Η δραματική αύξηση της ανεργίας στις ΗΠΑ
Ελένη Τσερεζόλε, Αυγή της Κυριακής, Δημοσιευμένο: 2008-12-14
Οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται πλήρως στο μάτι του κυκλώνα μιας οικονομικής κρίσης που ουδείς γνωρίζει ούτε το πόσο θα διαρκέσει ούτε το ποιες θα είναι οι κοινωνικές συνέπειές της -και αυτό είναι το κυριότερο. Πρόκειται άλλωστε για τον "άγνωστο παράγοντα" που το επιτελείο του νεοεκλεγέντος προέδρου φοβάται ότι τελικά θα υπονομεύσει τα μεγαλεπήβολα σχέδια της προεδρίας του περί μαζικών, δημόσιων, "πράσινων" επενδύσεων.
Η φράση "η αμερικανική οικονομία πάει κατά διαόλου", που ακούγεται όλο και συχνότερα τελευταίως, περιγράφει εύγλωττα την κατάσταση που επικρατεί στην κοιτίδα του νεοφιλελευθερισμού. Την ίδια στιγμή, οι ειδικοί λένε ότι άστεγοι, για παράδειγμα, τείνουν να γίνουν πλέον, με τις κατασχέσεις των σπιτιών από τις τράπεζες, ακόμη και άνθρωποι που παραδοσιακά δεν ανήκουν στις κλασικές κατηγορίες των αστέγων, δηλαδή μικροαστοί...
Μετά από τον κυκλώνα της χρηματοπιστωτικής κρίσης που έπληξε την Γουώλ Στρητ, έχει έλθει τώρα η σειρά της κοινωνίας και των εργαζομένων να πληρώσουν το τίμημα μιας κρίσης που πλέον πέρασε στην πραγματική οικονομία. Ποτέ, από το 1945, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είχαν καταστρέψει τόσες θέσεις απασχόλησης όσες σήμερα. Και οι ρυθμοί είναι συγκλονιστικοί. Το υπουργείο Εργασίας ανακοίνωσε ότι τον Νοέμβριο 533.000 μη αγροτικές θέσεις εργασίας καταστράφηκαν - πρόκειται για το υψηλότερο νούμερο εδώ και 34 χρόνια! Το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε κατά 0.2% σε σχέση με τον Οκτώβριο, για να φθάσει συνολικά στο 6,7%, που είναι το ανώτερο ποσοστό εδώ και 15 χρόνια. Έτσι σήμερα η χώρα αριθμεί 10,2 εκατομμύρια ανέργους...
Μπους: Είμαστε σε ύφεση
Αυτοί οι καταστροφικοί αριθμοί ανάγκασαν ακόμη και τον απερχόμενο πρόεδρο Τζωρτζ Μπους να παραδεχθεί επιτέλους ότι η χώρα βρίσκεται σε ύφεση. "Οι αριθμοί για την απασχόληση που δημοσιεύθηκαν αντανακλούν το γεγονός ότι η χώρα μας βρίσκεται σε ύφεση", δήλωσε ο Μπους που συνέχισε επισημαίνοντας τα αίτια της κατάστασης: "Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στα σοβαρά προβλήματα που γνωρίζουν οι αγορές των ακινήτων και των δανείων και η χρηματοπιστωτική αγορά και που προκάλεσαν σοβαρές απώλειες θέσεων εργασίας". Ο διάδοχός του από τον ερχόμενο Ιανουάριο, Μπάρακ Ομπάμα, δήλωσε σε ανακοίνωσή του ότι "δεν υπάρχει θαυματουργό φάρμακο άμεσης επίδρασης για την κρίση αυτή που αναπτύχθηκε εδώ και πολλά χρόνια" ενώ προειδοποίησε: "η κατάσταση θα χειροτερέψει πριν βελτιωθεί". Σύμφωνα με τον ίδιο, "είναι καιρός να αντιδράσουμε με αποφασιστικότητα για να ξαναφέρουμε τον κόσμο στις δουλειές του και να αναθερμάνουμε την οικονομία μας".
