Η κρίση βαθαίνει - οι πολιτικές υστερούν
Στο ναδίρ η χρηματοπιστωτική εμπιστοσύνη και οι οικονομικές δραστηριότητες
Ελίζα Παπαδάκη, Αυγή της Κυριακής, Δημοσιευμένο: 2009-02-08
Τα έως τώρα μέτρα ανά τον κόσμο είναι ανεπαρκή για να αναχαιτίσουν τη ραγδαία επιδείνωση της οικονομικής κρίσης, προειδοποιεί το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση άρχισαν να εκφράζονται φόβοι διάλυσης, όσο εντείνεται ο εθνικός προστατευτισμός στις χώρες μέλη. Αλλά στην Ελλάδα η οικονομική πολιτική υπακούει σε εκλογικές σκοπιμότητες, αγνοώντας τη χειροτέρευση που έρχεται.
Μέσα σε ένα καταιγισμό κακών οικονομικών ειδήσεων για νέες μεγάλες επιχειρήσεις που κλονίζονται και πρόσθετες δεκάδες χιλιάδες απολύσεις σε ΗΠΑ, Ευρώπη και Ασία, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ανακοίνωσε την Πέμπτη τις ανησυχητικές τελευταίες του εκτιμήσεις, που προβλέπουν μεταξύ άλλων μιαν αύξηση μόλις 0,5% στο παγκόσμιο ΑΕΠ φέτος. Τις είχε παρουσιάσει το περασμένο Σαββατοκύριακο στους αντιπροσώπους της Ομάδας των 20 ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών που συνήλθαν για να προετοιμάσουν τη δεύτερη σύνοδο κορυφής του G-20 στο Λονδίνο στις αρχές Απριλίου, με τη συμμετοχή του Μπάρακ Ομπάμα αυτή τη φορά.
Η δραματική επιδείνωση της χρηματοοικονομικής κρίσης από τα μέσα Σεπτεμβρίου έχει προκαλέσει ιστορική κάμψη της εμπιστοσύνης και αποδιοργάνωση στη χορήγηση πιστώσεων, ενώ η κατακόρυφη πτώση της οικονομικής δραστηριότητας επιδεινώνει ακόμα περισσότερο τον χρηματοοικονομικό τομέα, διαπιστώνει το ΔΝΤ. Αναγνωρίζοντας ότι οι πρώτες συντονισμένες μεγάλες δράσεις (μείωση κεντρικών επιτοκίων, ενίσχυση ρευστότητας) απέτρεψαν μια πλήρη χρηματοοικονομική κατάρρευση, τονίζει ότι τα προβλήματα παραμένουν. Τα ποικίλλα μέτρα δημοσιονομικής τόνωσης (μειώσεις φόρων εισοδήματος ή εμμέσων, αυξημένες δημόσιες επενδύσεις, τοπικές επιδοτήσεις, στήριξη μικρομεσαίων επιχειρήσεων και του τομέα της κατοικίας) που έχουν υιοθετήσει ή σχεδιάζουν να υιοθετήσουν οι 20 χώρες και αντιστοιχούν γύρω στο 0,5% του ΑΕΠ τους για το 2008, στο 1,5% για το 2009 και στο 1,25% για το 2010 δεν είναι αρκετά, λέει το ΔΝΤ. Χρειάζονται επειγόντως πιο επιθετικές και συντονισμένες πολιτικές ενέργειες για να λυθεί η κρίση και να ανακάμψει μόνιμα η οικονομική δραστηριότητα, επισημαίνει. Και προβάλλει ιδίως την ανάγκη διεθνούς συντονισμού για να αποφευχθούν αρνητικές διασυνοριακές επιπτώσεις. Παράλληλα υπογραμμίζει ότι καμία ανάκαμψη δεν είναι δυνατή αν δεν αποκατασταθεί η υγεία του χρηματοοικονομικού τομέα. Εδώ εννοεί την εκκαθάριση των ισολογισμών των τραπεζών με διαφανείς διαδικασίες. Το ΔΝΤ δεν αποκλείει την ανάληψη όλων των προβληματικών τίτλων από μια (δημόσια) «κακή τράπεζα», λύση που συζητείται έντονα τις τελευταίες εβδομάδες σε Ευρώπη (Γερμανία ιδίως) και ΗΠΑ, σημειώνει όμως το μεγάλο δημοσιονομικό κόστος που θα είχε.
