Γερμανία: Τα ζόρια έρχονται μετά τις εκλογές...
Κάκη Μπαλλή, Κυριακάτικη Αυγή, Δημοσιευμένο: 2009-09-27
Παρά τις διαφορές τους -κυρίως λόγω άλλης πολιτικής κουλτούρας- αυτές οι εκλογές, σήμερα στη Γερμανία και την άλλη Κυριακή στην Ελλάδα, έχουν ένα κοινό: «παίζονται» στο πεδίο της οικονομίας, περισσότερο από κάθε άλλη φορά. Η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση έπληξε ιδιαίτερα τη Γερμανία, όχι επειδή οι τράπεζές της ήταν ιδιαίτερα «ανοιχτές» στην κερδοσκοπία με τα τοξικά προϊόντα της αμερικανικής αγοράς στεγαστικών δανείων, αλλά κυρίως λόγω της ύφεσης που ακολούθησε την κρίση. Για τον παγκόσμιο πρωταθλητή στις εξαγωγές η μείωση της ζήτησης ήταν ιδιαίτερα βασανιστική- και μόνο χάρη στα μεγάλα «πακέτα» αναθέρμανσης της οικονομίας κατάφερε για την ώρα να γλυτώσει τα χειρότερα. Ωστόσο, η κυβέρνηση που θα βγει από τις σημερινές κάλπες, θα πρέπει να εκτελέσει τον προϋπολογισμό του 2009 και να σχεδιάσει τον επόμενο, με δεδομένες τις τεράστιες τρύπες που άνοιξε η κρίση και την απειλή της αύξησης της ανεργίας μέχρι το τέλος του 2010.
Εκδοχές διακυβέρνησης
Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις το πιθανότερο ενδεχόμενο είναι να καταφέρουν οι Χριστιανοδημοκράτες (CDU) της Άγγελα Μέρκελ να σχηματίσουν κυβέρνηση με τους Φιλελεύθερους του FDP. Βέβαια αυτό το 48% που φέρονται να παίρνουν μαζί δεν διασφαλίζει σίγουρα κυβερνητική πλειοψηφία, καθώς το γερμανικό εκλογικό σύστημα είναι πολύ πολύπλοκο και περιλαμβάνει και τις περιβόητες έδρες «εξομάλυνσης». Έτσι δεν είναι σίγουρο ότι το 48% των ψήφων θα οδηγήσει στο 50% συν ένα των εδρών -πλην όμως οι πιθανότητες είναι μεγάλες. Σʼ αυτή την περίπτωση η Μέρκελ θα ηγηθεί μιας συμμαχίας με εταίρο ένα κόμμα που ευαγγελίζεται τη δραστική μείωση της φορολογίας, κάτι για το οποίο τα περιθώρια που αφήνει η κατάσταση των δημόσιων ταμείων είναι ελάχιστα.
Πιο εύκολο για τη Μέρκελ είναι να ηγηθεί μιας κυβέρνησης με τους Σοσιαλδημοκράτες (SPD), ωστόσο ο λεγόμενος μεγάλος συνασπισμός αποτελεί πάντα την ύστατη λύση, όταν δεν υπάρχει καμιά άλλη εφικτή πρόταση διακυβέρνησης. Ούτε η Μέρκελ ούτε -πολύ περισσότερο- το SPD που είναι και ο χαμένος της απερχόμενης κυβέρνησης του μεγάλου συνασπισμού δεν θα κυνηγήσουν μια τέτοια λύση, εφόσον υπάρχει οποιαδήποτε άλλη. Μια εκδοχή που δεν είναι απίθανη δημοσκοπικά είναι ο συνασπισμός- «σηματοδότης», με το SPD στον ρόλο του κόκκινου, το FDP στον ρόλο του κίτρινου και τους Πράσινους στον ομώνυμο ρόλο. Αλλά είναι δύσκολη πολιτικά, καθώς ο πρόεδρος του FDP Γκίντο Βέστερβελε έσπευσε στις αρχές της εβδομάδας να το αποκλείσει- αλλά όχι τόσο κατηγορηματικά, ώστε να καθίσταται πολιτικά αδύνατο.
