Ευρωπαϊκή αδράνεια

Άλλη μία σύνοδος κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης πέρασε άπρακτη απέναντι στην κρίση που γίνεται ολοένα πιο απειλητική για την απασχόληση και τα εισοδήματα των πεντακοσίων εκατομμυρίων κατοίκων της, για τη συνοχή των κοινωνιών και της ίδιας της Ένωσης. Στις διακηρύξεις τους οι 27 ηγέτες κατόρθωσαν την Κυριακή να εμφανιστούν σύμφωνοι κατά του προστατευτισμού- κατά του να δρα δηλαδή κάθε κυβέρνηση υπηρετώντας συμφέροντα της εθνικής της οικονομίας με μέτρα που πλήττουν τους υπολοίπους- και υπέρ της ενιαίας αγοράς, της συνεργασίας μεταξύ τους, ακόμα και της αλληλεγγύης. Μπροστά όμως στο οξύτατο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν τα φτωχότερα νέα κράτη- μέλη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, τη ραγδαία επιδείνωση της οικονομικής και χρηματοπιστωτικής τους κατάστασης, δεν βρήκαν καμία συγκεκριμένη απάντηση να δώσουν. Το αίτημα για γενναία χρηματοδότηση των ανατολικών οικονομιών το απέρριψαν, παραπέμποντας στα 24 δισ. που θα διαθέσει η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων από κοινού με την Παγκόσμια Τράπεζα και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανοικοδόμησης και Ανάπτυξης. Πρόκειται για πόρους που δεν καλύπτουν παρά μικρό κλάσμα των αναγκών της περιοχής. Παράλληλα αρνήθηκαν κάθε επανεξέταση των κριτηρίων για την ένταξη στη Νομισματική Ένωση, ώστε να δινόταν στις χώρες αυτές μια προοπτική υιοθέτησης του ευρώ, δρομολόγησης της διαδικασίας που θα μπορούσε να συμβάλει στη σταθεροποίηση των οικονομιών τους. Σαν να μην έχουν αντιληφθεί ότι η κατάρρευση των ανατολικών οικονομιών θα έχει σοβαρές επιπτώσεις στις οικονομίες των παλαιών κρατών- μελών, εν τέλει σε ολόκληρο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Μόνο θετικό σημείο, η σύνοδος επιβεβαίωσε ότι τα μέτρα στήριξης των μητρικών τραπεζών δεν πρέπει να συνεπάγονται περιορισμούς στη χρηματοδότηση των θυγατρικών τους, το οποίο βέβαια αφορά και τις ελληνικές τράπεζες και τις θυγατρικές τους στα Βαλκάνια. Προφανώς δεν φτάνει. Oύτε στον στενό ευρωπαϊκό πυρήνα όμως, την ευρωζώνη, γίνονται βήματα αντίστοιχα προς την κρίση. Ο ίδιος ο επίτροπος Χοακίν Αλμούνια παραδεχόταν την περασμένη εβδομάδα (στους «Financial Τimes») ότι η έλλειψη συντονισμού στα προγράμματα για την ανάκαμψη που εφαρμόζουν οι διάφορες χώρες αποδυναμώνει την εμβέλειά τους- αντιδιαστέλλοντας τις ΗΠΑ, όπου ο ισχυρός ομοσπονδιακός προϋπολογισμός είναι πολύ πιο αποτελεσματικός. Το σοβαρότερο πρόβλημα, η ανεργία που ανεβαίνει ραγδαία- πάνω από 300.000 θέσεις εργασίας θα χαθούν φέτος στη Γαλλία, εκτιμούσε π.χ. προχθές εκεί το υπουργείο Οικονομίας- έχει παραπεμφθεί σε επόμενη σύνοδο κορυφής, τον Μάιο. Απέναντι στη δημοσιονομική επιδείνωση που αντιμετωπίζουν οι περισσότερες χώρες και τις διευρυνόμενες διαφορές στο κόστος δανεισμού τους, με πιο ανησυχητική, κατά καθολική εκτίμηση, την περίπτωση της Ελλάδας, η σύνοδος απλώς επανέλαβε να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη διατηρησιμότητα όπως ορίζει το Σύμφωνο Σταθερότητας. Ο δε Έλληνας Πρωθυπουργός διαβεβαίωνε στις Βρυξέλλες ότι θα τηρηθεί το κυβερνητικό πρόγραμμα σταθερότητας, και ότι η χώρα δεν έχει πρόβλημα αναχρηματοδότησης του χρέους. Και αυτό όταν το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους είχε μόλις καταγράψει το έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού του 2008 υψηλότερο κατά 3 δισ. ευρώ, πάνω από μία μονάδα του ΑΕΠ, από όσο το εκτιμούσε η εισηγητική έκθεση τον Δεκέμβριο: έφτασε τα 13,9 δισ. ευρώ, το 5,7% του ΑΕΠ (αντί για 4,4%). Μάλιστα, αν θέλουμε να τρομάξουμε, το έλλειμμα του 2008 ήταν κατά 5,6 δισ. ευρώ υψηλότερο από όσο το είχε προβλέψει ο προϋπολογισμός εκείνης της χρονιάς. Κατά το μεγαλύτερο μέρος η υπέρβαση του ελλείμματος οφείλεται στην υστέρηση των καθαρών εσόδων που έφτασαν τα 51,7 δισ. Ο προϋπολογισμός που ψηφίστηκε και ισχύει, εφόσον δεν αναθεωρείται όπως θα έπρεπε, προβλέπει καθαρά έσοδα 62,3 δισ., ότι δηλαδή σε συνθήκες ύφεσης το κράτος θα καταφέρει να συγκεντρώσει φέτος 19,3% περισσότερους φόρους από πέρυσι! Είναι φανερό ότι η παρούσα κυβέρνηση ούτε τη διαμόρφωση των αποφάσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση προσπαθεί να επηρεάσει- πράγμα ομολογουμένως δύσκολο, αλλά δεν παρουσιάζει καν κάποιους στόχους που να επιδιώκει- ούτε την πορεία της ελληνικής οικονομίας μέσα στην Ευρώπη να σχεδιάσει. Όπως βαδίζει, η συνεχής επιδείνωση και η επιβολή μέτρων απ΄ έξω φαίνεται αναπότρεπτη. Στο μεταξύ ωστόσο, στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη συζητούνται ενδιαφέρουσες προτάσεις, κάποτε με συμπάθεια για τη χώρα μας. Στη χθεσινή «Le Μonde» υποδεικνύεται για την Ευρώπη το ομοσπονδιακό φορολογικό μοντέλο της Γερμανίας, όπου μέρος των συνολικών φόρων ανακατανέμεται στα κρατίδια με βάση το εισόδημα ανά κάτοικο. Αν υπήρχε αυτός ο μηχανισμός στην Ευρώπη, δεν θα ετίθετο σήμερα πρόβλημα αδυναμίας της Ελλάδας, υποστηρίζει ο Σιλβέν Μπρουαγιέ και αναπτύσσει τα πλεονεκτήματα μιας τέτοιας ενίσχυσης της σύγκλισης για όλους. Θα ίσχυε αυτονομία στην κατάρτιση των εθνικών προϋπολογισμών αλλά και ο «χρυσός κανόνας», δανεισμός να επιτρέπεται μόνο για επενδύσεις.