Απογαλακτισμός από το «αποθεματικό δολάριο» θα έκανε καλό και στις ΗΠΑ

Ενα νέο αποθεματικό νόμισμα που δεν θα στηρίζεται αποκλειστικά στο δολάριο θα φέρει γενική σταθερότητα και εμπιστοσύνη, καθώς η ευημερία του κόσμου δεν θα εξαρτάται από ένα και μόνο νόμισμα, υποστηρίζει σε συνέντευξή του ο γνωστός νομπελίστας οικονομολόγος Τζόζεφ Στίγκλιτς.

Ο Τζόζεφ Στίγκλιτς, πρώην αντιπρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας, τιμήθηκε το 2001 με το Νόμπελ Οικονομίας

Η αντικατάσταση του δολαρίου από καλάθι νομισμάτων θα κάνει μακροπρόθεσμα καλό και στην ίδια την Αμερική, τονίζει καθώς οι ΗΠΑ αντί να εξάγουν σήμερα αυτοκίνητα και αγαθά, εξάγουν κρατικά ομόλογα. Θεωρεί ωστόσο προϋπόθεση για τη δημιουργία ενός νέου αποθεματικού νομίσματος τη μεταρρύθμιση του ΔΝΤ, στο οποίο θα πρέπει να αποκτήσουν, όπως λέει, μεγαλύτερο πλέον λόγο και άλλες χώρες, όπως η Κίνα και η Βραζιλία.

* Ο Αμερικανός πρώην υφυπουργός Οικονομίας Χένρι Πόλσον υποστήριξε ότι μία από τις βασικές δυναμικές που προκάλεσε η πιστωτική φούσκα ήταν η μαζική παρουσία κινεζικής ρευστότητας στην Αμερική μέσω επενδύσεων των αποθεμάτων δολαρίων σε αμερικανικά κρατικά αξιόγραφα. Αυτό κράτησε τα μακροπρόθεσμα επιτόκια χαμηλά, καθιστώντας εύκολη την πίστωση και παροτρύνοντας τους επενδυτές να αναζητήσουν αποδόσεις σε «πιο εξωτικά εργαλεία». Συμφωνείτε με αυτή την ανάλυση;

* Και ναι και όχι. Είναι αλήθεια ότι κινεζικές αποταμιεύσεις έρρεαν μαζικά στις ΗΠΑ και προφανώς τα επιτόκια στις ΗΠΑ επηρεάστηκαν, αλλά σε καμία περίπτωση δεν προσδιορίστηκαν από αυτό. Το συνολικό υψηλό επίπεδο ρευστότητας θα μπορούσε να μην έχει επιτραπεί από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα, η οποία είχε επιρροή στα επιτόκια. Θα μπορούσε να τα έχει αυξήσει για να επιβραδύνει τη φούσκα που δημιουργήθηκε από την εύκολη πιστωτική επέκταση. Συνήθως, ο πλούτος των αποταμιεύσεων θεωρείται ευλογία και όχι πρόβλημα. Το φθηνό χρήμα είναι η βάση της ισχυρής οικονομικής ανάπτυξης. Το πρόβλημα είναι ότι το αμερικανικό οικονομικό σύστημα δεν έκανε αυτό που έπρεπε να κάνει- να διαχειριστεί δηλαδή το ρίσκο και να διανείμει το κεφάλαιο σε παραγωγικά μέσα. Ουσιαστικά χαραμίσαμε αυτή την ευλογία και τώρα πληρώνουμε το κόστος. Ομως είναι παράλογο να κατηγορούμε τους Κινέζους.