Ευρωπαϊκά αδιέξοδα
Καθώς η διεθνής ύφεση απειλεί να γίνει πολύ βαθύτερη ακόμα και να διαρκέσει για χρόνια, στον Ομπάμα προσβλέπουν διάφοροι Ευρωπαίοι αναλυτές για να ηγηθεί σε μια παγκόσμια κινητοποίηση εξόδου από την κρίση. Και περιμένουν με αγωνία τη σύνοδο του G-20 το Απρίλιο. Ακόμα προχθές, ωστόσο, ο νέος Αμερικανός πρόεδρος αντιμετώπιζε δυσκολίες να περάσει στη Γερουσία το πρόγραμμά του για την ανάκαμψη της οικονομίας - που και αυτό έχει επικριθεί ως ανεπαρκές από τον Πολ Κρούγκμαν μεταξύ άλλων - ενώ ανακοινωνόταν η απώλεια άλλων 598.000 θέσεων εργασίας στις ΗΠΑ τον Ιανουάριο, που ώθησε το ποσοστό ανεργίας στο 7,6% (από 7,2% τον Δεκέμβριο).
Η απογοήτευση για την πολιτική ικανότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να παρέμβει αποφασιστικά για την αντιμετώπιση της κρίσης μεγαλώνει με τα φαινόμενα εθνικού προστατευτισμού που παρουσιάζονται σε διάφορες χώρες. Η απεργία Βρετανών εργαζομένων στο διυλιστήριο Λίντσεϊ ενάντια στην προσωρινή απασχόληση Ιταλών και Πορτογάλων τους οποίους προσέλαβε εκεί η γαλλική εταιρία Τοτάλ δεν είναι το μόνο ούτε το σημαντικότερο κρούσμα. Η διογκούμενη ανεργία οπωσδήποτε κινδυνεύει να πολλαπλασιάσει τέτοιες εργατικές αντιδράσεις. Τον βασικό πυλώνα της ελεύθερης κυκλοφορίας των Ευρωπαίων εργαζομένων υπερασπίστηκε έτσι ο επίτροπος για την απασχόληση Βλαντιμίρ Σπίντλα, τονίζοντας ότι «ορθώνοντας σύνορα δεν προστατευόμαστε από την κρίση, δεν δημιουργούμε ούτε μία θέση εργασίας». Κατά τις εκτιμήσεις της Επιτροπής η ελεύθερη κυκλοφορία δημιούργησε δέκα εκατομμύρια θέσεις εργασίας τα τελευταία δέκα χρόνια.
Ταυτόχρονα, όμως, η γαλλική και η σουηδική κυβέρνηση θέτουν ως όρο για τις ενισχύσεις που παρέχουν στις αυτοκινητοβιομηχανίες τους να χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά για τα εγχώρια εργοστάσια, ενώ αντίστοιχες κινήσεις γίνονται στη Γερμανία και την Ιταλία. Εδώ παρενέβη η επίτροπος για τον ανταγωνισμό Νέλι Κρόες, εξηγώντας ότι τέτοιοι όροι δεν είναι συμβατοί με την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Επιπλέον, μια σειρά κυβερνήσεις, ανάμεσά τους και η ισπανική, λανσάρουν καμπάνιες «αγοράζετε εθνικά». Αξίζει να σημειωθεί ότι στα κρούσματα προστατευτισμού συγκαταλέγει ανάλυση της El Pais προχθές και την ελληνική πίεση προς τις εδώ τράπεζες να περικόψουν τις χρηματοδοτήσεις τους προς τα Βαλκάνια.
Πολιτικοί αναλυτές, στο Κέντρο Μελετών Ευρωπαϊκής Πολιτικής για παράδειγμα, αρχίζουν να εκφράζουν φόβους ότι μέσα από τον προστατευτισμό μπαίνουμε σε μια διαδικασία αποσύνθεσης της Ευρώπης τα επόμενα τρία-τέσσερα χρόνια. Ιδιαίτερα ανησυχητική θεωρούν την προσπάθεια αρκετών χωρών να κατευθύνουν τους πόρους για τη διάσωση των τραπεζών αποκλειστικά εντός των συνόρων τους.
