Οι εκλογές στο Ιράκ

Όσοι καταδίκασαν την εισβολή στο Ιράκ, δηλαδή η μεγάλη πλειονότητα της διεθνούς κοινής γνώμης, αντέδρασαν μάλλον αμήχανα στις εκλογές, όπως φάνηκε καθαρά από τα επιχειρήματά τους: πώς μπορούν να γίνουν ελεύθερες εκλογές μέσα σε τέτοιο κλίμα βίας και εκφοβισμού, έλεγαν, ξεχνώντας ότι οι ίδιοι υποστηρίζουν την ιρακινή αντίσταση που προσπάθησε να τις εμποδίσει. Εκείνο που διέφυγε την προσοχή τους ήταν ότι συνιστά υποκρισία να διεκδικούμε τη δημοκρατία για τον εαυτό μας ενώ την αρνούμαστε στους άλλους. Φυσικά, εξήγηση υπάρχει: το γεγονός και μόνο ότι οι εκλογές προβλήθηκαν ως αναδρομική δικαίωση της εισβολής, ήταν αρκετό για να ενεργοποιήσει τα αρνητικά ανακλαστικά. Και οι ρητορικές κορόνες, την επομένη, από τους Μπους και Μπλερ δεν βοήθησαν.

Θα ήταν όμως μεγάλο λάθος να επικαλεστούμε ακόμη μία φορά το γνωστό συλλογισμό που λέει πως ό,τι θέλουν οι Αμερικανοί είναι κακό, άρα εμείς θέλουμε το αντίθετο. Οι τυφλοσούρτες προδίδουν πνευματική οκνηρία, και με αυτή την έννοια ο αντιαμερικανισμός είναι όντως η αριστεροσύνη των ηλιθίων. Τα πράγματα αποδεικνύονται πάντα περισσότερο περίπλοκα. Και στη συγκεκριμένη περίπτωση, οι πολέμιοι των ΗΠΑ φαίνεται να έχουν αποδεχτεί σιωπηρά και ανεπίγνωστα μια βασική αρχή της πολιτικής τους.

Ας δούμε ποια είναι. Κατ’ αρχάς δεν νομίζω ότι υπάρχει σοβαρός άνθρωπος που να μην έχει καταλάβει ότι οι Αμερικανοί προωθούν τα συμφέροντά τους. Θα ήταν όμως απλοϊκό να συμπεράνουμε ότι οι ίδιοι αντιμετωπίζουν την πολιτική τους με τη διαύγεια που χαρίζει ο κυνισμός. Οπως έχει συμβεί επανειλημμένα στην Ιστορία, οι ισχυροί επιβάλλουν τη θέλησή τους αφού πρώτα εκλογικεύσουν τα ιδιοτελή τους κίνητρα με μια θεωρία η οποία τους κάνει να φαίνονται ενάρετοι στα δικά τους μάτια. Η θεωρία αυτή αποκαλύπτεται αν θέσουμε το ερώτημα τι σημαίνει «δημοκρατία» στο Ιράκ, και γενικότερα στη Μέση Ανατολή, για τους ακροδεξιούς στην Ουάσιγκτον. Η απάντηση είναι απλή: σημαίνει ανατροπή τυραννικών ή αυταρχικών καθεστώτων, με τους απελευθερωμένους λαούς να υποδέχονται τους πεζοναύτες ως λυτρωτές και να αποδέχονται την αμερικανική πολιτική.

