ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΙΜΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΝΙΚΟ ΠΑΝΤΖΑΛΗ

Πραγματοποιήθηκε στις 17/2/09 με πολυπληθή παρουσία η εκδήλωση τιμής και μνήμης στον αγαπημένο μας σύντροφο Νίκο Πάντζαλη που χάσαμε πριν 5 μήνες. Στην εκδήλωση παρουσιάστηκε η διαδρομή του Νίκου, τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του , ο τρόπος που προσέγγιζε τα πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα και η προσφορά του στην υπόθεση ενός νέου κόσμου.

Εκ μέρους των συντρόφων που συμπορεύτηκαν μαζί του μίλησαν ο Νίκος Φωτίου, η Παυλούδη Μυρτώ και ο Σάκης Παπαθανασίου. Επίσης παρουσιάστηκε ένα δείγμα των γραπτών του , ποιημάτων και κείμενων, από τον ηθοποιό Κώστα Γακίδη.

Η όλη εκδήλωση αποτύπωσε αυτό που πολλοί γνωρίζαμε: ο Νίκος ήταν ένας διακεκριμένος και αξιαγάπητος άνθρωπος, ένας πολύτιμος σύντροφος και φίλος. Ήταν ο ίδιος ένα όμορφο ανθρώπινο ποίημα που θα κρατηθεί ζωντανό στη μνήμη μας και στις συλλογικές μας προσπάθειες.

 ----

ΣΑΚΗΣ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ

Αυτές τις μέρες πραγματοποιήθηκε το διαρκές συνέδριο του ΣΥΝ που είχε ως θέμα την έγκριση του προγράμματος του. Όσοι φίλοι του Νίκου συμμετείχαμε σε αυτό νοιώσαμε έντονα την έλλειψη του. Ο Νίκος πάντα διατύπωνε πολιτικές απόψεις με ευθυκρισία, ήπιους τόνους, ευστοχία, ερωτηματικό τρόπο και επιδίωκε να συμβάλλει στην ανάπτυξη του προβληματισμού και του διαλόγου.

Ο σύντροφος και φίλος με χάρισμα ψυχής.

Ο Νίκος είχε το χάρισμα της μεγάλης ψυχής. Αυτής της ψυχής που όταν συναντιέται με τις αξίες της Αριστεράς δημιουργεί προσωπικότητες ανθρώπων για τις οποίες καμαρώνουμε.

Είχε συναισθηματική νοημοσύνη. Μετέδιδε καλή προαίρεση, ζεστασιά, κατανόηση, αμοιβαιότητα και αλληλεγγύη.

Ο Νίκος κατάφερε να συγκεντρώσει την αγάπη και την εκτίμηση πολλών ανθρώπων. Με την απώλεια του, πολλοί από εμάς, νοιώσαμε ένα είδος ταυτοποίησης αισθημάτων και δεσμών. Αναγνωρίσαμε και κατατάξαμε ως δικό μας άνθρωπο το Νίκο, ανεξάρτητα από το αν συναναστρεφόμασταν μαζί του. Η απώλεια του ήταν για πολλούς που τον γνώριζαν η απώλεια ενός αξιαγάπητου συντρόφου και φίλου.

Στην Αριστερά από αγάπη για τον κόσμο και με διαφορετική στάση ζωής.

Η σχέση του Νίκου με την Αριστερά καθορίστηκε πρωταρχικά από την αγάπη του για τον κόσμο. Από τη βαθειά του επιθυμία να συμβάλλει στο να γίνει καλύτερος. Προσπάθησε, όχι μόνο να διακηρύττει τα ιδανικά της Αριστεράς αλλά και να τα κάνει πράξη. Με το προσωπικό παράδειγμα και τη στάση ζωής του, έδειχνε ότι το αξιακό φορτίο της Αριστεράς δεν τελεί υπό αναμονή έως να αλλάξουν οι κοινωνικές συνθήκες, αλλά ότι δοκιμάζεται στο παρόν ως καθημερινή συνειδητή πράξη.