Στο μεταξύ ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Ζαν-Κλοντ Τρισέ επιβεβαίωσε για άλλη μια φορά την αρνητική στάση που επικρατεί στην Ένωση απέναντι στην έκδοση ευρω-ομολόγων για το δημόσιο χρέος των χωρών μελών, που θα προστάτευε τις ασθενέστερες χώρες, όπως η Ελλάδα, από τα υπερβολικά υψηλά επιτόκια που τους επιβάλλουν οι αγορές για την αναχρηματοδότηση του χρέους τους. Στη συνέντευξη τύπου της Πέμπτης, όπου μπροστά στη γενική επιδείνωση ο κ. Τρισέ προανήγγειλε έμμεσα και νέα μείωση του επιτοκίου του ευρώ, πιθανώς κατά μισή μονάδα, το Μάρτιο, ερωτήθηκε και πάλι για το ενδεχόμενο μια χώρα σαν την Ελλάδα να αναγκαστεί να προσφύγει στο ΔΝΤ. Απάντησε απλώς ότι προσωπικά δεν βλέπει κάτι τέτοιο. Στο θέμα της έκδοσης ευρω-ομολόγων όμως, το οποίο έχει θέσει ο Ιταλός υπουργός Οικονομικών Τζούλιο Τρεμόντι, είπε ξερά ότι η ΕΚΤ θεωρεί καλό κάθε κυβέρνηση να είναι υπεύθυνη για τη δική της δημοσιονομική πολιτική γιατί αυτό προβλέπει η συνθήκη που ίδρυσε την Ευρωζώνη και το σύμφωνο σταθερότητας.
Άλλοθι η κρίση, στον αέρα το πρόγραμμα σταθερότητας
Την επιδείνωση της διεθνούς κρίσης χρησιμοποιεί η ελληνική κυβέρνηση πολύ περισσότερο ως άλλοθι για να δικαιολογήσει την αποτυχία της δικής της οικονομικής πολιτικής, παρά ως μείζον πρόβλημα το οποίο θα πρέπει να αντιμετωπίσει.
Το πλήρες πρόγραμμα σταθερότητας, το οποίο έδωσε στη δημοσιότητα μεταφρασμένο στα ελληνικά ο υπουργός Οικονομίας Γιάννης Παπαθανασίου την Τετάρτη, επιβεβαίωσε τις ανησυχίες ότι είναι εντελώς στον αέρα, χωρίς καμία επαφή με την πραγματικότητα: Το μεγάλο ποσό των 500 εκατομμυρίων ευρώ για πρόσθετες αγροτικές ενισχύσεις δεν αναφέρεται πουθενά ως αύξηση δημοσίων δαπανών. Σε συνθήκες μεγάλης επιβράδυνσης της οικονομίας, από αύξηση του ΑΕΠ πέρυσι 3% σε 1,1% φέτος, προβλέπει τα φορολογικά έσοδα να αυξηθούν κατά δύο μονάδες του ΑΕΠ: από 19,9% το 2008 σε 22% το 2009, λιγότερο οι έμμεσοι, από 11,9% σε 12,3%, οι άμεσοι όμως, δηλαδή κατά πρώτο λόγο ο φόρος εισοδήματος και των εταιρικών κερδών, αλλά και το ΕΤΑΚ, κατά μιάμιση μονάδα, από 7,8% σε 9,3%. Και αυτό ενώ η οικονομική κάμψη συμπιέζει ατομικά εισοδήματα, και οπωσδήποτε τα κέρδη των επιχειρήσεων. Το πρόγραμμα αναφέρει μάλιστα ως πρόσθετη πηγή εσόδων την κατάργηση του αφορολογήτου ορίου των 10.500 ευρώ για τους ελεύθερους επαγγελματίες και μικρούς επιχειρηματίες, το οποίο η κυβέρνηση από την Παρασκευή που το έστειλε στις Βρυξέλλες μέχρι την Τετάρτη που το ανακοίνωσε στην Ελλάδα αποφάσισε να επαναφέρει. Την αναπληρώνει, είπε ο κ. Παπαθανασίου, έχοντας κατεβάσει τον πήχυ σε 400 εκατομμύρια, με την αύξηση της φορολογίας στα τσιγάρα και τα ποτά που θα φέρουν 350 εκατομμύρια. Και επέμενε ότι τα έσοδα θα αυξηθούν με την παράταση των περαιώσεων (των χαριστικών ρυθμίσεων για τη φοροδιαφυγή παλαιότερων ετών) και με αποτελεσματικότερες διασταυρώσεις, όπως διακηρύσσονται κάθε χρόνο.
