Που βρίσκεται σήμερα το πανεπιστήμιο και που πρέπει να πάει...
ΚΑΠΟΙΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗς ΠΟΣΔΕΠ
Σόνια Τσιτήλου, Αυγή της Κυριακής, Δημοσιευμένο: 2009-03-01
Σε μια εβδομάδα συγκαλείται το 9ο συνέδριο της ΠΟΣΔΕΠ μέσα σε ένα κλίμα έντονων συζητήσεων και αντιπαραθέσεων που θα μπορούσαν να είναι παραγωγικές αν δεν υπήρχε έκρηξη βίας σε Πανεπιστημιακούς χώρους, γεγονός που πρέπει να προβληματίσει όσους και όσες από μας υπερασπίζονται το Δημόσιο Πανεπιστήμιο. Σε τρία σημεία θα ήθελα να εκφράσω κάποιες σκέψεις.
1. Στη διετία που πέρασε από το τελευταίο συνέδριο το οποίο σημειωτέον έγινε μετά τη ματαίωση της αναθεώρησης του άρθρου 16 του Συντάγματος και λίγο πριν την ψήφιση στη Βουλή του νόμου Γιαννάκου, κάποιοι έλπιζαν και μάλιστα το εξέφρασαν κιόλας όπως η υπογράφουσα από τις στήλες της «Αυγής», ότι θα άρχιζε ένας ευρύς διάλογος στην Πανεπιστημιακή κοινότητα αρχικά και στην κοινωνία μετά, για τις αλλαγές που ήταν ώριμες και αναγκαίες στο Δημόσιο Πανεπιστήμιο. Είχε ήδη περάσει ένα τέταρτο του αιώνα από το νόμο «πλαίσιο» του 1982, είχαμε ήδη διανύσει τα πρώτα χρόνια του 21ου αιώνα, σοβαρή συζήτηση για το τι θέλουμε να είναι το Πανεπιστήμιο στην εποχή της παγκοσμιοποίησης δεν είχε ούτε έχει γίνει. Εκτός και εάν η πρόταση που υπάρχει στο πρόγραμμα του ΣΥΝ για το «εναλλακτικό Πανεπιστήμιο» να αποτελεί την απάντηση σε αυτή ακριβώς τη συζήτηση. Υποψιάζομαι -γιατί πουθενά δεν ορίζεται γιατί θα είναι εναλλακτικό-ότι αυτό το Πανεπιστήμιο θα κάνει εναλλακτικά μαθήματα και θα δίνει εναλλακτικά πτυχία και πολύ φοβάμαι μήπως το αποτέλεσμα θα είναι οι απόφοιτοί του να αμείβονται όχι με «700 ευρώ» αλλά με 300 πραγματικά και όχι εναλλακτικά ευρώ! Δεν είναι σκοπός αυτού του σημειώματος το πρόγραμμα του ΣΥΝ για την Παιδεία, αλλά να δούμε που βρισκόμαστε τώρα, γιατί ο «αστικός τύπος» δείχνει αυτό το ενδιαφέρον.
