Η Βρετανία πρωταθλήτρια στην ανεργία των νέων
Ελένη Τσερεζόλε, Αυγή της Κυριακής, Δημοσιευμένο: 2009-05-24
Η ανεργία “θερίζει” σε όλη την Ευρώπη - 8.5 εκατομμύρια θέσεις εργασίας θα χαθούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία της Κομισιόν μόνο στη διάρκεια του τρέχοντος έτους. Ωστόσο τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα σε ό,τι αφορά τους νέους αλλά και τις γυναίκες, που είναι τα πρώτα θύματα της καλπάζουσας ανεργίας.
Τα ποσοστά ανεργίας διαφέρουν ανάλογα με τη χώρα, σε συνάρτηση πάντα με το μοντέλο ανάπτυξης της κάθε οικονομίας. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι στη Βρετανία ένας στους τρεις ανέργους είναι ηλικίας από 18 ως 25 ετών: το βρετανικό μοντέλο της ανεξέλεγκτης απορρύθμισης και των ασύδοτων ιδιωτικοποιήσεων φαίνεται να πλήττεται σε μεγάλο βαθμό από τη σημερινή κρίση.
Μικρή περιήγηση στα διάφορα ευρωπαϊκά μοντέλα αντιμετώπισης (ή μη) της καλπάζουσας ανεργίας των νέων.
Στη Μεγάλη Βρετανία λοιπόν τα νο 1 θύματα της ανόδου της ανεργίας είναι οι νέοι. Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες δημοσκοπήσεις του Εθνικού Γραφείου Στατιστικών, οι άνδρες και γυναίκες, από 18 ως 25 ετών που αναζητούν δουλειά ανέρχονται σε 676.000 (κατά το πρώτο τρίμηνο του 2009).
Πρόκειται για ποσοστό ανεργίας 16,1% αναφορικά με αυτήν την κοινωνική τάξη ενώ στο σύνολο του πληθυσμού το ποσοστό αυτό είναι 7,1% (2,22 εκατομμύρια άτομα)... Έτσι οι 18 ως 25 ετών αποτελούν σήμερα πάνω από το 30% των Βρετανών ανέργων και μάλιστα σε έναν χρόνο το ποσοστό αυτό μπορεί να αγγίξει το 40%, ενώ ο αριθμός των ζητούντων εργασία θα ξεπεράσει τα 3 εκατομμύρια...
Δεν χωρεί καμία αμφιβολία για το ότι οι προοπτικές της νέας γενιάς στη Βρετανία είναι σκοτεινές σε ό,τι αφορά τις εργασιακές προοπτικές. Ακόμη και όσοι έχουν κάνει σπουδές γνωρίζουν δυσκολίες. Και τούτο γιατί οι επιχειρήσεις, αντιμέτωπες με την άνευ προηγουμένου από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ύφεση, έχουν αναθεωρήσει προς τα κάτω τις προβλέψεις τους για προσλήψεις νέων. Συγκεκριμένα οι προτάσεις εργασίας των επιχειρήσεων προς τους 400.000 νέους που εισέρχονται φέτος στην αγορά εργασίας είναι μειωμένες κατά 5,4% σε σχέση με το 2008.
Και για πρώτη φορά εδώ και τριάντα χρόνια, οι μισθοί που προτείνονται είναι σταθεροί σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Και σαν να μην έφθανε αυτό, για τους Neets (not in education, employment or training, δηλαδή όσοι δεν σπουδάζουν, δεν εργάζονται και δεν βρίσκονται σε διά βίου κατάρτιση) τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα: αποτελούν το 13% της ηλικιακής τους τάξης και αντιμετωπίζουν το φάσμα της εργασιακής ανασφάλειας και αβεβαιότητας. Χωρίς ιδιαίτερα αισιόδοξες προοπτικές...
Δεν είναι τυχαίο λοιπόν ότι ο βρετανικός Τύπος κάνει λόγο για “τη γενιά που θυσιάστηκε”. Πρόκειται για τη γενιά που ο Μπλερ έσπρωξε στα πανεπιστήμια υποσχόμενος καλά αμοιβόμενες δουλειές. Είναι ακριβώς η γενιά που καταχρεώθηκε για να σπουδάσει: το 2007 οι απόφοιτοι των πανεπιστημίων έπρεπε να ξεπληρώσουν 12.000 λίρες χρέη για τις σπουδές τους. Φέτος υπολογίζεται ότι η “φουρνιά” του 2009 θα είναι η περισσότερο χρεωμένη: 20.000 λίρες...
Επιφυλακτικά κόμματα και συνδικάτα έναντι των μέτρων Σαρκοζί...
