Μεταρρυθμίσεις ή βαρβαρότητα!
Σάκης Κουρουζίδης, Αυγή, Δημοσιευμένο: 2009-07-29
Το 1976, χρονιά που οι ΗΠΑ έκλειναν 200 χρόνια από την ανεξαρτησία τους, κάποια εφημερίδα βγήκε στο δρόμο και διάβαζε στους Αμερικάνους μικρά αποσπάσματα από το σύνταγμα των ΗΠΑ και τους καλούσε να βρουν από ποιο κείμενο πίστευαν ότι προέρχονταν. Οι περισσότεροι απαντούσαν ότι πρόκειται για αποσπάσματα από το Κομμουνιστικό Μανιφέστο ή το σύνταγμα της ΕΣΣΔ. Ήταν η εποχή του ψυχρού πολέμου και όλα τούς φαίνονταν ύποπτα.
Θα μπορούσα, λοιπόν, να ρωτήσω σε τίνος κόμματος το καταστατικό υπάρχει το παρακάτω απόσπασμα: «Ο/το (ακολουθεί το κόμμα) είναι δημιούργημα και έκφραση των δυνάμεων που [...] εμπνέονται από τα ιδανικά και τις αξίες του δημοκρατικού σοσιαλισμού και της πολιτικής οικολογίας και θεωρούν οικουμενική και αδιαπραγμάτευτη την αξία της δημοκρατίας». Πιθανές απαντήσεις: 1. στο καταστατικό του ΠΑΣΟΚ, 2. του ΚΟΔΗΣΟ, 3. σε καταστατικό άλλου κόμματος.
Κατά την προαναφερθείσα λογική, θα επέλεγα μία από τις δύο πρώτες απαντήσεις. Αν (ξανα)διάβαζα, όμως, το καταστατικό του Συνασπισμού, θα μπορούσε να επιλέξω και την απάντηση 3.
Παραθέτω ένα αυτούσιο κομμάτι από το -σημερινό- καταστατικό του ΣΥΝ και καλώ κάθε καλόπιστο αναγνώστη να το συσχετίσει με τη σημερινή εικόνα του χώρου αυτού:
«Ο ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ είναι δημιούργημα και έκφραση των δυνάμεων που αγωνίστηκαν και αγωνίζονται για την ανανέωση και τον εκσυγχρονισμό της Αριστεράς, των δυνάμεων που εμπνέονται από τα ιδανικά και τις αξίες του δημοκρατικού σοσιαλισμού και της πολιτικής οικολογίας και θεωρούν οικουμενική και αδιαπραγμάτευτη την αξία της δημοκρατίας.
Ο ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ επιδιώκει να ενσωματώνει οργανικά στην αναζήτηση μιας καινούριας ταυτότητας της Αριστεράς, πολίτες που με διαφορετική ιστορία και προέλευση εκφράζουν τη συνέχεια, τις κριτικές και ανανεωτικές απόπειρες που εμφανίστηκαν σε όλες τις πτέρυγες και σε όλη την ιστορική πορεία της Αριστεράς.
Ο ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ θέλει να εκπροσωπήσει όλους όσους/ες ζητούν ένα πολιτικό κόμμα ριζοσπαστικό και ανατρεπτικό, με ευρωπαϊκό προσανατολισμό, σύγχρονο…».
Σήμερα ενοχοποιούνται έννοιες όπως: «ανανέωση», «εκσυγχρονισμός», «δημοκρατικός σοσιαλισμός», «αδιαπραγμάτευτη αξία της δημοκρατίας», «ευρωπαϊκός προσανατολισμός» και πολλά άλλα από το ίδιο το κόμμα που τα έχει στο εν ισχύει καταστατικό του.
Ο Μανόλης Αναγνωστάκης στον επίλογο του τελευταίου ποιήματός του καταλήγει: «Έστω. Ανάπηρος, δείξε τα (κομμένα) χέρια σου. Κρίνε για να κριθείς», και κατά συνέπεια, «άλλο να επιδεικνύεις και άλλο να αποδεικνύεις (τις ιδέες σου)».