Αν με την επαναφορά του αφορολογήτου η κυβέρνηση θέλησε να αμβλύνει τη μαζική κατακραυγή που είχε προκαλέσει η κατάργηση, και η λιτότητα που προαναγγέλλει εμφανίζεται ήπια στους αριθμούς του προγράμματος. Διότι τόσο οι αμοιβές των εργαζομένων στο Δημόσιο, όσο και οι κοινωνικές μεταβιβάσεις, δηλαδή κυρίως οι συντάξεις, αυξάνονται ως προς το ΑΕΠ, από 16,3% σε 17% και από 18% σε 18,6% αντίστοιχα.
Την ώρα όμως που η κρίση απαιτεί αύξηση επενδύσεων, το πρόγραμμα μειώνει τις δημόσιες επενδύσεις ως προς το ΑΕΠ, από 3% σε 2,7%. Εντελώς αστήρικτη είναι άλλωστε η πρόβλεψη ότι οι συνολικές ακαθάριστες επενδύσεις στη χώρα, που το 2008 μειώθηκαν κατά 8,9%, θα μειωθούν φέτος μόλις κατά 0,5%, εφόσον οι εκτιμήσεις των επιχειρήσεων είναι εξαιρετικά απαισιόδοξες και το πρόγραμμα δεν περιλαμβάνει κανένα μέτρο για τη ενίσχυσή τους. Εξίσου αβάσιμη φαίνεται η πρόβλεψη ότι οι δαπάνες για τόκους θα αυξηθούν μόνο κατά μισή μονάδα του ΑΕΠ, από 4% πέρυσι σε 4,5% φέτος.
Το πρόγραμμα σταθερότητας ετοιμάζει εκλογές αδιαφορώντας για το τί θα επακολουθήσει.
Μέσα σε ένα καταιγισμό κακών οικονομικών ειδήσεων για νέες μεγάλες επιχειρήσεις που κλονίζονται και πρόσθετες δεκάδες χιλιάδες απολύσεις σε ΗΠΑ, Ευρώπη και Ασία, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ανακοίνωσε την Πέμπτη τις ανησυχητικές τελευταίες του εκτιμήσεις, που προβλέπουν μεταξύ άλλων μιαν αύξηση μόλις 0,5% στο παγκόσμιο ΑΕΠ φέτος. Τις είχε παρουσιάσει το περασμένο Σαββατοκύριακο στους αντιπροσώπους της Ομάδας των 20 ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών που συνήλθαν για να προετοιμάσουν τη δεύτερη σύνοδο κορυφής του G-20 στο Λονδίνο στις αρχές Απριλίου, με τη συμμετοχή του Μπάρακ Ομπάμα αυτή τη φορά.