Η κυβέρνηση της Ν.Δ. διατυμπάνισε σε όλους τους τόνους ότι ήρθε για να κάνει μεταρρυθμίσεις(!) και τις άρχισε από την Τριτοβάθμια εκπαίδευση με τον νόμο Γιαννάκου που εμφανίστηκε ως η «ναυαρχίδα των μεταρρυθμίσεων». Στην ουσία ο νόμος Γιαννάκου είναι ένα σύνολο ρυθμίσεων, τροπολογιών στον νόμο 1268/82, κάποιες σε συντηρητική κατεύθυνση, ρυθμίσεις που δεν λύνουν προβλήματα, δημιουργούν νέα, μέσα σε αυτά χάνονται και κάποιες θετικές διατάξεις π.χ. η καθολική ψηφοφορία στην εκλογή των οργάνων διοίκησης, οι εξωτερικοί εκλέκτορες, σε καμία όμως περίπτωση δεν συνιστούν μεταρρύθμιση. «Αντιμεταρρύθμιση» συνθηματολογήθηκε από την ηγεσία της ΠΟΣΔΕΠ και κατόρθωσε αυτό που δεν είχε κατορθώσει η κυβερνητική προπαγάνδα να δημιουργήσει την εντύπωση στην κοινή γνώμη ότι οι πανεπιστημιακοί δεν θέλουν να αλλάξει τίποτα, υπερασπίζονται την υπάρχουσα προβληματική κατάσταση, τα «κεκτημένα» τους και αρνούνται οποιαδήποτε συζήτηση για αξιολόγηση ή όποια μορφή κοινωνικής λογοδοσίας. Τα περισσότερα Πανεπιστήμια της χώρας έκλεισαν με απεργίες και καταλήψεις για 2 μήνες με αποκλειστικά αιτήματα την απόσυρση της «αντιμεταρρύθμισης» και την αύξηση της χρηματοδότησης. Μαζί με άλλους(ες) συναδέλφους της ΑΡ.ΜΕ (Αριστερή Μεταρρύθμιση) διατύπωσα την άποψη στη ΔΕ της ΠΟΣΔΕΠ και στις ολιγομελείς «συνελεύσεις» στη σχολή μου, ότι οι τρόποι αντιμετώπισης (απεργίες σε συνδυασμό με τις καταλήψεις), δεν είχαν καμία προοπτική επιτυχίας, είμαστε ήδη σε προεκλογική χρονιά (2007), η κυβέρνηση δεν θα απέσυρε τη «ναυαρχίδα» και ότι οι συνέπειες για τη λειτουργία του Δημόσιου Πανεπιστημίου θα ήταν -όπως και ήταν- πολύ σοβαρές. Επίσης ότι ήταν πολύ αμφίβολο ότι θα είχαμε τη συμπαράσταση της κοινής γνώμης όπως στην περίπτωση του άρθρου 16 γιατί όλοι περίμεναν θετικές προτάσεις και όχι μόνο βροχή καταγγελιών. Το αίτημα για αύξηση της χρηματοδότησης χωρίς πρόταση για αλλαγές και με κλειστά Πανεπιστήμια δεν φάνηκε ότι συσπείρωσε την κοινή γνώμη. Αντίθετα σε κάποιες μετρήσεις αυξήθηκε το ποσοστό εκείνων που δεν θα έλεγαν όχι στα Ιδιωτικά Πανεπιστήμια και εκείνων που έστειλαν τα παιδιά τους στο εξωτερικό «για να είναι σίγουροι πότε θα πάρουν το πτυχίο». Η τακτική που κάποιοι από εμάς πρότειναν, της ουσιαστικής ακύρωσης στην πράξη μέσα από την καθημερινή λειτουργία του Πανεπιστημίου των προβληματικών διατάξεων του νόμου Γιαννάκου καταγγέλθηκε ως συνδιαλλαγή, συμβιβασμός, με λίγα λόγια αντεπαναστατική.
Η άσκηση συνδικαλισμού δια των καταγγελιών συνεχίστηκε και για όλους τους νόμους που ψήφισε η κυβέρνηση της Ν.Δ., που αφορούσαν άμεσα ή έμμεσα την Τριτοβάθμια εκπαίδευση (διασφάλιση ποιότητας, έρευνα, μεταπτυχιακά, «Κολέγια» κ.ά.). Δεν πρέπει να έχει υπάρξει άλλη κυβέρνηση από τη μεταπολίτευση έως τώρα που να ψήφισε περισσότερους νόμους για το Πανεπιστήμιο.
Αξίζει εδώ να αναφερθεί ότι η κατάθεση στη Βουλή μιας ολοκληρωμένης αντιπρότασης από το ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ για το Πανεπιστήμιο - που βασιζόταν στις προτάσεις που είχε επεξεργαστεί ο αείμνηστος Λευτέρης Παπαγιαννάκης- αντιμετωπίστηκε με τέτοια δυσπιστία και εχθρότητα από την πλειοψηφία των συνδικαλιστών της «Συσπείρωσης» που ο επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ Α. Αλαβάνος αναγκάστηκε να την αποσύρει, γιατί υπήρχε φόβος η κ. Γιαννάκου να υιοθετήσει κάποιες προτάσεις!!!.