Πράγματι, η αμερικανική αγορά εργασίας νοσεί σοβαρότατα. Οι 533 χιλιάδες θέσεις εργασίας που ανακοινώθηκε ότι χάθηκαν για τον Νοέμβριο ήλθαν να προστεθούν στις ήδη ανακοινωμένες 403 χιλιάδες θέσεις που χάθηκαν τον Οκτώβριο (αντί για τις 240 χιλιάδες που ήταν το αναμενόμενο νούμερο) και στις 320 χιλιάδες που χάθηκαν τον Σεπτέμβριο (αντί για τις 284 που είχαν ανακοινωθεί). Με 1,9 εκατομμύριο χαμένες θέσεις εργασίας τους τελευταίους ένδεκα μήνες, το συνολικό νούμερο των χαμένων θέσεων εργασίας για το 2008 μπορεί να είναι το υψηλότερο από το 1945 (τότε είχε φθάσει τα 2.750.000). Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ, Πέτερ Μόριτσι, δεν μασάει τα λόγια του μιλώντας στη γαλλική "Μοντ": η οικονομία "παραδίδεται σε όλα τα μέτωπα και η απειλή γενικευμένης ύφεσης είναι πραγματική". Οι επιχειρήσεις "έχουν αρχίσει να επικεντρώνονται στα μέσα επιβίωσης μέσα στην ύφεση και περικόπτουν σαν τρελές το υπαλληλικό τους προσωπικό", προσέθεσε, στο ίδιο μήκος κύματος, ο Τζόελ Νάροφ, ανεξάρτητος οικονομολόγος, μιλώντας στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων.
Καταστροφή 300-400 χιλιάδων θέσεων εργασίας το μήνα!
Δεν περνάει πλέον ημέρα που να μην γίνεται γνωστή και μια κακή είδηση για τους εργαζόμενους στις ΗΠΑ (και όχι μόνο σε αυτές). Πλήττονται δε όλοι οι τομείς - όχι μόνο η βιομηχανία: τα δύο τρίτα της καταστροφής θέσεων εργασίας αφορά τον τομέα της παροχής υπηρεσιών. Και βέβαια η βιομηχανία δεν πάει πίσω: μόλις πρόσφατα, στις 5 Δεκεμβρίου, η μια από τις τρεις "λαβωμένες" αυτοκινητοβιομηχανίες του Ντιτρόιτ, η Τζένεραλ Μότορς ανακοίνωσε ότι θέτει σε κατάσταση τεχνητής ανεργίας 4.000 εργάτες...
Ο Γάλλος αναλυτής της BNP Paribas, Ζαν Μαρκ Λικά, σημειώνει: "Μόνο δύο τομείς συνεχίζουν να δημιουργούν απασχόληση: ο δημόσιος τομέας και η σφαίρα υγεία - εκπαίδευση. Στο εξής, οι καταστροφές θέσεων απασχόλησης είναι περισσότερες στον τομέα των υπηρεσιών και αυτή είναι η απόδειξη ότι η ύφεση εξαπλώνεται, γιατί οι υπηρεσίες αποτελούν το 85% των μισθωτών θέσεων εργασίας στις ΗΠΑ και είναι, γενικά, πιο ανθεκτικές στη συγκυρία". Ο ίδιος είναι εξαιρετικά απαισιόδοξος: "Πρέπει να αναμένουμε 300 με 400 χιλιάδες καταστροφές θέσεων εργασίας το μήνα"...
Και δεν είναι μόνο το γεγονός της ποσοτικής υποβάθμισης των θέσεων εργασίας αλλά και της ποιοτικής οπισθοχώρησής τους. Και τούτο γιατί οι άνεργοι μακράς διαρκείας (δηλαδή άνω των 27 εβδομάδων) αυξήθηκαν δραματικά κατά 65% από τις αρχές του 2008, φθάνοντας σήμερα τα 2.2 εκατομμύρια. Και τα χειρότερα δεν έχουν έλθει ακόμη. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), η ύφεση θα είναι για τις ΗΠΑ πιο σοβαρή από ό,τι στις άλλες οικονομίες. Πρόκειται να επιφέρει οπισθοχώρηση του αμερικανικού ΑΕΠ κατά 0.9% το 2009. Ο ίδιος οργανισμός προβλέπει επίσης ότι η συγκυρία δεν θα βελτιωθεί πριν από το τρίτο τρίμηνο του 2009 -κι αυτό θα γίνει με πολύ αργούς ρυθμούς, καθώς η ανάπτυξη προβλέπεται γύρω στο 1,6% το... 2010. Το ποσοστό ανεργίας θα περάσει από 5,7% το 2008 στο 7,3% το 2009, για να φθάσει στο 7,5% το 2010.