“Δεν θέλω να θυσιαστεί μια γενιά” δήλωσε από την πλευρά του ο πολύ επικοινωνιακός Νικολά Σαρκοζί, που έχει αντιληφθεί το μέγεθος και τη σοβαρότητα της “ωρολογιακής βόμβας” που ονομάζεται “ανεργία των νέων”. Έτσι, με τα νούμερα να έχουν αρχίσει να κτυπάνε “κόκκινο”, ο Σαρκό έκανε εντυπωσιακές εξαγγελίες: θα επενδύσει 1,3 δισ. ευρώ στην απασχόληση και την κατάρτιση για την ενίσχυση μισού εκατομμυρίων νέων... “Αν δεν κάνουμε τίποτε, 170 με 200 χιλιάδες νέοι επιπλέον θα βρεθούν άνεργοι έως τα τέλη του 2010.
Πάντως συνδικάτα και αντιπολίτευση είναι πάρα πολύ επιφυλακτικοί ως προς το σχέδιο Σαρκοζί. Έτσι το μεγαλύτερο συνδικάτο, το CGT, εκτίμησε ότι “η βοήθεια προς τους νέους δεν πρέπει να περιορίζεται στην ενίσχυση των επιχειρηματιών”. Το συνδικάτο υπογράμμισε μεν ότι το σχέδιο αποτελεί “ελπίδα” για τους νέους αλλά προτείνει “ξανά την επιχορήγηση του κεφαλαίου, των επιχειρήσεων χωρίς αντάλλαγμα με όρους προσλήψεων”.
Σε πολιτικό επίπεδο η γραμματέας του Σοσιαλιστικού κόμματος Μαρτίν Ομπρί τόνισε ότι ο πρόεδρος Σαρκοζί χρησιμοποιεί “παλιά υλικά”, ενώ “δεν φαίνεται να υπάρχει μεγάλη διάθεση να ενισχυθούν οι νέοι”. “Περιμέναμε νέα μέτρα, περιμέναμε δημιουργία θέσεων απασχόλησης, για παράδειγμα θέσεων για νέους εκεί όπου υπάρχουν ανάγκες, και αντ’ αυτών ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας επαναφέρει άρον - άρον ό,τι είχε καταργήσει από τον προϋπολογισμό του 2002”, τόνισε η ίδια.
Το ΚΓΓ από την πλευρά του παρατήρησε ότι το σχέδιο αυτό αποτελεί “νέα σειρά δώρων προς τις επιχειρήσεις με τη μορφή απαλλαγών από τις ασφαλιστικές εισφορές” και “δεν έχει σχεδόν κανένα αντίκτυπο στην απασχόληση”, “ούτε ενισχύει τους χαμηλούς μισθούς”.
Από το 1980 το ποσοστό ανεργίας των νέων από 15 ως 24 ετών κυμαίνεται μεταξύ 16% και πάνω από 25%. Για παράδειγμα η κορυφή του 25% ξεπεράστηκε το 1984 και το 1997, ενώ μπορεί να συμβεί το ίδιο και φέτος... Το 2008 το ποσοστό της ανεργίας των νέων ηλικίας 15 ως 24 ετών ανήλθε σε 18% ενώ όσοι απασχολούνταν σε επισφαλή εργασία ανέρχονταν σε ποσοστό 49%.
Ωστόσο καθοριστικό ρόλο στην κατάσταση των νέων έναντι της απασχόλησης παίζει η προέλευσή τους: σύμφωνα με το Κέντρο Μελετών και Ερευνών για την ειδίκευση, οι ανισότητες της πρόσβασης στην απασχόληση, οι νέοι που προέρχονται από τους μεταναστευτικούς χώρους της βορείου Αφρικής, έχουν ανάλογα με το πτυχίο τους πιο δύσκολη επαγγελματική πορεία από ό,τι ο μέσος όρος των Γάλλων εργαζομένων.
Κλονίζεται και το γερμανικό μοντέλο της “μαθητείας”...
Η κρίση που σοβεί ταλανίζει και το γερμανικό μοντέλο, το “δυαδικό” μοντέλο, αυτό που στηρίζεται στην παράλληλη εργασία σε μια επιχείρηση και στη φοίτηση σε μια επαγγελματική σχολή για τρία περίπου χρόνια. Οι σπουδές αυτές που εναλλάσσονται με την εργασία συνιστούν την πρώτη γέφυρα προς την απασχόληση και ένα αποτελεσματικό “ανάχωμα” έναντι της ανεργίας των νέων.
