Αναβάπτιση ΣΥΝ στις ανανεωτικές αρχές
Οι αναζητήσεις και οι αντιπαραθέσεις μας έχουν αξία όταν προσφέρουν σε μια διαφορετική πορεία της χώρας.
Φώτης Κουβέλης, Συνέντευξη στον Γιώργο Κιούση, Ελευθεροτυπία, Δημοσιευμένο: 2009-08-04
«Δεν είμαστε εμείς το κέντρο του κόσμου», λέει ο Φώτης Κουβέλης και προσθέτει ότι «κεντρικό ζήτημα παραμένει το πού θα πάει η χώρα εν μέσω οικονομικής κρίσης, ποιοι θα ωφεληθούν και ποιοι θα πληρώσουν».
Μάλιστα, όχι γενικά σε μια διαφορετική πορεία. Αλλά σε μια προοδευτική, δημοκρατική πορεία βαθιών και σημαντικών αλλαγών. Στο νέο πολιτικό τοπίο, κεντρικό ζήτημα παραμένει πού θα πάει η χώρα εν μέσω της οικονομικής κρίσης. Ποιο μοντέλο θα κυριαρχήσει, ποιοι θα ωφεληθούν, ποιοι θα πληρώσουν, όχι μόνο βραχυπρόθεσμα, αλλά και μακροπρόθεσμα».
Ο Φώτης Κουβέλης, κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του Συνασπισμού της Ριζοσπαστικής Αριστεράς, μιλά στην «Ε» για τις εσωτερικές διεργασίες, την προεδρολογία, το συνέδριο του Σεπτεμβρίου, τον πολυκερματισμό των δυνάμεων της Αριστεράς, την αντιπαράθεση Τσίπρα - Αλαβάνου κ.ά.
«Ανεκτή από το Σύνταγμα»
Κύριε Κουβέλη, να ξεκινήσουμε από τα προεδρολογικά. Πριν από λίγες ημέρες διαφωνήσατε με την άποψη των συνταγματολόγων Τσάτσου και Κασιμάτη. Τελικά, το θέμα είναι συνταγματικό ή πολιτικό;
«Διατύπωσα την άποψη ότι δεν αποτελεί "συνταγματική εκτροπή" η άρνηση ενός κόμματος να ψηφίσει για την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας, επειδή θέλει με τον τρόπο αυτό να προκαλέσει εκλογές. Μια τέτοια στάση είναι ανεκτή από το Σύνταγμα. Και θύμισα ότι στην αναθεωρητική διαδικασία του Συντάγματος το έτος 2001 αποκρούστηκε και από τη σημερινή συμπολίτευση, τη Ν.Δ., ρύθμιση που θα οδηγούσε στην αποδέσμευση της εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας από τη διάλυση της Βουλής και την προσφυγή σε εκλογές. Είναι προφανές, κατά τη γνώμη μου, ότι οι πολιτικές δυνάμεις που αντιτάχτηκαν σε μια τέτοια ρύθμιση, θέλησαν να υπάρχει η δυνατότητα να προκαλούνται εκλογές με τη μη εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας με την αυξημένη πλειοψηφία των εκατόν ογδόντα βουλευτών. Οτιδήποτε άλλο λέγεται έχω την άποψη ότι αποτελεί πολιτική επίφαση, την οποία άλλωστε μαρτυρά και αποκαλύπτει και η κατά το πρόσφατο πολιτικό παρελθόν συμπεριφορά της Ν.Δ. για το θέμα αυτό».
Αρα είναι πολιτικό το ζήτημα...
«Δεν είναι συνταγματικό. Αναμφισβήτητα όμως η ένταξη της προεδρικής εκλογής στη διελκυστίνδα Ν.Δ. - ΠΑΣΟΚ δεν προστατεύει τον θεσμό του Προέδρου της Δημοκρατίας. Η πολιτική αντιπαράθεση γίνεται πειστική και δημοκρατικά χρήσιμη όταν αφορά τα προβλήματα που τεμαχίζουν την κοινωνία και την πιέζουν αφόρητα».
Να περάσουμε στον ΣΥΡΙΖΑ: υπάρχει η αίσθηση ότι δεν υπάρχουν σημεία επικοινωνίας και συμφωνίας. Ετσι είναι;
«Υπάρχουν όντως διαφωνίες που αφορούν τον πολιτικό και οργανωτικό του χαρακτήρα. Είναι αναγκαία η αποσαφήνιση του χαρακτήρα του και της λειτουργίας του. Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να ανακαθοριστεί, τυπικά και ουσιαστικά, ως πολιτικό συμμαχικό σχήμα και όχι ως σχήμα που θα υποκαθιστά και θα ακυρώνει τον Συνασπισμό και το δικαίωμα διατήρησης των δικών του θέσεων.
