ΕΝΓΚΕΜΕΝ ΜΠΑΓΙΣ: Θα αποσύρουμε το στρατό σε ένα πλαίσιο επίλυσης του Κυπριακού
ΕΜΠΟΔΙΟ ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΣΤΗΝ ΕΝΤΑΞΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ
Μακάριος Δρουσιώτης, Ελευθεροτυπία, Δημοσιευμένο: 2010-03-03
Το ενδεχόμενο μηδενικής παρουσίας του τουρκικού στρατού στην Κύπρο, ύστερα από μια συμφωνημένη λύση του Κυπριακού, αφήνει ανοιχτό ο υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Τουρκίας και από τους πιο στενούς συνεργάτες του πρωθυπουργού Ταγίπ Ερντογάν, Ενγκεμέν Μπαγίς.
Ο Μπαγίς μίλησε σε ομάδα Κυπρίων δημοσιογράφων το περασμένο Σάββατο στην Κωνσταντινούπολη, πριν από τη συνάντηση που είχαν με τον πρωθυπουργό Ερντογάν, και έδωσε μια πειστική ερμηνεία γιατί η Τουρκία θέλει τώρα λύση του Κυπριακού: «Νομίζω ότι μία λύση στην Κύπρο, αργά ή γρήγορα, θα σπρώξει την Τουρκία στην Ε.Ε. Αυτή θα είναι η μεγάλη λύση», είπε, ενώ παραδέχθηκε ότι το άλυτο του Κυπριακού «επηρεάζει άμεσα το χαρτοφυλάκιό του» ως αρχιδιαπραγματευτή της Τουρκίας για ένταξη στην Ε.Ε. «Ολοι γνωρίζουμε πως, είτε το θέλουμε είτε όχι, το ζήτημα Κύπρος αποτελεί εμπόδιο».
Ωστόσο, φρόντισε να διευκρινίσει πως τα περιθώρια της Τουρκίας στο Κυπριακό δεν είναι απεριόριστα. «Θα πρέπει να ξέρουμε ένα πράγμα, το θέμα του Κυπριακού είναι τόσο ευαίσθητο στην Τουρκία, που κανένας εκλεγμένος πολιτικός δεν μπορεί να αναμένεται να το θυσιάσει μόνο για την Ε.Ε.».
Ο Μπαγίς, απευθυνόμενος στους Κύπριους δημοσιογράφους, επανέλαβε αυτό που είπε κι άλλες φορές: «Οποια λύση στην οποία ο πρόεδρος Ταλάτ και ο πρόεδρος Χριστόφιας μπορεί να καταλήξουν και να πείσουν τις αντίστοιχες κοινότητές τους, θα έχει την πλήρη υποστήριξη και την ευλογία της Τουρκίας, υπό την προϋπόθεση ότι θα βασίζεται στην πολιτική ισότητα. Για όποια λύση μπορούν να αποδεχθούν οι Ε/Κ και οι Τ/Κ η Τουρκία θα είναι εκεί».
Τα στρατεύματα
Στο σημείο αυτό αναφέρθηκε και στο ευαίσθητο ζήτημα των στρατευμάτων: «Αν αυτή η λύση προϋποθέτει να αποσύρουμε τα στρατεύματά μας, θα αποσύρουμε τα στρατεύματά μας». Στο ζήτημα αυτό αναφέρθηκε και σε άλλο σημείο της τοποθέτησής του, όταν ερωτήθηκε για τον ρόλο του στρατού σε περίπτωση λύσης:
«Οταν η τουρκική αντιπροσωπεία στο Μπούργκενστοκ ενέκρινε το σχέδιο Ανάν, θα μειώναμε τον αριθμό των τουρκικών στρατευμάτων σε 650 και των ελληνικών σε 950. Υπήρξε μέλος του τουρκικού στρατού στην αντιπροσωπεία και μέλος του τουρκικού ναυτικού, που επίσης μίλησε στους ανωτέρους του και πήρε την έγκρισή τους. Ο στρατός είχε αποδεχτεί το σχέδιο Ανάν, ήταν δύσκολο, και τώρα, στην 5η επέτειο του σχεδίου Ανάν, θα μπορούσαν να γίνουν δημοψηφίσματα στο νησί για μηδενισμό του αριθμού των στρατευμάτων».
Θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι η μείωση των στρατευμάτων σε 650 θα γινόταν έπειτα από ένα μακρύ χρονοδιάγραμμα και πως δεν υπήρχε πρόβλεψη για νέα δημοψηφίσματα για απόσυρση των στρατευμάτων, κάτι που θα μπορούσε να γίνει με τη συγκατάθεση όλων των πλευρών. Ωστόσο, είναι η πρώτη φορά που αφήνεται ανοιχτό το ενδεχόμενο μηδενικής στρατιωτικής παρουσίας, στο πλαίσιο μιας συμφωνημένης λύσης.
Αν ήμουν Κύπριος
Ο Μπαγίς είπε πως το πρόβλημα ασφάλειας στην Κύπρο θα εκλείψει μια για πάντα με την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. και αναγνώρισε ότι υπάρχουν φοβίες και στις δύο πλευρές: «Αν ήμουν Κύπριος ο ίδιος, ανεξαρτήτως του Ελληνας ή Τούρκος, θα εργαζόμουν υπέρ των διαπραγματεύσεων της Τουρκίας με την Ε.Ε., περισσότερο από τον Τούρκο αρχιδιαπραγματευτή. Στο τέλος, η χρυσή φόρμουλα, η καλύτερη λύση είναι η ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Διότι ακυρώνει αυτόματα όλες τις ανησυχίες, όλες τις υποψίες, όλα τα ερωτηματικά, όλους τους φόβους, και πρέπει να παραδεχτούμε ότι υπάρχουν φόβοι και στις δύο πλευρές. Την ημέρα που η Τουρκία θα γίνει μέλος, θα ζούμε στην ίδια ζώνη όλοι μας. Είναι καιρός να συνειδητοποιήσουμε τα κοινά μας συμφέροντα».
Ο Ενγκεμέν Μπαγίς είπε πως στο υπουργείο του προσπαθούν «να κλείσουν το χάσμα, όχι μόνο σε ό,τι αφορά τη σχέση της Τουρκίας με την Ε.Ε., αλλά και όσον αφορά τις σχέσεις Τουρκίας-Ελλάδας, Τουρκίας-Κύπρου, μεταξύ Τούρκων και Ελλήνων, Τουρκοκύπριων και Ελληνοκύπριων» και πως είναι αισιόδοξος, αν και ο χρόνος περνά, ότι τώρα είναι μια μεγάλη ευκαιρία για τη λύση του Κυπριακού. «Εχουμε στην Αγκυρα και την Αθήνα και στις δύο πλευρές της Κύπρου ηγέτες που θέλουν ειλικρινά μια λύση».
Σας χρησιμοποιούν
Ο Μπαγίς υποστήριξε ότι το Κυπριακό χρησιμοποιείται στην Ευρώπη από χώρες που δεν επιθυμούν την ένταξη της Τουρκίας. «Πολλές χώρες κρύβονται πίσω από την Κύπρο για να παρεμποδίσουν τη διαδικασία ένταξης της Τουρκίας. Δεν είναι επειδή αγαπούν την Κύπρο, αλλά επειδή δεν θέλουν μια νέα χώρα-μέλος να διαθέτει περισσότερες έδρες στην Ευρωβουλή από ορισμένα από τα ιδρυτικά μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Επειδή η έκτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, ως πλήρες μέλος, θα έχει περισσότερο λόγο στη διαδικασία λήψης αποφάσεων για τον προϋπολογισμό της Ε.Ε. Και μερικές από τις χώρες ικανοποιούνται με την πώληση διαφόρων αμυντικών εξοπλισμών, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Τουρκία».