Πρόκειται για τους “azubis” (είναι η συντομογραφία του Auszubildende, που σημαίνει μαθητευόμενος στα γερμανικά), οι οποίοι σε ποσοστό περίπου 90%, μετά την τρίχρονη θητεία τους, προσλαμβάνονται μονίμως στην επιχείρηση της μαθητείας τους. Αυτού του είδους το εναλλακτικό σύστημα δεν είναι διόλου παρεξηγημένο στη Γερμανία καθώς θεωρείται σίγουρη δίοδος προς την απασχόληση.
Ωστόσο και αυτό το μοντέλο κλονίζεται τον τελευταίο καιρό λόγω της κρίσης. Έτσι οι άνεργοι στο κομμάτι των 15 έως 25 ετών έχουν ήδη αρχίσει να αυξάνονται: η αύξηση “έτρεχε” με ρυθμό της τάξης του 14,2% τον Απρίλιο φέτος και το ποσοστό πλέον βρίσκεται στο 8.1%, φθάνοντας το 9,9% για το ηλικιακό κομμάτι των 20 έως 25 ετών. “Όσο λιγότερο εξειδικευμένοι είναι, τόσο περισσότερο απειλούνται”, τονίζει η Μπριγκίτε Σελς, του Ινστιτούτου Ερευνών στην αγορά εργασίας, η οποία πάντως παρατηρεί ότι η ανεργία των νέων δεν έχει απομακρυνθεί ιδιαίτερα από εκείνη του υπόλοιπου ενεργού πληθυσμού.
Από την πλευρά τους τα συνδικάτα έχουν αρχίσει να αμφιβάλλουν για την αποτελεσματικότητα του συστήματος της μαθητείας αυτή την περίοδο της μεγάλης κρίσης. Πόσο δε μάλλον που όλο και περισσότερες επιχειρήσεις έχουν αποχωρήσει από το σύστημα διαχείρισης εδώ και μερικά χρόνια, επικαλούμενες το πρόσχημα του πολύ υψηλού κόστους και το μάλλον ανεπαρκές επίπεδο κατάρτισης των νέων... Και τώρα με την κρίση αυτή η στάση αναμονής στις προσλήψεις, θα παραταθεί...
Επίσης είναι συχνό το φαινόμενο να μη γίνεται ομαλά η μετάβαση από τη μαθητεία στην πλήρη απασχόληση στην επιχείρηση: κατά μέσο όρο οι μισοί από τους “azubis” που έχουν καταφέρει να πάρουν το δίπλωμά τους καταφέρνουν να προσληφθούν ως πλήρους απασχόλησης στην επιχείρηση...
Το σημαντικό, σε ό,τι αφορά το γερμανικό μοντέλο της μαθητείας, είναι ότι καθοριστικό ρόλο παίζουν κι εδώ οι διαφορές μεταξύ πρώην δυτικής και ανατολικής Γερμανίας, η οποία ακόμη δεν έχει καταφέρει να υπερβεί την οικονομική της υστέρηση. “Με την κρίση μπορούμε άνετα να στοιχηματίσουμε ότι οι επιχειρήσεις θα απαλλαγούν από τους μαθητευόμενούς τους αμέσως μετά τη λήψη της μαθητείας τους” παρατήρησε ο Αλεξάντερ Χέρτζογκ - Στάιν, ειδικός στο Ίδρυμα Χάνς Μπόκλερ, ένα κέντρο Μελετών που πρόσκειται στα συνδικάτα.
Έναντι αυτού του κινδύνου, τα συνδικάτα κάνουν διάφορες σκέψεις, όπως για παράδειγμα αυτή της συνδικαλιστικής συνομοσπονδίας DGB που θέλει να επιβάλει οι νέοι με προσωρινό συμβόλαιο να μπορούν να ωφεληθούν από τα μέτρα της μερικής ανεργίας, όπως όλοι οι μισθωτοί. Υπάρχει κι άλλη υπόδειξη: να γίνει σε κάθε νέο άνεργο, σε διάστημα τριών μηνών, προσφορά εξειδίκευσης...
Στην Ολλανδία οι νέοι “υποχρεούνται” να δουλεύουν
Στην Ολλανδία, του χριστιανοδημοκράτη Γιαν Πέτερ Μπαλκενέντε, έχει εγκαθιδρυθεί η “υποχρέωση εργασίας” για τους νέους. Έτσι, από το 2008, οι νέοι δεν μπορούν να καταθέσουν αίτηση χορήγησης επιδόματος ανεργίας αν δεν είχαν ποτέ απασχόληση. Οι αρχές τούς υποχρεώνουν να συνεχίσουν τις σπουδές τους ή να αποδεχθούν μια δουλειά ή ακόμη και να συνδυάσουν και τα δύο. Οι τοπικές κοινότητες υποχρεούνται να τους κάνουν προτάσεις. Και αν οι νέοι που ζητούν δουλειά αρνηθούν το σύστημα αυτό, που ονομάζεται “άμεση αντιπαράθεση” με την αγορά εργασίας”, δεν έχουν δικαίωμα πρόσβασης στις νόμιμες αποζημιώσεις!!! Το σύστημα αυτό ονομάζεται και “Πρώτα η Δουλειά”.