Η σημερινή (κακή) κατάσταση της αμερικανικής οικονομίας δεν ξεκίνησε χθες: όπως αποκάλυψε την περασμένη εβδομάδα το Εθνικό Γραφείο Οικονομικής Έρευνας, που έχει αντικείμενό του τη χρονολόγηση των οικονομικών κύκλων, η ύφεση στις ΗΠΑ είχε ξεκινήσει από πέρσι τον Δεκέμβριο. Οι πιο σοβαρές μεταπολεμικές κρίσεις στις ΗΠΑ, το 1974 και το 1981, είχαν κρατήσει 16 μήνες αλλά φαίνεται ότι η τωρινή κρίση θα διαρκέσει πολύ περισσότερο. Ο νομπελίστας οικονομίας, Τζέιμς Μίρλες υπολογίζει τρία ή τέσσερα χρόνια ύφεσης - κάτι που θα σημαίνει ότι η κρίση των ενυπόθηκων δανείων υψηλού ρίσκου θα μοιάζει όλο και περισσότερο με την μεγάλη ύφεση που κράτησε... 43 μήνες.
Βέβαια οι ΗΠΑ μπορούν να παρηγορηθούν: κι αλλού η οικονομική κατάσταση είναι εκρηκτική. Για παράδειγμα στην Κίνα, όπως ήδη υφίστανται κοινωνικές εντάσεις και όπου χρειάζεται ανάπτυξη της τάξης του 8% για να απορροφώνται κάθε χρόνο τα 20 εκατομμύρια εισερχομένων στην αγορά εργασίας - ωστόσο οι προβλέψεις κυμαίνονται γύρω στο 6%... Υπάρχει επίσης και η Ζιμπάμπουε: ο πληθωρισμός έχει φθάσει τα 213 εκατομμύρια τοις εκατό και η κυβέρνηση έχει εισαγάγει χαρτονομίσματα των 100, 50 και 10 εκατομμυρίων δολαρίων Ζιμπάμπουε. Το ρεκόρ πάντως στον τομέα το κατέχει η Ουγγαρία, με το χαρτονόμισμα που ξεκινά από το 1 ακολουθούμενο από 21 μηδενικά. Αλλά αυτό ελάχιστα θα παρηγορήσει τα εκατομμύρια Αμερικανούς που έχουν ήδη χάσει ή πρόκειται να χάσουν τη δουλειά τους τους επόμενους μήνες...
Η φράση "η αμερικανική οικονομία πάει κατά διαόλου", που ακούγεται όλο και συχνότερα τελευταίως, περιγράφει εύγλωττα την κατάσταση που επικρατεί στην κοιτίδα του νεοφιλελευθερισμού. Την ίδια στιγμή, οι ειδικοί λένε ότι άστεγοι, για παράδειγμα, τείνουν να γίνουν πλέον, με τις κατασχέσεις των σπιτιών από τις τράπεζες, ακόμη και άνθρωποι που παραδοσιακά δεν ανήκουν στις κλασικές κατηγορίες των αστέγων, δηλαδή μικροαστοί...
Μετά από τον κυκλώνα της χρηματοπιστωτικής κρίσης που έπληξε την Γουώλ Στρητ, έχει έλθει τώρα η σειρά της κοινωνίας και των εργαζομένων να πληρώσουν το τίμημα μιας κρίσης που πλέον πέρασε στην πραγματική οικονομία. Ποτέ, από το 1945, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είχαν καταστρέψει τόσες θέσεις απασχόλησης όσες σήμερα. Και οι ρυθμοί είναι συγκλονιστικοί. Το υπουργείο Εργασίας ανακοίνωσε ότι τον Νοέμβριο 533.000 μη αγροτικές θέσεις εργασίας καταστράφηκαν - πρόκειται για το υψηλότερο νούμερο εδώ και 34 χρόνια! Το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε κατά 0.2% σε σχέση με τον Οκτώβριο, για να φθάσει συνολικά στο 6,7%, που είναι το ανώτερο ποσοστό εδώ και 15 χρόνια. Έτσι σήμερα η χώρα αριθμεί 10,2 εκατομμύρια ανέργους...