Η δραματική επιδείνωση της χρηματοοικονομικής κρίσης από τα μέσα Σεπτεμβρίου έχει προκαλέσει ιστορική κάμψη της εμπιστοσύνης και αποδιοργάνωση στη χορήγηση πιστώσεων, ενώ η κατακόρυφη πτώση της οικονομικής δραστηριότητας επιδεινώνει ακόμα περισσότερο τον χρηματοοικονομικό τομέα, διαπιστώνει το ΔΝΤ. Αναγνωρίζοντας ότι οι πρώτες συντονισμένες μεγάλες δράσεις (μείωση κεντρικών επιτοκίων, ενίσχυση ρευστότητας) απέτρεψαν μια πλήρη χρηματοοικονομική κατάρρευση, τονίζει ότι τα προβλήματα παραμένουν. Τα ποικίλλα μέτρα δημοσιονομικής τόνωσης (μειώσεις φόρων εισοδήματος ή εμμέσων, αυξημένες δημόσιες επενδύσεις, τοπικές επιδοτήσεις, στήριξη μικρομεσαίων επιχειρήσεων και του τομέα της κατοικίας) που έχουν υιοθετήσει ή σχεδιάζουν να υιοθετήσουν οι 20 χώρες και αντιστοιχούν γύρω στο 0,5% του ΑΕΠ τους για το 2008, στο 1,5% για το 2009 και στο 1,25% για το 2010 δεν είναι αρκετά, λέει το ΔΝΤ. Χρειάζονται επειγόντως πιο επιθετικές και συντονισμένες πολιτικές ενέργειες για να λυθεί η κρίση και να ανακάμψει μόνιμα η οικονομική δραστηριότητα, επισημαίνει. Και προβάλλει ιδίως την ανάγκη διεθνούς συντονισμού για να αποφευχθούν αρνητικές διασυνοριακές επιπτώσεις. Παράλληλα υπογραμμίζει ότι καμία ανάκαμψη δεν είναι δυνατή αν δεν αποκατασταθεί η υγεία του χρηματοοικονομικού τομέα. Εδώ εννοεί την εκκαθάριση των ισολογισμών των τραπεζών με διαφανείς διαδικασίες. Το ΔΝΤ δεν αποκλείει την ανάληψη όλων των προβληματικών τίτλων από μια (δημόσια) «κακή τράπεζα», λύση που συζητείται έντονα τις τελευταίες εβδομάδες σε Ευρώπη (Γερμανία ιδίως) και ΗΠΑ, σημειώνει όμως το μεγάλο δημοσιονομικό κόστος που θα είχε.
Ευρωπαϊκά αδιέξοδα
Καθώς η διεθνής ύφεση απειλεί να γίνει πολύ βαθύτερη ακόμα και να διαρκέσει για χρόνια, στον Ομπάμα προσβλέπουν διάφοροι Ευρωπαίοι αναλυτές για να ηγηθεί σε μια παγκόσμια κινητοποίηση εξόδου από την κρίση. Και περιμένουν με αγωνία τη σύνοδο του G-20 το Απρίλιο. Ακόμα προχθές, ωστόσο, ο νέος Αμερικανός πρόεδρος αντιμετώπιζε δυσκολίες να περάσει στη Γερουσία το πρόγραμμά του για την ανάκαμψη της οικονομίας - που και αυτό έχει επικριθεί ως ανεπαρκές από τον Πολ Κρούγκμαν μεταξύ άλλων - ενώ ανακοινωνόταν η απώλεια άλλων 598.000 θέσεων εργασίας στις ΗΠΑ τον Ιανουάριο, που ώθησε το ποσοστό ανεργίας στο 7,6% (από 7,2% τον Δεκέμβριο).
Η απογοήτευση για την πολιτική ικανότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να παρέμβει αποφασιστικά για την αντιμετώπιση της κρίσης μεγαλώνει με τα φαινόμενα εθνικού προστατευτισμού που παρουσιάζονται σε διάφορες χώρες. Η απεργία Βρετανών εργαζομένων στο διυλιστήριο Λίντσεϊ ενάντια στην προσωρινή απασχόληση Ιταλών και Πορτογάλων τους οποίους προσέλαβε εκεί η γαλλική εταιρία Τοτάλ δεν είναι το μόνο ούτε το σημαντικότερο κρούσμα. Η διογκούμενη ανεργία οπωσδήποτε κινδυνεύει να πολλαπλασιάσει τέτοιες εργατικές αντιδράσεις. Τον βασικό πυλώνα της ελεύθερης κυκλοφορίας των Ευρωπαίων εργαζομένων υπερασπίστηκε έτσι ο επίτροπος για την απασχόληση Βλαντιμίρ Σπίντλα, τονίζοντας ότι «ορθώνοντας σύνορα δεν προστατευόμαστε από την κρίση, δεν δημιουργούμε ούτε μία θέση εργασίας». Κατά τις εκτιμήσεις της Επιτροπής η ελεύθερη κυκλοφορία δημιούργησε δέκα εκατομμύρια θέσεις εργασίας τα τελευταία δέκα χρόνια.
