Με ευθύνη και συλλογικότητα η μάχη του ΣΥΡΙΖΑ στις ευρωεκλογές

Μιλήσαμε με τον Φώτη Κουβέλη μία ημέρα μετά τη συνάντησή του με τους Αλ. Αλαβάνο και Αλ. Τσίπρα, στην οποία επιχειρήθηκε να μπει τέλος στις αντιπαραθέσεις που επακολούθησαν των αποτελεσμάτων του εσωτερικού δημοψηφίσματος για τους ευρωβουλευτές. Ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ έδωσε έμφαση στην ανάγκη ενωτικής δράσης του ΣΥΡΙΖΑ στη βάση όπως είπε ενός σχεδίου όχι μόνο οραματικού, αλλά και με στοιχεία πολιτικού ρεαλισμού. Επανέλαβε τη θέση του για το ζήτημα των θητειών των βουλευτών και ζήτησε να γίνει συζήτηση με τις άλλες συνιστώσες του ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς όμως να διακινδυνεύσει η ενότητα του ΣΥΡΙΖΑ, για να καταλάβει και ο Δ. Παπαδημούλης εκλόγιμη θέση στο ευρωψηφοδέλτιο.

* Είμαστε στα μέσα μιας βαθιάς οικονομικής κρίσης, η οποία εκτός των άλλων φαίνεται να σπρώχνει και σε πολιτικές ανακατατάξεις ίσως και σε νέα κόμματα. Ήδη έχει ξεκινήσει μια συζήτηση, από διάφορους παράγοντες για τον σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού ως η μόνη λύση για να απαντηθούν τα προβλήματα της κρίσης.

Πράγματι οι πιέσεις που ασκούνται και εκτιμώ ότι πέραν των πιέσεων που γίνονται με έναν δημόσιο χαρακτήρα, πρέπει να υπάρχουν κι εκείνες οι οποίες δε βλέπουν το φως της δημοσιότητας. Η αντιμετώπιση, όσο και η διαχείριση της οικονομικής κρίσης, δεν μπορεί να γίνει από δυνάμεις οι οποίες γέννησαν την οικονομική κρίση. Επομένως, πρέπει να επισημάνουμε εξ αρχής ότι μία τέτοια αντιμετώπιση δεν θα περιορίσει τα δυσμενή αποτελέσματα της οικονομικής κρίσης. Έχω επίσης την εκτίμηση ότι δεν θα υπάρξει αυτός ο μεγάλος συνασπισμός, γιατί σε καμία περίπτωση δεν θα θελήσει ούτε η Ν.Δ. αλλά κυρίως το ΠΑΣΟΚ να διασαλεύσουν διαχωριστικές γραμμές, υπαρκτές ή προβαλλόμενες, γιατί τότε θα χάσουν το πολιτικό πεδίο που τους επιτρέπει να αντιπαρατίθενται και να στηρίζουν τον δικομματισμό.

* Μέσα σε αυτό το πλαίσιο γίνονται κινήσεις αναδιάταξης και ανασύνταξης των κυρίαρχων πολιτικών κομμάτων. Βλέπουμε χαρακτηριστικά τη Ν.Δ. με τον ΛΑΟΣ να πλησιάζουν. Εκτιμάται ότι μπορεί να έχουμε κάποιο κοινό κόμμα, κάποια κοινή εκλογική κάθοδο;

Εκτιμώ ότι δεν πρόκειται να υπάρξει κοινή εκλογική κάθοδος, όμως η αμέριστη συμπαράσταση που προσφέρει ο ΛΑΟΣ στην κυβέρνηση της Ν.Δ. διαμορφώνει ομολογουμένως ένα νέο πολιτικό τοπίο. Το μεγάλο ζήτημα από αυτόν τον προωθούμενο από τον ΛΑΟΣ εναγκαλισμό με την Ν.Δ., είναι η πορεία και η εξέλιξη της Ν.Δ. Αν κάτι τέτοιο συμβεί σημαίνει ότι η Ν.Δ. εγκαταλείπει τον αρχικό της σχεδιασμό, αλλά και την αποφασισμένη πορεία της προς τον κεντροδεξιό χώρο.

* Στην αξιωματική αντιπολίτευση, βλέπουμε ότι υπάρχει μία κίνηση επανένταξης του Κ. Σημίτη.