Σύμφωνα με το πνεύμα της κυβέρνησης το σύστημα πρέπει να αποθαρρύνει τους νέους από το να είναι εξαρτημένοι από τις επιδοτήσεις... Μπορεί οι πρώτες μετρήσεις να δείχνουν μείωση εκείνων των νέων που ζητούν εργασία, ωστόσο αυτή συνοδεύεται και από απόσυρση μιας μερίδας των νέων από την αγορά εργασίας. Σήμερα λοιπόν, συνολικά, 50.000 νέοι δεν βρίσκονται ούτε στα θρανία ούτε σε δουλειά.
Οι επικριτές του συστήματος αυτού κάνουν λόγο για “υποθετική απασχόληση” χωρίς ουσιαστική διαμεσολόβηση μεταξύ του νέου και του εργοδότη. Παράλληλα, πέρσι τον Ιούλιο η κυβέρνηση αποφάσιζε τον περιορισμό σε έναν χρόνο (το ανώτερο) την περίοδο της ανεργίας. Μετά την περίοδο αυτή, ο ζητών εργασία είναι υποχρεωμένος να αποδεχθεί την οποιαδήποτε πρόταση του γίνεται.
Σήμερα οι νέοι πάντως στην Ολλανδία πλήττονται από την κατακόρυφη μείωση των μικρο-δουλειών που τους βοηθούσαν να σπουδάζουν ενώ άλλο ένα χαρακτηριστικό της απασχόλησής τους είναι η ελαστικοποίησή της σε πολύ μεγάλο βαθμό - ιδίως αυτό αφορά τις νεαρές μητέρες.
Το σοκ των Σουηδών....
Στη Σουηδία οι αριθμοί προκάλεσαν σοκ στους πολίτες: ενώ το ποσοστό ανεργίας είναι σχετικά χαμηλό, το ποσοστό ανεργίας στους νέους αυξάνεται δύο φορές περισσότερο από ό,τι στον υπόλοιπο πληθυσμό: 24.4% για τις ηλικίες από 15 ως 24 ετών κατά το πρώτο τρίμηνο του 2009, με αύξηση της τάξης του 3,9% σε σχέση με πέρσι.
Το σουηδικό Ινστιτούτο Στατιστικών στην τελευταία του έκθεση σημειώνει πάντως ότι το 70% των 15 ως 19 ετών και το 25% των 20 ως 24 ετών είναι φοιτητές και το 88% των φοιτητών που είναι εγγεγραμμένοι ως άνεργοι θεωρούν τους εαυτούς τους πάνω από όλα ως φοιτητές.
Στη διάρκεια των 20 τελευταίων ετών, η ηλικία επαγγελματικής αποκατάστασης πήγε από τα 21 στα 26 χρόνια ενώ έχουν διπλασιαστεί εκείνοι που δεν έχουν παρά περιστασιακές δουλειές, σε σχέση με το τι συνέβαινε πριν από είκοσι χρόνια. Οι δοκιμαστικές περίοδοι των έξι μηνών έχουν γίνει ο κανόνας, στη διάρκεια των οποίων οι μισθωτοί μπορούν να απολυθούν από τη μια μέρα στην άλλη... Την ίδια στιγμή διαπιστώνεται ότι οι νέοι είναι λιγότερο συνδικαλισμένοι από ό,τι οι παλιότεροι.
Στον μεσογειακό Νότο, στην Ισπανία, τη χώρα που πλήττεται περισσότερο από την ανεργία (τον Μάρτιο οι άνεργοι ξεπέρασαν το όριο των 4 εκατομμυρίων), ο ένας στους πέντε άνεργους είναι κάτω των 25 ετών. Η ανεργία των νέων Ισπανών ανέρχεται στο 35,7%, σύμφωνα με στοιχεία του Απριλίου. Επί συνόλου των 808.500 νέων από 16 ως 25 ετών που έχασαν τη δουλειά τους, οι 308.000 την έχασαν στη διάρκεια των 12 τελευταίων μηνών.
Στην Ισπανία, όπως και στην Πορτογαλία, την Ιταλία και την Ελλάδα, η οικογένεια χρησιμεύει ως “ανάχωμα” στην έκρηξη της ανεργίας. Ωστόσο η ανεργία πλήττει και τους γονιούς τους: το 22% των ανέργων είναι άνδρες μεταξύ 45 και 64 ετών... Και πάνω από ένα εκατομμύριο οικογένειες δεν έχουν ούτε ένα μέλος τους που να έχει εργασία. Και πρέπει τα παιδιά να συμβάλλουν στον οικογενειακό κορβανά με τους μισθούς τους των “mileuristas”, δηλαδή τους μισθούς των κάτω των 1.000 ευρώ...
