Άδειο το "ταμείο" Ελλάδας και Κύπρου…

Στην εξωτερική πολιτική υπάρχει μια παλιά δοκιμασμένη συνταγή – επιδιώκεις να δημιουργηθούν ορισμένα ορόσημα, στην εξέλιξη των οποίων εμπλέκεις δικές σου διεκδικήσεις. Υπ’ αυτή την έννοια και υπό το πρίσμα των ελληνικών συμφερόντων, η σύνοδος Κορυφής των Βρυξελλών υπήρξε αποτυχημένη, διότι οι ελληνοτουρκικές σχέσεις ουδόλως προωθήθηκαν με κάποιο νέο στοιχείο - αντίθετα χρειάστηκε να υπενθυμιστεί η (προ πενταετίας) αναφορά του Ελσίνκι για να υπάρξει κάποια διατύπωση για τα ελληνοτουρκικά στο κείμενο. Έτσι, μολονότι η κυβέρνηση είχε την τάση να βυθίσει στη λήθη τη συμφωνία του Ελσίνκι, αφενός επειδή το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα την είχε επικροτήσει και αφετέρου επειδή αλλιώς θα φαινόταν η απόλυτη ένδεια του κειμένου, αναγκάστηκε τελικά να τη νεκραναστήσει - σε ένα βαθμό.
Όσα εξάλλου εμμέσως "κέρδισε" η Ελλάδα – με την έννοια ότι η ενταξιακή διαδικασία της Τουρκίας θα είναι υπό την αδιάλειπτη επιτήρηση και πιστοποίηση της Επιτροπής – προήλθαν από τις διαπραγματεύσεις των άλλων, ενώ η ελληνική συμβολή κατεγράφη όταν εκλήθη από την προεδρία (από κοινού με τη Γερμανία, Γαλλία και Βρετανία), ως "σύντροφος" της Κύπρου, να επικυρώσει το επίμαχο κείμενο που καλεί την Τουρκία να επεκτείνει την τελωνειακή της Ένωση προς την κατεύθυνση της Κυπριακής Δημοκρατίας και άρα εμμέσως να την αναγνωρίσει.
Το κείμενο των συμπερασμάτων της συνόδου Κορυφής πάντως, σε ό,τι αφορά την Τουρκία, είναι εξαιρετικά κακοδιατυπωμένο, ενώ στην ειδικότερη αναφορά στα ελληνοτουρκικά η διατύπωση δεν παρουσιάζει προβλήματα, καθώς στηρίζεται σε κλισέ. Αναλυτικότερα, η Ε.Ε. επιχαίρει για τη "βελτίωση" που επιδεικνύει η Τουρκία ως προς την τήρηση της αρχής των σχέσεων καλής γειτονίας και "επαναβεβαιώνει την άποψή της ότι άλυτες διενέξεις που μπορεί να επηρεάσουν την ενταξιακή διαδικασία πρέπει – αν κριθεί αναγκαίο – να παραπεμφθούν στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για επίλυση". Με άλλα λόγια οι "διενέξεις" (που δυο σειρές πιο πριν προσδιορίζονται ως "διασυνοριακές", αλλά στην επόμενη αναφορά δεν προσδιορίζονται, διατηρώντας έτσι ένα γενικευμένο χαρακτήρα) μπορούν να λυθούν "αν κριθεί αναγκαίο" κι "εφόσον επηρεάζουν την ενταξιακή διαδικασία" στο βάθος του χρόνου, αφού δεν τίθεται χρονοδιάγραμμα...

