Ο Ομπάμα σε τεντωμένο σχοινί

Oποιος ταξιδεύει στις ΗΠΑ τον καιρό αυτό ανακαλύπτει με έκπληξη το χάσμα που χωρίζει τους οπαδούς από τους εχθρούς του Αμερικανού προέδρου. Τη δεύτερη κατηγορία, των φανατικών Ρεπουμπλικανών, εκπροσωπεί η τέως υποψήφια για το αξίωμα του αντιπροέδρου των ΗΠΑ, Σάρα Πέιλιν. Στο αυτοβιογραφικό της βιβλίο που κυκλοφόρησε πρόσφατα, αποκαλεί τον Μπαράκ Ομπάμα «πρόεδρο για μισή θητεία». Τι υπαινίσσεται άραγε; Οτι θα υποστεί impeachment (δίκη για αντισυνταγματική ενέργεια) ή ότι θα δολοφονηθεί στο μέσο της θητείας του; Η συγγραφέας του πονήματος εκπροσωπεί το είδος του μικρομεσαίου Αμερικανού που θεωρεί ότι είναι το άλας της αμερικανικής γης και τα λεγόμενά της, όσο ανόητα και αν ακούγονται, έχουν δυστυχώς απήχηση στις λαϊκές μάζες.

Και όμως ο Ομπάμα είναι ένας ιδιαίτερα συμβιβαστικός πολιτικός, ο οποίος ενώ προωθεί φιλελεύθερες κοινωνικά θέσεις (στις ΗΠΑ ο όρος liberal έχει κοινωνικό περιεχόμενο) προσπαθεί παράλληλα να βρει κοινό έδαφος και διαύλους επικοινωνίας με τους συντηρητικούς του αντιπάλους - όχι βέβαια της κατηγορίας Πέιλιν, αλλά του Μακέιν. Η τακτική αυτή που του εξασφάλισε τη νίκη στις εκλογές δεν φαίνεται να λειτουργεί ακόμα στο Κογκρέσο. Στην υπερψήφιση του νομοσχεδίου για τη μεταρρύθμιση του συστήματος υγείας από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, κέρδισε μόνο μία ρεπουμπλικανική ψήφο, του βουλευτή της Νέας Ορλεάνης, Τζόζεφ Τάο.

Αν και ο Ομπάμα δεν διαφέρει από τους σημαντικούς Αμερικανούς προέδρους (Τζέφερσον, Μάντισον, Λίνκολν, Φ. Ρούσβελτ και Κένεντι) σε μόρφωση και ευγλωττία, αυτό που ερεθίζει τους Ρεπουμπλικανούς και ιδιαίτερα του νότου, είναι το χρώμα του. Ο πρώτος μαύρος πρόεδρος των ΗΠΑ ξυπνάει το φθόνο στην κατηγορία αυτή των λευκών γιατί συγκεντρώνει την άνεση και την ευχέρεια λόγου του Τζον Κένεντι με τη φυλετική προέλευση του οραματιστή Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Γνωρίζουμε το τέλος και των δύο. Για τους εχθρούς του από το νότο και τις κεντρικές ΗΠΑ, ο Ομπάμα αποτελεί ξένο σώμα στον αμερικανικό τρόπο ζωής.

Οι πιο ψύχραιμοι Ρεπουμπλικανοί, όπως ο Χένρι Κίσινγκερ, τον μέμφονται για κάτι σοβαρό. Οτι δηλαδή δεν ολοκλήρωσε (ακόμα) καμία από τις επαγγελίες του στη διεθνή πολιτική. Στην κριτική αυτή υπάρχει βάση. Η υπόσχεσή του στην Πράγα για ένα αποπυρηνικοποιημένο κόσμο χρειάζεται τη σύμπραξη της Ρωσίας για να ευοδωθεί. Παρά την πρόοδο στις αμερικανο-ρωσικές σχέσεις, μια συνολική συμφωνία δραστικής μείωσης των πυρηνικών τους οπλοστασίων θα χρειαστεί πολύ μεγαλύτερη εμπιστοσύνη ανάμεσα στις δύο πυρηνικές δυνάμεις. Στο Αφγανιστάν, παρά την τελική του απόφαση να ενισχύσει τα εκεί αμερικανικά στρατεύματα, διακυβεύεται η τύχη της μεγάλης γειτονικής και εν μέρει συγγενικής χώρας, του Πακιστάν. Ο Ομπάμα φαίνεται να μην έχει αποφασίσει τη μελλοντική στρατηγική της υπερδύναμης για την αντιμετώπιση του ριζοσπαστικού Ισλάμ στην περιοχή.

Η πολιτική του στο Ιράν, αντίθετα, έχει προβληματίσει τους Ιρανούς και έχει μπερδέψει τον πρόεδρό τους Αχμεντινετζάντ. Η Αμερική φαίνεται να έχει εκεί το πάνω χέρι. Στο Ισραήλ ωστόσο, οι αμαρτίες της κυβέρνησης Μπους και η βεβαιότητα του πρωθυπουργού, Νετανιάχου, ότι ο Αμερικανός πρόεδρος δεν θα τολμήσει να τα βάλει με το ισχυρό ισραηλινό λόμπι της Ουάσιγκτον, έχουν ήδη μειώσει την αξιοπιστία του Ομπάμα. Μένει το μεγάλο ζήτημα της προστασίας του πλανήτη από την υπερθέρμανση. Οι συζητήσεις στην Κοπεγχάγη για τη σωτηρία του περιβάλλοντος θα αποδείξουν τη γνησιότητα του ενδιαφέροντος του Ομπάμα ή το αν πρόκειται για μια ακόμα ημιτελή προσπάθειά του.

Τα μεγαλύτερα όμως προβλήματα του Μπαράκ Ομπάμα βρίσκονται στο εσωτερικό μέτωπο, το οποίο άλλωστε καθορίζει και το αποτέλεσμα των εκλογών. Παρά τη δειλή ανάκαμψη της οικονομίας, η κρίση δεν έχει ακόμα περάσει. Το δίλημμα του Αμερικανού προέδρου είναι ανάμεσα στη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος και την αναζωογόνηση της παγωμένης αγοράς. Είναι προφανές ότι η θεραπεία του ενός επιβαρύνει το άλλο. Ο Ομπάμα, αφού έδωσε δισεκατομμύρια στις τράπεζες για να γλιτώσουν από την πτώχευση, προσπαθεί τώρα να περιορίσει τα δημόσια έξοδα με δηλώσεις λιτότητας. Είναι φανερό ότι βρίσκεται ανάμεσα σε δύο πυρά: Την Wall Street που τον συμβουλεύει να είναι φειδωλός με το δημόσιο χρήμα και τους φιλελεύθερους, σαν τον βραβευμένο με το Νομπέλ στα οικονομικά Πολ Κρούγκμαν, οι οποίοι τον ενθαρρύνουν να δημιουργήσει γρήγορα περισσότερες θέσεις εργασίας, κατά το υπόδειγμα του Φ. Ρούσβελτ. Είναι πολύ πιθανό ότι ο Μπαράκ Ομπάμα θα ακολουθήσει και στο θέμα αυτό τη μεσότητα, όπως έχει άλλωστε κάνει έως τώρα.