* Ανάμεσα στις πολλές προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει ο Ομπάμα, ίσως η σπουδαιότερη, δεν είναι να διορθωθεί αυτή η αστάθεια στις καταθέσεις και τις δαπάνες μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας;

Η κινεζική συσσώρευση αποθεμάτων και το ΔΝΤ

* Σε μία παγκοσμίως ενσωματωμένη οικονομία, η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να καταστήσει κάποιος σαφές ότι υπάρχει επαρκής παγκόσμια συνολική ζήτηση που επιτυγχάνεται μέσω της δαπάνης, όταν χώρες όπως η Κίνα αισθάνονται ότι πρέπει να αποταμιεύσουν υψηλά επίπεδα αποθεματικών δολαρίων για να προστατευθούν από τη νομισματική ασταθεία. Ούτως ή άλλως η συσσώρευση αποθεμάτων στην Κίνα είναι αποτέλεσμα της κακής διαχείρισης της ασιατικής χρηματοοικονομικής κρίσης από το ΔΝΤ πριν από μία δεκαετία. Εάν οι χώρες γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να βασιστούν στο ΔΝΤ για να τις βοηθήσει, η καλύτερη άμυνά τους είναι το δικό τους «μαξιλάρι αποθεμάτων». Σε καιρούς παγκόσμιας ύφεσης που διευρύνεται, μεγάλη έμφαση σε χώρες με πλεόνασμα αποταμιεύσεων όπως η Κίνα μπορεί να παρακωλύει τις προοπτικές παγκόσμιας ανάπτυξης.

* Ανησυχώντας για την αξία των χαρτοφυλακίων τους που αποτιμάται σε δισεκατομμύρια δολάρια, καθώς συσσωρεύονται τα ελλείμματα των ΗΠΑ και ο πληθωρισμός ανεβαίνει απειλητικά, οι Κινέζοι έχουν προτείνει ένα νέο διεθνές αποταμιευτικό νόμισμα που θα βασίζεται σε πολλά νομίσματα και όχι μόνο στο δολάριο. Ενα τέτοιο νέο νόμισμα θα αποτελούσε άραγε έναν καλό μηχανισμό για να διορθωθεί η ανισορροπία με μια ομαλή προσγείωση αντί να επιλεγεί η απότομη συντριβή του δολαρίου που θα έπληττε τους Κινέζους όσο και τις ΗΠΑ;

* Η πρόταση για ένα νέο παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα -ή Ειδικά Τραβηχτικά Δικαιώματα (SDR)- είναι μια καλή ιδέα για πολλούς λόγους. Ναι, για τους Κινέζους θα άμβλυνε τους κραδασμούς από μια πτώση στην αξία του δολαρίου επειδή θα ήταν απλώς μια μονάδα μέσα σε ένα καλάθι πολλών άλλων νομισμάτων, συμπεριλαμβανομένου του γεν και του ευρώ. Αλλά, πάνω απ’ όλα ένα νέο αποταμιευτικό νόμισμα θα ενεργοποιούσε την παγκόσμια ενεργό ζήτηση περιορίζοντας δραστικά τον φόβο για την αστάθεια του νομίσματος, κάτι που όπως είπα θα οδηγούσε χώρες όπως η Κίνα στο να έχουν πολλά χρήματα κλεισμένα σε μετοχές αντί να τα ξοδεύουν.

Οι ΗΠΑ απομυζούν προσφέροντας ασφάλεια

Υπάρχουν κι άλλα οφέλη. Είναι σημαντικό ότι η ευημερία του κόσμου δεν θα εξαρτάται από τη διαχείριση ενός και μόνου νομίσματος. Οι κίνδυνοι για το νόμισμα θα διαφοροποιούνται μέσω μιας αποθεματικής μονάδας, δημιουργώντας μια γενική σταθερότητα και εμπιστοσύνη. Τέλος, τίθεται ένα θέμα δικαιοσύνης. Επειδή το δολάριο αποτελεί το αποθεματικό νόμισμα για όλο τον κόσμο, ιδιαιτέρως σε περιπτώσεις που οι επενδυτές αναζητούν ασφάλεια, οι ΗΠΑ μπορούν να απομυζήσουν τις οικονομίες όλων των υπολοίπων, ακόμη κι αν τα επιτόκια κυμαίνονται κοντά στο μηδέν. Αυτό δεν θα συνέβαινε αν υπήρχε ένα παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα.