Ανιδιοτελής ενεργός συμμέτοχος στην πολιτική δράση.

Ο Νίκος είχε μια καθαρά ανιδιοτελή σχέση με την πολιτική. Δεν επιζητούσε την άνοδο σε ιεραρχίες. Φρόντιζε να δημιουργεί προϋποθέσεις για την αντικατάσταση του και υποστήριζε την ανανέωση σε πρόσωπα.

Ο ίδιος κέρδιζε από τη συμμετοχή, τη συναναστροφή, την επικοινωνία, τη δράση. Ήταν επίμονος στις απόψεις του. Παρατηρούσε όμως τις εξελίξεις και συμμετείχε στο διάλογο, χωρίς τη ματαιοδοξία της επιβεβαίωσης των δικών του απόψεων. Έτσι μπορούσε να λαμβάνει ουσιαστική ανατροφοδότηση από τις ιδέες των άλλων και από τις εξελισσόμενες πολιτικές διαδικασίες .

Αυτονομία και ηγεμονία της Αριστεράς

Ο Νίκος ήταν σταθερά προσανατολισμένος στην Αριστερά των ανοικτών οριζόντων. Στην Αριστερά που θέλει να κερδίσει την ηγεμονία των ιδεών. Στην Αριστερά που επιδιώκει να διαδραματίσει σημαίνοντα ρόλο, στη μετάβαση του κόσμου σε ένα ανώτερο στάδιο πολιτισμού. Και αυτήν τη μετάβαση δεν την εννοούσε μόνο ως λύση του κοινωνικού ζητήματος, αλλά ως μια συνολική πολιτισμική αλλαγή.

Ήθελε να δώσει την προσωπική του συμβολή στη δημιουργία μιας σύγχρονης Αριστεράς , που θα υπερβαίνει τα πολιτικά ρεύματα του 20ου αιώνα, δηλαδή την παραδοσιακή σοσιαλδημοκρατία και τον κομμουνισμό. Πνεύμα ανήσυχο έψαχνε το καινούργιο. Δεν συμβιβαζόταν με τη στασιμότητα. Μελετούσε τις αλλαγές. Έστηνε αυτί στους μακρινούς ήχους. Ελάμβανε τα νέα μηνύματα και στοχαζόταν.

Έδινε ιδιαίτερο βάρος στις συλλογικές διαδικασίες σύλληψης και τοποθέτησης νέων ζητημάτων, που αφορούν τη ζωή των ανθρώπων και το μέλλον τους και συμβάλλουν σε μια δημοκρατική εξέλιξη της κοινωνίας.

Θεωρούσε ως καθοριστική προϋπόθεση, για μια αποτελεσματικότερη παρέμβαση της Αριστεράς, την αναβάθμιση του προγραμματικού της λόγου και τον συνέπαιρνε να παρακολουθεί ή να συμμετέχει σε τέτοιες συμβολές.

Ικανότητα της Αριστεράς για ευρύτερες συνεργασίες διατηρώντας το διακριτό της ρόλο

Ο Νίκος ήθελε μια Αριστερά αυτόνομη και αυτοπροσδιοριζόμενη, αλλά όχι περιχαρακωμένη. Μια Αριστερά ικανή να προωθεί ευρύτερες συνεργασίες και να επιδρά στην πορεία των πραγμάτων και στις πολιτικές που ασκούνται. Είχε επίγνωση των πολιτικών διαφορών, του χώρου του και του ιδίου, με τις άλλες γειτονικές πολιτικές δυνάμεις. Ενδιαφερόταν όμως τα μέρη της πληθυντικής αριστεράς να αναζητήσουν μια κοινή συνισταμένη, που να επιβεβαιώνει ένα συμβατό με τη διακύβευση της εποχής αριστερό χαρακτήρα. Πίστευε ότι η Ελλάδα και η Ευρώπη χρειάζεται μια μεγάλη προοδευτική τομή, ένα νέο διαφωτισμό και ότι για την προώθηση αυτής της τομής στην εξέλιξη είναι απαραίτητες οι ευρύτερες δυνατές συμπράξεις.