Είναι εύκολο και ανέξοδο να καταφεύγεις στην «επίδειξη» μιας «αντισυστημικής» ρητορείας, να προβλέπεις 6-7 στάδια-φάσεις μπροστά και να κατακεραυνώνεις ως ρεφορμιστές όσους θέλουν απλώς... ισχυρές μεταρρυθμίσεις, σήμερα. «Είχεν υπεροψίαν και μέθην ο Δαρείος». Κυρίως, όταν δείχνεις να αγνοείς τις αφετηριακές βάσεις αυτού του κόμματος, όπως προέκυψαν από το ιδρυτικό του συνέδριο (1992). Και βέβαια, το έργο αυτό μπορεί να φαίνεται ακόμα ευκολότερο αν «αντίπαλός» σου δεν είναι κανένας «κομματικός» όπως εσύ, αλλά ένας που «υπερασπιζότανε άλλο κόμμα, των Οικολόγων Πράσινων!», αλλά που εσύ μεγαλόψυχα του επιτρέπεις να αρθρογραφεί στην "Αυγή" (αυτό στα... ρεφορμιστικά λέγεται προβοκάτσια, στα... αντισυστημικά δεν ξέρω).
Το δύσκολο είναι να είσαι με μια «Αριστερά που δεν δίνει μάχες οπισθοφυλακών, αλλά θέλει να αντιμετωπίσει τα μεγάλα σημερινά προβλήματα και να ανοίξει μια νέα προοπτική» (1ο συνέδριο του ΣΥΝ, 1992). Μερικά ακόμη αποσπάσματα από την απόφαση αυτή, για να θυμηθούμε τα αφετηριακά χαρακτηριστικά του:
«Ο εκσυγχρονισμός είναι το υποχρεωτικό και ταυτόχρονα το προνομιακό πεδίο της σύγκρουσης μιας σύγχρονης, ριζοσπαστικής Αριστεράς με το συντηρητισμό κάθε απόχρωσης».
«Η αγορά είναι αναντικατάστατος μηχανισμός για τον έλεγχο, την οικονομική δραστηριότητα, για τη χρήση και την τοποθέτηση των πόρων. Δεν είναι, όμως μόνος του επαρκής. [...] Οι τρεις μορφές ιδιοκτησίας μπορούν να συνεργαστούν αρμονικά και να μεγιστοποιήσουν το παραγωγικό αποτέλεσμα μέσα στα πλαίσια ενός ανορθωτικού προγράμματος».
«... θα αντιμετωπίσουν ως ένα οργανικό σύνολο τη διαπλοκή των παραδοσιακών ταξικών και κοινωνικών αντιθέσεων με τις νέες αντιθέσεις διαταξικού χαρακτήρα».
«Είμαστε σταθερά υπέρ της πορείας προς μια ενωμένη Ευρώπη. [...] Μια Ευρωπαϊκή Ένωση, όχι φρούριο... με δημοκρατική ομοσπονδιακή πολιτειακή συγκρότηση. [...] Ξέρουμε ότι οι αποφάσεις του Μάαστριχτ είναι προϊόν ενός συμβιβασμού που επιτρέπει στην Ευρώπη να προχωρήσει, αλλά δεν μας αρκούν, θέλουμε να προχωρήσουμε μπροστά προς την ενοποίηση, θέλουμε να κρατήσουμε τα βήματα που έγιναν και να τα πολλαπλασιάσουμε σε μια κατεύθυνση… ενιαίας εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής».
«Είμαστε εμείς εκείνοι που διαμορφώσαμε μια πρωταρχική συσπείρωση δυνάμεων - υλική βάση, των αξιών, των ιδανικών, της στρατηγικής του δημοκρατικού σοσιαλισμού». […] Και επειδή, ταυτόχρονα, ξέρουμε ότι η κοινωνία δεν μπορεί να διατυπώσει και να λύσει τα βασικά της προβλήματα, έξω από εναλλακτικά προγράμματα διακυβέρνησης, οικοδομούμε μια Αριστερά που κατακτά συνεχώς μια "σύγχρονη ικανότητα διακυβέρνησης και διαχείρισης" σε κάθε επίπεδο της πολιτικής εξουσίας».
