Στον σοσιαλισμό δεν φτάνεις με πυρηνικά
Σάκης Κουρουζίδης, Αυγή, Δημοσιευμένο: 2009-03-24
Μετά το ατύχημα στο Τσέρνομπιλ, το σοβαρότερο στην ιστορία της πυρηνικής τεχνολογίας, το λόμπυ των πυρηνικών υποχώρησε. Τρεις μεγάλες χώρες της Ευρώπης με πυρηνικά αποφάσισαν να προχωρήσουν σταδιακά στη μετα-πυρηνική εποχή. Η Ιταλία το 1987 με δημοψήφισμα, η Γερμανία με την κυβερνητική συμφωνία σοσιαλδημοκρατών-πράσινων και πιο πρόσφατα η Ισπανία.
Από τα 439 πυρηνικά εργοστάσια που υπάρχουν σε ολόκληρο τον κόσμο -και ακόμη 32 υπό κατασκευή- με εγκατεστημένη ισχύ 371.647 MW, παίρνουμε το 15% της παγκόσμιας ηλεκτρικής ενέργειας. Το ποσοστό αυτό αναμένεται να πέσει στο 13% μέχρι το 2030, σύμφωνα με στοιχεία της Διεθνούς Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας που δημοσιεύτηκαν πέρυσι.
Αυτή την τάση επιχειρούν να αντιστρέψουν οι μεγάλες βιομηχανίες των πυρηνικών, με πρόσχημα την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Επικαλούνται ότι η πυρηνική ενέργεια είναι «καθαρή», σε ό,τι αφορά τα αέρια του θερμοκηπίου, ότι πλέον είναι πιο ασφαλής και ακόμη, ότι είναι και φτηνή.
Τίποτε από όλα αυτά δεν ισχύει
Εξακολουθεί και η νέα -τέταρτη- γενιά των αντιδραστήρων να έχει ανοιχτά τα μέτωπα της προηγούμενης γενιάς. Η ασφάλεια των σταθμών, η διαχείριση των αποβλήτων, η αποσυναρμολόγηση των πυρηνικών εγκαταστάσεων, το ρίσκο της «τροφοδότησης» της βιομηχανίας των πυρηνικών όπλων, παραμένουν πάντα. Επίσης, λιγοστεύουν τα αποθέματα σε ουράνιο.
Μέχρι σήμερα, έχουν συσσωρευτεί 250.000 τόνοι αποβλήτων υψηλής ραδιενέργειας, τα οποία περιμένουν ασφαλέστερες λύσεις για τη διαχείρισή τους. Αυτά θα φτάσουν τις 400.000 τόνους το 2015 και το 1.000.000 τόνους το 2050! (σήμερα, υπάρχουν στον κόσμο 80 «αυθαίρετες χωματερές» - τοποθεσίες «προσωρινής» αποθήκευσής τους).
Στις ΗΠΑ, όπου υπάρχουν περίπου 70.000 τόνοι αποβλήτων, βρίσκεται σε εξέλιξη ένα πρόγραμμα για τη διαμόρφωση ενός υπόγειου χώρου «ασφαλούς» εναπόθεσης, ο οποίος αναμένεται να είναι έτοιμος να δεχτεί ραδιο-απόβλητα σε 6-7 χρόνια (στο όρος Γιούκα της Νεβάδα).
Ως απάντηση στο πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής, είναι πολύ αργή, πολύ ακριβή και εντελώς περιορισμένη. Ενώ δεν συμβάλει στην αύξηση των αερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου μέσα από τη λειτουργία τους, εντούτοις συμβάλλει μέσα από την εξόρυξη και επεξεργασία της πρώτης ύλης που τροφοδοτεί το πυρηνικό εργοστάσιο. Έτσι, ακόμη και σε ό,τι αφορά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, έπεται άλλων καθαρών λύσεων όπως είναι οι ΑΠΕ.