Βρισκόμαστε μπροστά σε μια απαξίωση του Δημόσιου Πανεπιστημίου από διαφορετικές δυνάμεις και για διαφορετικούς λόγους. Η κυβέρνηση απαξιώνει το Πανεπιστήμιο με την υποχρηματοδότηση και την ψήφιση αυταρχικών και ανεφάρμοστων νόμων. Οι Πανεπιστημιακοί έχουν απαξιωθεί στα μάτια των πολιτών γιατί δεν θέλουν αλλαγές. Η ΠΟΣΔΕΠ έχει απαξιωθεί στα μάτια των Παν/κών γιατί η ηγεσία της συμπεριφέρθηκε περισσότερο ως αριστερίστικο κόμμα και λιγότερο έως καθόλου ως συνδικαλιστικό δευτεροβάθμιο όργανο.
2. Η απαξίωση του Δημόσιου Πανεπιστημίου ιδιαίτερα από την κοινωνία, μπορεί να οδηγήσει σε ένα ταξικό Πανεπιστήμιο από την ανάποδη, δηλ. ένα Πανεπιστήμιο των φτωχών, όχι των πολύ φτωχών- αυτοί εγκαταλείπουν την εκπαίδευση από το Λύκειο, τώρα ενδεχομένως και από το Γυμνάσιο - και των μικρομεσαίων. Τα μεσαία και ανώτερα στρώματα ήδη εκπαιδεύονται στα Πανεπιστήμια της αλλοδαπής. Αυτό το Πανεπιστήμιο (εναλλακτικό ή όχι) θα αποτελέσει φοβάμαι το ισχυρότερο επιχείρημα για την ίδρυση ιδιωτικών Πανεπιστημίων και τότε οι αντιστάσεις της κοινωνίας θα είναι πολύ αδύνατες. Επομένως κάποιοι αντί να αναλώνονται σε σενάρια συνωμοσιολογίας, θέμα άλλωστε ιδιαίτερα προσφιλές σε όλες τις εκδοχές της εγχώριας αριστεράς, να αφήσουν την εύκολη διέξοδο της καταγγελίας και της «ονειροπόλησης», να αφουγκραστούν την κοινωνία, και να αρθρώσουν πρόταση για το σήμερα και όχι μόνο για το φωτεινό αύριο. Δικαίωμα δε στην πρόταση έχουν όλοι και όλες και όχι μόνο οι αυτόκλητες φωτισμένες πρωτοπορείες.
3. Η έκρηξη της βίας δεν είναι τελείως καινούργιο φαινόμενο, υπάρχουν όμως κάποια στοιχεία που τη διαφοροποιούν από το παρελθόν. Έχουν αυξηθεί τα κρούσματα εσωπανεπιστημιακής βίας και ιδιαίτερα εναντίον διδασκόντων που από κάποιους θεωρούνται φορείς «αντιδραστικών» απόψεων. Η διάλυση συνελεύσεων τμημάτων στο πλαίσιο της «ανυπακοής» πήρε πολύ μεγαλύτερες διαστάσεις τα δύο τελευταία χρόνια. Η αρπαγή της κάλπης στις εκλογές των οργάνων διοίκησης έγινε γιατί η καθολική ψηφοφορία είναι μια «αυταρχική ρύθμιση» και ως τέτοια πρέπει να αποφευχθεί. Στο όνομα της «υπεράσπισης» του Δημόσιου Πανεπιστημίου έχουν νομιμοποιηθεί πράξεις και ενέργειες αδιανόητες 2-3 χρόνια πριν. Η ίδια η καταδίκη της βίας από οπουδήποτε και αν προέρχεται δεν είναι αυτονόητη και εκμαιεύεται αν και όταν με μεγάλη δυσκολία.. Το Πανεπιστήμιο ως χώρος αντιπαράθεσης ιδεών αναφέρεται όλο και λιγότερο σε κάποια κείμενα. Εδώ όπως και σε πολλά άλλα πράγματα δεν φταίμε όλοι το ίδιο. Η κατάσταση είναι σοβαρή και τα μικροπολιτικά παιχνίδια είναι ανεύθυνα και γιαυτό επικίνδυνα. Ποιος θα το φανταζόταν ότι λίγο πριν από την εκπνοή της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα θα έπρεπε να υπερασπιστούμε τον Διαφωτισμό!.
