Αυτή η κολόνια κρατάει χρόνια
Ιλεάνα Σακκά, Αυγή, Δημοσιευμένο: 2009-01-21
Με αφορμή τη δολοφονική επίθεση ενάντια στην Κωνσταντίνα Κούνεβα, γραμματέα της Παναττικής Ένωσης Καθαριστριών και Οικιακού Προσωπικού, επανέρχεται τις τελευταίες μέρες στην επικαιρότητα το καθεστώς εργασιακού μεσαίωνα που επικρατεί για τους/τις εργαζόμενους, -ες σε υπεργολάβους και διάφορα συνεργεία καθαριότητας.
Το φαινόμενο, όμως, υπεργολαβίες και συνεργεία καθαριότητας δεν είναι καινούργιο και δεν εμφανίζεται μόνο στον ιδιωτικό τομέα ή στις ΔΕΚΟ.
Εμφανίζεται σε μεγάλο βαθμό στο Δημόσιο και τα ΝΠΔΔ και δεν εξαντλείται μόνο στα συνεργεία καθαριότητας. Μια σειρά υπηρεσίες του Δημοσίου και των ΝΠΔΔ εκτελούνται από εργαζόμενους-ες των υπεργολάβων.
Αυτό το φαινόμενο γιγαντώθηκε είτε με αφορμή ρυθμίσεις της Ε.Ε. είτε με αυτοτελείς νομοθετικές ρυθμίσεις της χώρας μας για διάφορους τομείς υπηρεσιών.
Συνειδητά το Δημόσιο (το κράτος) παραχώρησε υπηρεσίες, για τις οποίες οι φορολογούμενοι πολίτες πληρώνουν για να έχουν ανταποδοτικότητα, σε υπεργολάβους, σε γνώση του εργασιακού μεσαίωνα που θα προέκυπτε, αφού επί κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ ακόμα ψηφίστηκαν νόμοι που ανέτρεπαν το 8ωρο και ταυτόχρονα μείωναν την αμοιβή της υπερεργασίας και υπερωρίας, κ.λπ.
Στο χώρο της υγείας-πρόνοιας τα πρώτα συνεργεία καθαριότητας έκαναν την εμφάνισή τους πριν 30 περίπου χρόνια στα Νοσοκομεία Αντικαρκινικό Αθήνας - Αγ. Σάββας και Μαιευτήριο Έλενας, όταν ακόμα λειτουργούσαν με τη μορφή ΝΠΙΔ. Το προσωπικό που απασχολούνταν σ’ αυτά ήταν εργαζόμενες καταγόμενες από τις Φιλιππίνες και ήταν ένας ο εργοδότης.
Το 1983 μετά την ψήφιση του ν.1397 για το ΕΣΥ τα ΝΠΙΔ μετατράπηκαν σε ΝΠΔΔ. Λίγα χρόνια αργότερα και κάτω από την πίεση κάλυψης των κενών που δημιουργούνταν από συνταξιοδοτήσεις η ανάπτυξη διάφορων νέων τμημάτων στους χώρους υγείας-πρόνοιας οι αναθέσεις σε υπεργολάβους πήραν μορφή χιονοστιβάδας. Επεκτάθηκαν και σε άλλες υπηρεσίες, όπως καθαριότητα νοσοκομειακού ιματισμού, συνεργεία φύλαξης, τροφοδοσία ασθενών, τεχνικές υπηρεσίες (ηλεκτρολόγοι, υδραυλικοί, κ.λπ.). Μάλιστα ο ν.2889/01 έδινε τη δυνατότητα στα νοσοκομεία σύστασης ανωνύμων εταιρειών γι’ αυτές τις υπηρεσίες και με τον ν. 3329/05 επεκτάθηκε αυτή η ρύθμιση σε όλες τις υποστηρικτικές λειτουργίες, ακόμα και στη διαχείριση των νοσοκομειακών αποβλήτων.
