Μερικές σκέψεις για τη μεθοδολογία και την καταλληλότητα των προγραμματικών θέσεων

1. Η μεθοδολογία εκπόνησης ενός προγράμματος

Η εκπόνηση ενός πολιτικού προγράμματος αποτελεί μια κορυφαία διαδικασία η οποία πρέπει να διέπεται από μια μεθοδολογία που θα συσσωματώνει αρχές και λειτουργική ακολουθία ενεργειών. Όλοι όσοι εργάζονται για την εκπόνηση προγραμμάτων, έστω μικρότερης εμβέλειας, γνωρίζουν ότι χωρίς τον ορισμό μιας μεθοδολογίας δεν μπορεί να υπάρξει πραγματικά τεκμηριωμένο και επιστημονικά αποδεκτό αποτέλεσμα.

Λαμβάνοντας υπόψη τη μεθοδολογία άλλων προγραμμάτων, συμπεριλαμβανομένων και αυτών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, και αποφεύγοντας να επαναλάβω θέσεις που ήδη έχουν εκφραστεί από συντρόφους με ευθύνη στην εκπόνηση του προγράμματος, προτείνω στη συνέχεια συνοπτικά μια μεθοδολογία αρχών και φάσεων εργασίας.

Ως αρχές εννοώ τις εξής:

 Την επιδίωξη ολοκληρωμένης και πολυδιάστατης προσέγγιση ανά τομέα

 Την προσέγγιση των προβλημάτων του κάθε τομέα στη διασύνδεση και συμπληρωματικότητα τους με άλλους τομείς και με το διεθνές περιβάλλον,

 Την επικέντρωση στα κρίσιμα και κομβικά ζητήματα ανά τομέα

 Τη συγκέντρωση και τον έλεγχο όλων των επιστημονικών δεδομένων

 Την επιδίωξη συμμετοχικότητας των μελών και των πολιτών, χωρίς υποταγή σε συντεχνιακές ή τοπικιστικές οπτικές

 Την εκπόνηση εναλλακτικών προτάσεων με τρόπο που να συνδυάζει την πολιτική μας επιλογή με την επιστημονικότητα ( εσωτερική συνοχή, καταλληλότητα, πρόβλεψη των προβλημάτων και συνεπειών της εφαρμογής, συνέχεια και καινοτομία, ενσωμάτωση των νέων δυνατοτήτων που δημιουργούνται από την επιστημονικοτεχνική επανάσταση, διασύνδεση του εθνικού με το διεθνές κ.λ.π).

Ως φάσεις εργασίας, ανά τομέα ή αντικείμενο επεξεργασίας, εννοώ τις εξής:

 Την απόκτηση ολοκληρωμένης γνώσης της υφιστάμενης κατάστασης και τη συγκέντρωση όλων των δεδομένων

 Την καταγραφή των ασκούμενων ή και των προτεινόμενων πολιτικών από τους άλλους πολιτικούς φορείς

 Την αποτύπωση και εσωτερική αξιολόγηση των πολιτικών θέσεων που έχουμε λάβει έως σήμερα

 Τη συγκέντρωση προτάσεων και επεξεργασιών κοινωνικών /επιστημονικών φορέων, ατόμων και συλλογικοτήτων που δραστηριοποιούνται στον τομέα

 Την εξέταση των προσεγγίσεων των άλλων κόμματων της ευρωπαϊκής αριστεράς

 Την ανάπτυξη της εναλλακτικής μας πρότασης ( στόχοι και μέτρα πολιτικής), συμπεριλαμβανομένου και του εντοπισμού θεμάτων στα οποία υπάρχει ανάγκη για περαιτέρω επεξεργασία

 Τον έλεγχο της «συνδεσμολογίας» αυτής της πρότασης με τις προτάσεις μας σε συναφείς τομείς και με τους στρατηγικούς μας στόχους.