Αυτή ακριβώς ήταν η δεδηλωμένη, και από επίσημα χείλη, άποψη που κυριαρχούσε στη Ουάσιγκτον πριν από την εισβολή στο Ιράκ. Αποψη η οποία διαψεύστηκε μεν παταγωδώς, παραμένει δε ως βασική υπόθεση και αναπαράγεται στις περισπούδαστες αναλύσεις των διαφόρων νεοσυντηρητικών κύκλων, που φαίνεται ότι προετοιμάζουν τώρα την επίθεση κατά του Ιράν. Με άλλα λόγια, εκείνο που η λογική των Αμερικανών δεν μπορεί να δεχτεί είναι ότι κάποιος λαός μπορεί να θελήσει, δημοκρατικότατα και κατά πλειοψηφία, να ακολουθήσει μια πολιτική που αντιβαίνει στα δικά τους συμφέροντα. Εχουν ταυτιστεί τόσο απόλυτα με τη δημοκρατία, ώστε δεν μπορούν καν να συλλάβουν ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Αυτή είναι η αρχική και άρρητη υπόθεση που στηρίζει την ηγεμονική ιδεολογία τους. Και οι ιδεολογίες, παρά την εξωστρέφειά τους ως συνταγές για το πώς να διαβάζουμε καταστάσεις και να πράττουμε πολιτικά, προϋποθέτουν ταυτόχρονα ένα «τυφλό σημείο», δηλαδή κάτι που πρέπει πάση θυσία να μη δούμε.

Γι’ αυτό οι Αμερικανοί ιδεολόγοι παραβλέπουν με απίστευτη ευκολία κάποια εξόφθαλμα γεγονότα. Ο Αλιέντε, για παράδειγμα, είχε κερδίσει τις εκλογές. Κι επειδή μιλάμε για τη Μέση Ανατολή, το ίδιο ίσχυε για τον Μοσαντέκ ο οποίος εθνικοποίησε τις πετρελαιοπηγές στο Ιράν, με αποτέλεσμα να ανατραπεί από τις μυστικές υπηρεσίες των δυτικών «δημοκρατιών». Για να έρθουμε στη σημερινή κατάσταση, οι αναλύσεις των Αμερικανών αποκλείουν χωρίς συζήτηση προφανή ενδεχόμενα, που τεκμηριώνονται από μια απλή σφυγμομέτρηση της κοινής γνώμης. Ναι, οι λαοί στη Μέση Ανατολή θα ήθελαν να απαλλαγούν από τις φαύλες και αυταρχικές κυβερνήσεις τους. Ποιος είπε όμως ότι η πολιτική που θα εφαρμόσουν μετά θα εξυπηρετεί τα αμερικανικά συμφέροντα; Ποιος είπε ότι οι λαοί είναι περισσότερο φιλοαμερικανοί από τα καθεστώτα; Για παράδειγμα, αν γίνουν ελεύθερες εκλογές στην Αίγυπτο, είναι σχεδόν σίγουρο ότι η προσέγγιση με το Ισραήλ δεν θα επιβιώσει· αν η βασιλική οικογένειά της Σαουδικής Αραβίας παραδώσει την εξουσία σε εκλεγμένη κυβέρνηση, οι αμερικανικές στρατιωτικές βάσεις θα κλείσουν, ενώ στην Ιορδανία η σύμπλευση με τη Δύση θα σταματήσει. Ποιος είπε ότι οι Ιρανοί δεν επιθυμούν να αποκτήσουν πυρηνικά όπλα για να αισθάνονται ασφαλείς και ότι ο συριακός λαός δεν θέλει πάνω απ’ όλα να επανακτήσει τα υψώματα του Γκολάν;

Συνεπώς, στο Ιράκ οι εκλογές δεν αποτελούν αναγκαστικά δικαίωση της εισβολής αλλά ένα εν δυνάμει βήμα στην αντίσταση κατά των Αμερικανών. Γιατί δημοκρατία δεν σημαίνει μόνο εκλογές. Πώς θα αντιδρούσαν οι Αμερικανοί αν η νέα κυβέρνηση τους ζητούσε όχι μόνο να φύγουν -αυτό θα το ήθελαν- αλλά αν άρχιζε να παραχωρεί συμβόλαια σε μη αμερικανικές εταιρείες; Τότε θα βλέπαμε πού σταματάει η ιδεολογική εκλογίκευση και αρχίζει η ωμή ιδιοτέλεια.