Ποτέ όμως δεν μπέρδεψε την πολιτική συμμαχιών με τη διακριτή παρουσία της Αριστεράς. Γι αυτό και παρέμεινε μέλος της Πολιτικής Επιτροπής Θεσσαλονίκης του ΣΥΝ έως το τέλος της ζωής του. Συνεπής στη διαδρομή που χάραξε ο ίδιος, αυτοκαθοριζόταν πάντα ως μέλος της Αριστεράς που επιδιώκει τον κοινωνικό μετασχηματισμό μέσα από ένα δημοκρατικό δρόμο ριζικών μεταρρυθμίσεων. Νοιαζόταν για την ενδυνάμωση του ρόλου αυτής της Αριστεράς.

Σχέση πολιτικού φορέα και πολιτών

Ο Νίκος είχε μια διαφορετική αντίληψη για τον τρόπο που πρέπει να συγκροτείται η σχέση πολιτικών υποκειμένων και πολιτών. Πίστευε στη διαμόρφωση της πολιτικής «από τα κάτω προς τα πάνω». Ήξερε ότι οι αλλαγές στον τρόπο οικονομικής και κοινωνικής οργάνωσης δημιουργούν νέους τρόπους συλλογικής έκφρασης. Ενδιαφερόταν για τους «μπλόγκερς» και τους τρόπους επικοινωνίας μέσω διαδικτύου, τις αυτόνομες ομάδες προβληματισμού και δράσης, τα δίκτυα και τις κινήσεις πολιτών. Δεν πίστευε στην ανάθεση σε πολιτικούς ή καθοδηγητές και υποστήριζε την ενίσχυση της άμεσης δημοκρατίας και την ουσιαστικοποίηση της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας.

Ήταν αντίθετος σε μια σχέση μεταξύ πολιτικού υποκειμένου και κοινωνίας, που αναγνωρίζει στο πρώτο την κατοχή της απόλυτης αλήθειας. Που του αναγνωρίζει την αρμοδιότητα να μεταφέρει εντολές προς εκτέλεση ή να δημιουργεί ιμάντες μεταβίβασης των αποφάσεων από την πολιτική σφαίρα στην κοινωνική. Πίστευε στη χημεία κοινωνικού και πολιτικού. Επιζητούσε την αναμόρφωση των σχέσεων της Αριστεράς με την κοινωνία.

Η σχέση με την πόλη της Θεσσαλονίκης

Ο Νίκος έδινε ιδιαίτερη έμφαση στη σχέση των ανθρώπων με την πόλη τους, στη σχέση πολιτικής – κοινωνίας των πολιτών και δημόσιου χώρου. Αισθανόταν άσχημα για την κατάσταση της Θεσσαλονίκης και το συντηρητισμό που αποπνέει.

Υποστήριζε την ανάγκη να γίνουν πολλά πράγματα για την ανάδυση - διαμόρφωση του ρεύματος της άλλης Θεσσαλονίκης. Την ανάγκη να αναπτυχθεί μια συστηματική προσπάθεια για τη δημιουργία μιας ευρύτατης συμμαχίας κινήσεων και ενεργών πολιτών, ενός πραγματικού κινήματος πόλης που θα αναπτύξει πολύμορφες δραστηριότητες, θα ταράξει τα λιμνάζοντα ύδατα και θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την αλλαγή της υπάρχουσας κατάστασης.

Ο αποχαιρετισμός μας

Ο Νίκος υπήρξε ένας πολύτιμος σύντροφος και φίλος. Χωρίς να του λείπουν αδυναμίες ή ελαττώματα ήταν ένας διακεκριμένος και αξιαγάπητος άνθρωπος. Καμαρώναμε για αυτόν. Θα τον κρατήσουμε ζωντανό στη μνήμη μας και στις συλλογικές μας προσπάθειες.