Ταυτόχρονα, όμως, η γαλλική και η σουηδική κυβέρνηση θέτουν ως όρο για τις ενισχύσεις που παρέχουν στις αυτοκινητοβιομηχανίες τους να χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά για τα εγχώρια εργοστάσια, ενώ αντίστοιχες κινήσεις γίνονται στη Γερμανία και την Ιταλία. Εδώ παρενέβη η επίτροπος για τον ανταγωνισμό Νέλι Κρόες, εξηγώντας ότι τέτοιοι όροι δεν είναι συμβατοί με την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Επιπλέον, μια σειρά κυβερνήσεις, ανάμεσά τους και η ισπανική, λανσάρουν καμπάνιες «αγοράζετε εθνικά». Αξίζει να σημειωθεί ότι στα κρούσματα προστατευτισμού συγκαταλέγει ανάλυση της El Pais προχθές και την ελληνική πίεση προς τις εδώ τράπεζες να περικόψουν τις χρηματοδοτήσεις τους προς τα Βαλκάνια.
Πολιτικοί αναλυτές, στο Κέντρο Μελετών Ευρωπαϊκής Πολιτικής για παράδειγμα, αρχίζουν να εκφράζουν φόβους ότι μέσα από τον προστατευτισμό μπαίνουμε σε μια διαδικασία αποσύνθεσης της Ευρώπης τα επόμενα τρία-τέσσερα χρόνια. Ιδιαίτερα ανησυχητική θεωρούν την προσπάθεια αρκετών χωρών να κατευθύνουν τους πόρους για τη διάσωση των τραπεζών αποκλειστικά εντός των συνόρων τους.
Στο μεταξύ ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Ζαν-Κλοντ Τρισέ επιβεβαίωσε για άλλη μια φορά την αρνητική στάση που επικρατεί στην Ένωση απέναντι στην έκδοση ευρω-ομολόγων για το δημόσιο χρέος των χωρών μελών, που θα προστάτευε τις ασθενέστερες χώρες, όπως η Ελλάδα, από τα υπερβολικά υψηλά επιτόκια που τους επιβάλλουν οι αγορές για την αναχρηματοδότηση του χρέους τους. Στη συνέντευξη τύπου της Πέμπτης, όπου μπροστά στη γενική επιδείνωση ο κ. Τρισέ προανήγγειλε έμμεσα και νέα μείωση του επιτοκίου του ευρώ, πιθανώς κατά μισή μονάδα, το Μάρτιο, ερωτήθηκε και πάλι για το ενδεχόμενο μια χώρα σαν την Ελλάδα να αναγκαστεί να προσφύγει στο ΔΝΤ. Απάντησε απλώς ότι προσωπικά δεν βλέπει κάτι τέτοιο. Στο θέμα της έκδοσης ευρω-ομολόγων όμως, το οποίο έχει θέσει ο Ιταλός υπουργός Οικονομικών Τζούλιο Τρεμόντι, είπε ξερά ότι η ΕΚΤ θεωρεί καλό κάθε κυβέρνηση να είναι υπεύθυνη για τη δική της δημοσιονομική πολιτική γιατί αυτό προβλέπει η συνθήκη που ίδρυσε την Ευρωζώνη και το σύμφωνο σταθερότητας.
Άλλοθι η κρίση, στον αέρα το πρόγραμμα σταθερότητας
Την επιδείνωση της διεθνούς κρίσης χρησιμοποιεί η ελληνική κυβέρνηση πολύ περισσότερο ως άλλοθι για να δικαιολογήσει την αποτυχία της δικής της οικονομικής πολιτικής, παρά ως μείζον πρόβλημα το οποίο θα πρέπει να αντιμετωπίσει.