 Τον εντοπισμό ειδικών θεμάτων που αφορούν στην προώθηση αυτής της πολιτικής (συγκεκριμένα προβλήματα θεσμικού ή οικονομικού ή συνειδησιακού χαρακτήρα που πρέπει να αντιμετωπιστούν, παράλληλες αλλαγές που πρέπει να γίνουν σε συναφείς τομείς, αλλαγές στην πολιτική της Ε.Ε κ.λ.π)

2. Η σχέση της εναλλακτικής δημόσιας πολιτικής με τα αιτήματα του κινήματος

Μια σημαντική παράμετρος της μεθοδολογίας είναι η σχέση των εναλλακτικών προτάσεων ανά τομέα με τα αιτήματα πάλης των κινημάτων.

Είναι γνωστό ότι τα κινήματα αναδύουν και εγγράφουν στην πολιτική ημερήσια διάταξη τα αιτήματα και δημιουργούν με τη δράση τους τη νομιμοποίηση αυτών στο ηθικό επίπεδο. Με αυτή την έννοια τα κινήματα είναι αναντικατάστατα, πολύ περισσότερο όταν δεν περιορίζονται στις κινητοποιήσεις αλλά καταφέρνουν να διαμορφώνουν και να αναπτύσσουν εναλλακτικές κοινωνικές και πολιτικές στάσεις και δραστηριότητες στην καθημερινή ζωή.

Η εναλλακτική πολιτική πρόταση της Αριστεράς συνδέεται με τα αιτήματα των κινημάτων. Όμως δεν είναι ορθό να περιορίζεται στη μεταφορά στον πολιτικό στίβο των αιτημάτων των κινημάτων διότι : .

• Τα κινήματα δεν καλύπτουν όλους τους τομείς της ζωής των πολιτών και υπάρχουν σημαντικές πλευρές αυτής, που η ενασχόληση και η παρουσία των κινημάτων είναι ανεπαρκής ή ανύπαρκτη.

• Τα κινήματα θέτουν συχνά στην ημερήσια διάταξη ζητήματα πριν από τα κόμματα όμως τα πολιτικά υποκείμενα εξ αντικειμένου καλούνται να αναπτύξουν προωθημένες πολιτικές ιδέες πριν αυτές αποτελέσουν αιχμή των κινημάτων όπως π.χ θα μπορούσε να είναι σήμερα η ανταλλακτική διεθνοποίηση

• Το κίνημα επικεντρώνει σε αιχμές και διεκδικεί λύσεις χωρίς αρκετές φορές να μπορεί να υπεισέλθει σε θέματα εφαρμοσμένης πολιτικής

Η εναλλακτική πολιτική πρόταση της Αριστεράς πρέπει λοιπόν να μην είναι απλός ιμάντας μεταβίβασης στον πολιτικό στίβο των αιτημάτων των κινημάτων , αλλά να επιχειρεί τη συγκρότηση τους σε ενιαία βάση και σε συνεκτική πολιτική πρόταση.

Μια σημαντική παράμετρος σε αυτή την κατεύθυνση είναι ότι η εναλλακτική προγραμματική μας πρόταση πρέπει να προχωρήσει περαιτέρω και να αναπτύξει τις εναλλακτικές δημόσιες πολιτικές τις οποίες επιδιώκουμε να προωθήσουμε, δηλαδή τη μετατροπή του προβλήματος σε δημόσια δράση για τη λύση του. Αυτές οι δημόσιες πέραν της εγγραφής του θέματος στην ημερήσια διάταξη και της προβολής του συνημμένου αιτήματος θα πρέπει επιπλέον να περιλαμβάνουν :

• Το περιεχόμενο των αποφάσεων με σαφές κοινωνικά δίκαιο νόημα και ορισμό των ομάδων συμφερόντων στις οποίες απευθύνονται

• Τα μέσα που θα διατεθούν και τις μορφές που θα χρησιμοποιηθούν

• Την ανάλυση της τελικής επίπτωσης και του κόστους-οφέλους,

• Το μηχανισμό λήψης αποφάσεων και την κατοχύρωση της συμμετοχής των πολιτών

• Τους όρους/ προϋποθέσεις υλοποίησης με τις θεσμικές και οργανωτικές διαστάσεις όπως τα κριτήρια επιλεξιμότητας και τις δυνατότητες των φορέων/ατόμων δικαιωμάτων να τα διεκδικήσουν, τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν στις δημόσιες υπηρεσίες ώστε να αρθούν τα αρνητικά φαινόμενα στις σχέσεις των πολιτών - δημόσιων υπηρεσιών που εμποδίζουν την προσβασιμότητα στα δικαιώματα κ.λ.π .