Ο Μπαγίς, όπως και ο Ερντογάν στη συνάντηση που ακολούθησε, ήγειρε το ζήτημα του εξοπλιστικού ανταγωνισμού μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. «Φανταστείτε, εάν οι δύο χώρες ομόφωνα, ταυτόχρονα, αποφάσιζαν να μην ξοδεύουν τόσο πολλά για την άμυνα, πόσα χρήματα θα εξοικονομούσαν η Τουρκία, η Ελλάδα και η Κύπρος. Οταν η Ελλάδα αγοράζει υποβρύχια και η Τουρκία αγοράζει υποβρύχια, όταν η Ελλάδα αγοράζει αεροπλάνα και η Τουρκία αγοράζει αεροπλάνα, όταν η Τουρκία αγοράζει τανκς και η Ελλάδα αγοράζει τανκς. Ολο ξοδεύουμε για τους εξοπλισμούς. Θα ήταν καλύτερα να διαθέτουμε δαπάνες για την ανέγερση νέων σχολείων, για την αγορά περισσότερων υπολογιστών για τα παιδιά μας, να κατασκευάζουμε νέους δρόμους, αεροδρόμια, νοσοκομεία, αυτά είναι που χρειάζονται οι άνθρωποί μας. Είναι καιρός να ξυπνήσουμε».
Προσδοκίες για τον Απρίλιο
Ο Τούρκος υπουργός εξέφρασε την ελπίδα ότι θα υπάρξει αποτέλεσμα στις συνομιλίες μέχρι τον Απρίλιο.
«Οι δύο ηγέτες γνωρίζουν ήδη όλες τις λεπτομέρειες και οι δύο ξέρουν τι μπορούν να κάνουν και τι δεν μπορούν να κάνουν, τι είναι αυτό που είναι αποδεκτό από την κοινότητά τους και τι δεν είναι και γνωρίζουν ο ένας τις θέσεις του άλλου πολύ καλά. Θα πρέπει να πιέσουν τα πράγματα προκειμένου να έρθει μια λύση· για να συγκλίνουν θα πρέπει να πικραθούν λιγάκι και οι δύο πλευρές. Εάν μια πλευρά αντιλαμβάνεται κάτι σαν πολύ σπουδαίο, για την άλλη θα είναι αηδιαστικό. Και οι δύο πλευρές πρέπει να έχουν λίγο το αίσθημα της δυσκολίας. Αυτό ήταν το σχέδιο Ανάν. Νομίζετε ότι το υποστηρίξαμε επειδή ήταν πολύ καλό· όχι, ήταν δύσκολο. Πηγαίνετε να ρωτήσετε την τουρκική αντιπολίτευση. Μας είπαν προδότες που υποστηρίξαμε το σχέδιο Ανάν. Ομως ήταν δίκαιο και ισορροπημένο, πιστώστε τον άνθρωπο, προσπάθησε για το καλύτερο. Προσπάθησε να είναι δίκαιος. Και χάσαμε, χάσαμε μια μεγάλη ευκαιρία. Τώρα έχουμε μια άλλη ευκαιρία. Αν τη χάσουμε, δεν ξέρω πόσος καιρός θα χρειαστεί για να έχουμε μια άλλη προσπάθεια. Δεν είμαι βέβαιος».
Ο Μπαγίς μίλησε σε ομάδα Κυπρίων δημοσιογράφων το περασμένο Σάββατο στην Κωνσταντινούπολη, πριν από τη συνάντηση που είχαν με τον πρωθυπουργό Ερντογάν, και έδωσε μια πειστική ερμηνεία γιατί η Τουρκία θέλει τώρα λύση του Κυπριακού: «Νομίζω ότι μία λύση στην Κύπρο, αργά ή γρήγορα, θα σπρώξει την Τουρκία στην Ε.Ε. Αυτή θα είναι η μεγάλη λύση», είπε, ενώ παραδέχθηκε ότι το άλυτο του Κυπριακού «επηρεάζει άμεσα το χαρτοφυλάκιό του» ως αρχιδιαπραγματευτή της Τουρκίας για ένταξη στην Ε.Ε. «Ολοι γνωρίζουμε πως, είτε το θέλουμε είτε όχι, το ζήτημα Κύπρος αποτελεί εμπόδιο».