Με δεδομένο το ευαίσθητο του χώρου της υγείας-πρόνοιας, της ανάγκης για απασχόληση υψηλά και κατάλληλα εκπαιδευμένου προσωπικού, τα νοσοκομεία θα μείνουν χωρίς έμπειρο, μόνιμο προσωπικό με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών.
Δυστυχώς όχι μόνο δεν σταθμίστηκε ο παράγοντας προστασίας της υγείας εργαζομένων και ασθενών και κατ’ επέκταση της δημόσια υγείας, αλλά δεν λήφθηκαν υπ’ όψη ούτε τα στοιχεία που δημοσιεύει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας για τα δεινά που επισωρεύει στο γενικό πληθυσμό και ιδιαίτερα στις ευάλωτες κοινωνικά ομάδες η ιδιωτικοποίηση τέτοιων ευαίσθητων τομέων.
Η δαπάνη για την αμοιβή αυτών των υπεργολαβιών σημειωτέον δεν καλύπτεται από τον κρατικό προϋπολογισμό, αλλά από ίδια έσοδα των νοσοκομείων, που σύμφωνα και με δηλώσεις συνδικαλιστών ξεπερνούν κατά πολύ το ύψος της δαπάνης για τη μισθοδοσία του μόνιμου προσωπικού.
Χρήσιμο θα ήταν να γνωρίζαμε αν υπήρξε έστω και σε μία περίπτωση οικονομικοτεχνική μελέτη που να δείχνει το όφελος για την επιλογή ανάθεσης σε υπεργολάβους όλων αυτών των δραστηριοτήτων.
Με δεδομένη την αδυναμία των Επιθεωρήσεων Εργασίας, λόγω ελλιπούς στελέχωσης, να προβούν σε ουσιαστικούς ελέγχους για την τήρηση της εργατικής νομοθεσίας, και της τρομοκρατίας που επικρατεί στους εργαζόμενους οι υπεργολάβοι καθορίζουν κατά το δοκούν το ωράριο και την αμοιβή των εργαζομένων.
Έτσι ο παράνομος και αδικαιολόγητος πλουτισμός είναι δεδομένος γιʼ αυτούς.
Συνένοχο σ’ αυτό τον αδικαιολόγητο πλουτισμό είναι και το κράτος, αφού δεν υπάρχει υπουργείο που να μην έχει αναθέσει την καθαριότητα των χώρων του σε συνεργείο καθαριότητας.
Ανακύπτει μείζον ηθικό ζήτημα για το κράτος που με νομοθετικές ρυθμίσεις δημιούργησε τις προϋποθέσεις για την εμφάνιση και την γιγάντωση αυτών των φαινομένων και την αντικατάσταση των μονίμων θέσεων απασχόλησης με θέσεις επισφαλούς εργασίας.
Ανακύπτει ζήτημα οικονομικής τάξης γιατί τα χρήματα των φορολογουμένων πολιτών «αξιοποιούνται» για αδικαιολόγητο πλουτισμό ημέτερων υπεργολάβων, κατά κύριο λόγο, και οι πολίτες δεν απολαμβάνουν υψηλού επιπέδου και ποιότητας υπηρεσίες.
Το ζήτημα δεν είναι βέβαια, κατά τη γνώμη μου, μόνο αν θα τηρηθεί η εργατική νομοθεσία για τους /τις εργαζόμενους, -ες των υπεργολάβων, αλλά αν θα σταματήσει να λειτουργεί αυτός ο παρασιτικός θεσμός και θα απαιτήσουμε να καλυφθούν οι κενές οργανικές θέσεις στο Δημόσιο και τα ΝΠΔΔ με προσωπικό πλήρους και σταθερής απασχόλησης.
Αν στο πλαίσιο αντιμετώπισης των συνεπειών της οικονομικής κρίσης θα διεκδικήσουμε να επανασυσταθούν και να λειτουργήσουν τόσο οι υπηρεσίες του καθαρά δημόσιου τομέα όσο και οι υπηρεσίες των ΝΠΔΔ και των πρώην ΔΕΚΟ με μόνιμο προσωπικό, να μην επιτρέψουμε κάποιοι «επιτήδειοι υπεργολάβοι» να εκμεταλλεύονται την ανεργία των νέων και την ανασφάλεια των μεταναστών για να κερδοσκοπούν και την κάθε φορά κυβέρνηση να αξιοποιεί αυτή την κατάσταση για να ψηφοθηρεί.
