά. Και όσο και αν είναι αυτόνομα μεταξύ τους, προδίδουν μια νοοτροπία που εξαπλώνεται επικίνδυνα, μια αντίληψη ακύρωσης του δημόσιου λόγου (και διαλόγου) όπως και της ίδιας της έννοιας της δημόσιας πολιτικής αντιπαράθεσης με επιχειρήματα που είναι συστατικό χαρακτηριστικό της ίδιας της δημοκρατίας, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.
"Καληνύχτα και καλή τύχη επομένως" -με παραπομπή, τώρα, όχι μόνο στην ταινία αλλά και στην ίδια την κατάληξη της ιστορίας...
.
Παραπομπές
[1] Η ενέργεια προκάλεσε έντονες αντιδράσεις σχεδόν όλου του πολιτικού κόσμου (ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ, ΚΚΕ) αφού άλλωστε ο κ. Βγενόπουλος, που επανήλθε μιλώντας στο "Κόκκινο 105,5" άφησε με σαφήνεια να εννοηθεί ότι θα ήθελε να στραφεί και κατά άλλων πολιτικών αρχηγών αλλά ...καλύπτονταν από βουλευτική ασυλία -η οποία, θυμίζουμε, μπορεί να αρθεί, ισχύει δε ακριβώς για να προστατεύεται η ελεύθερη διατύπωση πολιτικών απόψεων... Η κυβέρνηση εξέφρασε τη δυσφορία της με ένα 24ωρο καθυστέρηση, και κατόπιν ερώτησης (εδώ)... Και ο ΣΥΝ, μετά την απαντητική δήλωση Τσίπρα (εδώ) επανήλθε στην ουσία της υπόθεσης (εδώ) που έχει μέλλον... Έντονη και η αντίδραση των συνδικάτων που θύμισαν στον κ. Βγενόπουλο (και στον κάθε επιχειρηματία) πως δεν μπορεί να μιλά εκ μέρους των υπαλλήλων του -οι εργαζόμενοι "μοιράζονται την τύχη" της επιχείρησης μόνον όταν είναι να γίνουν περικοπές...
[2] Η επίμαχη συνέντευξη του κ. Μπάγια στη Σίλα Αλεξίου για τα "Νέα" (18/3/08), αμέσως μετά την επανεκλογή του με 70%, εδώ και εδώ. Έντονες οι αντιδράσεις από όλες τις ενώσεις του χώρου ενώ το ΠΑΣΟΚ πηγαίνει την υπόθεση στο Ευρωκοινοβούλιο.
[3] Υπ’ αυτή την έννοια είναι κατακριτέος και ο εξωβελισμός των νεολαίων του κόμματος του κ. Καρατζαφέρη από τις φοιτητικές εκλογές στη Νομική.
Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα νομικο-πολιτική προσέγγιση της αγωγής κατά Τσίπρα και της παραπομπής γενικότερα των πάντων στα δικαστήρια από το καλό ιστολόγιο του Χασοδίκη, με τίτλο: "Στις 3 αγωγές η 1 δώρο", από εδώ >>