Ωστόσο, φρόντισε να διευκρινίσει πως τα περιθώρια της Τουρκίας στο Κυπριακό δεν είναι απεριόριστα. «Θα πρέπει να ξέρουμε ένα πράγμα, το θέμα του Κυπριακού είναι τόσο ευαίσθητο στην Τουρκία, που κανένας εκλεγμένος πολιτικός δεν μπορεί να αναμένεται να το θυσιάσει μόνο για την Ε.Ε.».
Ο Μπαγίς, απευθυνόμενος στους Κύπριους δημοσιογράφους, επανέλαβε αυτό που είπε κι άλλες φορές: «Οποια λύση στην οποία ο πρόεδρος Ταλάτ και ο πρόεδρος Χριστόφιας μπορεί να καταλήξουν και να πείσουν τις αντίστοιχες κοινότητές τους, θα έχει την πλήρη υποστήριξη και την ευλογία της Τουρκίας, υπό την προϋπόθεση ότι θα βασίζεται στην πολιτική ισότητα. Για όποια λύση μπορούν να αποδεχθούν οι Ε/Κ και οι Τ/Κ η Τουρκία θα είναι εκεί».
Τα στρατεύματα
Στο σημείο αυτό αναφέρθηκε και στο ευαίσθητο ζήτημα των στρατευμάτων: «Αν αυτή η λύση προϋποθέτει να αποσύρουμε τα στρατεύματά μας, θα αποσύρουμε τα στρατεύματά μας». Στο ζήτημα αυτό αναφέρθηκε και σε άλλο σημείο της τοποθέτησής του, όταν ερωτήθηκε για τον ρόλο του στρατού σε περίπτωση λύσης:
«Οταν η τουρκική αντιπροσωπεία στο Μπούργκενστοκ ενέκρινε το σχέδιο Ανάν, θα μειώναμε τον αριθμό των τουρκικών στρατευμάτων σε 650 και των ελληνικών σε 950. Υπήρξε μέλος του τουρκικού στρατού στην αντιπροσωπεία και μέλος του τουρκικού ναυτικού, που επίσης μίλησε στους ανωτέρους του και πήρε την έγκρισή τους. Ο στρατός είχε αποδεχτεί το σχέδιο Ανάν, ήταν δύσκολο, και τώρα, στην 5η επέτειο του σχεδίου Ανάν, θα μπορούσαν να γίνουν δημοψηφίσματα στο νησί για μηδενισμό του αριθμού των στρατευμάτων».
Θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι η μείωση των στρατευμάτων σε 650 θα γινόταν έπειτα από ένα μακρύ χρονοδιάγραμμα και πως δεν υπήρχε πρόβλεψη για νέα δημοψηφίσματα για απόσυρση των στρατευμάτων, κάτι που θα μπορούσε να γίνει με τη συγκατάθεση όλων των πλευρών. Ωστόσο, είναι η πρώτη φορά που αφήνεται ανοιχτό το ενδεχόμενο μηδενικής στρατιωτικής παρουσίας, στο πλαίσιο μιας συμφωνημένης λύσης.
Αν ήμουν Κύπριος
Ο Μπαγίς είπε πως το πρόβλημα ασφάλειας στην Κύπρο θα εκλείψει μια για πάντα με την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. και αναγνώρισε ότι υπάρχουν φοβίες και στις δύο πλευρές: «Αν ήμουν Κύπριος ο ίδιος, ανεξαρτήτως του Ελληνας ή Τούρκος, θα εργαζόμουν υπέρ των διαπραγματεύσεων της Τουρκίας με την Ε.Ε., περισσότερο από τον Τούρκο αρχιδιαπραγματευτή. Στο τέλος, η χρυσή φόρμουλα, η καλύτερη λύση είναι η ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Διότι ακυρώνει αυτόματα όλες τις ανησυχίες, όλες τις υποψίες, όλα τα ερωτηματικά, όλους τους φόβους, και πρέπει να παραδεχτούμε ότι υπάρχουν φόβοι και στις δύο πλευρές. Την ημέρα που η Τουρκία θα γίνει μέλος, θα ζούμε στην ίδια ζώνη όλοι μας. Είναι καιρός να συνειδητοποιήσουμε τα κοινά μας συμφέροντα».
