Η Ευρώπη πρέπει να επιταχύνει

ΣΕ ΕΝΑ περιβάλλον που συνεχίζει να σημαδεύεται από μια βαθιά οικονομική κρίση, πάνω από την Ευρώπη πλανάται σήμερα το φάντασμα ενός θλιβερού θεάματος. Ενάντια στις Ηνωμένες Πολιτείες, που μπόρεσαν με τον Μπαράκ Ομπάμα να αποκτήσουν εκπληκτικά γρήγορα μια αξιόπιστη ηγεσία, και στον δυναμισμό των ταχέως αναπτυσσόμενων οικονομιών της Βραζιλίας, της Ρωσίας, της Ινδίας και της Κίνας, πλέον μόνιμα εγκατεστημένων στο κλαμπ των ισχυρών, η Ευρώπη κινδυνεύει να κολλήσει στο τέλμα μακροχρόνιων διαπραγματεύσεων οι οποίες θα δείξουν στον κόσμο την ανικανότητά μας να επιλέγουμε άμεσα τους άντρες που δύνανται να σταθούν στο ύψος της διεύθυνσης των κομβικών ευρωπαϊκών θεσμών. Αυτό το σενάριο θα μπορούσε να επαληθευτεί αρχικώς κατά τον διορισμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αλλά και επί τη ευκαιρία του διορισμού Γενικού Γραμματέα της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τη Μεσόγειο.

Ο ατελείωτος χρόνος της Ευρώπης. Οι ευρωεκλογές διενεργήθηκαν στις 7 Ιουνίου 2009. Και όμως ορισμένοι επιθυμούν για πολιτικούς λόγους να αναβληθεί η ακρόαση του Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τα τέλη Οκτωβρίου. Αυτό ισοδυναμεί με το να αφήσουμε την Ευρώπη χωρίς νόμιμο εκτελεστικό όργανο για σχεδόν πέντε μήνες. Ακόμη και στα πιο ασταθή κράτη-μέλη μια τέτοια καθυστέρηση θα θεωρούνταν τρέλα. Αν ατυχώς συνέβαινε αυτό, οι ζημιές για την Ευρώπη θα ήταν σημαντικές. Πράγματι πρόκειται για πέντε μήνες κατά τους οποίους η Ενωσή μας πρέπει να πολεμήσει ενάντια στην ανεργία, που θα φτάσει σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, ενδεχομένως να αντιμετωπίσει μια νέα ενεργειακή κρίση με τη Ρωσία, να προετοιμάσει την παγκόσμια σύνοδο για την κλιματική αλλαγή και να συμμετάσχει στη συγκρότηση των κανόνων της νέας παγκόσμιας οικονομικής τάξης στο πλαίσιο της συνόδου του G20 στο Πίτσμπεργκ.

Η ίδια ή και χειρότερη διαπίστωση μπορεί να γίνει και αναφορικά με τις συνεδριάσεις της Ενωσης για τη Μεσόγειο. Αφότου εγκαινιάστηκε με μεγαλοπρέπεια κατά τη διάρκεια της συνόδου του Παρισιού στις 13 Ιουλίου 2008-δηλαδή, πριν από περισσότερο από έναν χρόνο-, η Ενωση για τη Μεσόγειο στερείται ακόμη της ελάχιστης εκτελεστικής δομής. Και αυτό μάλιστα τη στιγμή που τα πολιτικά, οικονομικά και πολιτισμικά χάσματα ανάμεσα στις δύο όχθες της mare nostrum δεν σταματούν να ανοίγουν επικίνδυνα και όταν τα άλλα μεγάλα σύνολα στον Βορρά και στον Νότο του πλανήτη δεν παύουν να αναπτύσσονται εις βάρος μας. Κατά την επανένωση της Ιταλίας ο Ναπολέων Γ΄ είχε πει στον Καβούρ μια φράση η οποία έγινε διάσημη: «Πράξτε, αλλά πράξτε γρήγορα». Αυτό επιθυμούμε να πούμε σήμερα στους πολιτικούς άντρες της Ευρώπης, οι οποίοι χρονοτριβούν εις βάρος της τύχης μας.

Η επιλογή των ατόμων. Το υπό εξέταση πρόβλημα παρουσιάζει και μια δεύτερη πτυχή που αφορά το ποιον επιλέγουμε. Σε αυτόν τον τομέα οι ευρωπαϊκοί θεσμοί παραλύουν συχνά από εθνικούς εγωισμούς που αλληλεξουδετερώνονται. Η επιλογή των ατόμων είναι συχνά καρπός αδιάλειπτων διαπραγματεύσεων μεταξύ κυβερνήσεων και σχεδόν συστηματικά καταλήγει στον ελάχιστο κοινό παρονομαστή. Παρ΄ όλα αυτά, η επιλογή των ηγετών αποτελεί τον κύριο παράγοντα επιτυχίας κάθε ανθρώπινης οργάνωσης. Η χειρότερη μέθοδος για την επιλογή τους είναι εκείνη του ελάχιστου κοινού παρονομαστή, η οποία δεν μπορεί παρά να αποδώσει υποψηφίους αδύναμους και χειραγωγήσιμους που θα αποδειχθούν ανίκανοι επί το έργον. Ο στρατηγός Μακ Αρθουρ κατέδειξε άριστα αυτό το σκεπτικό με το ακόλουθο, απολύ τως ταιριαστό, ευφυολόγημα: «Τα πρόβατα που διοικούνται από ένα λιοντάρι είναι πάντοτε πιο αποτελεσματικά από λιοντάρια που διοικούνται από έναν γάιδαρο».