1. Στη διετία που πέρασε από το τελευταίο συνέδριο το οποίο σημειωτέον έγινε μετά τη ματαίωση της αναθεώρησης του άρθρου 16 του Συντάγματος και λίγο πριν την ψήφιση στη Βουλή του νόμου Γιαννάκου, κάποιοι έλπιζαν και μάλιστα το εξέφρασαν κιόλας όπως η υπογράφουσα από τις στήλες της «Αυγής», ότι θα άρχιζε ένας ευρύς διάλογος στην Πανεπιστημιακή κοινότητα αρχικά και στην κοινωνία μετά, για τις αλλαγές που ήταν ώριμες και αναγκαίες στο Δημόσιο Πανεπιστήμιο. Είχε ήδη περάσει ένα τέταρτο του αιώνα από το νόμο «πλαίσιο» του 1982, είχαμε ήδη διανύσει τα πρώτα χρόνια του 21ου αιώνα, σοβαρή συζήτηση για το τι θέλουμε να είναι το Πανεπιστήμιο στην εποχή της παγκοσμιοποίησης δεν είχε ούτε έχει γίνει. Εκτός και εάν η πρόταση που υπάρχει στο πρόγραμμα του ΣΥΝ για το «εναλλακτικό Πανεπιστήμιο» να αποτελεί την απάντηση σε αυτή ακριβώς τη συζήτηση. Υποψιάζομαι -γιατί πουθενά δεν ορίζεται γιατί θα είναι εναλλακτικό-ότι αυτό το Πανεπιστήμιο θα κάνει εναλλακτικά μαθήματα και θα δίνει εναλλακτικά πτυχία και πολύ φοβάμαι μήπως το αποτέλεσμα θα είναι οι απόφοιτοί του να αμείβονται όχι με «700 ευρώ» αλλά με 300 πραγματικά και όχι εναλλακτικά ευρώ! Δεν είναι σκοπός αυτού του σημειώματος το πρόγραμμα του ΣΥΝ για την Παιδεία, αλλά να δούμε που βρισκόμαστε τώρα, γιατί ο «αστικός τύπος» δείχνει αυτό το ενδιαφέρον.
Η κυβέρνηση της Ν.Δ. διατυμπάνισε σε όλους τους τόνους ότι ήρθε για να κάνει μεταρρυθμίσεις(!) και τις άρχισε από την Τριτοβάθμια εκπαίδευση με τον νόμο Γιαννάκου που εμφανίστηκε ως η «ναυαρχίδα των μεταρρυθμίσεων». Στην ουσία ο νόμος Γιαννάκου είναι ένα σύνολο ρυθμίσεων, τροπολογιών στον νόμο 1268/82, κάποιες σε συντηρητική κατεύθυνση, ρυθμίσεις που δεν λύνουν προβλήματα, δημιουργούν νέα, μέσα σε αυτά χάνονται και κάποιες θετικές διατάξεις π.χ. η καθολική ψηφοφορία στην εκλογή των οργάνων διοίκησης, οι εξωτερικοί εκλέκτορες, σε καμία όμως περίπτωση δεν συνιστούν μεταρρύθμιση. «Αντιμεταρρύθμιση» συνθηματολογήθηκε από την ηγεσία της ΠΟΣΔΕΠ και κατόρθωσε αυτό που δεν είχε κατορθώσει η κυβερνητική προπαγάνδα να δημιουργήσει την εντύπωση στην κοινή γνώμη ότι οι πανεπιστημιακοί δεν θέλουν να αλλάξει τίποτα, υπερασπίζονται την υπάρχουσα προβληματική κατάσταση, τα «κεκτημένα» τους και αρνούνται οποιαδήποτε συζήτηση για αξιολόγηση ή όποια μορφή κοινωνικής λογοδοσίας. Τα περισσότερα Πανεπιστήμια της χώρας έκλεισαν με απεργίες και καταλήψεις για 2 μήνες με αποκλειστικά αιτήματα την απόσυρση της «αντιμεταρρύθμισης» και την αύξηση της χρηματοδότησης. Μαζί με άλλους(ες) συναδέλφους της ΑΡ.