Το πλήρες πρόγραμμα σταθερότητας, το οποίο έδωσε στη δημοσιότητα μεταφρασμένο στα ελληνικά ο υπουργός Οικονομίας Γιάννης Παπαθανασίου την Τετάρτη, επιβεβαίωσε τις ανησυχίες ότι είναι εντελώς στον αέρα, χωρίς καμία επαφή με την πραγματικότητα: Το μεγάλο ποσό των 500 εκατομμυρίων ευρώ για πρόσθετες αγροτικές ενισχύσεις δεν αναφέρεται πουθενά ως αύξηση δημοσίων δαπανών. Σε συνθήκες μεγάλης επιβράδυνσης της οικονομίας, από αύξηση του ΑΕΠ πέρυσι 3% σε 1,1% φέτος, προβλέπει τα φορολογικά έσοδα να αυξηθούν κατά δύο μονάδες του ΑΕΠ: από 19,9% το 2008 σε 22% το 2009, λιγότερο οι έμμεσοι, από 11,9% σε 12,3%, οι άμεσοι όμως, δηλαδή κατά πρώτο λόγο ο φόρος εισοδήματος και των εταιρικών κερδών, αλλά και το ΕΤΑΚ, κατά μιάμιση μονάδα, από 7,8% σε 9,3%. Και αυτό ενώ η οικονομική κάμψη συμπιέζει ατομικά εισοδήματα, και οπωσδήποτε τα κέρδη των επιχειρήσεων. Το πρόγραμμα αναφέρει μάλιστα ως πρόσθετη πηγή εσόδων την κατάργηση του αφορολογήτου ορίου των 10.500 ευρώ για τους ελεύθερους επαγγελματίες και μικρούς επιχειρηματίες, το οποίο η κυβέρνηση από την Παρασκευή που το έστειλε στις Βρυξέλλες μέχρι την Τετάρτη που το ανακοίνωσε στην Ελλάδα αποφάσισε να επαναφέρει. Την αναπληρώνει, είπε ο κ. Παπαθανασίου, έχοντας κατεβάσει τον πήχυ σε 400 εκατομμύρια, με την αύξηση της φορολογίας στα τσιγάρα και τα ποτά που θα φέρουν 350 εκατομμύρια. Και επέμενε ότι τα έσοδα θα αυξηθούν με την παράταση των περαιώσεων (των χαριστικών ρυθμίσεων για τη φοροδιαφυγή παλαιότερων ετών) και με αποτελεσματικότερες διασταυρώσεις, όπως διακηρύσσονται κάθε χρόνο.
Αν με την επαναφορά του αφορολογήτου η κυβέρνηση θέλησε να αμβλύνει τη μαζική κατακραυγή που είχε προκαλέσει η κατάργηση, και η λιτότητα που προαναγγέλλει εμφανίζεται ήπια στους αριθμούς του προγράμματος. Διότι τόσο οι αμοιβές των εργαζομένων στο Δημόσιο, όσο και οι κοινωνικές μεταβιβάσεις, δηλαδή κυρίως οι συντάξεις, αυξάνονται ως προς το ΑΕΠ, από 16,3% σε 17% και από 18% σε 18,6% αντίστοιχα.
Την ώρα όμως που η κρίση απαιτεί αύξηση επενδύσεων, το πρόγραμμα μειώνει τις δημόσιες επενδύσεις ως προς το ΑΕΠ, από 3% σε 2,7%. Εντελώς αστήρικτη είναι άλλωστε η πρόβλεψη ότι οι συνολικές ακαθάριστες επενδύσεις στη χώρα, που το 2008 μειώθηκαν κατά 8,9%, θα μειωθούν φέτος μόλις κατά 0,5%, εφόσον οι εκτιμήσεις των επιχειρήσεων είναι εξαιρετικά απαισιόδοξες και το πρόγραμμα δεν περιλαμβάνει κανένα μέτρο για τη ενίσχυσή τους. Εξίσου αβάσιμη φαίνεται η πρόβλεψη ότι οι δαπάνες για τόκους θα αυξηθούν μόνο κατά μισή μονάδα του ΑΕΠ, από 4% πέρυσι σε 4,5% φέτος.
Το πρόγραμμα σταθερότητας ετοιμάζει εκλογές αδιαφορώντας για το τί θα επακολουθήσει.