Χωρίς να ανατρέξουμε στον Ζαν Μονέ, όλοι θυμούνται τα κληροδοτήματα του ΖακΝτελόρ: Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη, Συνθήκη του Μάαστριχτ, Συμφωνία του Σένγκεν, χωρίς να μετρήσουμε πλήθος οδηγίες άγνωστες στο ευρύ κοινό, οι οποίες όμως επέτρεψαν την ανάπτυξη μιας πραγματικής ευρωπαϊκής εσωτερικής αγοράς, όπως π.χ. η οδηγία «Τηλεόραση χωρίς σύνορα» του 1989, η οποία γέννησε τη γρήγορη δημιουργία 6.000 δορυφορικών καναλιών και την εμφάνιση στην Ευρώπη δύο παγκόσμιων ηγετών στον τομέα των δορυφόρων. Περισσότερο όμως και από την αποτίμηση του έργου του, ο Ζακ Ντελόρ σημάδεψε την προεδρία του με την ικανότητά του να «ενσαρκώνει» τον θεσμό, κάνοντας την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να περάσει από το επίπεδο ενός ανώνυμου συλλόγου ανώτερων αξιωματούχων σε εκείνο της πραγματικής ευρωπαϊκής εκτελεστικής εξουσίας. Ποιος πρόκειται να θυμάται τους προκατόχους των ΡόιΤζένκινς και ΓκαστόνΘορν;

Ομοίως η σύγκριση των πρόσφατων προεδριών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, της γαλλικής και της τσεχικής, κατέδειξε ότι στο ίδιο θεσμικό πλαίσιο η προσωπική ηγεσία μπορεί να ανατρέψει τα πάντα. Είτε πρόκειται για το δίπτυχο ενέργειας- περιβάλλοντος, την ευρωπαϊκή σύμβαση για τη μετανάστευση και το άσυλο, το πλάνο ευρωπαϊκής ανάκαμψης, την πρωτοβουλία της οργάνωσης του G20, τη γεωργιανή κρίση είτε την ίδρυση της Ενωσης για τη Μεσόγειο, η γαλλική προεδρία του ΝΙκολά Σαρκοζί συνδέθηκε με την επιτυχία. Η προεδρία της Τσεχίας, αντιθέτως, θα παραμείνει για πάντοτε χαραγμένη από την ανικανότητα που επέδειξε κατά τη διάρκεια της κρίσης που δημιουργήθηκε μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας αναφορικά με το φυσικό αέριο τον Ιανουάριο του 2009. Τέλος, αυτός ο τύπος παραλληλισμού θα μπορούσε να γίνει μεταξύ των αποτελεσμάτων της συνόδου της Λ΄Ακουιλα, της οποίας προήδρευε ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι, σε σχέση με την ασάφεια ορισμένων παλιότερων συνόδων του G8.

Αν είναι πολύ νωρίς να μιλάμε για ένα τρίπτυχο Μονέ- Ντελόρ- Μπαρόζο, πέντε χρόνια στενής συνεργασίας με τον παρόντα πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής λόγω της ιδιότητάς μου ως προέδρου του Συμβουλίου Οικονομικής Συνεργασίας και του ΕcoΜedΜεσογειακού Επιχειρηματικού Συμβουλίου με κάνουν να πιστεύω ότι η δεύτερη θητεία του θα είναι πολύ καλή.

Αυτό που ισχύει για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ισχύει και για τη Γενική Γραμματεία της Ενωσης για τη Μεσόγειο, όπου τα προφίλ των υποψηφίων που κυκλοφορούν ξεπερνούν κατά πολύ αυτό που είναι απαραίτητο για να εξασφαλιστεί η εκκίνηση ενός τέτοιου σχεδίου. Συνεπώς ένα από τα δύο συμβαίνει: είτε η Ενωση για τη Μεσόγειο έχει την ιστορική αποστολή που της αποδίδουν οι υποστηρικτές της και επομένως οι ΧένριΓκουάινο, ΓκαμάλΜουμπάρακ και ΜιγκέλΑνχελΜορατίνος πρέπει να έχουν το θάρρος να εμπλακούν προσωπικά σε αυτό είτε αυτό δεν ισχύει. Σε αυτή την περίπτωση, από το να δημιουργηθεί άλλος ένας άχρηστος οργανισμός ο οποίος θα διευθύνεται από γραφειοκράτες καλύτερα είναι να παραιτηθούμε αμέσως!

Ας λάβουν γρήγορα υπόψη τους οι κυβερνήσεις και το Ευρωκοινοβούλιο την κοινή λογική του Μακ Αρθουρ! Διαφορετικά η μάχη θα χαθεί... και, για να παραφράσω τον ίδιο στρατηγό, «οι χαμένες μάχες συμπυκνώνονται σε δύο λέξεις:πολύ αργά».

* Ο κ. Αndrea Canino είναι πρόεδρος του Συμβουλίου Οικονομικής Συνεργασίας και του ΕcoΜed- Μεσογειακού Επιχειρηματικού Συμβουλίου.