Ρεαλιστική ελπίδα

Χρονιάρα μέρα σαν τη σημερινή μόνον ευχές της πάνε. Ευχές και λόγια ζεστά, ελπιδοφόρα για τη χρονιά που αρχίζει και τις μέρες που έρχονται. Τα έχουμε ανάγκη όλοι μας, νηστεύσαντες και μη νηστεύσαντες, κατέχοντες και μη κατέχοντες, προνομιούχοι και κατατρεγμένοι. Γιατί μπορεί μεν η κρίση να κτυπά, βασικά και κύρια, τους αδύναμους και τους παραμελημένους, τους άνεργους και τους νέους. Την αισθάνονται όμως όλοι. Ακόμη και οι βολεμένοι, διότι έχει δηλητηριάσει ολόκληρη την κοινωνία. Δεν πρόκειται άλλωστε για κρίση μόνον οικονομική αλλά και οικολογική. Δεν περιορίζεται στα εθνικά σύνορα, είναι παγκόσμια. Είναι εθνική, επειδή είναι παγκόσμια.

Πρόκειται για κρίση γενικευμένη, που έχει και θα έχει τεράστιες κοινωνικές επιπτώσεις και επιφέρει μια βαθύτατη ηθικοπολιτική αναστάτωση. Άλλωστε γίνεται αισθητή ακόμη και από τις ριζικές αλλαγές που επιβάλλει, καταναγκαστικά, στον τρόπο της ατομικής και οικογενειακής μας ζωής, στον τρόπο της συμπεριφοράς και της συμβίωσής μας, στον κώδικα των αξιών μας, στον τρόπο που σκεπτόμαστε και αποφασίζουμε.

Τα πάντα βρίσκονται σε κρίση, ίσως γιατί βρισκόμαστε σε μια μεταβατική ιστορική περίοδο, όπου ένας παλιός κόσμος καταρρέει κραυγαλέα και ένας καινούργιος δεν μπορεί ακόμη να γεννηθεί και βογκάει. Ό,τι και νάναι, ό,τι και αν συμβαίνει γύρω μας, είτε το ξέρουμε και το εξηγούμε είτε δεν το ξέρουμε και δεν μπορούμε να το εξηγήσουμε, γεγονός παραμένει ότι τα πάντα γύρω μας αλλάζουν ή δείχνουν να αλλάζουν ή ζητάμε να αλλάξουν ή ακόμη νομίζουμε ότι αλλάζουν, ενώ τίποτε δεν αλλάζει ουσιαστικά αφού κατά βάθος όλα τα ίδια μένουνε και ίσως και να χειροτερεύουν.

Όποια εκδοχή, όμως, και αν πάρουμε των γεγονότων, ένα είναι σίγουρο, ότι τόσο η ζωή μας, όσο και των άλλων, η δική μας μαζί με τη ζωή των άλλων, συνεχίζεται. Και όλοι μας πρέπει να ζήσουμε με την ελπίδα ότι όχι μόνον θα επιβιώσουμε, αλλά και ότι θα δούμε και μέρες καλύτερες. Την ελπίδα αυτή για ένα καλύτερο μέλλον την αξίζουν όλοι. Τη δικαιούνται, όμως, ίσως λίγο περισσότερο από τους άλλους, αυτοί που μια ζωή πιστεύουν, ονειρεύονται, επιθμούν και αγωνίζονται ότι ένας άλλος κόσμος, διαφορετικός από αυτόν που ζούμε τώρα, είναι εφικτός: ένας κόσμος πιο βιώσιμος, πιο δίκαιος, πιο ελεύθερος, πιο δημιουργικός και, κυρίως, πιο χαρούμενος.

Και η ελπίδα ενός άλλου κόσμου, όσο σκυθρωπή και αν φαντάζει, μπορεί να γίνει δύναμη κινητήρια, ανατρεπτική και δημιουργική μαζί, όταν την ενστερνιστούν και πιστέψουν σε αυτήν όλοι όσοι έχουν την ανάγκη της και είναι αυτοί πολλοί, είναι οι περισσότεροι.

Μα πιο πολύ όμως από όλους οφείλουν να την ενστερνιστούν και να τη διαδίδουν οι πολιτικοί ταγοί της, αυτοί που έχουν αναλάβει την ευθύνη να μιλούν στο όνομά της, να τη διαχειρίζονται και να την εκφράζουν δημόσια.

Γιατί, δυστυχώς, εμείς οι άλλοι, που δεν έχουμε αναλάβει πολιτικές ευθύνες, έχουμε μάθει να τα περιμένουμε όλα από τους «ηγέτες» μας, από αυτούς που κατʼ επάγγελμα προσωποποιούν τις πολιτικές ελπίδες μας. Ακόμη και όταν με την ανόητη και βλακώδη ή ανεπαρκή πολιτική συμπεριφορά τους μας απογοητεύουν.