• Την πρόβλεψη για τις δυνάμεις που θα αντιτεθούν και το σχεδιασμό των διαδικασιών κινητοποίησης των δυνάμεων στήριξης ώστε το δικαίωμα από προσδοκία να γίνει πραγματοποιημένο γεγονός.

Αυτή η επεξεργασία στον καθορισμό μιας δημόσιας πολιτικής από τη σκοπιά της Αριστεράς, είναι απαραίτητη προϋπόθεση για μια σοβαρή προγραμματική πρόταση και εξ αντικειμένου δημιουργεί μεγαλύτερες απαιτήσεις για την εργασία που πρέπει να κάνουμε.

3. Η καταλληλότητα των προτάσεων για τις δημόσιες πολιτικές και παρεμβάσεις

Χωρίς την προαναφερόμενη διαδικασία είναι πιθανόν άθελα μας να οδηγηθούμε στην προβολή θέσεων η εφαρμογή των οποίων θα επιφέρει αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που επιθυμούμε.

Ας πάρουμε το παράδειγμα της αντιμετώπισης της επισφαλούς εργασίας. Η λύση που προτείνουμε δεν μπορεί να αποβλέπει στην αντιμετώπιση της επισφάλειας δια μέσου της εξαφάνισης των θέσεων εργασίας, αλλά πρέπει να ενισχύει τη μετεξέλιξη των σημερινών επισφαλών θέσεων εργασίας σε σχετικά ασφαλείς θέσεις.

Η πρόταση που έγινε από μια συνιστώσα του ΣΥΡΙΖΑ να προβάλουμε το αίτημα της πλήρους κατάργησης της μερικής απασχόλησης και των συμβάσεων έργου και να «επαγγελθούμε» την καθιέρωση ως μοναδικού τύπου σύμβασης αυτήν της πλήρους απασχόλησης αορίστου χρόνου, στηρίζεται μεν σε καλή πρόθεση αλλά πιστεύω ότι η εφαρμογή της σε συνθήκες οικονομίας της αγοράς θα οδηγούσε σε μείωση της απασχόλησης. Οι επιχειρήσεις δεν πρόκειται να μετατρέψουν τις περισσότερες από αυτές τις συμβάσεις σε πλήρους και αορίστου χρόνου και θα προτιμήσουν να περάσουν στη μείωση της παραγωγής ή στην άτυπη απασχόληση. Εκτός αυτού η θέση αυτή αποκλείει από την απασχόληση όλους όσους μπορούν και θέλουν να εργάζονται μόνο με μειωμένη απασχόληση (ανεξάρτητες έρευνες δείχνουν ότι το 43% των μερικώς απασχολούμενων το κάνουν ακουσίως) ή λειτουργεί αντιθετικά στην επαγγελματική δραστηριότητα όσων μπορούν και επιθυμούν να έχουν συμβάσεις έργου εκτελώντας ταυτόχρονα διαφορετικές εργασίες ώστε να αποκτούν περισσότερα έσοδα.

Χωρίς να αμφισβητώ την καλή πρόθεση των συντακτών της πρότασης, θεωρώ πως αν αυτή γίνει αποδεκτή από το ΣΥΡΙΖΑ, τότε θα έχουμε μια μη ολοκληρωμένη, μονοδιάστατη, περιορισμένης εμβέλειας και δυναμικής πολιτική θέση , η εφαρμογή της οποίας θα επιφέρει αντίθετα. αποτελέσματα από αυτά που προσδοκούμε για την αντιμετώπιση της επισφάλειας στην εργασία.