ΜΕ (Αριστερή Μεταρρύθμιση) διατύπωσα την άποψη στη ΔΕ της ΠΟΣΔΕΠ και στις ολιγομελείς «συνελεύσεις» στη σχολή μου, ότι οι τρόποι αντιμετώπισης (απεργίες σε συνδυασμό με τις καταλήψεις), δεν είχαν καμία προοπτική επιτυχίας, είμαστε ήδη σε προεκλογική χρονιά (2007), η κυβέρνηση δεν θα απέσυρε τη «ναυαρχίδα» και ότι οι συνέπειες για τη λειτουργία του Δημόσιου Πανεπιστημίου θα ήταν -όπως και ήταν- πολύ σοβαρές. Επίσης ότι ήταν πολύ αμφίβολο ότι θα είχαμε τη συμπαράσταση της κοινής γνώμης όπως στην περίπτωση του άρθρου 16 γιατί όλοι περίμεναν θετικές προτάσεις και όχι μόνο βροχή καταγγελιών. Το αίτημα για αύξηση της χρηματοδότησης χωρίς πρόταση για αλλαγές και με κλειστά Πανεπιστήμια δεν φάνηκε ότι συσπείρωσε την κοινή γνώμη. Αντίθετα σε κάποιες μετρήσεις αυξήθηκε το ποσοστό εκείνων που δεν θα έλεγαν όχι στα Ιδιωτικά Πανεπιστήμια και εκείνων που έστειλαν τα παιδιά τους στο εξωτερικό «για να είναι σίγουροι πότε θα πάρουν το πτυχίο». Η τακτική που κάποιοι από εμάς πρότειναν, της ουσιαστικής ακύρωσης στην πράξη μέσα από την καθημερινή λειτουργία του Πανεπιστημίου των προβληματικών διατάξεων του νόμου Γιαννάκου καταγγέλθηκε ως συνδιαλλαγή, συμβιβασμός, με λίγα λόγια αντεπαναστατική.
Η άσκηση συνδικαλισμού δια των καταγγελιών συνεχίστηκε και για όλους τους νόμους που ψήφισε η κυβέρνηση της Ν.Δ., που αφορούσαν άμεσα ή έμμεσα την Τριτοβάθμια εκπαίδευση (διασφάλιση ποιότητας, έρευνα, μεταπτυχιακά, «Κολέγια» κ.ά.). Δεν πρέπει να έχει υπάρξει άλλη κυβέρνηση από τη μεταπολίτευση έως τώρα που να ψήφισε περισσότερους νόμους για το Πανεπιστήμιο.
Αξίζει εδώ να αναφερθεί ότι η κατάθεση στη Βουλή μιας ολοκληρωμένης αντιπρότασης από το ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ για το Πανεπιστήμιο - που βασιζόταν στις προτάσεις που είχε επεξεργαστεί ο αείμνηστος Λευτέρης Παπαγιαννάκης- αντιμετωπίστηκε με τέτοια δυσπιστία και εχθρότητα από την πλειοψηφία των συνδικαλιστών της «Συσπείρωσης» που ο επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ Α. Αλαβάνος αναγκάστηκε να την αποσύρει, γιατί υπήρχε φόβος η κ. Γιαννάκου να υιοθετήσει κάποιες προτάσεις!!!.