«Ο Συνασπισμός προβάλλει την εναλλακτική του πρόταση (μιας πλατιάς συνεργασίας με τον χώρο του ΠΑΣΟΚ) για να βάλει τέλος στον φαύλο κύκλο της εναλλαγής της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ. Την προβάλλει στον αντίποδα της δικομματικής εναλλαγής […] γιατί αρνούμαστε αντιλήψεις που θεωρούν πως η υπόθεση της διακυβέρνησης της χώρας αποτελεί αποκλειστικό προνόμιο της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ και ότι η Αριστερά πρέπει να αποδεχτεί ένα ρόλο περιθωριακό, περιοριζόμενη στον έλεγχο και την καταγγελία του συστήματος της δικομματικής εναλλαγής. […] Αυτή η απάντηση είναι επιθετική απέναντι σ’ εκείνους που πιστεύουν ότι η αυτοδύναμη επάνοδος του ΠΑΣΟΚ εν λευκώ εξουσιοδοτημένου είναι η μόνη ορατή εναλλακτική λύση».
Πουθενά στο κείμενο αυτό και στο καταστατικό δεν υπάρχουν οι λέξεις «επανάσταση», «κομμουνισμός», αλλά «μεταρρυθμίσεις», «δημοκρατικός σοσιαλισμός», «ανανέωση».
Σπεύδω να διευκρινίσω ότι στο συνέδριο αυτό είχε πλειοψηφήσει το «αριστερό ρεύμα» και όλες οι παραπάνω θέσεις είχαν την απόλυτη συναίνεσή του!
Φυσικά, η αλλαγή θέσεων είναι απόλυτα νομιμοποιημένη, ούτε εγκαλώ κανέναν που άλλαξε θέσεις. Εγκαλώ, όμως, αυτούς που τότε ενοχοποιούσαν όσους δεν απαντούσαν στο δίλημμα «μετά τον Μητσοτάκη, τι;» -δηλαδή, δεν συμφωνούσαν με τη συνεργασία με το ΠΑΣΟΚ-, ότι έπαιζαν το παιχνίδι της δεξιάς, ενώ οι ίδιοι σήμερα, από εντελώς διαφορετικές θέσεις, ενοχοποιούν όσους αφήνουν ανοιχτό το θέμα των συνεργασιών, επειδή, λέει, είναι ύποπτοι μεταγραφής στο ΠΑΣΟΚ. Αντιπαράθεση όχι με πολιτικά επιχειρήματα, αλλά με δίκη προθέσεων. Ο ορισμός του σταλινισμού!
Σε άλλο κόμμα μπήκα και σε άλλο βρέθηκα. Όχι σε ένα κόμμα που αλλάζει εξελισσόμενο -μακάρι, αλλά πού;-, αλλά σε ένα μεταλλαγμένο κόμμα. Δεν ξέρω αν τον ΣΥΝ τον έχουν «στημένο» στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά σίγουρα τον θέλουν «στυμμένο» από οποιαδήποτε ανανεωτική προωθητική διάθεση.
Ο Χ. Λάσκος αναρωτιέται από πού προκύπτει ότι «η γη θα γίνει έτσι κι αλλιώς κόκκινη». Θέλω να εκφράσω μια αίσθηση που έχω τα τελευταία 2-3 τουλάχιστον χρόνια. Οι αλλεπάλληλες «εξεγέρσεις», που είχαν σαφώς… προεπαναστατικό χαρακτήρα, οδήγησαν, υποθέτω και τον ίδιο να μεταφέρει, ως μότο σε άρθρο του για το εγχείρημα του Αλιέντε ("Αυγή", 15/2/2009), ένα κομμάτι του Λουίς Σεπούλβεδα, ότι «όλα τα είχαμε εκτός από τα όπλα». Τώρα, εγώ, αν έχω πειστεί από το κείμενό του, θα πρέπει να φροντίσω να μη μας λείψουν τα όπλα, την ώρα την καλή;
Διαφορετικά θα αναφωνήσω: Μεταρρυθμίσεις ή βαρβαρότητα! -με κίνδυνο να μην μου ξεκολλήσει πια η ρετσινιά του «ρεφορμιστή».