Το φαινόμενο, όμως, υπεργολαβίες και συνεργεία καθαριότητας δεν είναι καινούργιο και δεν εμφανίζεται μόνο στον ιδιωτικό τομέα ή στις ΔΕΚΟ.
Εμφανίζεται σε μεγάλο βαθμό στο Δημόσιο και τα ΝΠΔΔ και δεν εξαντλείται μόνο στα συνεργεία καθαριότητας. Μια σειρά υπηρεσίες του Δημοσίου και των ΝΠΔΔ εκτελούνται από εργαζόμενους-ες των υπεργολάβων.
Αυτό το φαινόμενο γιγαντώθηκε είτε με αφορμή ρυθμίσεις της Ε.Ε. είτε με αυτοτελείς νομοθετικές ρυθμίσεις της χώρας μας για διάφορους τομείς υπηρεσιών.
Συνειδητά το Δημόσιο (το κράτος) παραχώρησε υπηρεσίες, για τις οποίες οι φορολογούμενοι πολίτες πληρώνουν για να έχουν ανταποδοτικότητα, σε υπεργολάβους, σε γνώση του εργασιακού μεσαίωνα που θα προέκυπτε, αφού επί κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ ακόμα ψηφίστηκαν νόμοι που ανέτρεπαν το 8ωρο και ταυτόχρονα μείωναν την αμοιβή της υπερεργασίας και υπερωρίας, κ.λπ.
Στο χώρο της υγείας-πρόνοιας τα πρώτα συνεργεία καθαριότητας έκαναν την εμφάνισή τους πριν 30 περίπου χρόνια στα Νοσοκομεία Αντικαρκινικό Αθήνας - Αγ. Σάββας και Μαιευτήριο Έλενας, όταν ακόμα λειτουργούσαν με τη μορφή ΝΠΙΔ. Το προσωπικό που απασχολούνταν σ’ αυτά ήταν εργαζόμενες καταγόμενες από τις Φιλιππίνες και ήταν ένας ο εργοδότης.
Το 1983 μετά την ψήφιση του ν.1397 για το ΕΣΥ τα ΝΠΙΔ μετατράπηκαν σε ΝΠΔΔ. Λίγα χρόνια αργότερα και κάτω από την πίεση κάλυψης των κενών που δημιουργούνταν από συνταξιοδοτήσεις η ανάπτυξη διάφορων νέων τμημάτων στους χώρους υγείας-πρόνοιας οι αναθέσεις σε υπεργολάβους πήραν μορφή χιονοστιβάδας. Επεκτάθηκαν και σε άλλες υπηρεσίες, όπως καθαριότητα νοσοκομειακού ιματισμού, συνεργεία φύλαξης, τροφοδοσία ασθενών, τεχνικές υπηρεσίες (ηλεκτρολόγοι, υδραυλικοί, κ.λπ.). Μάλιστα ο ν.2889/01 έδινε τη δυνατότητα στα νοσοκομεία σύστασης ανωνύμων εταιρειών γι’ αυτές τις υπηρεσίες και με τον ν. 3329/05 επεκτάθηκε αυτή η ρύθμιση σε όλες τις υποστηρικτικές λειτουργίες, ακόμα και στη διαχείριση των νοσοκομειακών αποβλήτων.
Με δεδομένο το ευαίσθητο του χώρου της υγείας-πρόνοιας, της ανάγκης για απασχόληση υψηλά και κατάλληλα εκπαιδευμένου προσωπικού, τα νοσοκομεία θα μείνουν χωρίς έμπειρο, μόνιμο προσωπικό με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών.