Νομίζω ότι η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ θέλει να κλείσει ρωγμές, οι οποίες είχαν δημιουργηθεί από τη γνωστή αντιπαράθεση που είχε δημιουργηθεί. Πρόκειται για προσπάθεια διαμόρφωσης μιας νέας συσπείρωσης και μιας νέας ενότητας στον χώρο της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Βεβαίως ο Γ. Παπανδρέου θα έχει το ειδικότερο βάρος να αντιμετωπίσει ζητήματα πολιτικής που χρέωναν αρνητικά την κυβέρνηση Σημίτη. Το ζητούμενο όμως είναι εάν η επαναγκατάσταση του Σημίτη στο ΠΑΣΟΚ είναι μόνο ένα διαδικαστικό ζήτημα που επιχειρεί να εμφανίσει συσπειρωμένο το ΠΑΣΟΚ ή ταυτόχρονα αποτελεί και υιοθέτηση στοιχείων, πολλών ή λίγων, της οικονομικής πολιτικής του.

* Το γεγονός ότι η σοσιαλδημοκρατία στην Ευρώπη, παρά την κρίση, δεν εμφανίζει τάσεις αμφισβήτησης των κυρίαρχων πολιτικών που ακολουθήθηκαν. Δεν προβληματίζει για τη δυνατότητα συνεργασίας στην Ελλάδα του ΠΑΣΟΚ με την αριστερά;

Αναμφισβήτητα είναι ένα στοιχείο το οποίο πρέπει να συνυπολογίζεται, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι πρέπει να διατηρείται ο μανιχαϊστικός τρόπος και λόγος ότι η σοσιαλδημοκρατία και η αριστερά πρέπει να βρίσκονται σε αντιπαραθετική σχέση. Η διαμόρφωση ωστόσο μη αντιπάλων σχέσεων προϋποθέτει προγραμματικές συμφωνίες ή τουλάχιστο κοινές προγραμματικές παραδοχές σε κρίσιμα ζητήματα.

Δεν υπάρχουν σήμερα προϋποθέσεις συμφωνίας με το ΠΑΣΟΚ

* Σήμερα υπάρχουν αυτές οι προγραμματικές δυνατότητες;

Δεν υπάρχουν οι προγραμματικές συμφωνίες, οι οποίες σήμερα θα μπορούσαν να εποικοδομήσουν αυτού του χαρακτήρα συγκλίσεις. Βεβαίως οι συγκλίσεις σε προοδευτική κατεύθυνση είναι χρήσιμες προκειμένου να μπορεί να μετατοπίζεται η πολιτική ζωή του τόπου από τη συντηρητική θέση που σήμερα βρίσκεται, με την προϋπόθεση προγραμματικών συμφωνιών, προς ουσιαστικά προοδευτική κατεύθυνση.

* Η οικονομική κρίση κατά τη γνώμη σας προς τα πού στρέφει τους πολίτες, προς τα δεξιά ή προς τα αριστερά;

Η ανασφάλεια μπορεί να στρέψει προς συντηρητικές κατευθύνσεις. Εδώ υπάρχει ένα ζήτημα, το οποίο πρέπει να απασχολήσει και τη δική μας αριστερά. Πάντοτε οι περίοδοι των οικονομικών κρίσεων οδήγησαν σε συσπειρώσεις πολιτών στα μεγάλα κόμματα και αυτό είναι ένα στοιχείο που εμείς δεν πρέπει να το περιφρονήσουμε. Πρέπει να το δούμε για να διαμορφώσουμε κρουστική την πολιτική μας, δείχνοντας τους δικούς μας δρόμους για την αντιμετώπιση της κρίσης με πολύ συγκεκριμένο και σαφή τρόπο. Με έναν τρόπο που δεν θα ΄ναι μονάχα οραματικός, αλλά θα έχει και θα αναδεικνύει έντονα και το στοιχείο του πολιτικού ρεαλισμού.

Οι δυο πρώτοι του ΣΥΝ σε εκλόγιμη θέση

* Τα τελευταία χρόνια ο ΣΥΝ έχει κάνει την επιλογή συσπείρωσης της ριζοσπαστικής αριστεράς μέσα από τον ΣΥΡΙΖΑ. Μήπως η πρόταση που έχει διατυπωθεί από την Ανανεωτική Πτέρυγα, να ηγούνται του ευρωψηφοδελτίου στις δύο πρώτες θέσεις τα δυο στελέχη που πρώτευσαν στο εσωκομματικό δημοψήφισμα, δημιουργεί πρόβλημα συνοχής στον ΣΥΡΙΖΑ;