---

ΜΥΡΤΩ ΠΑΥΛΟΥΔΗ

….Απομακρύνομαι
και για όλους μικραίνω.
Πατά γερά η μοναξιά
στων ζωντανών τον κόσμο.
Στο ζωντανό κόσμο των νεκρών
η μοναξιά καρπίζει.
Το ασημένιο μισοφέγγαρο
στη θάλασσα πετώ»…

Με τα δικά του λόγια ο Νίκος μας δίνει το κουράγιο να πάρουμε το λόγο εμείς ο κόσμος των ζωντανών, για να μπορέσουμε να δούμε πώς καρπίζει η μοναξιά μας από τον ζωντανό του κόσμο. Να αφουγκραστούμε τη φωνή του, που τόσο ζωηρά μας μιλάει μέσα από τα γραπτά του, σα νάναι δίπλα μας και να μας θυμίζει με τόσο ανάγλυφο τρόπο την παρουσία του.

Ο Νίκος αγαπούσε τη νύχτα, το φεγγάρι και το δειλινό. Τη νύχτα σαν μήτρα των αποφάσεων και των ιδεών, το φεγγάρι σαν τον ήλιο της και το δειλινό σαν το προάγγελό της και τα εξύμνησε όλα.

Έφτασε κοντά μας, βρεθήκαμε μαζί, όλοι εμείς οι φίλοι του, μέσα από μια πορεία που γι’ αυτόν ξεκίνησε από το χωριό του , το Αλιβέρι όπου γεννήθηκε το 1954. Εκεί έζησε τα παιδικά και νεανικά του χρόνια, δίπλα στη θάλασσα και την αγάπησε. Εκεί στη δύσκολη μεταπολεμική εποχή ανάμεσα στην οικογένειά του, τους καλούς του γονείς, την αδερφή του και τους φίλους του, πήγε σχολείο έπαιξε τα παιδικά του παιχνίδια, ανέπτυξε τους πρώτους προβληματισμούς κι ευαισθησίες. Ο ίδιος αναγνωρίζει και τιμά τον αγώνα ζωής των γονιών του και δεν παραλείπει να το αναφέρει τιμώντας τους. Ήταν σαν έφηβος, όπως μαρτυρούν οι πρώτοι του φίλοι, ένα σκεπτόμενο άτομο, με πολλές απορίες αμφισβητήσεις και αμφιβολίες, πείσμα και επιμονή.

Το 1972 έρχεται στη Θεσσαλονίκη πρωτοετής φοιτητής στο Τμήμα Χημικών Μηχανικών της Πολυτεχνικής Σχολής, ένα χρόνο πριν τη σημαδιακή εξέγερση. Προβληματισμοί, αναζητήσεις, συζητήσεις και στο φοιτητικό χώρο και στο περιβάλλον των φίλων του στο Αλιβέρι. Εκεί την παραμονή της Πρωτοχρονιάς του ’75, έγινε και το πρωτοφανές ανά το πανελλήνιο μεταπολιτευτικό επεισόδιο του ξυλοδαρμού του, στο αστυνομικό τμήμα, που προκάλεσε διαδηλώσεις με το γνωστό σε όλους μας τότε σύνθημα «Στο άλλο Αλιβέρι λαού θα πέσει χέρι». Έγινε επερώτηση στη Βουλή, γράφηκαν εκτενή δημοσιεύματα, έγινε η δίκη και καταδίκη του δράστη αστυνομικού. Στο Αλιβέρι πρωτοστάτησε μαζί με άλλους ενεργούς συντοπίτες του και ιδρύθηκε ο Πολιτιστικός Επιμορφωτικός Σύλλογος Αλιβερίου και Περιχώρων. Το καταστατικό του ήταν το πρώτο που εγκρίθηκε μετά τη μεταπολίτευση, με ιδρυτικά μέλη ανάμεσα στους άλλους τον ίδιο και την αδερφή του, Βάσω.