Βέβαια, με δεδομένη την πίεση των Φιλελεύθερων για μείωση της φορολογίας και την πρόθεση των Σοσιαλδημοκρατών να αυξήσουν τους φόρους για τα υψηλά εισοδήματα, θα είναι πρακτικά αδύνατο να λειτουργήσει ένας τέτοιος κυβερνητικός συνασπισμός. Από την άλλη πλευρά, ένας συνασπισμός του αριστερού στρατοπέδου, που δημοσκοπικά επίσης δεν είναι εντελώς απίθανος, (SPD, Πράσινοι και Αριστερά φέρονται να πιάνουν ένα 47%) έχει αποκλεισθεί γιʼ αυτή την τετραετία από τους Σοσιαλδημοκράτες, που ξέρουν ότι θα απειλούνταν με διάσπαση εάν δεν τιμούσαν τις προεκλογικές δεσμεύσεις τους.
Χρέη δίχως τέλος
Εν πάση περιπτώσει, όπως κι αν διαμορφωθεί το μετεκλογικό σκηνικό, ο επόμενος υπουργός Οικονομικών θα έχει να αντιμετωπίσει ακόμη μεγαλύτερα προβλήματα και προκλήσεις από τον απερχόμενο -Σοσιαλδημοκράτη- Πέερ Στάινμπρουκ, ο οποίος παραδέχεται ότι εάν η Γερμανία ήταν εταιρεία θα είχε να αναγκαστεί να κηρύξει πτώχευση. Το σχέδιο προϋπολογισμού για την επόμενη χρονιά προβλέπει ήδη νέο δανεισμό 86 δισεκατομμυρίων ευρώ, χωρίς να συνυπολογισθούν τα κονδύλια για το δεύτερο «πακέτο» αναθέρμανσης της οικονομίας -που δεν πρόκειται να ανατραπεί από την όποια κυβερνητική αλλαγή- και το ενδεχόμενο κόστος για τη διάσωση και άλλων τραπεζών.
Μόνο για τόκους τα ομοσπονδιακά ταμεία πρέπει να καταβάλουν 40 δισεκατομμύρια ευρώ τον χρόνο. Συνεπώς, η όποια επόμενη κυβέρνηση θα κληθεί να επιλέξει μεταξύ μείωσης δαπανών και αύξησης της φορολογίας -ή και τα δύο. Μια «αστική» κυβέρνηση (CDU και FDP) θα προτιμήσει το πρώτο, μια «αριστερή» το δεύτερο κι ένας νέος μεγάλος συνασπισμός πιθανότατα το τρίτο. Πάντως, όποιος κι αν κυβερνήσει, ακόμη και μόνοι τους -είναι σενάριο επιστημονικής φαντασίας- οι Φιλελεύθεροι, δεν υπάρχει περίπτωση να βάλει… χέρι στον κοινωνικό τομέα, καθώς σχεδόν όλες οι κρατικές επιδοτήσεις που αφορούν τις συντάξεις, τα επιδόματα ανεργίας και το σύστημα υγείας είναι νομικά κατοχυρωμένες, άρα ανελαστικές. Πού μπορεί, λοιπόν, να κάνει οικονομία η επόμενη κυβέρνηση; Απάντηση σʼ αυτό δεν έχει κανείς, πόσο μάλλον τα κόμματα που ευαγγελίζονται τη μείωση της φορολογίας.
Εκδοχές διακυβέρνησης
Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις το πιθανότερο ενδεχόμενο είναι να καταφέρουν οι Χριστιανοδημοκράτες (CDU) της Άγγελα Μέρκελ να σχηματίσουν κυβέρνηση με τους Φιλελεύθερους του FDP. Βέβαια αυτό το 48% που φέρονται να παίρνουν μαζί δεν διασφαλίζει σίγουρα κυβερνητική πλειοψηφία, καθώς το γερμανικό εκλογικό σύστημα είναι πολύ πολύπλοκο και περιλαμβάνει και τις περιβόητες έδρες «εξομάλυνσης». Έτσι δεν είναι σίγουρο ότι το 48% των ψήφων θα οδηγήσει στο 50% συν ένα των εδρών -πλην όμως οι πιθανότητες είναι μεγάλες. Σʼ αυτή την περίπτωση η Μέρκελ θα ηγηθεί μιας συμμαχίας με εταίρο ένα κόμμα που ευαγγελίζεται τη δραστική μείωση της φορολογίας, κάτι για το οποίο τα περιθώρια που αφήνει η κατάσταση των δημόσιων ταμείων είναι ελάχιστα.