Το εσωκομματικό δημοψήφισμα του ΣΥΝ είναι μία εξαιρετικά σημαντική δημοκρατική διαδικασία και το αποτέλεσμα είναι απόλυτα σεβαστό. Ωστόσο το αποτέλεσμα δείχνει ότι υπάρχουν δυο υποψηφιότητες, οι οποίες πράγματι θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν και οι δύο και με σειρά εκλογιμότητας στο ευρωψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ. Αντιλαμβάνομαι ότι ο ΣΥΝ είναι η μία από τις συνιστώσες του ΣΥΡΙΖΑ, η μεγάλη συνιστώσα του ΣΥΡΙΖΑ, θεωρώ λοιπόν ότι στη βάση και του δημοψηφίσματος, χωρίς εντάσεις, θα μπορούσε να υπάρξει μία συζήτηση με τις άλλες συνιστώσες του ΣΥΡΙΖΑ και για τις δύο υποψηφιότητες στις δύο πρώτες θέσεις χωρίς να υπάρχει οποιαδήποτε επιλογή για διάρηξη σχέσεων ή και για δημιουργία έντασης στον χώρο.

Άκαιρο το θέμα των θητειών

* Σχετικά με το θέμα που προέκυψε κάπως ξαφνικά αυτές τις ημέρες, αυτό των θητειών. Αν αποφορτίσουμε το ζήτημα από την επικαιρότητα και πιθανές σκοπιμότητες που εσείς διακρίνατε ή άλλοι επισημαίνουν. Κατά τη γνώμη σας θα έπρεπε να υπάρχει μια τέτοια διάταξη στο καταστατικό;

Θεωρώ πως άκαιρα ετέθη αυτό το θέμα, έτσι ώστε να διαμορφώνεται σε κάποιους η εντύπωση πως κάποιοι είναι υπό προθεσμία ή με ημερομηνία λήξεως. Με δεδομένο ότι αν ισχύσει το καταστατικό- μιλάμε τουλάχιστον για το 2011- νομίζω ότι αυτό το άκαιρο θέμα δημιούργησε δικαιολογημένες εντάσεις. Η συστηματική αναφορά, όχι μόνο με την έννοια της καταστατικής ρύθμισης, αλλά και με έναν επώνυμο τρόπο, θεωρώ ότι δεν εξυπηρετεί την επί της ουσίας πολιτική συνεννόηση στο ΣΥΝ. Όσον αφορά τώρα εμένα, να σας πω ότι καταψήφισα τη συγκεκριμένη ρύθμιση, ενώ, απ’ ό,τι θυμάμαι πολύ καλά, την καταψήφισε και ο Αλ. Αλαβάνος και πάρα πολλοί άλλοι. Θεωρώ ότι είναι τεχνικό ζήτημα η εναλλαγή και οι ορισμένες θητείες. Τελικός κριτής εξάλλου για τον όποιο αιρετό είναι ο ίδιος ο λαός.

* Αυτό λέει και ο Τσάβες. Εσείς που έχετε μία δημοκρατική και συνταγματική παιδεία και έχετε ψηφίσει ως νομικός και πολιτικός την αρχή των θητειών για τον Πρόεδρο για παράδειγμα της Δημοκρατίας;

Πράγματι αυτό λέει και ο Τσάβες και ο ΣΥΝ έχει χαιρετίσει τη δήλωσή του. Όσον αφορά τις περιορισμένες θητείες του Προέδρου της Δημοκρατίας, να έχουμε υπόψη μας ότι είναι τελείως διαφορετικό ζήτημα από την εκλογή ενός βουλευτή, ενός νομάρχη κ.λπ. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκλέγεται με έμμεση εκλογή, όχι με άμεση, είναι εντελώς διαφορετικό το ζήτημα.

* Μα κι εκεί που εκλέγεται με άμεση, όπως στη Γαλλία και τις ΗΠΑ, πάλι υπάρχουν θητείες.

Καλό είναι να μην ζητήσουμε αναλογίες στη λειτουργία του πολιτικού συστήματος άλλων χωρών, όταν σ΄ αυτές υπάρχουν άλλες θεσμικού χαρακτήρα ρυθμίσεις, διαφορετικές σε κρίσιμα μάλιστα μεγέθη της λειτουργίας του πολιτεύματος.

* Κάπου όμως δεν πρέπει να αναζητήσουμε αναλογίες;

Να υπενθυμίσω λοιπόν ότι και σε χώρες που ίσχυσε εγκαταλείφθηκε, όπως στους Πράσινους της Γερμανίας και αλλού, γιατί πρόκειται για τη λαϊκή εντολή, την οποία δεν μπορούμε να την περιφρονούμε. Με την ίδια θέση, είμαι αντίθετος και με τις λίστες, γι’ αυτό υποστήριζα -και συνεχίζω να το κάνω- ότι η λαϊκή εντολή που εκφράζεται με έναν πρωτογενή και κυρίαρχο τρόπο για την εκλογή αιρετών είναι ο πιο βαθιά δημοκρατικός τρόπος ανάδειξής τους.

