ΣΥΝ - ΣΥΡΙΖΑ και τρίτος πόλος
Σάκης Κουρουζίδης, Αυγή, Δημοσιευμένο: 2009-06-24
Ο ΣΥΡΙΖΑ ξεκίνησε ως εκλογική συνεργασία στις εκλογές του 2004, συνεργασία που δεν επιβεβαιώθηκε λίγο μετά, στις ευρωεκλογές του 2004. Μετά από μια πολύμηνη αδράνεια και μετά την εκλογή Αλαβάνου στην προεδρία του ΣΥΝ, άρχισε σιγά σιγά να ενεργοποιείται το συντονιστικό του όργανο. Παρέμεινε όμως η αρχική ιδέα του σχήματος εκλογικής συνεργασίας. Βεβαίως, υπήρχαν και πολλές φωνές που πίστευαν ότι θα έπρεπε να μετασχηματιστεί σε «κοινό σπίτι» των αριστερών.
Σήμερα τι ακριβώς είναι ο ΣΥΡΙΖΑ; Εκλογική συνεργασία, «κοινό σπίτι» των αριστερών ή το πρόπλασμα ενός ενιαίου κόμματος; Η πρόταση για την καθιέρωση του μέλους του ΣΥΡΙΖΑ, στην ουσία, οδηγεί απευθείας στην ιδέα ενός ενιαίου κόμματος. Επειδή το ίδιο θέμα είχε τεθεί και το 1990-91 επί ενιαίου ακόμα ΣΥΝ, ο τραγέλαφος που παρολίγον να συμβεί είχε δύο σενάρια: ή τα μέλη των οργανώσεων των συνιστωσών του τότε ΣΥΝ πρώτα συνεδριάζουν και μετά «μεταφέρουν» την άποψη της οργάνωσής τους στις αντίστοιχες οργανώσεις του ΣΥΝ -πράγμα που παρέπεμπε σε λογικές δημοκρατικού συγκεντρωτισμού, όπως ήθελε τότε το ΚΚΕ- ή τα λέμε μια φορά στο κόμμα μας και μετά τα ξαναλέμε στον ΣΥΝ (ή ΣΥΡΙΖΑ, τώρα), όπου και παίρνονται οι οριστικές αποφάσεις. Και οι δύο λογικές είναι χωρίς νόημα, στο βαθμό που λειτουργούν και οι συνιστώσες και ο ΣΥΡΙΖΑ με παράλληλες διαδικασίες. Επομένως, ή ο ΣΥΡΙΖΑ αποκτά μέλη αλλά μετατρέπεται σε κόμμα το συντομότερο δυνατόν ή παραμένει μια εκλογική συνεργασία και αποπειράται να βρει, κάθε φορά, ένα ελάχιστο πλαίσιο κοινής πολιτικής. Και μέλη ο ΣΥΡΙΖΑ και ενεργές συνιστώσες είναι ένα εντελώς ερμαφρόδιτο πράγμα.
Αν σε όλα αυτά προσθέσουμε και τον «τρίτο πόλο», τότε τα πράγματα εγγίζουν τον παραλογισμό! Ο καθένας μας θα πρέπει να αισθάνεται ότι ανήκει σε τρία πράγματα ταυτόχρονα!
Αυτά όμως έχουν σχέση πιο πολύ με τα οργανωτικά-τεχνικά χαρακτηριστικά του χώρου, χωρίς βεβαίως να στερούνται πολιτικής σημασίας. Η καθαυτό, όμως, πολιτική διάσταση όλων αυτών αφορά το περιεχόμενο των συγκλίσεων, το οποίο θα πρέπει να προκύπτει πριν από τις οργανωτικές λύσεις. Δηλαδή, δεν μπορούμε δια των οργανωτικών μέτρων να «εκβιάζουμε» πολιτική σύγκλιση.
Ενδεικτικά, πρέπει πρώτα να επιλέξουμε το είδος του ευρωπαϊσμού που μας εκπροσωπεί και μετά να «ενοποιήσουμε» τον ΣΥΡΙΖΑ.