Μπους: Είμαστε σε ύφεση
Αυτοί οι καταστροφικοί αριθμοί ανάγκασαν ακόμη και τον απερχόμενο πρόεδρο Τζωρτζ Μπους να παραδεχθεί επιτέλους ότι η χώρα βρίσκεται σε ύφεση. "Οι αριθμοί για την απασχόληση που δημοσιεύθηκαν αντανακλούν το γεγονός ότι η χώρα μας βρίσκεται σε ύφεση", δήλωσε ο Μπους που συνέχισε επισημαίνοντας τα αίτια της κατάστασης: "Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στα σοβαρά προβλήματα που γνωρίζουν οι αγορές των ακινήτων και των δανείων και η χρηματοπιστωτική αγορά και που προκάλεσαν σοβαρές απώλειες θέσεων εργασίας". Ο διάδοχός του από τον ερχόμενο Ιανουάριο, Μπάρακ Ομπάμα, δήλωσε σε ανακοίνωσή του ότι "δεν υπάρχει θαυματουργό φάρμακο άμεσης επίδρασης για την κρίση αυτή που αναπτύχθηκε εδώ και πολλά χρόνια" ενώ προειδοποίησε: "η κατάσταση θα χειροτερέψει πριν βελτιωθεί". Σύμφωνα με τον ίδιο, "είναι καιρός να αντιδράσουμε με αποφασιστικότητα για να ξαναφέρουμε τον κόσμο στις δουλειές του και να αναθερμάνουμε την οικονομία μας".
Πράγματι, η αμερικανική αγορά εργασίας νοσεί σοβαρότατα. Οι 533 χιλιάδες θέσεις εργασίας που ανακοινώθηκε ότι χάθηκαν για τον Νοέμβριο ήλθαν να προστεθούν στις ήδη ανακοινωμένες 403 χιλιάδες θέσεις που χάθηκαν τον Οκτώβριο (αντί για τις 240 χιλιάδες που ήταν το αναμενόμενο νούμερο) και στις 320 χιλιάδες που χάθηκαν τον Σεπτέμβριο (αντί για τις 284 που είχαν ανακοινωθεί). Με 1,9 εκατομμύριο χαμένες θέσεις εργασίας τους τελευταίους ένδεκα μήνες, το συνολικό νούμερο των χαμένων θέσεων εργασίας για το 2008 μπορεί να είναι το υψηλότερο από το 1945 (τότε είχε φθάσει τα 2.750.000). Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ, Πέτερ Μόριτσι, δεν μασάει τα λόγια του μιλώντας στη γαλλική "Μοντ": η οικονομία "παραδίδεται σε όλα τα μέτωπα και η απειλή γενικευμένης ύφεσης είναι πραγματική". Οι επιχειρήσεις "έχουν αρχίσει να επικεντρώνονται στα μέσα επιβίωσης μέσα στην ύφεση και περικόπτουν σαν τρελές το υπαλληλικό τους προσωπικό", προσέθεσε, στο ίδιο μήκος κύματος, ο Τζόελ Νάροφ, ανεξάρτητος οικονομολόγος, μιλώντας στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων.
Καταστροφή 300-400 χιλιάδων θέσεων εργασίας το μήνα!
Δεν περνάει πλέον ημέρα που να μην γίνεται γνωστή και μια κακή είδηση για τους εργαζόμενους στις ΗΠΑ (και όχι μόνο σε αυτές). Πλήττονται δε όλοι οι τομείς - όχι μόνο η βιομηχανία: τα δύο τρίτα της καταστροφής θέσεων εργασίας αφορά τον τομέα της παροχής υπηρεσιών. Και βέβαια η βιομηχανία δεν πάει πίσω: μόλις πρόσφατα, στις 5 Δεκεμβρίου, η μια από τις τρεις "λαβωμένες" αυτοκινητοβιομηχανίες του Ντιτρόιτ, η Τζένεραλ Μότορς ανακοίνωσε ότι θέτει σε κατάσταση τεχνητής ανεργίας 4.000 εργάτες...