Και εκείνο που προέχει είναι η αντιμετώπιση κρίσιμων πολιτικών ζητημάτων και θέσεων που έχουν άμεση σχέση με το περιεχόμενο της πολιτικής της σύγχρονης ανανεωτικής και ριζοσπαστικής Αριστεράς. Αυτό είναι το ζητούμενο».
«Σοβαρή αποτυχία»
Πρόσφατα ζητήσατε από τα μέλη του ΣΥΝ να γίνει «διάλογος χωρίς αυτάρεσκες ωτοασπίδες». Απευθυνόμενος στα μέλη της ΚΠΕ, είπατε ότι «δεν είναι στραβός ο γιαλός, εμείς στραβά αρμενίσαμε». Γιατί τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών ήταν δυσμενή για το κόμμα σας;
«Η αποτυχία των εκλογικών στόχων που έθεσε ο ΣΥΡΙΖΑ είναι σοβαρή. Για πρώτη φορά το ποσοστό μας στις ευρωεκλογές ήταν μικρότερο των εθνικών εκλογών. Υπήρξε απώλεια 120.000 ψηφοφόρων από τις εκλογές του 2007. Το μέγεθος των απωλειών σε συνδυασμό με ποιοτικά στοιχεία για το ιδεολογικοπολιτικό μας στίγμα οδηγούν στο πολιτικό συμπέρασμα ότι εκδηλώθηκε δυναμικά κρίση εκπροσώπησης στον πολιτικό μας χώρο.
Τις αιτίες της αποτυχίας δεν θα τις βρούμε σε επιμέρους επικοινωνιακά λάθη, σε διαδικαστικά ζητήματα και τακτικούς χειρισμούς. Δεν τα υποτιμώ. Αυτά όμως δεν είναι η ουσία της μειωμένης εκλογικής απήχησης του ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ».
Τότε, ποια είναι;
«Η ουσία είναι η στρατηγική, οι πολιτικές θέσεις και η δράση του. Αυτές έκριναν οι πολίτες. Γι’ αυτές ψήφισαν ή απείχαν. Εκριναν τις βασικές επιλογές που προσδιόρισαν την πολιτική εικόνα του και έπληξαν την ουσιαστική ενότητά του».
Αυτές οι επιλογές πρέπει να ανακαθοριστούν;
«Βεβαίως. Δεν αρκεί η θεωρία των "αντικειμενικών συνθηκών" να ερμηνεύσει το αποτέλεσμα. Εκείνο που επιβάλλεται είναι η αναβάπτιση του ΣΥΝ στις ανανεωτικές και δημοκρατικές αρχές που γέννησαν τη σύγχρονη Αριστερά. Ο ευρύτερος πολιτικός χώρος της σύγχρονης Αριστεράς δεν μπορεί να οδηγείται σε αριστερίστικου χαρακτήρα εκπτώσεις και να αρνείται τον αριστερό διεκδικητικό μεταρρυθμισμό που μπορεί να οδηγεί σε σχέση προγραμματικής εμπιστοσύνης των πολιτών με την Αριστερά».
Πριν από λίγες ημέρες στέλεχος του Συνασπισμού χαρακτήρισε την ενωμένη Αριστερά το «πιο σύντομο ανέκδοτο» και αμφισβήτησε κατά πόσον μπορεί να γεφυρωθούν οι διαφορές του ΣΥΝ με τον ΣΥΡΙΖΑ. Συμφωνείτε;
«Η αντιμετώπιση του ζητήματος του πολυκερματισμού των δυνάμεων της Αριστεράς είναι αναγκαία, με την προϋπόθεση ότι δεν μπορεί να γίνεται ερήμην των ουσιαστικών διαφορών και αντιθέσεων που τον προσδιορίζουν. Διαφορετικά, η όποια ενότητα εκ των πραγμάτων είναι εύθραυστη. Κατά συνέπεια, η επίτευξη ενότητας βρίσκεται στη διαμόρφωση κοινού πολιτικού τόπου, με προηγούμενη αντιμετώπιση των διαφορετικών πολιτικών και ιδεολογικών επιλογών και στόχων που χαρακτηρίζουν τη σημερινή κατάσταση. Αυτό είναι εκείνο που δοκιμάζει σήμερα τον ΣΥΡΙΖΑ και μάλιστα έντονα».