Τα ποσοστά ανεργίας διαφέρουν ανάλογα με τη χώρα, σε συνάρτηση πάντα με το μοντέλο ανάπτυξης της κάθε οικονομίας. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι στη Βρετανία ένας στους τρεις ανέργους είναι ηλικίας από 18 ως 25 ετών: το βρετανικό μοντέλο της ανεξέλεγκτης απορρύθμισης και των ασύδοτων ιδιωτικοποιήσεων φαίνεται να πλήττεται σε μεγάλο βαθμό από τη σημερινή κρίση.
Μικρή περιήγηση στα διάφορα ευρωπαϊκά μοντέλα αντιμετώπισης (ή μη) της καλπάζουσας ανεργίας των νέων.
Στη Μεγάλη Βρετανία λοιπόν τα νο 1 θύματα της ανόδου της ανεργίας είναι οι νέοι. Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες δημοσκοπήσεις του Εθνικού Γραφείου Στατιστικών, οι άνδρες και γυναίκες, από 18 ως 25 ετών που αναζητούν δουλειά ανέρχονται σε 676.000 (κατά το πρώτο τρίμηνο του 2009).
Πρόκειται για ποσοστό ανεργίας 16,1% αναφορικά με αυτήν την κοινωνική τάξη ενώ στο σύνολο του πληθυσμού το ποσοστό αυτό είναι 7,1% (2,22 εκατομμύρια άτομα)... Έτσι οι 18 ως 25 ετών αποτελούν σήμερα πάνω από το 30% των Βρετανών ανέργων και μάλιστα σε έναν χρόνο το ποσοστό αυτό μπορεί να αγγίξει το 40%, ενώ ο αριθμός των ζητούντων εργασία θα ξεπεράσει τα 3 εκατομμύρια...
Δεν χωρεί καμία αμφιβολία για το ότι οι προοπτικές της νέας γενιάς στη Βρετανία είναι σκοτεινές σε ό,τι αφορά τις εργασιακές προοπτικές. Ακόμη και όσοι έχουν κάνει σπουδές γνωρίζουν δυσκολίες. Και τούτο γιατί οι επιχειρήσεις, αντιμέτωπες με την άνευ προηγουμένου από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ύφεση, έχουν αναθεωρήσει προς τα κάτω τις προβλέψεις τους για προσλήψεις νέων. Συγκεκριμένα οι προτάσεις εργασίας των επιχειρήσεων προς τους 400.000 νέους που εισέρχονται φέτος στην αγορά εργασίας είναι μειωμένες κατά 5,4% σε σχέση με το 2008.
Και για πρώτη φορά εδώ και τριάντα χρόνια, οι μισθοί που προτείνονται είναι σταθεροί σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Και σαν να μην έφθανε αυτό, για τους Neets (not in education, employment or training, δηλαδή όσοι δεν σπουδάζουν, δεν εργάζονται και δεν βρίσκονται σε διά βίου κατάρτιση) τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα: αποτελούν το 13% της ηλικιακής τους τάξης και αντιμετωπίζουν το φάσμα της εργασιακής ανασφάλειας και αβεβαιότητας. Χωρίς ιδιαίτερα αισιόδοξες προοπτικές...
Δεν είναι τυχαίο λοιπόν ότι ο βρετανικός Τύπος κάνει λόγο για “τη γενιά που θυσιάστηκε”. Πρόκειται για τη γενιά που ο Μπλερ έσπρωξε στα πανεπιστήμια υποσχόμενος καλά αμοιβόμενες δουλειές. Είναι ακριβώς η γενιά που καταχρεώθηκε για να σπουδάσει: το 2007 οι απόφοιτοι των πανεπιστημίων έπρεπε να ξεπληρώσουν 12.000 λίρες χρέη για τις σπουδές τους. Φέτος υπολογίζεται ότι η “φουρνιά” του 2009 θα είναι η περισσότερο χρεωμένη: 20.000 λίρες...
Επιφυλακτικά κόμματα και συνδικάτα έναντι των μέτρων Σαρκοζί...