* Τι θα σήμαινε τώρα για τις Ηνωμένες Πολιτείες να αντικατασταθεί το δολάριο από ένα παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα;

Οι ΗΠΑ εξάγουν ομόλογα αντί αυτοκινήτων

* Στην πραγματικότητα, θα είναι μακροπρόθεσμα προς το συμφέρον των ΗΠΑ επειδή η αμερικανική οικονομία θα πάψει να εξαρτάται αποκλειστικά από το χρηματοπιστωτικό της σύστημα. Βεβαίως οι ΗΠΑ μπορούν να δανείζονται με χαμηλό κόστος από τον υπόλοιπο κόσμο. Αλλά αυτό τους προκαλεί ένα μακροοικονομικό κόστος στο εσωτερικό. Ενας τρόπος για το δει κανείς είναι ότι οι ΗΠΑ έχουν στραφεί στην εξαγωγή κρατικών ομολόγων αντί αυτοκινήτων και άλλων προϊόντων. Η παγκόσμια ζήτηση για δολάρια έχει υποσκελίσει τη ζήτηση για βιομηχανικά προϊόντα και υπηρεσίες, οδηγώντας σε ελλειμματικά εμπορικά ισοζύγια για όλες τις πλευρές και απώλεια θέσεων εργασίας στο εσωτερικό των ΗΠΑ.

* Στην πρόσφατη σύνοδο κορυφής στο Λονδίνο οι ηγέτες της G20 αποφάσισαν να δημιουργήσουν νέα Ειδικά Τραβηχτικά Δικαιώματα (ΕΔΤ) ύψους 250 δισ. δολαρίων. Είναι αυτό ένα σημαντικό βήμα προς τη δημιουργία ενός νέου αποθεματικού νομίσματος;

Πιο δίκαιο και πολυπολικό

* Νομίζω πως είναι. Το ερώτημα είναι πόσο γρήγορα θα συμβεί αυτό. Κατά την άποψή μου όμως, το ΔΝΤ δεν είναι το καλύτερο μέρος για εγκαινιαστεί αυτό το νόμισμα εκτός και να γίνει ένας πιο δίκαιος και ισορροπημένος θεσμός που θ’ αντιπροσωπεύει την πραγματική παγκόσμια οικονομία αντί για τις μεταπολεμικές μεγάλες δυνάμεις με κυρίαρχες τις ΗΠΑ. Οι χώρες της ανατολικής Ασίας, η Βραζιλία και άλλες χρειάζονται πολύ μεγαλύτερο λόγο.

Για παράδειγμα, από τα 250 δισ. δολάρια για τα οποία δεσμεύτηκαν οι ηγέτες της G20, μόνο τα 19 δισ. διατίθενται για τις αναπτυσσόμενες χώρες. Η ιδέα λοιπόν μεγαλύτερων ΕΤΔ είναι καλή. Ο θεσμός είναι που έχει ελαττώματα.

* Ακόμη κι έτσι, το γεγονός ότι οι Κινέζοι έχουν προτείνει ένα νέο παγκόσμιο νόμισμα ΕΤΔ και η G20 έκανε ένα βήμα προς τη δημιουργία του δεν σηματοδοτεί σαφώς μια μετατόπιση της ισχύος στον κόσμο;

* Χωρίς αμφιβολία είναι μια αναγνώριση της πραγματικότητας ενός αληθινά πολυπολικού κόσμου που απαιτεί τη μετακίνηση προς ένα αυθεντικά πολυμερές σύστημα διακυβέρνησης. Η μετατόπιση της ισχύος ξεκίνησε ήδη πριν από αρκετά χρόνια, επί κυβέρνησης Μπους, όταν το δολάριο έγινε πολύ ασταθές κι άρχισε να πέφτει. Τότε ήταν που η Κίνα μετακινήθηκε από τη διατήρηση σχεδόν του 100% των αποθεμάτων της σε δολάρια στο 75%. Μερικές χώρες έφυγαν τελείως από το δολάριο. Το δολάριο, στην πράξη, έχασε την ειδική θέση του ως αποθεματικού νομίσματος και ο κόσμος άρχισε να μιλά για μια προσέγγιση χαρτοφυλακίου ή καλαθιού για την αποθεματοποίηση του πλούτου αντί για το δολάριο. Η σημερινή ώθηση της ιδέας ενός νέου παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος αντανακλά στην ουσία την άνοδο του υπόλοιπου κόσμου στην πολιτική και την οικονομία με επικεφαλής την Κίνα.