Μαμή της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης η Ελλάδα

Κατά τη διαδικασία δημιουργίας του ευρώ στη δεκαετία του 1990 ήταν σαφές ότι δεν θα μπορούσε να επιβιώσει χωρίς ένα ευρωπαϊκό υπουργείο Οικονομικών και τον συντονισμό φορολογικής και οικονομικής πολιτικής για το σύνολο της Ευρωζώνης. Αυτό ήταν το απαραίτητο επόμενο βήμα μετά την εγκαθίδρυση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Επειδή, βεβαίως, το Τείχος του Βερολίνου έπεσε όταν άρχιζαν οι προετοιμασίες για την κυκλοφορία του ευρώ, η ατζέντα της «διεύρυνσης» υπερφαλάγγισε εκείνη της «εμβάθυνσης» της Ευρώπης. Γι’ αυτό η Ευρώπη σήμερα είναι ένα τόσο παράξενο ζώο - μια ένωση με κεντρική τράπεζα και ενιαίο νόμισμα, αλλά χωρίς υπουργείο οικονομικών για τον συντονισμό της οικονομικής και φορολογικής πολιτικής, σε μια σειρά από ανεξάρτητα κυρίαρχα κράτη.

Τώρα η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με τη στιγμή της αλήθειας. Συνειδητοποιούμε πως η ύπαρξη ενιαίου νομίσματος σημαίνει ότι πρέπει να συνοδεύεται από μεγάλη δόση αλληλεγγύης έναντι των χωρών της Ευρωζώνης ή οποιουδήποτε υποφέρει. Αν αποτύχει η Ελλάδα, το ίδιο θα συμβεί στην Ισπανία και την Ιταλία, ακόμη και στη Γερμανία και στους υπόλοιπους.

Διακυβεύονται τόσα πολλά κεφάλαια, επειδή οι ευρωπαϊκές οικονομίες έχουν καταστεί τόσο αλληλένδετες μέσω των συναλλαγών στην Ευρωζώνη, ώστε όπως συνέβη και στην περίπτωση της κρίσης των στεγαστικών δανείων, κανένας δεν γνωρίζει ακριβώς την έκταση των κινδύνων, που μπορεί να προκύψουν από αυτό το μαύρο κουτί, αν αποτύχει η Ελλάδα.

Απλά, η ενσωμάτωση έχει προχωρήσει σε τέτοιο βαθμό, ώστε δεν επιτρέπει την οικονομική κατάρρευση της Ελλάδας ή οποιασδήποτε άλλης χώρας στην Ευρωζώνη.

Αν και εκ πρώτης όψεως μπορεί να υποθέσει κάποιος ότι αυτή η κρίση οδηγεί την Ευρώπη σε διάλυση -για παράδειγμα, η ισχυρή αντίθεση της γερμανικής κοινής γνώμης σε ένα ενδεχόμενο πακέτο βοήθειας προς την Ελλάδα- στην πραγματικότητα το τελικό αποτέλεσμα θα είναι ότι θα υποχρεωθεί η Ευρώπη να ολοκληρώσει την ατζέντα της «εμβάθυνσης».

Αυτό ακριβώς συνέβη τη στιγμή της δημιουργίας του ευρώ. Πολλοί δεν ήθελαν εξ αρχής να ενταχθούν σε αυτό. Αλλά η ενιαία αγορά της Ευρωπαϊκής Κοινότητας ήταν αδύνατον να διατηρηθεί χωρίς ενιαίο νόμισμα. Εγινε σαφές σε όλους ότι αν είχες μια ενιαία αγορά με διαφορετικά νομίσματα, ο εμπορικός ανταγωνισμός θα αποτυπωνόταν στο επίπεδο της υποτίμησης. Ως εκ τούτου, το ενιαίο νόμισμα ήταν η μόνη προοπτική, αν η Ευρώπη ήθελε μια ενιαία αγορά. Ετσι, ακόμη και απρόθυμα, όποιος ήθελε να επωφεληθεί από την ενιαία αγορά έπρεπε να ενταχθεί στο ενιαίο νόμισμα.

Σήμερα ισχύει το ίδιο. Ακόμη και αν η κοινή γνώμη είναι προς το παρόν αντίθετη με μια ενιαία φορολογική και οικονομική πολιτική για όλους στην Ευρώπη, οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να συνεργαστούν ώς ένα σημείο. Αν δεν το κάνουν, το ευρώ δεν θα επιβιώσει.

Από τη στιγμή που όλοι έχουν πολλά να χάσουν πρώτα θα γίνουμε μάρτυρες, όπως ήδη έχει αρχίσει να συμβαίνει, ενός de facto συντονισμού της πολιτικής. Στα επόμενα χρόνια, αυτός ο συντονισμός θα θεσμοθετηθεί όπως προβλέφθηκε εξ αρχής - ένα Ευρωπαϊκό Υπουργείο Οικονομικών μαζί με μια Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Η Ελλάδα είναι η πατρίδα της Ευρώπης. Και στο τέλος η ελληνική κρίση θα γίνει η μαμή της ολοκλήρωσης του ευρωπαϊκού εγχειρήματος.

* Ο Ζακ Αταλί είναι πρώην κορυφαίος σύμβουλος του Φρανσουά Μιτεράν και νυν σύμβουλος του Γάλλου προέδρου Νικολά Σαρκοζί