Η υποχώρηση της Κύπρου

Σε ό,τι αφορά το επίμαχο θέμα – της αναγνώρισης από την Τουρκία της Κυπριακής Δημοκρατίας – το οποίο προκάλεσε την εμπλοκή της συνόδου, είχε στην αιχμή του την προσπάθεια της Ε.Ε. να δεσμεύσει την Άγκυρα ότι πριν από την έναρξη των ενταξιακών της διαπραγματεύσεων θα υπογράψει το Πρωτόκολλο επέκτασης της Τελωνειακής Ένωσης προς τα δέκα νέα μέλη. Στις αλλεπάλληλες διαδικαστικές προτάσεις της προεδρίας, η Άγκυρα προέβαλε άρνηση ώσπου τελικά δέχθηκε μια διατύπωση όπου η Ε.Ε. αναλαμβάνει το βάρος της δήλωσης... Συγκεκριμένα, "το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλωσορίζει την απόφαση της Τουρκίας" να υπογράψει το Πρωτοκόλλο που επεκτείνει τη συμβατική της σχέση με την Ε.Ε. "στα δέκα νέα μέλη" σε χρόνο πριν από τις 3 Οκτωβρίου, ενώ αμέσως μετά φέρεται να λαμβάνει τον λόγο η Τουρκία, η οποία όμως δεν λέει λέξη για τα "δέκα νέα μέλη". Ειδικότερα, εντός εισαγωγικών η τουρκική κυβέρνηση επαναβεβαιώνει την "ετοιμότητά" της για την υπογραφή του Πρωτοκόλλου, "αφού ολοκληρωθούν και οριστικοποιηθούν οι τροποποιήσεις που χρειάζονται, δεδομένης της σημερινής σύνθεσης της Ε.Ε."...
Με τον ακατάληπτο αυτό τρόπο, η Τουρκία έβαλε τις δεσμεύσεις της σ’ ένα ασαφές πλαίσιο, ενώ επίσης είναι αδιευκρίνιστο πώς προέκυψαν τα εισαγωγικά εντός του κειμένου – ποιος είπε όσα φέρεται να είπε εκ μέρους της Τουρκίας και πώς πιστοποιείται ότι τα είπε;

Σύμφωνα εξάλλου με τη διαδικασία που προβλέπεται, το εν λόγω Πρωτόκολλο θα είναι αντικείμενο διαπραγμάτευσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με την Τουρκία και η συμφωνία των δύο πλευρών θα πρέπει να μονογραφηθεί, εν συνεχεία να εγκριθεί από το συμβούλιο υπουργών και να υπογραφεί από την προεδρία, τα 24 μέλη και την Τουρκία. Τέλος, θα πρέπει να επικυρωθεί από τα 25 κοινοβούλια και την Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας για να τεθεί σε εφαρμογή – πράγμα που σημαίνει ότι η Τουρκία θα έχει εκπληρώσει τη "δέσμευση" της υπογραφής (και άρα θα έχει ξεκινήσει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις), θα μπορεί όμως να διαπραγματευθεί την εφαρμογή του – αφενός παίζοντας με τους χρόνους επικύρωσής του και αφετέρου διεκδικώντας την εφαρμογή του σε όλη την επικράτεια της Κύπρου...
Συμπερασματικά, η Ελλάδα ωφελείται απ’ την εξέλιξη υπαγωγής της Τουρκίας στην ενταξιακή διαδικασία, στον βαθμό που η δημόσια συμπεριφορά της υποψήφιας χώρας τίθεται υπό την επιτήρηση της Ένωσης. Στο πεδίο των ελληνοτουρκικών σχέσεων ωστόσο δεν υπάρχει η παραμικρή νέα καταγραφή, αντίθετα, η διευθέτηση των "διενέξεων" εξυπονοείται ότι είναι διμερές θέμα. Σε ό,τι αφορά την Κύπρο τέλος, η δημόσια προβολή από πλευράς της Λευκωσίας "πέντε όρων" (απ’ την εκπλήρωση των οποίων συναρτούσε τη συγκατάθεσή της) εξανεμίστηκε, καθώς η Λευκωσία σε συνθήκες πλήρους απομόνωσης διατήρησε μία μόνον αξίωση – την αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Άγκυρα. Η οποία ικανοποιήθηκε εμμέσως και ατελώς...