Ο μεγάλος μύθος, όμως, αναφέρεται στο κόστος παραγωγής της πυρηνικής ενέργειας σε σχέση με τις άλλες μορφές ενέργειας. Πώς υπολογίζει κανείς το συνολικό κόστος; Ποια εξωτερικά κόστη εσωτερικεύονται; Κατʼ αρχήν, για να βγει χαμηλό το κόστος της πυρηνικής ενέργειας δεν υπολογίζεται το κόστος της διαχείρισης των πυρηνικών αποβλήτων ούτε και αυτό της αποσυναρμολόγησης και διαχείρισης των πυρηνικών εγκαταστάσεων μετά τη λήξη της λειτουργίας τους. Όμως, υπάρχουν και άλλα εξωτερικά κόστη που θα πρέπει να συνυπολογιστούν. Η πιθανότητα ενός ατυχήματος εξακολουθεί να είναι υπαρκτή και το πυρηνικό ασφαλιστικό ρίσκο είναι δυσανάλογα μεγάλο και απαιτεί μεγάλα ασφάλιστρα. Να θυμίσουμε ότι το ατύχημα του Τσέρνομπιλ κόστισε στην Ουκρανία, για τα 10 πρώτα χρόνια, 120 δισ. δολάρια. Παρόλο που δεν γίνονται γνωστές από τις εταιρείες οι ποσότητες καθαρού ουρανίου που διαθέτουν για το μέλλον, τα αποθέματα ουρανίου συνολικά, θα εξαντληθούν μέσα στα επόμενα 80 χρόνια. Αυτή η παράμετρος θα πρέπει να εισαχθεί ως «εξωτερικό κόστος», όπως και το σύνολο των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και των επιπτώσεων στη υγεία για όλες τις εργασίες που συνδέονται με την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας (εξόρυξη και επεξεργασία καυσίμων, ρίσκο για το ενδεχόμενο ατυχήματος, διαχείριση αποβλήτων και αποσυναρμολόγηση εξαρτημάτων). Και σήμερα, τα κόστη αυτά μπορούν να υπολογιστούν με πολύ μεγάλη ακρίβεια. Δεν αποτελούν εμπειρικές μετρήσεις αλλά στηρίζονται σε μεθοδολογίες και οικονομικά εργαλεία που πατούν στις οικονομικές επιστήμες και όχι σε κάποιες οικολογικές φοβίες και υπερβολές. Με όλα αυτά, τα πραγματικά κόστη για την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας είναι τριπλάσια αυτών που γίνονται γνωστά, αν υπολογίσει κανείς το σύνολο των δαπανών που πραγματικά εμπλέκονται στην τεχνολογία αυτή.
Αν θέλουμε να αποφύγουμε ένα πυρηνικό μέλλον, θα πρέπει να επεξεργαστούμε ένα εναλλακτικό-ανανεώσιμο παρόν, συναισθανόμενοι ότι αυτό που διακινδυνεύεται δεν είναι μία «χαλασμένη» θέα με ανεμογεννήτριες σε μια βουνοκορφή, ούτε κάποια πρόχειρη και άγαρμπη διάνοιξη δρόμου πρόσβασης προς ένα αιολικό πάρκο, αλλά ένα σοβαρό, πολύ σοβαρό αγαθό που είναι ο πυρηνικός εφιάλτης ή η ραγδαία αλλαγή του κλίματος.
* Ο Σάκης Κουρουζίδης είναι διευθυντής της Ευωνύμου Οικολογικής Βιβλιοθήκης και του περιοδικού "Δαίμων της Οικολογίας"
Από τα 439 πυρηνικά εργοστάσια που υπάρχουν σε ολόκληρο τον κόσμο -και ακόμη 32 υπό κατασκευή- με εγκατεστημένη ισχύ 371.647 MW, παίρνουμε το 15% της παγκόσμιας ηλεκτρικής ενέργειας. Το ποσοστό αυτό αναμένεται να πέσει στο 13% μέχρι το 2030, σύμφωνα με στοιχεία της Διεθνούς Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας που δημοσιεύτηκαν πέρυσι.
Αυτή την τάση επιχειρούν να αντιστρέψουν οι μεγάλες βιομηχανίες των πυρηνικών, με πρόσχημα την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Επικαλούνται ότι η πυρηνική ενέργεια είναι «καθαρή», σε ό,τι αφορά τα αέρια του θερμοκηπίου, ότι πλέον είναι πιο ασφαλής και ακόμη, ότι είναι και φτηνή.
Τίποτε από όλα αυτά δεν ισχύει
Εξακολουθεί και η νέα -τέταρτη- γενιά των αντιδραστήρων να έχει ανοιχτά τα μέτωπα της προηγούμενης γενιάς. Η ασφάλεια των σταθμών, η διαχείριση των αποβλήτων, η αποσυναρμολόγηση των πυρηνικών εγκαταστάσεων, το ρίσκο της «τροφοδότησης» της βιομηχανίας των πυρηνικών όπλων, παραμένουν πάντα. Επίσης, λιγοστεύουν τα αποθέματα σε ουράνιο.
Μέχρι σήμερα, έχουν συσσωρευτεί 250.000 τόνοι αποβλήτων υψηλής ραδιενέργειας, τα οποία περιμένουν ασφαλέστερες λύσεις για τη διαχείρισή τους. Αυτά θα φτάσουν τις 400.000 τόνους το 2015 και το 1.000.000 τόνους το 2050! (σήμερα, υπάρχουν στον κόσμο 80 «αυθαίρετες χωματερές» - τοποθεσίες «προσωρινής» αποθήκευσής τους).