Θα μπορούσα, λοιπόν, να ρωτήσω σε τίνος κόμματος το καταστατικό υπάρχει το παρακάτω απόσπασμα: «Ο/το (ακολουθεί το κόμμα) είναι δημιούργημα και έκφραση των δυνάμεων που [...] εμπνέονται από τα ιδανικά και τις αξίες του δημοκρατικού σοσιαλισμού και της πολιτικής οικολογίας και θεωρούν οικουμενική και αδιαπραγμάτευτη την αξία της δημοκρατίας». Πιθανές απαντήσεις: 1. στο καταστατικό του ΠΑΣΟΚ, 2. του ΚΟΔΗΣΟ, 3. σε καταστατικό άλλου κόμματος.
Κατά την προαναφερθείσα λογική, θα επέλεγα μία από τις δύο πρώτες απαντήσεις. Αν (ξανα)διάβαζα, όμως, το καταστατικό του Συνασπισμού, θα μπορούσε να επιλέξω και την απάντηση 3.
Παραθέτω ένα αυτούσιο κομμάτι από το -σημερινό- καταστατικό του ΣΥΝ και καλώ κάθε καλόπιστο αναγνώστη να το συσχετίσει με τη σημερινή εικόνα του χώρου αυτού:
«Ο ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ είναι δημιούργημα και έκφραση των δυνάμεων που αγωνίστηκαν και αγωνίζονται για την ανανέωση και τον εκσυγχρονισμό της Αριστεράς, των δυνάμεων που εμπνέονται από τα ιδανικά και τις αξίες του δημοκρατικού σοσιαλισμού και της πολιτικής οικολογίας και θεωρούν οικουμενική και αδιαπραγμάτευτη την αξία της δημοκρατίας.
Ο ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ επιδιώκει να ενσωματώνει οργανικά στην αναζήτηση μιας καινούριας ταυτότητας της Αριστεράς, πολίτες που με διαφορετική ιστορία και προέλευση εκφράζουν τη συνέχεια, τις κριτικές και ανανεωτικές απόπειρες που εμφανίστηκαν σε όλες τις πτέρυγες και σε όλη την ιστορική πορεία της Αριστεράς.
Ο ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ θέλει να εκπροσωπήσει όλους όσους/ες ζητούν ένα πολιτικό κόμμα ριζοσπαστικό και ανατρεπτικό, με ευρωπαϊκό προσανατολισμό, σύγχρονο…».
Σήμερα ενοχοποιούνται έννοιες όπως: «ανανέωση», «εκσυγχρονισμός», «δημοκρατικός σοσιαλισμός», «αδιαπραγμάτευτη αξία της δημοκρατίας», «ευρωπαϊκός προσανατολισμός» και πολλά άλλα από το ίδιο το κόμμα που τα έχει στο εν ισχύει καταστατικό του.
Ο Μανόλης Αναγνωστάκης στον επίλογο του τελευταίου ποιήματός του καταλήγει: «Έστω. Ανάπηρος, δείξε τα (κομμένα) χέρια σου. Κρίνε για να κριθείς», και κατά συνέπεια, «άλλο να επιδεικνύεις και άλλο να αποδεικνύεις (τις ιδέες σου)».