Συνέδριο, Τσίπρας, Αλαβάνος
Τον Σεπτέμβριο θα διεξαχθεί διαρκές συνέδριο του Συνασπισμού. Τι προσδοκάτε από αυτό;
«Το ζητούμενο από τέτοια σχήματα είναι, κάθε φορά, η αντιμετώπιση των πολιτικών θεμάτων. Αν το διαρκές συνέδριο του ΣΥΝ μείνει περιχαρακωμένο σε εσωτερικές πλειοψηφίες διαμορφωμένες από το παρελθόν και σε βεβαιότητες που θέλουν να επικυρώσουν τις επιλογές και την πολιτική γραμμή του, που η ίδια η κοινωνία αμφισβήτησε, τότε ο ΣΥΝ και κατ’ επέκταση ο ΣΥΡΙΖΑ θα αντιμετωπίσουν νέες δοκιμασίες και έντονες αμφισβητήσεις. Και το απεύχομαι. Οι εφησυχασμοί για την ορθότητα της πολιτικής που εξέπεμψε ο ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ θα υπονομεύουν την πορεία του».
Καταγράφεται μια αντιπαράθεση μεταξύ του προέδρου του ΣΥΝ, Αλέξη Τσίπρα, και του προέδρου της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέκου Αλαβάνου. Ποια είναι η δική σας θέση;
«Τα ζητήματα είναι πολιτικά και δεν πρέπει να προσωποποιούνται. Ποια θα είναι η περαιτέρω πορεία του ΣΥΝ σε σχέση με τον ΣΥΡΙΖΑ; Με ποια πολιτική; Με ποια φυσιογνωμία και με ποια πρόταση προς την κοινωνία; Τι πολιτική δύναμη θα είναι; "Αντισυστημική", όπως διαφημίζεται, που θα ενισχύει εξ αντικειμένου τις διαιρέσεις στον λαό, ή αποφασισμένη ενωτική δύναμη των ώριμων αλλαγών και μεταρρυθμίσεων στην κατεύθυνση του σοσιαλισμού με δημοκρατία και ελευθερία; Θα στοχεύει στη διαμόρφωση μιας νέας κοινωνικής και πολιτικής πλειοψηφίας που θα αμφισβητεί τον δικομματισμό στη βάση μιας εναλλακτικής προγραμματικής πρότασης ή θα παραμείνει περιχαρακωμένη; Αυτά είναι τα ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν».
Μάλιστα, όχι γενικά σε μια διαφορετική πορεία. Αλλά σε μια προοδευτική, δημοκρατική πορεία βαθιών και σημαντικών αλλαγών. Στο νέο πολιτικό τοπίο, κεντρικό ζήτημα παραμένει πού θα πάει η χώρα εν μέσω της οικονομικής κρίσης. Ποιο μοντέλο θα κυριαρχήσει, ποιοι θα ωφεληθούν, ποιοι θα πληρώσουν, όχι μόνο βραχυπρόθεσμα, αλλά και μακροπρόθεσμα».
Ο Φώτης Κουβέλης, κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του Συνασπισμού της Ριζοσπαστικής Αριστεράς, μιλά στην «Ε» για τις εσωτερικές διεργασίες, την προεδρολογία, το συνέδριο του Σεπτεμβρίου, τον πολυκερματισμό των δυνάμεων της Αριστεράς, την αντιπαράθεση Τσίπρα - Αλαβάνου κ.ά.