Στη Θεσσαλονίκη οργανώνεται το 1974 στην ΚΝΕ και στη συνέχεια στο ΚΚΕ. Εκεί συναντηθήκαμε στα τέλη της δεκαετίας του΄70. Ήταν στην επιτροπή διαφώτισης και εισηγητής στο πρόγραμμα ιδεολογικών μαθημάτων για τα στελέχη του κόμματος. Παράλληλα δούλευε στο βιβλιοπωλείο «Σύγχρονη Εποχή» . Την ίδια εποχή γνωρίζει τη γυναίκα του, Βούλα Σερέτη αποκτά την κόρη του Μαρία και ολοκληρώνει τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις. Το 1989 αποκτά το γιο του Θανάση.

Δραστηριοποιείται στο χώρο των μηχανικών και της «Πανεπιστημονικής». Συμμετέχει ενεργά, ουσιαστικά, συμβάλλει με τη προσφορά του στο Σύλλογο Χημικών Μηχανικών και στη συνέχεια στο Τεχνικό Επιμελητήριο. Εκλέγεται στην Πανελλαδική και στην Τοπική Αντιπροσωπεία. Την περίοδο 1984-87 εκλέγεται Αντιπρόεδρος της ΔΕ του ΤΕΕ/ ΤΚΜ και στις επόμενες εκλογές για την περίοδο 1987-1990 Γεν. Γραμματέας, θέση από την οποία παραιτείται 8 μήνες πριν τη λήξη της θητείας της και μετά από δεκαετή συμμετοχή του στις δραστηριότητες του ΤΕΕ. Αιτία της παραίτησης του, όπως ο ίδιος δηλώνει γραπτά ήταν η άρνησή του να γίνει συνυπεύθυνος με μια διοίκηση που αδρανοποιούσε συστηματικά το φορέα, μετατρέποντάς τον σε «φιλήσυχο πολίτη». Ήταν Απρίλιος του 1990 και εν τω μεταξύ στον κόσμο συνέβαιναν γεγονότα κοσμοϊστορικής σημασίας. Καταρρέει το οικοδόμημα του υπαρκτού σοσιαλισμού μαζί με βεβαιότητες δεκαετιών. Το σοκ είναι μεγάλο για όλους μας.

…… Αναδόμηση
Στη ματαιόφρονη έκρηξη, γκρεμίστηκαν
τα τείχη. Γυμνώθηκε ο μύθος που χρόνια μας
ταξίδευε ποτίζοντας τη μνήμη προσδοκία.
Στη ματαιόφρονη έκρηξη. είδαμε.
Το άπειρο που ποθήσαμε, κυματοθραύστης
ονείρων...Ο καταρράκτης που λουστήκαμε,
συντριβανιού ανακύκλώση…Η Ελένη
κρεμύδια καθάριζε και η χάρτινη βαρκούλα
βυθίστηκε στη λίμνη των στασίμων.
Το «τετέλεσται» άλλαξε τα μεγέθη.

Πλάι στα ερείπια απλώνονται
πολύχρωμα ημερονύχτια
δεκάχρονων αγώνων στο ιερόν πτολίεθρον.
Οι πορφυρές στιγμές ποτίζουν το τοπίο.
Μέσα στο κόκκινο βυθίζονται τα χρόνια.

Ανασαίνω.
Το αδειανό πουκάμισο σαν έπαθλο αρνούμαι.
Τον περιεχόμενο μύθο ζητώ.
Στων ερειπίων την ακτή προσμένω το ταξίδι.
Ανάμεσα σε αγαθούς κύκλωπες
κι επίφοβους λωτοφάγους.
Μακριά από αργαλειούς απάτης
και παλάτια μεταμορφώσεων.
Προσμένω τον άνεμο.

Στο χώρο της ελληνικής αριστεράς ξεκινούν διεργασίες, κινήσεις και πράξεις για την ενότητα της. Ιδρύεται το Μάρτιο 1989 με το κοινό πόρισμα ΚΚΕ-ΕΑΡ ο ενιαίος Συνασπισμός και στις εκλογές του Ιουνίου παίρνει 13%. Οι μηχανικοί της αριστεράς συναντιόμαστε στον ίδιο χώρο, στην ίδια πολιτική κίνηση. Οι ελπίδες και τα χαμόγελα κρατούν μέχρι το 1991, οπότε το ΚΚΕ αποχωρεί από τον ΣΥΝ , ενώ εμείς προσπαθούμε να εδραιώσουμε και να εμβαθύνουμε τις διαδικασίες της ενότητάς μας στο χώρο της ανανεωτικής αριστεράς. Ο Νίκος αδιαλείπτως παρών.