“Δεν θέλω να θυσιαστεί μια γενιά” δήλωσε από την πλευρά του ο πολύ επικοινωνιακός Νικολά Σαρκοζί, που έχει αντιληφθεί το μέγεθος και τη σοβαρότητα της “ωρολογιακής βόμβας” που ονομάζεται “ανεργία των νέων”. Έτσι, με τα νούμερα να έχουν αρχίσει να κτυπάνε “κόκκινο”, ο Σαρκό έκανε εντυπωσιακές εξαγγελίες: θα επενδύσει 1,3 δισ. ευρώ στην απασχόληση και την κατάρτιση για την ενίσχυση μισού εκατομμυρίων νέων... “Αν δεν κάνουμε τίποτε, 170 με 200 χιλιάδες νέοι επιπλέον θα βρεθούν άνεργοι έως τα τέλη του 2010.
Πάντως συνδικάτα και αντιπολίτευση είναι πάρα πολύ επιφυλακτικοί ως προς το σχέδιο Σαρκοζί. Έτσι το μεγαλύτερο συνδικάτο, το CGT, εκτίμησε ότι “η βοήθεια προς τους νέους δεν πρέπει να περιορίζεται στην ενίσχυση των επιχειρηματιών”. Το συνδικάτο υπογράμμισε μεν ότι το σχέδιο αποτελεί “ελπίδα” για τους νέους αλλά προτείνει “ξανά την επιχορήγηση του κεφαλαίου, των επιχειρήσεων χωρίς αντάλλαγμα με όρους προσλήψεων”.
Σε πολιτικό επίπεδο η γραμματέας του Σοσιαλιστικού κόμματος Μαρτίν Ομπρί τόνισε ότι ο πρόεδρος Σαρκοζί χρησιμοποιεί “παλιά υλικά”, ενώ “δεν φαίνεται να υπάρχει μεγάλη διάθεση να ενισχυθούν οι νέοι”. “Περιμέναμε νέα μέτρα, περιμέναμε δημιουργία θέσεων απασχόλησης, για παράδειγμα θέσεων για νέους εκεί όπου υπάρχουν ανάγκες, και αντ’ αυτών ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας επαναφέρει άρον - άρον ό,τι είχε καταργήσει από τον προϋπολογισμό του 2002”, τόνισε η ίδια.
Το ΚΓΓ από την πλευρά του παρατήρησε ότι το σχέδιο αυτό αποτελεί “νέα σειρά δώρων προς τις επιχειρήσεις με τη μορφή απαλλαγών από τις ασφαλιστικές εισφορές” και “δεν έχει σχεδόν κανένα αντίκτυπο στην απασχόληση”, “ούτε ενισχύει τους χαμηλούς μισθούς”.
Από το 1980 το ποσοστό ανεργίας των νέων από 15 ως 24 ετών κυμαίνεται μεταξύ 16% και πάνω από 25%. Για παράδειγμα η κορυφή του 25% ξεπεράστηκε το 1984 και το 1997, ενώ μπορεί να συμβεί το ίδιο και φέτος... Το 2008 το ποσοστό της ανεργίας των νέων ηλικίας 15 ως 24 ετών ανήλθε σε 18% ενώ όσοι απασχολούνταν σε επισφαλή εργασία ανέρχονταν σε ποσοστό 49%.
Ωστόσο καθοριστικό ρόλο στην κατάσταση των νέων έναντι της απασχόλησης παίζει η προέλευσή τους: σύμφωνα με το Κέντρο Μελετών και Ερευνών για την ειδίκευση, οι ανισότητες της πρόσβασης στην απασχόληση, οι νέοι που προέρχονται από τους μεταναστευτικούς χώρους της βορείου Αφρικής, έχουν ανάλογα με το πτυχίο τους πιο δύσκολη επαγγελματική πορεία από ό,τι ο μέσος όρος των Γάλλων εργαζομένων.
Κλονίζεται και το γερμανικό μοντέλο της “μαθητείας”...
Η κρίση που σοβεί ταλανίζει και το γερμανικό μοντέλο, το “δυαδικό” μοντέλο, αυτό που στηρίζεται στην παράλληλη εργασία σε μια επιχείρηση και στη φοίτηση σε μια επαγγελματική σχολή για τρία περίπου χρόνια. Οι σπουδές αυτές που εναλλάσσονται με την εργασία συνιστούν την πρώτη γέφυρα προς την απασχόληση και ένα αποτελεσματικό “ανάχωμα” έναντι της ανεργίας των νέων.
Πρόκειται για τους “azubis” (είναι η συντομογραφία του Auszubildende, που σημαίνει μαθητευόμενος στα γερμανικά), οι οποίοι σε ποσοστό περίπου 90%, μετά την τρίχρονη θητεία τους, προσλαμβάνονται μονίμως στην επιχείρηση της μαθητείας τους. Αυτού του είδους το εναλλακτικό σύστημα δεν είναι διόλου παρεξηγημένο στη Γερμανία καθώς θεωρείται σίγουρη δίοδος προς την απασχόληση.