Είναι εύκολο και ανέξοδο να καταφεύγεις στην «επίδειξη» μιας «αντισυστημικής» ρητορείας, να προβλέπεις 6-7 στάδια-φάσεις μπροστά και να κατακεραυνώνεις ως ρεφορμιστές όσους θέλουν απλώς... ισχυρές μεταρρυθμίσεις, σήμερα. «Είχεν υπεροψίαν και μέθην ο Δαρείος». Κυρίως, όταν δείχνεις να αγνοείς τις αφετηριακές βάσεις αυτού του κόμματος, όπως προέκυψαν από το ιδρυτικό του συνέδριο (1992). Και βέβαια, το έργο αυτό μπορεί να φαίνεται ακόμα ευκολότερο αν «αντίπαλός» σου δεν είναι κανένας «κομματικός» όπως εσύ, αλλά ένας που «υπερασπιζότανε άλλο κόμμα, των Οικολόγων Πράσινων!», αλλά που εσύ μεγαλόψυχα του επιτρέπεις να αρθρογραφεί στην "Αυγή" (αυτό στα... ρεφορμιστικά λέγεται προβοκάτσια, στα... αντισυστημικά δεν ξέρω).
Το δύσκολο είναι να είσαι με μια «Αριστερά που δεν δίνει μάχες οπισθοφυλακών, αλλά θέλει να αντιμετωπίσει τα μεγάλα σημερινά προβλήματα και να ανοίξει μια νέα προοπτική» (1ο συνέδριο του ΣΥΝ, 1992). Μερικά ακόμη αποσπάσματα από την απόφαση αυτή, για να θυμηθούμε τα αφετηριακά χαρακτηριστικά του:
«Ο εκσυγχρονισμός είναι το υποχρεωτικό και ταυτόχρονα το προνομιακό πεδίο της σύγκρουσης μιας σύγχρονης, ριζοσπαστικής Αριστεράς με το συντηρητισμό κάθε απόχρωσης».
«Η αγορά είναι αναντικατάστατος μηχανισμός για τον έλεγχο, την οικονομική δραστηριότητα, για τη χρήση και την τοποθέτηση των πόρων. Δεν είναι, όμως μόνος του επαρκής. [...] Οι τρεις μορφές ιδιοκτησίας μπορούν να συνεργαστούν αρμονικά και να μεγιστοποιήσουν το παραγωγικό αποτέλεσμα μέσα στα πλαίσια ενός ανορθωτικού προγράμματος».
«... θα αντιμετωπίσουν ως ένα οργανικό σύνολο τη διαπλοκή των παραδοσιακών ταξικών και κοινωνικών αντιθέσεων με τις νέες αντιθέσεις διαταξικού χαρακτήρα».
«Είμαστε σταθερά υπέρ της πορείας προς μια ενωμένη Ευρώπη. [...] Μια Ευρωπαϊκή Ένωση, όχι φρούριο... με δημοκρατική ομοσπονδιακή πολιτειακή συγκρότηση. [...] Ξέρουμε ότι οι αποφάσεις του Μάαστριχτ είναι προϊόν ενός συμβιβασμού που επιτρέπει στην Ευρώπη να προχωρήσει, αλλά δεν μας αρκούν, θέλουμε να προχωρήσουμε μπροστά προς την ενοποίηση, θέλουμε να κρατήσουμε τα βήματα που έγιναν και να τα πολλαπλασιάσουμε σε μια κατεύθυνση… ενιαίας εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής».
«Είμαστε εμείς εκείνοι που διαμορφώσαμε μια πρωταρχική συσπείρωση δυνάμεων - υλική βάση, των αξιών, των ιδανικών, της στρατηγικής του δημοκρατικού σοσιαλισμού». […] Και επειδή, ταυτόχρονα, ξέρουμε ότι η κοινωνία δεν μπορεί να διατυπώσει και να λύσει τα βασικά της προβλήματα, έξω από εναλλακτικά προγράμματα διακυβέρνησης, οικοδομούμε μια Αριστερά που κατακτά συνεχώς μια "σύγχρονη ικανότητα διακυβέρνησης και διαχείρισης" σε κάθε επίπεδο της πολιτικής εξουσίας».