Για παράδειγμα, ο πολυσυζητημένος ευρωπαϊσμός του χώρου δεν μπορεί να απλώνεται σε δύο πολιτικά άκρα εντελώς αντίθετα και ασύμβατα μεταξύ τους. Μεταφέρω από την «Διακήρυξη του ΣΥΡΙΖΑ για τις ευρωεκλογές»: Να καταργηθούν αμέσως σύμφωνα και κανόνες, από το Μάαστριχτ ώς τη Λισσαβώνα, που επιβάλλουν στις χώρες της Ευρώπης τον ασφυκτικό κορσέ του νεοφιλελευθερισμού, με πρώτο το Σύμφωνο Σταθερότητας… Όπου οι θεσμοί της λαϊκής κυριαρχίας, στα κράτη - μέλη και στην Ένωση θα ενισχύονται, αντί να αφυδατώνονται… Καμία ιδιωτικοποίηση πια! Να ανακτηθούν από το Δημόσιο οι Οργανισμοί και επιχειρήσεις που έχουν εκχωρηθεί στο ιδιωτικό κεφάλαιο".
Ο «ευρωπαϊσμός» αυτός έχει κάποια σχέση με την άποψη, π.χ., του Μιχάλη Παπαγιαννάκη, ότι η πολιτική ενοποίηση και ολοκλήρωση της Ευρώπης είναι η πιο αριστερή πολιτική σήμερα (άποψη που διατύπωνε από τη δεκαετία τουʼ80); Από τη μια ο επιδερμικός και αμάσητος αντιευρωπαϊσμός και ένας αδιανόητος κρατισμός που παραπέμπει σε ΚΚΕ δεκαετίας ʼ70 και από την άλλη μια ξεκάθαρη επιλογή «πολιτικής ενοποίησης» της Ευρώπης για την οποία η αριστερά θα εργάζεται από ΣΗΜΕΡΑ και δεν θα την φαντασιώνεται στον μελλοντικό της παράδεισο.
Η θέση του ΣΥΝ (ψηφισμένη στο πρόσφατο συνέδριό του) «Κατάργηση του Συμφώνου Σταθερότητας… και αντικατάστασή του από ένα Σύμφωνο για την Αειφόρο Ανάπτυξη, την Κοινωνική Προστασία και την Απασχόληση», …ενοποιείται στην εκλογική διακήρυξη του ΣΥΡΙΖΑ στη θέση «Να καταργηθούν αμέσως σύμφωνα και κανόνες, από το Μάαστριχτ ώς τη Λισσαβώνα...»
Αν «οι θεσμοί της λαϊκής κυριαρχίας, στα κράτη μέλη και στην Ένωση θα ενισχύονται, αντί να αφυδατώνονται», αυτό δεν είναι στον αντίποδα της πολιτικής ενοποίησης και της «Διεκδίκησης μιας νέας Συνταγματικής Συνθήκης», όπως αναφέρεται στη «Συμβολή του ΣΥΝ στο Πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ»;
Η θέση του ΣΥΝ (ψηφισμένη στο πρόσφατο συνέδριό του) «…είναι αναγκαία η ενεργοποίηση όλων των μορφών οικονομικής δράσης, δημόσιων, συλλογικών και ιδιωτικών… και η διαμόρφωση ενός νέου θεσμικού πλαισίου για την ανάπτυξη της ιδιωτικής επιχειρηματικότητας»,… ενοποιείται στην εκλογική διακήρυξη του ΣΥΡΙΖΑ στη θέση «Καμία ιδιωτικοποίηση πια! Να ανακτηθούν από το Δημόσιο οι οργανισμοί και επιχειρήσεις που έχουν εκχωρηθεί στο ιδιωτικό κεφάλαιο».
Η πολιτική σύγκλιση στον χώρο της ανανεωτικής αριστεράς δεν είναι μια απλή διαδικασία ούτε μπορεί να γίνει μέσα από τρικ ή μετάθεση της αντιπαράθεσης σε δευτερεύοντα θέματα. Αν αυτή η σύγκλιση μπορεί να γίνει και να εκπέμπει ένα πειστικό εναλλακτικό σχέδιο για τη διαχείριση των υποθέσεων της κοινωνίας ΣΗΜΕΡΑ, είναι ένα ζητούμενο που ενδεχομένως μπορεί να προκύψει μέσα από ανοιχτό διάλογο για τα συγκεκριμένα, ανοιχτά και δύσκολα θέματα τα οποία απαιτούν ΝΕΕΣ επεξεργασίες και όχι αναμασήματα τετριμμένων βεβαιοτήτων του παρελθόντος, στα οποία μάλιστα καλούμε να συμμετάσχουν και οι «αυθεντικοί» εκπρόσωποι αυτών των βεβαιοτήτων που κατέρρευσαν παταγωδώς.