Βρισκόμαστε μπροστά σε μια απαξίωση του Δημόσιου Πανεπιστημίου από διαφορετικές δυνάμεις και για διαφορετικούς λόγους. Η κυβέρνηση απαξιώνει το Πανεπιστήμιο με την υποχρηματοδότηση και την ψήφιση αυταρχικών και ανεφάρμοστων νόμων. Οι Πανεπιστημιακοί έχουν απαξιωθεί στα μάτια των πολιτών γιατί δεν θέλουν αλλαγές. Η ΠΟΣΔΕΠ έχει απαξιωθεί στα μάτια των Παν/κών γιατί η ηγεσία της συμπεριφέρθηκε περισσότερο ως αριστερίστικο κόμμα και λιγότερο έως καθόλου ως συνδικαλιστικό δευτεροβάθμιο όργανο.
2. Η απαξίωση του Δημόσιου Πανεπιστημίου ιδιαίτερα από την κοινωνία, μπορεί να οδηγήσει σε ένα ταξικό Πανεπιστήμιο από την ανάποδη, δηλ. ένα Πανεπιστήμιο των φτωχών, όχι των πολύ φτωχών- αυτοί εγκαταλείπουν την εκπαίδευση από το Λύκειο, τώρα ενδεχομένως και από το Γυμνάσιο - και των μικρομεσαίων. Τα μεσαία και ανώτερα στρώματα ήδη εκπαιδεύονται στα Πανεπιστήμια της αλλοδαπής. Αυτό το Πανεπιστήμιο (εναλλακτικό ή όχι) θα αποτελέσει φοβάμαι το ισχυρότερο επιχείρημα για την ίδρυση ιδιωτικών Πανεπιστημίων και τότε οι αντιστάσεις της κοινωνίας θα είναι πολύ αδύνατες. Επομένως κάποιοι αντί να αναλώνονται σε σενάρια συνωμοσιολογίας, θέμα άλλωστε ιδιαίτερα προσφιλές σε όλες τις εκδοχές της εγχώριας αριστεράς, να αφήσουν την εύκολη διέξοδο της καταγγελίας και της «ονειροπόλησης», να αφουγκραστούν την κοινωνία, και να αρθρώσουν πρόταση για το σήμερα και όχι μόνο για το φωτεινό αύριο. Δικαίωμα δε στην πρόταση έχουν όλοι και όλες και όχι μόνο οι αυτόκλητες φωτισμένες πρωτοπορείες.
3. Η έκρηξη της βίας δεν είναι τελείως καινούργιο φαινόμενο, υπάρχουν όμως κάποια στοιχεία που τη διαφοροποιούν από το παρελθόν. Έχουν αυξηθεί τα κρούσματα εσωπανεπιστημιακής βίας και ιδιαίτερα εναντίον διδασκόντων που από κάποιους θεωρούνται φορείς «αντιδραστικών» απόψεων. Η διάλυση συνελεύσεων τμημάτων στο πλαίσιο της «ανυπακοής» πήρε πολύ μεγαλύτερες διαστάσεις τα δύο τελευταία χρόνια. Η αρπαγή της κάλπης στις εκλογές των οργάνων διοίκησης έγινε γιατί η καθολική ψηφοφορία είναι μια «αυταρχική ρύθμιση» και ως τέτοια πρέπει να αποφευχθεί. Στο όνομα της «υπεράσπισης» του Δημόσιου Πανεπιστημίου έχουν νομιμοποιηθεί πράξεις και ενέργειες αδιανόητες 2-3 χρόνια πριν. Η ίδια η καταδίκη της βίας από οπουδήποτε και αν προέρχεται δεν είναι αυτονόητη και εκμαιεύεται αν και όταν με μεγάλη δυσκολία.. Το Πανεπιστήμιο ως χώρος αντιπαράθεσης ιδεών αναφέρεται όλο και λιγότερο σε κάποια κείμενα. Εδώ όπως και σε πολλά άλλα πράγματα δεν φταίμε όλοι το ίδιο. Η κατάσταση είναι σοβαρή και τα μικροπολιτικά παιχνίδια είναι ανεύθυνα και γιαυτό επικίνδυνα. Ποιος θα το φανταζόταν ότι λίγο πριν από την εκπνοή της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα θα έπρεπε να υπερασπιστούμε τον Διαφωτισμό!.