Εκλέγεται συνεχώς στην Πολιτική Επιτροπή Θεσσαλονίκης, στην Κεντρική Πολιτική Επιτροπή και συμμετέχει απ΄όλες τις θέσεις ουσιαστικά υπερασπίζοντας πάντα τις θέσεις του ανοιχτά και με σαφήνεια. Η γνώμη του ακούγεται και γίνεται σεβαστή ακόμη κι από αυτούς που διαφωνούν μαζί του.

Το 1992 εκλέγεται Γραμματέας της Α΄ Θεσσαλονίκης σε μια εποχή δύσκολη για το Συνασπισμό και ένα χρόνο μετά καλείται με όλο το κόμμα να αντιμετωπίσει την ήττα που υπέστη μένοντας εκτός Βουλής. Η θητεία του λήγει το 1995, ενώ έχουν παρεμβληθεί οι Ευρωεκλογές με το ποσοστό –ανάσα για τον ΣΥΝ του 6,29% και δύο έδρες στο Ευρωκοινοβούλιο. Στην απολογιστική εισήγησή του είχε αναφέρει χαρακτηριστικά ξεκινώντας: ο ΣΥΝ «εν ζόφω κείμενος, ες φάος κατεστάθη».

Το 1992 η Θεσσαλονίκη ανακηρύσσεται Πολιτιστική Πρωτεύουσα. Στα 1995 στα πλαίσια της Πολιτικής Επιτροπής Θεσσαλονίκης συγκροτείται η επιτροπή πολιτισμού με το Νίκο επικεφαλής. Ήταν μια μοναδική εμπειρία συλλογικής δουλειάς, που παρουσίασε ένα πολύ αξιόλογο έργο με κεντρικό θέμα την Πολιτιστική Πρωτεύουσα, αλλά και άλλες παράλληλες δράσεις. Οργανώσαμε εκδηλώσεις στη Θεσσαλονίκη (Στάιν, Αίγλη) και στην Αθήνα, δόθηκαν τέσσερις συνεντεύξεις τύπου, προετοιμάσαμε το περιεχόμενο του φεστιβάλ του ΣΥΝ το Σεπτέμβρη του 1995, εκδώσαμε έντυπα, έγιναν συναντήσεις με τους ιθύνοντες της ΠΠ, γράφτηκαν άρθρα από τον ίδιο αλλά και από άλλα μέλη της επιτροπής και το πιο σπουδαίο ξεκινήσαμε να λειτουργούμε σαν ομάδα με στέκι το Μπαζάρ από το 1996. (Το στέκι αυτό αργότερα θα γινόταν αυτό που λέμε η «παρέα του Μπαζάρ»). Ήταν μια μοναδική εμπειρία για όλους εμάς που συμμετείχαμε.

Ταυτόχρονα την ίδια εποχή ο Νίκος καταθέτει ένα πλήρες σχέδιο για μια περιοδική έκδοση που θα κινείται στο χώρο της αριστεράς και το περιεχόμενό του θα αφορά τον «πολιτιστικό προβληματισμό, την κοινωνική πρόκληση και τον πολιτικό διάλογο», όπως επί λέξει αναφέρει . Με την έκδοση αυτή ήθελε να ενεργοποιηθούν οι πολίτες και οι πνευματικοί άνθρωποι της πόλης, που έβλεπαν το τέλμα στο οποίο είχε περιπέσει και ήθελαν να αγωνιστούν για την «ανάδυση μιας άλλης Θεσσαλονίκης». Στα ίδια πλαίσια κινήθηκε και μια πρωτοβουλία συνάντησης και σύστασης μιας εταιρίας, όπου θα συσπειρωνόταν αυτό το δυναμικό, αλλά δεν τελεσφόρησε.