«Ανεκτή από το Σύνταγμα»
Κύριε Κουβέλη, να ξεκινήσουμε από τα προεδρολογικά. Πριν από λίγες ημέρες διαφωνήσατε με την άποψη των συνταγματολόγων Τσάτσου και Κασιμάτη. Τελικά, το θέμα είναι συνταγματικό ή πολιτικό;
«Διατύπωσα την άποψη ότι δεν αποτελεί "συνταγματική εκτροπή" η άρνηση ενός κόμματος να ψηφίσει για την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας, επειδή θέλει με τον τρόπο αυτό να προκαλέσει εκλογές. Μια τέτοια στάση είναι ανεκτή από το Σύνταγμα. Και θύμισα ότι στην αναθεωρητική διαδικασία του Συντάγματος το έτος 2001 αποκρούστηκε και από τη σημερινή συμπολίτευση, τη Ν.Δ., ρύθμιση που θα οδηγούσε στην αποδέσμευση της εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας από τη διάλυση της Βουλής και την προσφυγή σε εκλογές. Είναι προφανές, κατά τη γνώμη μου, ότι οι πολιτικές δυνάμεις που αντιτάχτηκαν σε μια τέτοια ρύθμιση, θέλησαν να υπάρχει η δυνατότητα να προκαλούνται εκλογές με τη μη εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας με την αυξημένη πλειοψηφία των εκατόν ογδόντα βουλευτών. Οτιδήποτε άλλο λέγεται έχω την άποψη ότι αποτελεί πολιτική επίφαση, την οποία άλλωστε μαρτυρά και αποκαλύπτει και η κατά το πρόσφατο πολιτικό παρελθόν συμπεριφορά της Ν.Δ. για το θέμα αυτό».
Αρα είναι πολιτικό το ζήτημα...
«Δεν είναι συνταγματικό. Αναμφισβήτητα όμως η ένταξη της προεδρικής εκλογής στη διελκυστίνδα Ν.Δ. - ΠΑΣΟΚ δεν προστατεύει τον θεσμό του Προέδρου της Δημοκρατίας. Η πολιτική αντιπαράθεση γίνεται πειστική και δημοκρατικά χρήσιμη όταν αφορά τα προβλήματα που τεμαχίζουν την κοινωνία και την πιέζουν αφόρητα».
Να περάσουμε στον ΣΥΡΙΖΑ: υπάρχει η αίσθηση ότι δεν υπάρχουν σημεία επικοινωνίας και συμφωνίας. Ετσι είναι;
«Υπάρχουν όντως διαφωνίες που αφορούν τον πολιτικό και οργανωτικό του χαρακτήρα. Είναι αναγκαία η αποσαφήνιση του χαρακτήρα του και της λειτουργίας του. Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να ανακαθοριστεί, τυπικά και ουσιαστικά, ως πολιτικό συμμαχικό σχήμα και όχι ως σχήμα που θα υποκαθιστά και θα ακυρώνει τον Συνασπισμό και το δικαίωμα διατήρησης των δικών του θέσεων.
Και εκείνο που προέχει είναι η αντιμετώπιση κρίσιμων πολιτικών ζητημάτων και θέσεων που έχουν άμεση σχέση με το περιεχόμενο της πολιτικής της σύγχρονης ανανεωτικής και ριζοσπαστικής Αριστεράς. Αυτό είναι το ζητούμενο».
«Σοβαρή αποτυχία»
Πρόσφατα ζητήσατε από τα μέλη του ΣΥΝ να γίνει «διάλογος χωρίς αυτάρεσκες ωτοασπίδες». Απευθυνόμενος στα μέλη της ΚΠΕ, είπατε ότι «δεν είναι στραβός ο γιαλός, εμείς στραβά αρμενίσαμε». Γιατί τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών ήταν δυσμενή για το κόμμα σας;
«Η αποτυχία των εκλογικών στόχων που έθεσε ο ΣΥΡΙΖΑ είναι σοβαρή. Για πρώτη φορά το ποσοστό μας στις ευρωεκλογές ήταν μικρότερο των εθνικών εκλογών. Υπήρξε απώλεια 120.000 ψηφοφόρων από τις εκλογές του 2007. Το μέγεθος των απωλειών σε συνδυασμό με ποιοτικά στοιχεία για το ιδεολογικοπολιτικό μας στίγμα οδηγούν στο πολιτικό συμπέρασμα ότι εκδηλώθηκε δυναμικά κρίση εκπροσώπησης στον πολιτικό μας χώρο.
Τις αιτίες της αποτυχίας δεν θα τις βρούμε σε επιμέρους επικοινωνιακά λάθη, σε διαδικαστικά ζητήματα και τακτικούς χειρισμούς. Δεν τα υποτιμώ. Αυτά όμως δεν είναι η ουσία της μειωμένης εκλογικής απήχησης του ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ».
Τότε, ποια είναι;
«Η ουσία είναι η στρατηγική, οι πολιτικές θέσεις και η δράση του. Αυτές έκριναν οι πολίτες. Γι’ αυτές ψήφισαν ή απείχαν. Εκριναν τις βασικές επιλογές που προσδιόρισαν την πολιτική εικόνα του και έπληξαν την ουσιαστική ενότητά του».