«Ο Συνασπισμός προβάλλει την εναλλακτική του πρόταση (μιας πλατιάς συνεργασίας με τον χώρο του ΠΑΣΟΚ) για να βάλει τέλος στον φαύλο κύκλο της εναλλαγής της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ. Την προβάλλει στον αντίποδα της δικομματικής εναλλαγής […] γιατί αρνούμαστε αντιλήψεις που θεωρούν πως η υπόθεση της διακυβέρνησης της χώρας αποτελεί αποκλειστικό προνόμιο της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ και ότι η Αριστερά πρέπει να αποδεχτεί ένα ρόλο περιθωριακό, περιοριζόμενη στον έλεγχο και την καταγγελία του συστήματος της δικομματικής εναλλαγής. […] Αυτή η απάντηση είναι επιθετική απέναντι σ’ εκείνους που πιστεύουν ότι η αυτοδύναμη επάνοδος του ΠΑΣΟΚ εν λευκώ εξουσιοδοτημένου είναι η μόνη ορατή εναλλακτική λύση».
Πουθενά στο κείμενο αυτό και στο καταστατικό δεν υπάρχουν οι λέξεις «επανάσταση», «κομμουνισμός», αλλά «μεταρρυθμίσεις», «δημοκρατικός σοσιαλισμός», «ανανέωση».
Σπεύδω να διευκρινίσω ότι στο συνέδριο αυτό είχε πλειοψηφήσει το «αριστερό ρεύμα» και όλες οι παραπάνω θέσεις είχαν την απόλυτη συναίνεσή του!
Φυσικά, η αλλαγή θέσεων είναι απόλυτα νομιμοποιημένη, ούτε εγκαλώ κανέναν που άλλαξε θέσεις. Εγκαλώ, όμως, αυτούς που τότε ενοχοποιούσαν όσους δεν απαντούσαν στο δίλημμα «μετά τον Μητσοτάκη, τι;» -δηλαδή, δεν συμφωνούσαν με τη συνεργασία με το ΠΑΣΟΚ-, ότι έπαιζαν το παιχνίδι της δεξιάς, ενώ οι ίδιοι σήμερα, από εντελώς διαφορετικές θέσεις, ενοχοποιούν όσους αφήνουν ανοιχτό το θέμα των συνεργασιών, επειδή, λέει, είναι ύποπτοι μεταγραφής στο ΠΑΣΟΚ. Αντιπαράθεση όχι με πολιτικά επιχειρήματα, αλλά με δίκη προθέσεων. Ο ορισμός του σταλινισμού!
Σε άλλο κόμμα μπήκα και σε άλλο βρέθηκα. Όχι σε ένα κόμμα που αλλάζει εξελισσόμενο -μακάρι, αλλά πού;-, αλλά σε ένα μεταλλαγμένο κόμμα. Δεν ξέρω αν τον ΣΥΝ τον έχουν «στημένο» στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά σίγουρα τον θέλουν «στυμμένο» από οποιαδήποτε ανανεωτική προωθητική διάθεση.
Ο Χ. Λάσκος αναρωτιέται από πού προκύπτει ότι «η γη θα γίνει έτσι κι αλλιώς κόκκινη». Θέλω να εκφράσω μια αίσθηση που έχω τα τελευταία 2-3 τουλάχιστον χρόνια. Οι αλλεπάλληλες «εξεγέρσεις», που είχαν σαφώς… προεπαναστατικό χαρακτήρα, οδήγησαν, υποθέτω και τον ίδιο να μεταφέρει, ως μότο σε άρθρο του για το εγχείρημα του Αλιέντε ("Αυγή", 15/2/2009), ένα κομμάτι του Λουίς Σεπούλβεδα, ότι «όλα τα είχαμε εκτός από τα όπλα». Τώρα, εγώ, αν έχω πειστεί από το κείμενό του, θα πρέπει να φροντίσω να μη μας λείψουν τα όπλα, την ώρα την καλή;
Διαφορετικά θα αναφωνήσω: Μεταρρυθμίσεις ή βαρβαρότητα! -με κίνδυνο να μην μου ξεκολλήσει πια η ρετσινιά του «ρεφορμιστή».