* Ο Σάκης Κουρουζίδης είναι διευθυντής της “Ευωνύμου Βιβλιοθήκης” και του περιοδιού “Δαίμων της Οικολογίας”
Σήμερα τι ακριβώς είναι ο ΣΥΡΙΖΑ; Εκλογική συνεργασία, «κοινό σπίτι» των αριστερών ή το πρόπλασμα ενός ενιαίου κόμματος; Η πρόταση για την καθιέρωση του μέλους του ΣΥΡΙΖΑ, στην ουσία, οδηγεί απευθείας στην ιδέα ενός ενιαίου κόμματος. Επειδή το ίδιο θέμα είχε τεθεί και το 1990-91 επί ενιαίου ακόμα ΣΥΝ, ο τραγέλαφος που παρολίγον να συμβεί είχε δύο σενάρια: ή τα μέλη των οργανώσεων των συνιστωσών του τότε ΣΥΝ πρώτα συνεδριάζουν και μετά «μεταφέρουν» την άποψη της οργάνωσής τους στις αντίστοιχες οργανώσεις του ΣΥΝ -πράγμα που παρέπεμπε σε λογικές δημοκρατικού συγκεντρωτισμού, όπως ήθελε τότε το ΚΚΕ- ή τα λέμε μια φορά στο κόμμα μας και μετά τα ξαναλέμε στον ΣΥΝ (ή ΣΥΡΙΖΑ, τώρα), όπου και παίρνονται οι οριστικές αποφάσεις. Και οι δύο λογικές είναι χωρίς νόημα, στο βαθμό που λειτουργούν και οι συνιστώσες και ο ΣΥΡΙΖΑ με παράλληλες διαδικασίες. Επομένως, ή ο ΣΥΡΙΖΑ αποκτά μέλη αλλά μετατρέπεται σε κόμμα το συντομότερο δυνατόν ή παραμένει μια εκλογική συνεργασία και αποπειράται να βρει, κάθε φορά, ένα ελάχιστο πλαίσιο κοινής πολιτικής. Και μέλη ο ΣΥΡΙΖΑ και ενεργές συνιστώσες είναι ένα εντελώς ερμαφρόδιτο πράγμα.
Αν σε όλα αυτά προσθέσουμε και τον «τρίτο πόλο», τότε τα πράγματα εγγίζουν τον παραλογισμό! Ο καθένας μας θα πρέπει να αισθάνεται ότι ανήκει σε τρία πράγματα ταυτόχρονα!
Αυτά όμως έχουν σχέση πιο πολύ με τα οργανωτικά-τεχνικά χαρακτηριστικά του χώρου, χωρίς βεβαίως να στερούνται πολιτικής σημασίας. Η καθαυτό, όμως, πολιτική διάσταση όλων αυτών αφορά το περιεχόμενο των συγκλίσεων, το οποίο θα πρέπει να προκύπτει πριν από τις οργανωτικές λύσεις. Δηλαδή, δεν μπορούμε δια των οργανωτικών μέτρων να «εκβιάζουμε» πολιτική σύγκλιση.
Ενδεικτικά, πρέπει πρώτα να επιλέξουμε το είδος του ευρωπαϊσμού που μας εκπροσωπεί και μετά να «ενοποιήσουμε» τον ΣΥΡΙΖΑ.
Για παράδειγμα, ο πολυσυζητημένος ευρωπαϊσμός του χώρου δεν μπορεί να απλώνεται σε δύο πολιτικά άκρα εντελώς αντίθετα και ασύμβατα μεταξύ τους. Μεταφέρω από την «Διακήρυξη του ΣΥΡΙΖΑ για τις ευρωεκλογές»: Να καταργηθούν αμέσως σύμφωνα και κανόνες, από το Μάαστριχτ ώς τη Λισσαβώνα, που επιβάλλουν στις χώρες της Ευρώπης τον ασφυκτικό κορσέ του νεοφιλελευθερισμού, με πρώτο το Σύμφωνο Σταθερότητας… Όπου οι θεσμοί της λαϊκής κυριαρχίας, στα κράτη - μέλη και στην Ένωση θα ενισχύονται, αντί να αφυδατώνονται… Καμία ιδιωτικοποίηση πια! Να ανακτηθούν από το Δημόσιο οι Οργανισμοί και επιχειρήσεις που έχουν εκχωρηθεί στο ιδιωτικό κεφάλαιο".