Ωστόσο και αυτό το μοντέλο κλονίζεται τον τελευταίο καιρό λόγω της κρίσης. Έτσι οι άνεργοι στο κομμάτι των 15 έως 25 ετών έχουν ήδη αρχίσει να αυξάνονται: η αύξηση “έτρεχε” με ρυθμό της τάξης του 14,2% τον Απρίλιο φέτος και το ποσοστό πλέον βρίσκεται στο 8.1%, φθάνοντας το 9,9% για το ηλικιακό κομμάτι των 20 έως 25 ετών. “Όσο λιγότερο εξειδικευμένοι είναι, τόσο περισσότερο απειλούνται”, τονίζει η Μπριγκίτε Σελς, του Ινστιτούτου Ερευνών στην αγορά εργασίας, η οποία πάντως παρατηρεί ότι η ανεργία των νέων δεν έχει απομακρυνθεί ιδιαίτερα από εκείνη του υπόλοιπου ενεργού πληθυσμού.
Από την πλευρά τους τα συνδικάτα έχουν αρχίσει να αμφιβάλλουν για την αποτελεσματικότητα του συστήματος της μαθητείας αυτή την περίοδο της μεγάλης κρίσης. Πόσο δε μάλλον που όλο και περισσότερες επιχειρήσεις έχουν αποχωρήσει από το σύστημα διαχείρισης εδώ και μερικά χρόνια, επικαλούμενες το πρόσχημα του πολύ υψηλού κόστους και το μάλλον ανεπαρκές επίπεδο κατάρτισης των νέων... Και τώρα με την κρίση αυτή η στάση αναμονής στις προσλήψεις, θα παραταθεί...
Επίσης είναι συχνό το φαινόμενο να μη γίνεται ομαλά η μετάβαση από τη μαθητεία στην πλήρη απασχόληση στην επιχείρηση: κατά μέσο όρο οι μισοί από τους “azubis” που έχουν καταφέρει να πάρουν το δίπλωμά τους καταφέρνουν να προσληφθούν ως πλήρους απασχόλησης στην επιχείρηση...
Το σημαντικό, σε ό,τι αφορά το γερμανικό μοντέλο της μαθητείας, είναι ότι καθοριστικό ρόλο παίζουν κι εδώ οι διαφορές μεταξύ πρώην δυτικής και ανατολικής Γερμανίας, η οποία ακόμη δεν έχει καταφέρει να υπερβεί την οικονομική της υστέρηση. “Με την κρίση μπορούμε άνετα να στοιχηματίσουμε ότι οι επιχειρήσεις θα απαλλαγούν από τους μαθητευόμενούς τους αμέσως μετά τη λήψη της μαθητείας τους” παρατήρησε ο Αλεξάντερ Χέρτζογκ - Στάιν, ειδικός στο Ίδρυμα Χάνς Μπόκλερ, ένα κέντρο Μελετών που πρόσκειται στα συνδικάτα.
Έναντι αυτού του κινδύνου, τα συνδικάτα κάνουν διάφορες σκέψεις, όπως για παράδειγμα αυτή της συνδικαλιστικής συνομοσπονδίας DGB που θέλει να επιβάλει οι νέοι με προσωρινό συμβόλαιο να μπορούν να ωφεληθούν από τα μέτρα της μερικής ανεργίας, όπως όλοι οι μισθωτοί. Υπάρχει κι άλλη υπόδειξη: να γίνει σε κάθε νέο άνεργο, σε διάστημα τριών μηνών, προσφορά εξειδίκευσης...
Στην Ολλανδία οι νέοι “υποχρεούνται” να δουλεύουν
Στην Ολλανδία, του χριστιανοδημοκράτη Γιαν Πέτερ Μπαλκενέντε, έχει εγκαθιδρυθεί η “υποχρέωση εργασίας” για τους νέους. Έτσι, από το 2008, οι νέοι δεν μπορούν να καταθέσουν αίτηση χορήγησης επιδόματος ανεργίας αν δεν είχαν ποτέ απασχόληση. Οι αρχές τούς υποχρεώνουν να συνεχίσουν τις σπουδές τους ή να αποδεχθούν μια δουλειά ή ακόμη και να συνδυάσουν και τα δύο. Οι τοπικές κοινότητες υποχρεούνται να τους κάνουν προτάσεις. Και αν οι νέοι που ζητούν δουλειά αρνηθούν το σύστημα αυτό, που ονομάζεται “άμεση αντιπαράθεση” με την αγορά εργασίας”, δεν έχουν δικαίωμα πρόσβασης στις νόμιμες αποζημιώσεις!!! Το σύστημα αυτό ονομάζεται και “Πρώτα η Δουλειά”.