Πιο εύκολο για τη Μέρκελ είναι να ηγηθεί μιας κυβέρνησης με τους Σοσιαλδημοκράτες (SPD), ωστόσο ο λεγόμενος μεγάλος συνασπισμός αποτελεί πάντα την ύστατη λύση, όταν δεν υπάρχει καμιά άλλη εφικτή πρόταση διακυβέρνησης. Ούτε η Μέρκελ ούτε -πολύ περισσότερο- το SPD που είναι και ο χαμένος της απερχόμενης κυβέρνησης του μεγάλου συνασπισμού δεν θα κυνηγήσουν μια τέτοια λύση, εφόσον υπάρχει οποιαδήποτε άλλη. Μια εκδοχή που δεν είναι απίθανη δημοσκοπικά είναι ο συνασπισμός- «σηματοδότης», με το SPD στον ρόλο του κόκκινου, το FDP στον ρόλο του κίτρινου και τους Πράσινους στον ομώνυμο ρόλο. Αλλά είναι δύσκολη πολιτικά, καθώς ο πρόεδρος του FDP Γκίντο Βέστερβελε έσπευσε στις αρχές της εβδομάδας να το αποκλείσει- αλλά όχι τόσο κατηγορηματικά, ώστε να καθίσταται πολιτικά αδύνατο.
Βέβαια, με δεδομένη την πίεση των Φιλελεύθερων για μείωση της φορολογίας και την πρόθεση των Σοσιαλδημοκρατών να αυξήσουν τους φόρους για τα υψηλά εισοδήματα, θα είναι πρακτικά αδύνατο να λειτουργήσει ένας τέτοιος κυβερνητικός συνασπισμός. Από την άλλη πλευρά, ένας συνασπισμός του αριστερού στρατοπέδου, που δημοσκοπικά επίσης δεν είναι εντελώς απίθανος, (SPD, Πράσινοι και Αριστερά φέρονται να πιάνουν ένα 47%) έχει αποκλεισθεί γιʼ αυτή την τετραετία από τους Σοσιαλδημοκράτες, που ξέρουν ότι θα απειλούνταν με διάσπαση εάν δεν τιμούσαν τις προεκλογικές δεσμεύσεις τους.
Χρέη δίχως τέλος
Εν πάση περιπτώσει, όπως κι αν διαμορφωθεί το μετεκλογικό σκηνικό, ο επόμενος υπουργός Οικονομικών θα έχει να αντιμετωπίσει ακόμη μεγαλύτερα προβλήματα και προκλήσεις από τον απερχόμενο -Σοσιαλδημοκράτη- Πέερ Στάινμπρουκ, ο οποίος παραδέχεται ότι εάν η Γερμανία ήταν εταιρεία θα είχε να αναγκαστεί να κηρύξει πτώχευση. Το σχέδιο προϋπολογισμού για την επόμενη χρονιά προβλέπει ήδη νέο δανεισμό 86 δισεκατομμυρίων ευρώ, χωρίς να συνυπολογισθούν τα κονδύλια για το δεύτερο «πακέτο» αναθέρμανσης της οικονομίας -που δεν πρόκειται να ανατραπεί από την όποια κυβερνητική αλλαγή- και το ενδεχόμενο κόστος για τη διάσωση και άλλων τραπεζών.
Μόνο για τόκους τα ομοσπονδιακά ταμεία πρέπει να καταβάλουν 40 δισεκατομμύρια ευρώ τον χρόνο. Συνεπώς, η όποια επόμενη κυβέρνηση θα κληθεί να επιλέξει μεταξύ μείωσης δαπανών και αύξησης της φορολογίας -ή και τα δύο. Μια «αστική» κυβέρνηση (CDU και FDP) θα προτιμήσει το πρώτο, μια «αριστερή» το δεύτερο κι ένας νέος μεγάλος συνασπισμός πιθανότατα το τρίτο. Πάντως, όποιος κι αν κυβερνήσει, ακόμη και μόνοι τους -είναι σενάριο επιστημονικής φαντασίας- οι Φιλελεύθεροι, δεν υπάρχει περίπτωση να βάλει… χέρι στον κοινωνικό τομέα, καθώς σχεδόν όλες οι κρατικές επιδοτήσεις που αφορούν τις συντάξεις, τα επιδόματα ανεργίας και το σύστημα υγείας είναι νομικά κατοχυρωμένες, άρα ανελαστικές. Πού μπορεί, λοιπόν, να κάνει οικονομία η επόμενη κυβέρνηση; Απάντηση σʼ αυτό δεν έχει κανείς, πόσο μάλλον τα κόμματα που ευαγγελίζονται τη μείωση της φορολογίας.