Ο ίδιος έδωσε έμπρακτα και μοναχικά είναι αλήθεια το παράδειγμα για την απόπειρα έκδοσης του εντύπου που είχε οραματιστεί: σε τέσσερα τεύχη χειρόγραφα, με συγκεκριμένο περιεχόμενο-ύλη κάθε φορά και ελάχιστους αποδέκτες, αποτύπωσε τις απόψεις του για την ανάγκη της επι-κοινωνίας, για τη φαντασία και το πάθος, για τον πολυπολιτισμικό χαρακτήρα της πόλης, κατέθεσε μερικές από τις προσωπικές του γραφές, ανέλυσε έργα των αγαπημένων του ποιητών (Ελύτης , Εμπειρίκος, Μαγιακόφσκυ, Σεφέρης). Ο τίτλος του περιοδικού «Ίασπις α-τελής δοκιμή», από τον Ιούνη 1996 μέχρι τον Οκτώβρη του 1997. Από την προσπάθεια αυτή πήρε το όνομα και το blog , που είχε δημιουργήσει τον περασμένο Αύγουστο, (iaspidos.blogspot.com).

Ο Νίκος αγαπούσε την ποίηση. Γι’ αυτόν είναι η ποίηση «φωνητική αλληλουχία που υπερβαίνει τις λέξεις, τις φράσεις, το ρυθμό τους. Είναι «η εμπροσθοφυλακή της γνώσης, ένας κόσμος πολυεπίπεδος, που η κάθε χώρα του διαθέτει μια βαθιά γοητεία που αιχμαλωτίζει την ευαισθησία ». Κατά κάποιο τρόπο ήταν και ο ίδιος ποιητής, έστω και αν ποτέ δεν το παραδεχόταν. Όμως η πραγματικότητα άλλα λέει: μοναδικής ευαισθησίας άτομο, είχε σκύψει στους ποιητές, τους διάβασε, τους έζησε, τους ανέλυσε, τους αντέγραψε, τους δώρισε στους φίλους του, έκανε ανθολόγια και δημιούργησε το προσωπικό του ιδίωμα, την προσωπική του γραφή. Ελάχιστοι οι τυχεροί-κοινωνοί αυτής της πλευράς του. Ωστόσο η τελευταία του απόπειρα να μοιραστεί μερικά δικά του πράγματα μέσω του blog του, έδωσαν μερικά δείγματα γραφής και μας συγκίνησαν.

Ο Νίκος αγαπούσε τον πολιτισμό όχι σαν καταναλωτής, αλλά σα δρων με πάθος άνθρωπος και πολίτης. Η βαθιά του καλλιέργεια, η ευρυμάθεια και η ευαισθησία σε συνδυασμό με τον ορθό του λόγο, την ευθυκρισία και τη μεθοδικότητα που τον διέκριναν ήταν ένας πλούτος που και τώρα εκπέμπεται, μας τίμησε και μας «φώτισε».

Μας έκανε περήφανους που ήμασταν φίλοι του.

… Αναχώρηση
Το ασημένιο μισοφέγγαρο
στη θάλασσα πετώ
Απομακρύνομαι
και όλα μικραίνουν.
Σχέδια με προτεραιότητες
χωρίς νευρικές συμφύσεις.
Φορείς του άμορφου
που κατασκευάζουν τρισδιάστατη
την αυταπάτη του βάθους.
Αντικρύζω το βάθος
της δικής μου αυταπάτης.

Απομακρύνομαι
και για όλους μικραίνω.
Πατά γερά η μοναξιά
στων ζωντανών τον κόσμο.
Στο ζωντανό κόσμο των νεκρών
η μοναξιά καρπίζει.
Το ασημένιο μισοφέγγαρο
στη θάλασσα πετώ.

 ---

ΝΙΚΟΣ ΦΩΤΙΟΥ 

Φίλοι και φίλες,

Μετράμε κιόλα 5 μήνες από τον περσινό Οκτώβριο, όταν ο Νίκος έφυγε ξαφνικά από την παρέα μας -χωρίς, όμως, και να πάψει να είναι ανάμεσά μας.