Ο «ευρωπαϊσμός» αυτός έχει κάποια σχέση με την άποψη, π.χ., του Μιχάλη Παπαγιαννάκη, ότι η πολιτική ενοποίηση και ολοκλήρωση της Ευρώπης είναι η πιο αριστερή πολιτική σήμερα (άποψη που διατύπωνε από τη δεκαετία τουʼ80); Από τη μια ο επιδερμικός και αμάσητος αντιευρωπαϊσμός και ένας αδιανόητος κρατισμός που παραπέμπει σε ΚΚΕ δεκαετίας ʼ70 και από την άλλη μια ξεκάθαρη επιλογή «πολιτικής ενοποίησης» της Ευρώπης για την οποία η αριστερά θα εργάζεται από ΣΗΜΕΡΑ και δεν θα την φαντασιώνεται στον μελλοντικό της παράδεισο.
Η θέση του ΣΥΝ (ψηφισμένη στο πρόσφατο συνέδριό του) «Κατάργηση του Συμφώνου Σταθερότητας… και αντικατάστασή του από ένα Σύμφωνο για την Αειφόρο Ανάπτυξη, την Κοινωνική Προστασία και την Απασχόληση», …ενοποιείται στην εκλογική διακήρυξη του ΣΥΡΙΖΑ στη θέση «Να καταργηθούν αμέσως σύμφωνα και κανόνες, από το Μάαστριχτ ώς τη Λισσαβώνα...»
Αν «οι θεσμοί της λαϊκής κυριαρχίας, στα κράτη μέλη και στην Ένωση θα ενισχύονται, αντί να αφυδατώνονται», αυτό δεν είναι στον αντίποδα της πολιτικής ενοποίησης και της «Διεκδίκησης μιας νέας Συνταγματικής Συνθήκης», όπως αναφέρεται στη «Συμβολή του ΣΥΝ στο Πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ»;
Η θέση του ΣΥΝ (ψηφισμένη στο πρόσφατο συνέδριό του) «…είναι αναγκαία η ενεργοποίηση όλων των μορφών οικονομικής δράσης, δημόσιων, συλλογικών και ιδιωτικών… και η διαμόρφωση ενός νέου θεσμικού πλαισίου για την ανάπτυξη της ιδιωτικής επιχειρηματικότητας»,… ενοποιείται στην εκλογική διακήρυξη του ΣΥΡΙΖΑ στη θέση «Καμία ιδιωτικοποίηση πια! Να ανακτηθούν από το Δημόσιο οι οργανισμοί και επιχειρήσεις που έχουν εκχωρηθεί στο ιδιωτικό κεφάλαιο».
Η πολιτική σύγκλιση στον χώρο της ανανεωτικής αριστεράς δεν είναι μια απλή διαδικασία ούτε μπορεί να γίνει μέσα από τρικ ή μετάθεση της αντιπαράθεσης σε δευτερεύοντα θέματα. Αν αυτή η σύγκλιση μπορεί να γίνει και να εκπέμπει ένα πειστικό εναλλακτικό σχέδιο για τη διαχείριση των υποθέσεων της κοινωνίας ΣΗΜΕΡΑ, είναι ένα ζητούμενο που ενδεχομένως μπορεί να προκύψει μέσα από ανοιχτό διάλογο για τα συγκεκριμένα, ανοιχτά και δύσκολα θέματα τα οποία απαιτούν ΝΕΕΣ επεξεργασίες και όχι αναμασήματα τετριμμένων βεβαιοτήτων του παρελθόντος, στα οποία μάλιστα καλούμε να συμμετάσχουν και οι «αυθεντικοί» εκπρόσωποι αυτών των βεβαιοτήτων που κατέρρευσαν παταγωδώς.
* Ο Σάκης Κουρουζίδης είναι διευθυντής της “Ευωνύμου Βιβλιοθήκης” και του περιοδιού “Δαίμων της Οικολογίας”