Χωρίς να μπορώ να διατυπώσω ολοκληρωμένη και αναλυτική άποψη για τη θέση του ΣΥΡΙΖΑ στο συγκεκριμένο θέμα, χωρίς τη συμβολή περισσότερο αρμοδίων από εμένα, όμως πιστεύω ότι η εναλλακτική μας πρόταση στον τομέα αυτό θα πρέπει:

 Να λαμβάνει υπόψη όλες τις κοινωνικές ομάδες στις οποίες παρουσιάζεται η επισφάλεια π.χ στη χώρα μας είναι πολύ έντονη η επισφάλεια στους εργαζόμενους σε κλάδους-ειδικότητες που φθίνουν ή και στους εργαζόμενους μεγαλύτερης ηλικίας

 Να λαμβάνει υπόψη τις μορφές με τις οποίες παρουσιάζεται η επισφάλεια π.χ στη χώρα μας είναι πολύ έντονη η επισφάλεια σε σχέση με την προσβασιμότητα και το ύψος του επιδόματος ανεργίας μετά την παύση της εργασίας

 Να εξετάζει το ρόλο του κράτους στην προστασία των εργαζομένων π.χ στη χώρα μας είναι προφανής η αδυναμία προστασίας των εργαζομένων στις περιπτώσεις αδήλωτης εργασίας (που αγγίζει το 25% της συνολικής απασχόλησης)

 Να περιλαμβάνει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο πολιτικών και μέτρων που θα επιχειρεί :

o Να παρεμβαίνει σε όλους τους τομείς ( νομοθετικές ρυθμίσεις , διαπραγματεύσεις και ρυθμίσεις μέσω συλλογικών συμβάσεων) περιορίζοντας τα επιτρεπόμενα όρια εφαρμογής τέτοιων συμβάσεων σε σχέση με ανάγκες που καλύπτουν, ορίζοντας όρια για τη διαδοχικότητα που μπορούν να έχουν κ.λ.π

o Να προβλέπει τις αναγκαίες αλλαγές στο νομικό πλαίσιο αλλά και στους δημόσιους μηχανισμούς επιτήρησης που θα κάνουν ικανή την εφαρμογή στην πράξη των μέτρων που θα ληφθούν

o Να κινητοποιεί τους ίδιους τους χρήστες των δικαιωμάτων και τους φορείς που μπορούν να τους εκπροσωπήσουν με προτεραιότητα το συνδικαλιστικό κίνημα

o Να συσσωματώνει συνδυαστικές παρεμβάσεις όπως η ουσιαστικοποίηση και η διευκόλυνση της προσβασιμότητας στο επίδομα ανεργίας και η στήριξη στο ενδιάμεσο στάδιο μετακίνησης από τη μια εργασία στην άλλη.

 Να συνδυάζεται με το πρόταγμα ενός νέου αναπτυξιακού μοντέλου που θα θέσει στο κέντρο την πλήρη απασχόληση δια μέσου

o Της προώθησης της ανάπτυξης με καινοτομία και επενδύσειςπου ενσωματώνουν δέσμευση για νέες θέσεις εργασίας

o Της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας στους τομείς της υγείας και της φροντίδας, της εκπαίδευσης, του περιβάλλοντος , του αθλητισμού και του ελεύθερου χρόνου και γενικότερα της πράσινης οικονομίας και του τρίτου τομέα.

o Της δημόσιας ενισχυόμενης απασχόλησης.

o Του ανακαταμερισμού της εργασίας και της μείωσης του εργάσιμου χρόνου

Επίλογος

Η χρησιμότητα της εφαρμογής μιας μεθοδολογίας στις προγραμματικές μας επεξεργασίες δεν αφορά την προσαρμογή τους σε κάποιες τεχνοκρατικές προδιαγραφές. Αφορά πρωταρχικά την πολιτική αποτελεσματικότητα, την εφικτότητα και την ενότητα προθέσεων - επιπτώσεων. Στοιχεία που είναι σημαντικά και για τη διεξαγωγή τεκμηριωμένης αντιπολίτευσης αλλά και για την προώθηση κοινωνικών μεταρρυθμίσεων και μετασχηματισμών.

Μέλος της ΚΠΕ του ΣΥΝ