Εμείς όμως εκεί, εξακολουθούμε να ελπίζουμε και να ευχόμαστε να αλλάξουν μυαλά και λόγο, για να μπορέσουν να παρακολουθήσουν τον κόσμο που αλλάζει, αν πράγματι επιθυμούν και αγωνίζονται να συμβάλουν στην ουσιαστική αλλαγή του. Η ελπίδα ενός άλλου κόσμου έχει, πρώτα, ανάγκη από έναν άλλο πολιτικό λόγο, ρεαλιστικά ελπιδοφόρο. Που να πατά στη γη, να αρχίζει από τα καθημερινά και τα συγκεκριμένα, από την ανεργία και τη μιζέρια, από την ανασφάλεια και την ποιότητα της ζωής μας, και να πηγαίνει στα μεγάλα και σημαντικά, στην κλιματική αλλαγή και την παγκόσμια πιστωτική κρίση, στην αλληλεγγύη των λαών και την ειρήνη, κοιτώντας συνεχώς μακριά και ψηλά εκεί στον ουρανό.

Ενός λόγου που θα είναι πρώτα οικουμενικός, θα αγκαλιάζει όλον τον κόσμο, θα αφορά τους πάντες, έστω και αν αφορμάται από τους κατατρεγμένους. Το κομμουνιστικό μανιφέστο γράφτηκε για την ανθρωπότητα ολόκληρη, έστω και αν θεωρούσε ως πρωτεργάτη της επερχόμενης επανάστασης το προλεταριάτο, με προορισμό όμως οικουμενικό. Δεν είναι, πάντως, ελπιδοφόρος ούτε ριζοσπαστικός ο λόγος ο συντεχνιακός, της συγκυρίας, ο λόγος των μερικών συμφερόντων, ο αποσπασματικός.

Δεν είναι ελπιδοφόρος ο λόγος που εξαντλείται στην καταγγελία, στην προφητεία καταστροφών και δεινών για τους εργαζόμενους. Αυτός είναι λόγος Κασσάνδρας, μαύρος και άραχνος, που τρομάζει και απωθεί. Είναι λόγος της συντήρησης και της απογοήτευσης, λόγος φτωχός και ανιστόρητος, που τελικά, χωρίς να το θέλει, διαιωνίζει ως αναπότρεπτο το υπάρχον, αφού δεν δείχνει την ανατροπή του.

Ο ελπιδοφόρος πολιτικός λόγος, που θέλει να ονομάζεται αριστερός και να καμαρώνει ως τέτοιος, αναζητά και διαμορφώνει προτάσεις και λύσεις εφικτές, που μπορεί να αρχίσουν να εφαρμόζονται από αύριο και θα μπορούσαν να συναντήσουν τη μεγαλύτερη δυνατή συναίνεση, που έχουν χαρακτήρα ριζοσπαστικό και εντάσσονται σε ένα πρόγραμμα μακράς πνοής και ριζικών αλλαγών.

Οι καιροί είναι εξαιρετικά δύσκολοι και δεν σηκώνουν λόγους μεγαλόστομους, μονοσήμαντους και αναντίστοιχους με το πολιτικό ανάστημα αυτών που τους εκφέρουν. Ελπιδοφόρος είναι ο λόγος ο πολιτικά ταπεινός. Η πολιτική οίηση εκτρέφει λόγο αναξιόπιστο και απωθεί, δεν πείθει, απογοητεύει. Σε αυτήν την πράγματι τραγική συγκυρία που μας ώθησαν οι νεοφιλελεύθερες συνταγές, απαιτείται περίσκεψη και πολλή συζήτηση για να βρεθούν λύσεις διεξόδου με προοπτική, αφού από την κρίση δεν εξαιρείται ούτε η σοσιαλιστική σκέψη. Και η σοσιαλιστική προοπτική δεν διαγράφεται, ούτε καν συζητείται.

Ελπιδοφόρος είναι ο λόγος που έχει συνείδηση της κρισιμότητας των καιρών, καθώς και της δικής του αδυναμίας να διατυπώσει, από πάνω, από τους γραφειοκράτες του κόμματος, μαγικές συνταγές για την κρίση. Αυτός που δηλώνει ότι αναζητά και επεξεργάζεται συλλογικά λύσεις, λύσεις βιώσιμες και οικολογικές, λύσεις κοινωνικά δίκαιες, για την κοινωνία ολόκληρη και τον κόσμο, για τις σημερινές και τις αυριανές γενεές.

Ας ευχηθούμε ολόψυχα όλοι μας στη δική μας αριστερά, για το νέο έτος, έναν ρεαλιστικά ελπιδοφόρο, κοινωνικά αλληλέγγυο και εμψυχωτικό πολιτικό λόγο. Διότι, για όλα, τα επίγεια και τα ουράνια, «Εν αρχή ην ο Λόγος».