Ερωτήματα εν μέσω της κρίσης

Η διεθνής χρηματιστηριακή και πιστωτική κρίση που απλώνεται με καταστροφικά κύματα και ήδη προκάλεσε τα πρώτα πλήγματα στην πραγματική οικονομία ανεβάζει το "οικονομικό" στο βάθρο του: στην πρώτη θέση. Και με έναν ραγδαίο ρυθμό, που μόνο στις μεγάλες καμπές της ιστορίας συναντούμε, αλλάζει τα δεδομένα, τους συσχετισμούς, τις κυρίαρχες αντιλήψεις.

Οι ιδέες του νεοφιλελευθερισμού, οι πολιτικοί που τον υπηρέτησαν και τον υπηρετούν, έχουν χάσει την πρωτοβουλία των κινήσεων, αλλά ούτε ηττήθηκαν, ούτε εγκατέλειψαν τα κέντρα εξουσίας. Και ίσως καραδοκούν για να γυρίσουν στο προσκήνιο σε... καλύτερες μέρες.

Όλα δείχνουν ότι η κοινή γνώμη σε πολλές και ισχυρές χώρες είναι όχι μόνον εξοργισμένη, αλλά έχει στραφεί αποφασιστικά υπέρ της δραστικής, εκτεταμένης κρατικής οικονομικής παρέμβασης, τουλάχιστον στο τραπεζικό σύστημα.

Οι κυβερνήσεις που αδρανούσαν τα τελευταία χρόνια, με πρώτη την κυβέρνηση Μπους, αλλά και τις ευρωπαϊκές ηγεσίες, σπεύδουν τώρα με -σπασμωδικά και αναποτελεσματικά, όπως αποδεικνύονται- μέτρα να γλιτώσουν από την αποδοκιμασία, την κατακραυγή.

Προς ποια κατεύθυνση;

Δύο είναι οι ισχυρότερες κριτικές στα μέτρα που λαμβάνονται. Και οι δύο ωθούν προς λύσεις αντι-νεοφιλελεύθερης, πιο κοντά προς τις ιδέες και τις προτάσεις αριστερής έμπνευσης.

Η πρώτη, ότι τα μέτρα, η χρηματοδότηση, δεν πήγε στην πηγή του προβλήματος: χρηματοδοτήθηκαν πάλι εκείνοι που δάνεισαν, αλλά όχι εκείνοι που δανείστηκαν και δεν έχουν να ξεπληρώσουν. Άρα, η φωτιά συνεχίζει να καίει.

Η δεύτερη κριτική είναι ότι με τα χρήματα των φορολογουμένων χρηματοδοτούνται πάλι στρώματα "εχόντων". Οι λύσεις που ετοιμάζονται -αν πετύχουν- φαίνεται ότι θα είναι πάλι εξυπηρέτηση των λίγων και όχι των πολλών.

Ο ρόλος του κράτους

Καθώς γέρνει η πλάστιγγα υπέρ της ενίσχυσης της παρέμβασης του κράτους στην οικονομία, το κρίσιμο θέμα που τίθεται είναι τι ρόλο θα παίξει το κράτος στη βίαιη ανακατανομή πλούτου που έχει μπει μπρος.

Το ότι πέφτουν οι δείκτες των χρηματιστηρίων δεν σημαίνει ότι όλοι -στην οικονομία, στην κοινωνία- θα χάσουμε εξίσου ή ότι όλοι έχουν εξίσου δυνατότητα διάσωσης.

Κι ακόμη περισσότερο: Ποιοι θα χρηματοδοτήσουν την προσδοκώμενη ανάκαμψη και ποιοι θα καρπωθούν τα οφέλη από αυτήν;

Κεντρικό ζήτημα είναι η ανάπτυξη της επενδυτικής δραστηριότητας του κράτους -αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όσον αφορά την ήπειρό μας- ώστε η όποια παρέμβαση στο τραπεζικό σύστημα να συμβάλει σε απόκρουση της απειλητικής ύφεσης και να αναδιοργανώσει την παραγωγική δραστηριότητα σε νέες βάσεις μακριά από τις "φούσκες".

Οι έως τώρα κυρίαρχες πολιτικές της Ευρώπης, αλλά και της χώρας μας, είναι αλλού στραμμένες. Διέξοδος δεν μπορεί να υπάρξει

* με τη συνέχιση των πολιτικών και των συνθημάτων ιδιωτικοποίησης που ακολουθεί η κυβέρνηση,

* με την επανάληψη πολιτικών από τις προηγούμενες περιόδους των "νεοφιλελεύθερων ερώτων" που επαναλαμβάνει η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ.

Ώρα της αριστεράς;

Η αριστερή πρόταση μοιάζει να χρειάζεται. Η αριστερή πρόταση υπάρχει;

Ας είμαστε ειλικρινείς. Κατευθύνσεις στην Ευρώπη, ίσως και στην Αμερική, αριστερής έμπνευσης, έχουν διατυπωθεί. Ιδεολογικές παρεμβάσεις έχουν γίνει.

Όμως εναλλακτική πολιτική με βραχυπρόθεσμα και κυρίως στρατηγικά μέτρα δεν έχει συγκροτηθεί.

Η έκταση της κρίσης, η διαπλοκή των παγκόσμιων διεργασιών, οι πολιτικοί συσχετισμοί ερμηνεύουν αυτή την καθυστέρηση, την αδυναμία και επιβάλλουν εντατική συλλογική δράση, θεωρητική και πολιτική επεξεργασία. Πολιτικές πρωτοβουλίες και διαμόρφωση νέων συσχετισμών υπέρ της κοινωνίας, υπέρ των πολλών.

Χωρίς να αντιγράφουμε αποτυχημένες υποσχέσεις του παρελθόντος, χωρίς να επαναλαμβανόμαστε στην αυτάρεσκη καταγγελία του αριστερού: είμαστε αντίθετοι, τα είχαμε πει...

Ας μην αργοπορούμε, ας βγάλουμε τις παρωπίδες .

Ίσως βρισκόμαστε σε μια οικονομική κρίση του παγκόσμιου συστήματος με τέτοιες ρωγμές, που θα αφήσουν να εισβάλουν πάλι στην ιστορία οι αγωνίες, οι προσδοκίες, οι επιλογές, η οργή των πολλών.