Την παράλογη αλλά και ανθρώπινη άρνηση να αποδεχτούμε αρχικά το γεγονός, τη διαδέχτηκε ο κλονισμός και ο πόνος της απώλειας. Η πρώτη, αυθόρμητη, κίνηση μετά τις πρώτες μέρες ήταν να μαζευτούμε, να μιλήσουμε για τον Νίκο χωρίς τον Νίκο, να μοιραστούμε λόγια και συναισθήματα.

Τότε ήταν που σχεδόν αυτονόητα έπεσε η ιδέα «να κάνουμε κάτι». Η πρόσφατη δημοσιοποίηση ενός προσωπικού blog του Νίκου με το όνομα «Ιάσπιδος», γεγονός που οι περισσότεροι πληροφορηθήκαμε εκ των υστέρων, αποτέλεσε την αφορμή. Στις σελίδες του ξεδιπλωνόταν ανάποδα, όπως συμβαίνει στα blogs, ένα κομμάτι μιας σύντομης περιόδου της ζωής του που πρόλαβε να καταγραφεί (22 Αυγ-8 Οκτωβ 2008). Μιας ζωής, που το εύρος του φάσματος και των πλευρών της μόνο με ένα στίλβον πολυπρισματικό σχήμα θα μπορούσε να αποδοθεί. Κοντά στη γνωστή στους περισσότερους πολιτική πλευρά με τη λάμψη της προσφοράς, της σύνθεσης και της ανιδιοτέλειας, ξεδιπλώθηκαν και οι πλευρές του ενεργού πολίτη, του τολμηρού διανοούμενου, του ατόμου με λογοτεχνικά και εικαστικά ενδιαφέροντα, του ευαίσθητου και τρυφερού ανθρώπου, που μαζί με την πολιτική και την κοινωνία, τον συγκινούσε βαθιά το περι/αστικό τοπίο, η θάλασσα, το φεγγάρι, η μουσική, οι ανθρώπινες σχέσεις και το μυστήριο της ύπαρξης και της ανυπαρξίας.

Η σημερινή εκδήλωση δεν σχεδιάστηκε να είναι ένα κλασικό μνημόσυνο, μια μονοδιάστατη κομματική εκδήλωση ή μια ψυχρή δημοσιογραφική έρευνα. Είναι μια προσέγγιση που αφορά άνθρωπο δικό σου, που αγαπάς, που σέβεσαι, που εκτιμάς. Επιχειρεί να αναδείξει κάποιες από τις πλευρές του πρίσματος, να συνθέσει, ατελώς έστω, τον συνολικό άνθρωπο Νίκο Πάντζαλη και να τον τιμήσει με αγάπη ως μικρό αντίδωρο για όσα εκείνος μας τίμησε, εμάς, τους φίλους του, τους ανθρώπους του, την αριστερά και την πόλη με την παρουσία, τη σκέψη και τη δράση του.

Η ζωή του διασταυρώθηκε με τις ζωές πολλών ανθρώπων –όλων μας σ’ αυτή την αίθουσα- σε μεγαλύτερη ή μικρότερη εγγύτητα. Αντί της αμεσότητας των συναισθημάτων που θα προκαλούσε μια σειρά βιωματικών ομιλιών ή παρεμβάσεων επιλέξαμε την κάπως αποστασιοποιημένη παρουσίαση και αφήσαμε τα υλικά και τα στοιχεία να μιλήσουν για τον Νίκο και να κινήσουν αυτά, τα αναπόφευκτα συναισθήματα που δημιουργεί μια μεγάλη και πρόσφατη απώλεια.

Μαζί μας είναι και ο ηθοποιός και καλός φίλος Κώστας Γακίδης, που πρόθυμα προσφέρθηκε να συμβάλει στην εκδήλωσή μας.

Τέλος, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε όσους με οποιονδήποτε τρόπο βοήθησαν ώστε να πραγματοποιηθεί αυτή η εκδήλωση τιμής και μνήμης για τον Νίκο.