Η προειδοποίηση της βίας

Η Ευρώπη δεν είναι Μέση Ανατολή- εδώ λειτουργούν θεσμοί εδραιωμένοι από δεκαετίες οι οποίοι επιτρέπουν να διευθετούνται διαφορές, αντιθέσεις συμφερόντων, χωρίς βίαιες εκδηλώσεις. Ή μήπως όχι; Συλλογική βία παρακολουθήσαμε τα τελευταία χρόνια, είναι αλήθεια, να ξεσπά σε μη ενσωματωμένες ομάδες του πληθυσμού, νέους χωρίς δουλειά και προοπτική, παιδιά από τα υποβαθμισμένα προάστια ευρωπαϊκών πόλεων, εκεί όπου αναδεικνύονται απελπιστικές οι ανεπάρκειες του κοινωνικού κράτους και του εκπαιδευτικού συστήματος. Είδαμε να αντιμετωπίζονται με βίαιη αστυνομική καταστολή που γεννά κι άλλη βία. Καιρό τώρα διεξάγεται μια συζήτηση για καλύτερες πολιτικές κατά του κοινωνικού αποκλεισμού χωρίς σπουδαία αποτελέσματα. Ωστόσο, ακόμα και στις τωρινές συνθήκες της κρίσης και της ανερχόμενης ανεργίας, η εργατική νομοθεσία, οι διαπραγματεύσεις μεταξύ εργοδοτών και συνδικάτων, οι κυβερνητικές παρεμβάσεις και πολιτικές φαίνονταν να διασφαλίζουν μια βασική προστασία των εργαζομένων στις προηγμένες ευρωπαϊκές χώρες τουλάχιστον. Και αυτή η βασική, μίνιμουμ, προστασία έμοιαζε να γίνεται αποδεκτή, ακόμα και σε περιπτώσεις μαζικών απολύσεων. Αλλά στη Βιέν της Κεντροδυτικής Γαλλίας οι εργάτες έχουν καταλάβει το εργοστάσιο όπου δούλευαν, υπό δικαστική εκκαθάριση σήμερα, το γέμισαν φιάλες αερίου και απειλούν να το ανατινάξουν εφόσον δεν τους δοθεί η αποζημίωση που διεκδικούν. Η επιχείρηση παραγωγής εξαρτημάτων αυτοκινήτων Νιου Φαμπρίς, με κύριους πελάτες την Πεζό και τη Ρενό, χρεοκόπησε. Οι 336 εργαζόμενοι που απολύθηκαν ζητούν να λάβουν 30.000 ευρώ ο καθένας ώς το τέλος του μήνα. Διαφορετικά προτίθενται να καταστρέψουν το εργοστάσιο, μαζί και αποθέματα εξαρτημάτων αξίας μέχρι και 4 εκατομμυρίων ευρώ, ώστε «να μην έχουν τίποτα να πάρουν ούτε η Πεζό και η Ρενό», λέει ο εκπρόσωπός τους, γραμματέας της επιχειρησιακής επιτροπής, Γκι Εγιερμάν. Το ποσό των 30.000 ευρώ είναι αρκετά μεγαλύτερο από την κανονική αποζημίωση: κάποιος που απολύεται ύστερα από 20 χρόνια δουλειάς έχει να λαμβάνει μεταξύ 10.000

και 15.000 ευρώ, αν έχει μικρή προϋπηρεσία πολύ λιγότερα. Δεν το έβγαλαν όμως οι εργάτες από το κεφάλι τους. Τόσα, λένε, κατέβαλλαν η Πεζό και η Ρενό στους 200 απολυμένους τής Ρενκάστ, μιας ανάλογης βιομηχανίας ειδικευμένης στην παραγωγή εξαρτημάτων, η οποία οδηγήθηκε σε εκκαθάριση τον περασμένο Μάρτιο. Και ο Εγιερμάν, στέλεχος της CGΤ, της μίας από τις δύο μεγάλες ιστορικές συνδικαλιστικές συνομοσπονδίες της Γαλλίας, προβάλλει ένα επιχείρημα: τα δισεκατομμύρια που έχουν λάβει από το κράτος οι μεγάλες γαλλικές αυτοκινητοβιομηχανίες για να αντεπεξέλθουν στην κρίση.

Oι διαπραγματεύσεις πάντως συνεχίζονται. Ο διευθυντής του εργοστασίου δικαιολογεί την απόγνωση των εργατών, τον φόβο τους για το μέλλον, εξηγώντας ότι άλλες προοπτικές απασχόλησης στην περιοχή δεν διαγράφονται. Η Πεζό και η Ρενό για την ώρα δεν ανταποκρίνονται, αλλά την Παρασκευή αντιπροσωπεία των εργαζομένων της Νιου Φαμπρίς θα έχει συνάντηση στο υπουργείο Βιομηχανίας και εκεί ίσως δοθεί κάποια λύση. Ενδεικτική είναι η ανησυχία για κοινωνική έκρηξη που εξέφραζε σύμβουλος του προέδρου Σαρκοζί. Σποραδικές εκδηλώσεις βίας ή απειλές χρήσης βίας έχουν υπάρξει και άλλες σε εργοστάσια που κλείνουν. Ώς πότε όμως θα μπορούν να διευθετούνται κατά περίπτωση αν αρχίσουν να πολλαπλασιάζονται;

Μια διάσταση της οικονομικής κρίσης και των πολιτικών για την αντιμετώπισή της που λιγότερο έχει συζητηθεί έως τώρα είναι η απώλεια νομιμοποίησης των βασικών κανόνων λειτουργίας του συστήματος στα μάτια ολοένα περισσότερων εργαζομένων, πολιτών γενικότερα, η αίσθηση αδικίας και αυθαιρεσίας που κυριαρχεί. Όλοι γνωρίζουν ότι την κρίση προκάλεσαν ακραίες κερδοσκοπικές πρακτικές του τραπεζικού τομέα. Αυτές όμως άνθησαν πάνω στις βαθιές αλλαγές που είχαν προηγηθεί τα τελευταία τριάντα χρόνια, τη μετατόπιση του βάρους από την πραγματική οικονομία και την παραγωγή αγαθών στη χρηματιστηριακή αξία των μετοχών, την υποβάθμιση της εργασίας και την αναδιανομή εις βάρος των μισθών. Οι περιορισμένες διορθωτικές κινήσεις που προωθούνται τώρα, για παράδειγμα οι κάπως αυστηρότεροι κανόνες για τη λειτουργία των τραπεζών στη νέα οδηγία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ελάχιστα πείθουν. Στο μεταξύ άλλωστε επιχειρήσεις κλείνουν, σύμφωνα με τις επίσημες προβλέψεις η ανεργία θα αυξάνεται ώς το 2011. Πού βρίσκεται η ελπίδα; Ολοκληρωμένο σχέδιο για την αναδιοργάνωση της οικονομίας σε νέες βάσεις δεν προτείνεται, ούτε μια δίκαιη κατανομή του κόστους αντιμετώπισης της κρίσης που θα ενδυνάμωνε την κοινωνική αλληλεγγύη. Αντίθετα, οι κυβερνήσεις, τρομαγμένες από τη διόγκωση του δημοσίου χρέους, ψάχνουν πλέον να δουν ποιες δαπάνες θα περικόψουν.

Η απειλή των εργατών της Νιου Φαμπρίς να ανατινάξουν το εργοστάσιό τους είναι μια προειδοποίηση για την ανάγκη ριζικά διαφορετικών πολιτικών.