* Η διαμόρφωση της λαϊκής εντολής ωστόσο γίνεται αρκετές φορές και από μηχανισμούς που δεν είναι μέσα στο συντεταγμένο πλαίσιο της δημοκρατίας.

Αυτό πράγματι έχει στοιχεία μεγάλης αλήθειας, Ταυτόχρονα όμως για σκεφτείτε αν η πρωτογενής επιλογή του πολίτη για την εκλογή βουλευτών ετεροκαθορίζεται, για παράδειγμα από τα ΜΜΕ, πόσο πιο έντονος είναι ο ετεροκαθορισμός όταν την διαμόρφωση της λίστας την κάνει ένας κομματικός μηχανισμός ή, στα αστικά κόμματα, την κάνει ο εκάστοτε αρχηγός.

Ανοιχτός στην κάλπη για τους υποψήφιους βουλευτές

- Στην περίπτωση όμως που συζητούμε δεν διορίζονται οι βουλευτές, αλλά επιλέγονται οι υποψήφιοι. Τι θα λέγατε αν ο ΣΥΝ εφάρμοζε τη μέθοδο της κάλπης για τον καθορισμό των υποψήφιων βουλευτών, ώστε να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της οιωνεί ισοβιότητας στα αιρετά αξιώματα;

Δεν έχω καμία αντίρρηση, το μόνο ζήτημα είναι η κάλπη σε ποιους θα απευθύνεται και πώς προσδιορίζεται η έννοια του μέλους. Και η κάλπη λοιπόν προϋποθέτει την ανάπτυξη ουσιαστικών δημοκρατικών διαδικασιών, που θα βλέπουν τη λειτουργία του κόμματος όχι με ασφυκτικό διοικητικό τρόπο, αλλά με έναν τρόπο που θα ανταποκρίνεται στη σύγχρονη πραγματικότητα. Δεν είναι η ιδιότητα του μέλους σήμερα αυτή που ήταν στο παρελθόν κι αλλιώς προσδιορίζει σήμερα ο πολίτης την παρουσία του στη λειτουργία ενός κόμματος.

* Είμαστε λίγους μόλις μήνες πριν τις ευρωεκλογές. Πώς πιστεύετε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να δώσει αυτή τη μάχη;

Να δώσουμε τη μάχη όλοι μαζί, με ουσιαστική πολιτική συνεννόηση, με σεβασμό στη διαφορετικότητα των απόψεων όπου υπάρχει, με ευθύνη και συλλογικότητα, για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.

* Δεν είναι πρώτη φορά που δυνάμεις του ΣΥΝ κατεβαίνουν σε έναν μαζικό χώρο με διαφορετικά ψηφοδέλτια. Στο συνέδριο της ΠΟΣΔΕΠ όμως βλέπουμε ότι υπάρχει μία διάσταση προγράμματος και συμμαχιών μεταξύ των μελών του κόμματος.

Το ότι υπήρχαν δυο διαφορετικές παρατάξεις που είχαν αναφορά στον ΣΥΝ είναι ένα ζήτημα που δεν θα πρέπει κανείς με την ιδιότητα του κομματικού ή στελέχους να το δικαιολογήσει ή να το απορρίψει. Οφείλουμε να προστατεύσουμε και να υπερασπιστούμε την αυτονομία του συνδικαλιστικού χώρου. Εγώ τουλάχιστο δεν είμαι διατεθειμένος να αμφισβητήσω την αυτονομία του μαζικού χώρου. Εκείνο που πρέπει να υπηρετηθεί από την ΠΟΣΔΕΠ, με το όποιο σχήμα προκύψει για το προεδρείο, είναι ο δημόσιος χαρακτήρας της ανώτατης εκπαίδευσης, η αναβάθμιση του Πανεπιστημίου και της εκπαίδευσης γενικά.

* Μπορεί να υπάρξει κατά τη γνώμη σας προεδρείο με δυνάμεις του ΠΑΣΟΚ, της Ν.Δ. και της αριστεράς;

Ένα αναλογικό προεδρείο που θα συνέχεται από τη θέση υπεράσπισης του δημόσιου πανεπιστημίου και της αναβάθμισής του θα ήταν λύση που ανταποκρίνεται στις ανάγκες των πραγμάτων και της εκπαίδευσης.