Δυστυχώς όχι μόνο δεν σταθμίστηκε ο παράγοντας προστασίας της υγείας εργαζομένων και ασθενών και κατ’ επέκταση της δημόσια υγείας, αλλά δεν λήφθηκαν υπ’ όψη ούτε τα στοιχεία που δημοσιεύει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας για τα δεινά που επισωρεύει στο γενικό πληθυσμό και ιδιαίτερα στις ευάλωτες κοινωνικά ομάδες η ιδιωτικοποίηση τέτοιων ευαίσθητων τομέων.
Η δαπάνη για την αμοιβή αυτών των υπεργολαβιών σημειωτέον δεν καλύπτεται από τον κρατικό προϋπολογισμό, αλλά από ίδια έσοδα των νοσοκομείων, που σύμφωνα και με δηλώσεις συνδικαλιστών ξεπερνούν κατά πολύ το ύψος της δαπάνης για τη μισθοδοσία του μόνιμου προσωπικού.
Χρήσιμο θα ήταν να γνωρίζαμε αν υπήρξε έστω και σε μία περίπτωση οικονομικοτεχνική μελέτη που να δείχνει το όφελος για την επιλογή ανάθεσης σε υπεργολάβους όλων αυτών των δραστηριοτήτων.
Με δεδομένη την αδυναμία των Επιθεωρήσεων Εργασίας, λόγω ελλιπούς στελέχωσης, να προβούν σε ουσιαστικούς ελέγχους για την τήρηση της εργατικής νομοθεσίας, και της τρομοκρατίας που επικρατεί στους εργαζόμενους οι υπεργολάβοι καθορίζουν κατά το δοκούν το ωράριο και την αμοιβή των εργαζομένων.
Έτσι ο παράνομος και αδικαιολόγητος πλουτισμός είναι δεδομένος γιʼ αυτούς.
Συνένοχο σ’ αυτό τον αδικαιολόγητο πλουτισμό είναι και το κράτος, αφού δεν υπάρχει υπουργείο που να μην έχει αναθέσει την καθαριότητα των χώρων του σε συνεργείο καθαριότητας.
Ανακύπτει μείζον ηθικό ζήτημα για το κράτος που με νομοθετικές ρυθμίσεις δημιούργησε τις προϋποθέσεις για την εμφάνιση και την γιγάντωση αυτών των φαινομένων και την αντικατάσταση των μονίμων θέσεων απασχόλησης με θέσεις επισφαλούς εργασίας.
Ανακύπτει ζήτημα οικονομικής τάξης γιατί τα χρήματα των φορολογουμένων πολιτών «αξιοποιούνται» για αδικαιολόγητο πλουτισμό ημέτερων υπεργολάβων, κατά κύριο λόγο, και οι πολίτες δεν απολαμβάνουν υψηλού επιπέδου και ποιότητας υπηρεσίες.
Το ζήτημα δεν είναι βέβαια, κατά τη γνώμη μου, μόνο αν θα τηρηθεί η εργατική νομοθεσία για τους /τις εργαζόμενους, -ες των υπεργολάβων, αλλά αν θα σταματήσει να λειτουργεί αυτός ο παρασιτικός θεσμός και θα απαιτήσουμε να καλυφθούν οι κενές οργανικές θέσεις στο Δημόσιο και τα ΝΠΔΔ με προσωπικό πλήρους και σταθερής απασχόλησης.
Αν στο πλαίσιο αντιμετώπισης των συνεπειών της οικονομικής κρίσης θα διεκδικήσουμε να επανασυσταθούν και να λειτουργήσουν τόσο οι υπηρεσίες του καθαρά δημόσιου τομέα όσο και οι υπηρεσίες των ΝΠΔΔ και των πρώην ΔΕΚΟ με μόνιμο προσωπικό, να μην επιτρέψουμε κάποιοι «επιτήδειοι υπεργολάβοι» να εκμεταλλεύονται την ανεργία των νέων και την ανασφάλεια των μεταναστών για να κερδοσκοπούν και την κάθε φορά κυβέρνηση να αξιοποιεί αυτή την κατάσταση για να ψηφοθηρεί.