Ο Γάλλος αναλυτής της BNP Paribas, Ζαν Μαρκ Λικά, σημειώνει: "Μόνο δύο τομείς συνεχίζουν να δημιουργούν απασχόληση: ο δημόσιος τομέας και η σφαίρα υγεία - εκπαίδευση. Στο εξής, οι καταστροφές θέσεων απασχόλησης είναι περισσότερες στον τομέα των υπηρεσιών και αυτή είναι η απόδειξη ότι η ύφεση εξαπλώνεται, γιατί οι υπηρεσίες αποτελούν το 85% των μισθωτών θέσεων εργασίας στις ΗΠΑ και είναι, γενικά, πιο ανθεκτικές στη συγκυρία". Ο ίδιος είναι εξαιρετικά απαισιόδοξος: "Πρέπει να αναμένουμε 300 με 400 χιλιάδες καταστροφές θέσεων εργασίας το μήνα"...
Και δεν είναι μόνο το γεγονός της ποσοτικής υποβάθμισης των θέσεων εργασίας αλλά και της ποιοτικής οπισθοχώρησής τους. Και τούτο γιατί οι άνεργοι μακράς διαρκείας (δηλαδή άνω των 27 εβδομάδων) αυξήθηκαν δραματικά κατά 65% από τις αρχές του 2008, φθάνοντας σήμερα τα 2.2 εκατομμύρια. Και τα χειρότερα δεν έχουν έλθει ακόμη. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), η ύφεση θα είναι για τις ΗΠΑ πιο σοβαρή από ό,τι στις άλλες οικονομίες. Πρόκειται να επιφέρει οπισθοχώρηση του αμερικανικού ΑΕΠ κατά 0.9% το 2009. Ο ίδιος οργανισμός προβλέπει επίσης ότι η συγκυρία δεν θα βελτιωθεί πριν από το τρίτο τρίμηνο του 2009 -κι αυτό θα γίνει με πολύ αργούς ρυθμούς, καθώς η ανάπτυξη προβλέπεται γύρω στο 1,6% το... 2010. Το ποσοστό ανεργίας θα περάσει από 5,7% το 2008 στο 7,3% το 2009, για να φθάσει στο 7,5% το 2010.
Η σημερινή (κακή) κατάσταση της αμερικανικής οικονομίας δεν ξεκίνησε χθες: όπως αποκάλυψε την περασμένη εβδομάδα το Εθνικό Γραφείο Οικονομικής Έρευνας, που έχει αντικείμενό του τη χρονολόγηση των οικονομικών κύκλων, η ύφεση στις ΗΠΑ είχε ξεκινήσει από πέρσι τον Δεκέμβριο. Οι πιο σοβαρές μεταπολεμικές κρίσεις στις ΗΠΑ, το 1974 και το 1981, είχαν κρατήσει 16 μήνες αλλά φαίνεται ότι η τωρινή κρίση θα διαρκέσει πολύ περισσότερο. Ο νομπελίστας οικονομίας, Τζέιμς Μίρλες υπολογίζει τρία ή τέσσερα χρόνια ύφεσης - κάτι που θα σημαίνει ότι η κρίση των ενυπόθηκων δανείων υψηλού ρίσκου θα μοιάζει όλο και περισσότερο με την μεγάλη ύφεση που κράτησε... 43 μήνες.
Βέβαια οι ΗΠΑ μπορούν να παρηγορηθούν: κι αλλού η οικονομική κατάσταση είναι εκρηκτική. Για παράδειγμα στην Κίνα, όπως ήδη υφίστανται κοινωνικές εντάσεις και όπου χρειάζεται ανάπτυξη της τάξης του 8% για να απορροφώνται κάθε χρόνο τα 20 εκατομμύρια εισερχομένων στην αγορά εργασίας - ωστόσο οι προβλέψεις κυμαίνονται γύρω στο 6%... Υπάρχει επίσης και η Ζιμπάμπουε: ο πληθωρισμός έχει φθάσει τα 213 εκατομμύρια τοις εκατό και η κυβέρνηση έχει εισαγάγει χαρτονομίσματα των 100, 50 και 10 εκατομμυρίων δολαρίων Ζιμπάμπουε. Το ρεκόρ πάντως στον τομέα το κατέχει η Ουγγαρία, με το χαρτονόμισμα που ξεκινά από το 1 ακολουθούμενο από 21 μηδενικά. Αλλά αυτό ελάχιστα θα παρηγορήσει τα εκατομμύρια Αμερικανούς που έχουν ήδη χάσει ή πρόκειται να χάσουν τη δουλειά τους τους επόμενους μήνες...