Σύμφωνα με το πνεύμα της κυβέρνησης το σύστημα πρέπει να αποθαρρύνει τους νέους από το να είναι εξαρτημένοι από τις επιδοτήσεις... Μπορεί οι πρώτες μετρήσεις να δείχνουν μείωση εκείνων των νέων που ζητούν εργασία, ωστόσο αυτή συνοδεύεται και από απόσυρση μιας μερίδας των νέων από την αγορά εργασίας. Σήμερα λοιπόν, συνολικά, 50.000 νέοι δεν βρίσκονται ούτε στα θρανία ούτε σε δουλειά.
Οι επικριτές του συστήματος αυτού κάνουν λόγο για “υποθετική απασχόληση” χωρίς ουσιαστική διαμεσολόβηση μεταξύ του νέου και του εργοδότη. Παράλληλα, πέρσι τον Ιούλιο η κυβέρνηση αποφάσιζε τον περιορισμό σε έναν χρόνο (το ανώτερο) την περίοδο της ανεργίας. Μετά την περίοδο αυτή, ο ζητών εργασία είναι υποχρεωμένος να αποδεχθεί την οποιαδήποτε πρόταση του γίνεται.
Σήμερα οι νέοι πάντως στην Ολλανδία πλήττονται από την κατακόρυφη μείωση των μικρο-δουλειών που τους βοηθούσαν να σπουδάζουν ενώ άλλο ένα χαρακτηριστικό της απασχόλησής τους είναι η ελαστικοποίησή της σε πολύ μεγάλο βαθμό - ιδίως αυτό αφορά τις νεαρές μητέρες.
Το σοκ των Σουηδών....
Στη Σουηδία οι αριθμοί προκάλεσαν σοκ στους πολίτες: ενώ το ποσοστό ανεργίας είναι σχετικά χαμηλό, το ποσοστό ανεργίας στους νέους αυξάνεται δύο φορές περισσότερο από ό,τι στον υπόλοιπο πληθυσμό: 24.4% για τις ηλικίες από 15 ως 24 ετών κατά το πρώτο τρίμηνο του 2009, με αύξηση της τάξης του 3,9% σε σχέση με πέρσι.
Το σουηδικό Ινστιτούτο Στατιστικών στην τελευταία του έκθεση σημειώνει πάντως ότι το 70% των 15 ως 19 ετών και το 25% των 20 ως 24 ετών είναι φοιτητές και το 88% των φοιτητών που είναι εγγεγραμμένοι ως άνεργοι θεωρούν τους εαυτούς τους πάνω από όλα ως φοιτητές.
Στη διάρκεια των 20 τελευταίων ετών, η ηλικία επαγγελματικής αποκατάστασης πήγε από τα 21 στα 26 χρόνια ενώ έχουν διπλασιαστεί εκείνοι που δεν έχουν παρά περιστασιακές δουλειές, σε σχέση με το τι συνέβαινε πριν από είκοσι χρόνια. Οι δοκιμαστικές περίοδοι των έξι μηνών έχουν γίνει ο κανόνας, στη διάρκεια των οποίων οι μισθωτοί μπορούν να απολυθούν από τη μια μέρα στην άλλη... Την ίδια στιγμή διαπιστώνεται ότι οι νέοι είναι λιγότερο συνδικαλισμένοι από ό,τι οι παλιότεροι.
Στον μεσογειακό Νότο, στην Ισπανία, τη χώρα που πλήττεται περισσότερο από την ανεργία (τον Μάρτιο οι άνεργοι ξεπέρασαν το όριο των 4 εκατομμυρίων), ο ένας στους πέντε άνεργους είναι κάτω των 25 ετών. Η ανεργία των νέων Ισπανών ανέρχεται στο 35,7%, σύμφωνα με στοιχεία του Απριλίου. Επί συνόλου των 808.500 νέων από 16 ως 25 ετών που έχασαν τη δουλειά τους, οι 308.000 την έχασαν στη διάρκεια των 12 τελευταίων μηνών.
Στην Ισπανία, όπως και στην Πορτογαλία, την Ιταλία και την Ελλάδα, η οικογένεια χρησιμεύει ως “ανάχωμα” στην έκρηξη της ανεργίας. Ωστόσο η ανεργία πλήττει και τους γονιούς τους: το 22% των ανέργων είναι άνδρες μεταξύ 45 και 64 ετών... Και πάνω από ένα εκατομμύριο οικογένειες δεν έχουν ούτε ένα μέλος τους που να έχει εργασία. Και πρέπει τα παιδιά να συμβάλλουν στον οικογενειακό κορβανά με τους μισθούς τους των “mileuristas”, δηλαδή τους μισθούς των κάτω των 1.000 ευρώ...