Στις ΗΠΑ, όπου υπάρχουν περίπου 70.000 τόνοι αποβλήτων, βρίσκεται σε εξέλιξη ένα πρόγραμμα για τη διαμόρφωση ενός υπόγειου χώρου «ασφαλούς» εναπόθεσης, ο οποίος αναμένεται να είναι έτοιμος να δεχτεί ραδιο-απόβλητα σε 6-7 χρόνια (στο όρος Γιούκα της Νεβάδα).
Ως απάντηση στο πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής, είναι πολύ αργή, πολύ ακριβή και εντελώς περιορισμένη. Ενώ δεν συμβάλει στην αύξηση των αερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου μέσα από τη λειτουργία τους, εντούτοις συμβάλλει μέσα από την εξόρυξη και επεξεργασία της πρώτης ύλης που τροφοδοτεί το πυρηνικό εργοστάσιο. Έτσι, ακόμη και σε ό,τι αφορά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, έπεται άλλων καθαρών λύσεων όπως είναι οι ΑΠΕ.
Ο μεγάλος μύθος, όμως, αναφέρεται στο κόστος παραγωγής της πυρηνικής ενέργειας σε σχέση με τις άλλες μορφές ενέργειας. Πώς υπολογίζει κανείς το συνολικό κόστος; Ποια εξωτερικά κόστη εσωτερικεύονται; Κατʼ αρχήν, για να βγει χαμηλό το κόστος της πυρηνικής ενέργειας δεν υπολογίζεται το κόστος της διαχείρισης των πυρηνικών αποβλήτων ούτε και αυτό της αποσυναρμολόγησης και διαχείρισης των πυρηνικών εγκαταστάσεων μετά τη λήξη της λειτουργίας τους. Όμως, υπάρχουν και άλλα εξωτερικά κόστη που θα πρέπει να συνυπολογιστούν. Η πιθανότητα ενός ατυχήματος εξακολουθεί να είναι υπαρκτή και το πυρηνικό ασφαλιστικό ρίσκο είναι δυσανάλογα μεγάλο και απαιτεί μεγάλα ασφάλιστρα. Να θυμίσουμε ότι το ατύχημα του Τσέρνομπιλ κόστισε στην Ουκρανία, για τα 10 πρώτα χρόνια, 120 δισ. δολάρια. Παρόλο που δεν γίνονται γνωστές από τις εταιρείες οι ποσότητες καθαρού ουρανίου που διαθέτουν για το μέλλον, τα αποθέματα ουρανίου συνολικά, θα εξαντληθούν μέσα στα επόμενα 80 χρόνια. Αυτή η παράμετρος θα πρέπει να εισαχθεί ως «εξωτερικό κόστος», όπως και το σύνολο των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και των επιπτώσεων στη υγεία για όλες τις εργασίες που συνδέονται με την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας (εξόρυξη και επεξεργασία καυσίμων, ρίσκο για το ενδεχόμενο ατυχήματος, διαχείριση αποβλήτων και αποσυναρμολόγηση εξαρτημάτων). Και σήμερα, τα κόστη αυτά μπορούν να υπολογιστούν με πολύ μεγάλη ακρίβεια. Δεν αποτελούν εμπειρικές μετρήσεις αλλά στηρίζονται σε μεθοδολογίες και οικονομικά εργαλεία που πατούν στις οικονομικές επιστήμες και όχι σε κάποιες οικολογικές φοβίες και υπερβολές. Με όλα αυτά, τα πραγματικά κόστη για την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας είναι τριπλάσια αυτών που γίνονται γνωστά, αν υπολογίσει κανείς το σύνολο των δαπανών που πραγματικά εμπλέκονται στην τεχνολογία αυτή.
Αν θέλουμε να αποφύγουμε ένα πυρηνικό μέλλον, θα πρέπει να επεξεργαστούμε ένα εναλλακτικό-ανανεώσιμο παρόν, συναισθανόμενοι ότι αυτό που διακινδυνεύεται δεν είναι μία «χαλασμένη» θέα με ανεμογεννήτριες σε μια βουνοκορφή, ούτε κάποια πρόχειρη και άγαρμπη διάνοιξη δρόμου πρόσβασης προς ένα αιολικό πάρκο, αλλά ένα σοβαρό, πολύ σοβαρό αγαθό που είναι ο πυρηνικός εφιάλτης ή η ραγδαία αλλαγή του κλίματος.
* Ο Σάκης Κουρουζίδης είναι διευθυντής της Ευωνύμου Οικολογικής Βιβλιοθήκης και του περιοδικού "Δαίμων της Οικολογίας"