Αυτές οι επιλογές πρέπει να ανακαθοριστούν;
«Βεβαίως. Δεν αρκεί η θεωρία των "αντικειμενικών συνθηκών" να ερμηνεύσει το αποτέλεσμα. Εκείνο που επιβάλλεται είναι η αναβάπτιση του ΣΥΝ στις ανανεωτικές και δημοκρατικές αρχές που γέννησαν τη σύγχρονη Αριστερά. Ο ευρύτερος πολιτικός χώρος της σύγχρονης Αριστεράς δεν μπορεί να οδηγείται σε αριστερίστικου χαρακτήρα εκπτώσεις και να αρνείται τον αριστερό διεκδικητικό μεταρρυθμισμό που μπορεί να οδηγεί σε σχέση προγραμματικής εμπιστοσύνης των πολιτών με την Αριστερά».
Πριν από λίγες ημέρες στέλεχος του Συνασπισμού χαρακτήρισε την ενωμένη Αριστερά το «πιο σύντομο ανέκδοτο» και αμφισβήτησε κατά πόσον μπορεί να γεφυρωθούν οι διαφορές του ΣΥΝ με τον ΣΥΡΙΖΑ. Συμφωνείτε;
«Η αντιμετώπιση του ζητήματος του πολυκερματισμού των δυνάμεων της Αριστεράς είναι αναγκαία, με την προϋπόθεση ότι δεν μπορεί να γίνεται ερήμην των ουσιαστικών διαφορών και αντιθέσεων που τον προσδιορίζουν. Διαφορετικά, η όποια ενότητα εκ των πραγμάτων είναι εύθραυστη. Κατά συνέπεια, η επίτευξη ενότητας βρίσκεται στη διαμόρφωση κοινού πολιτικού τόπου, με προηγούμενη αντιμετώπιση των διαφορετικών πολιτικών και ιδεολογικών επιλογών και στόχων που χαρακτηρίζουν τη σημερινή κατάσταση. Αυτό είναι εκείνο που δοκιμάζει σήμερα τον ΣΥΡΙΖΑ και μάλιστα έντονα».
Συνέδριο, Τσίπρας, Αλαβάνος
Τον Σεπτέμβριο θα διεξαχθεί διαρκές συνέδριο του Συνασπισμού. Τι προσδοκάτε από αυτό;
«Το ζητούμενο από τέτοια σχήματα είναι, κάθε φορά, η αντιμετώπιση των πολιτικών θεμάτων. Αν το διαρκές συνέδριο του ΣΥΝ μείνει περιχαρακωμένο σε εσωτερικές πλειοψηφίες διαμορφωμένες από το παρελθόν και σε βεβαιότητες που θέλουν να επικυρώσουν τις επιλογές και την πολιτική γραμμή του, που η ίδια η κοινωνία αμφισβήτησε, τότε ο ΣΥΝ και κατ’ επέκταση ο ΣΥΡΙΖΑ θα αντιμετωπίσουν νέες δοκιμασίες και έντονες αμφισβητήσεις. Και το απεύχομαι. Οι εφησυχασμοί για την ορθότητα της πολιτικής που εξέπεμψε ο ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ θα υπονομεύουν την πορεία του».
Καταγράφεται μια αντιπαράθεση μεταξύ του προέδρου του ΣΥΝ, Αλέξη Τσίπρα, και του προέδρου της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέκου Αλαβάνου. Ποια είναι η δική σας θέση;
«Τα ζητήματα είναι πολιτικά και δεν πρέπει να προσωποποιούνται. Ποια θα είναι η περαιτέρω πορεία του ΣΥΝ σε σχέση με τον ΣΥΡΙΖΑ; Με ποια πολιτική; Με ποια φυσιογνωμία και με ποια πρόταση προς την κοινωνία; Τι πολιτική δύναμη θα είναι; "Αντισυστημική", όπως διαφημίζεται, που θα ενισχύει εξ αντικειμένου τις διαιρέσεις στον λαό, ή αποφασισμένη ενωτική δύναμη των ώριμων αλλαγών και μεταρρυθμίσεων στην κατεύθυνση του σοσιαλισμού με δημοκρατία και ελευθερία; Θα στοχεύει στη διαμόρφωση μιας νέας κοινωνικής και πολιτικής πλειοψηφίας που θα αμφισβητεί τον δικομματισμό στη βάση μιας εναλλακτικής προγραμματικής πρότασης ή θα παραμείνει περιχαρακωμένη; Αυτά είναι τα ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν».