Ο Ενγκεμέν Μπαγίς είπε πως στο υπουργείο του προσπαθούν «να κλείσουν το χάσμα, όχι μόνο σε ό,τι αφορά τη σχέση της Τουρκίας με την Ε.Ε., αλλά και όσον αφορά τις σχέσεις Τουρκίας-Ελλάδας, Τουρκίας-Κύπρου, μεταξύ Τούρκων και Ελλήνων, Τουρκοκύπριων και Ελληνοκύπριων» και πως είναι αισιόδοξος, αν και ο χρόνος περνά, ότι τώρα είναι μια μεγάλη ευκαιρία για τη λύση του Κυπριακού. «Εχουμε στην Αγκυρα και την Αθήνα και στις δύο πλευρές της Κύπρου ηγέτες που θέλουν ειλικρινά μια λύση».
Σας χρησιμοποιούν
Ο Μπαγίς υποστήριξε ότι το Κυπριακό χρησιμοποιείται στην Ευρώπη από χώρες που δεν επιθυμούν την ένταξη της Τουρκίας. «Πολλές χώρες κρύβονται πίσω από την Κύπρο για να παρεμποδίσουν τη διαδικασία ένταξης της Τουρκίας. Δεν είναι επειδή αγαπούν την Κύπρο, αλλά επειδή δεν θέλουν μια νέα χώρα-μέλος να διαθέτει περισσότερες έδρες στην Ευρωβουλή από ορισμένα από τα ιδρυτικά μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Επειδή η έκτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, ως πλήρες μέλος, θα έχει περισσότερο λόγο στη διαδικασία λήψης αποφάσεων για τον προϋπολογισμό της Ε.Ε. Και μερικές από τις χώρες ικανοποιούνται με την πώληση διαφόρων αμυντικών εξοπλισμών, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Τουρκία».
Ο Μπαγίς, όπως και ο Ερντογάν στη συνάντηση που ακολούθησε, ήγειρε το ζήτημα του εξοπλιστικού ανταγωνισμού μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. «Φανταστείτε, εάν οι δύο χώρες ομόφωνα, ταυτόχρονα, αποφάσιζαν να μην ξοδεύουν τόσο πολλά για την άμυνα, πόσα χρήματα θα εξοικονομούσαν η Τουρκία, η Ελλάδα και η Κύπρος. Οταν η Ελλάδα αγοράζει υποβρύχια και η Τουρκία αγοράζει υποβρύχια, όταν η Ελλάδα αγοράζει αεροπλάνα και η Τουρκία αγοράζει αεροπλάνα, όταν η Τουρκία αγοράζει τανκς και η Ελλάδα αγοράζει τανκς. Ολο ξοδεύουμε για τους εξοπλισμούς. Θα ήταν καλύτερα να διαθέτουμε δαπάνες για την ανέγερση νέων σχολείων, για την αγορά περισσότερων υπολογιστών για τα παιδιά μας, να κατασκευάζουμε νέους δρόμους, αεροδρόμια, νοσοκομεία, αυτά είναι που χρειάζονται οι άνθρωποί μας. Είναι καιρός να ξυπνήσουμε».
Προσδοκίες για τον Απρίλιο
Ο Τούρκος υπουργός εξέφρασε την ελπίδα ότι θα υπάρξει αποτέλεσμα στις συνομιλίες μέχρι τον Απρίλιο.
«Οι δύο ηγέτες γνωρίζουν ήδη όλες τις λεπτομέρειες και οι δύο ξέρουν τι μπορούν να κάνουν και τι δεν μπορούν να κάνουν, τι είναι αυτό που είναι αποδεκτό από την κοινότητά τους και τι δεν είναι και γνωρίζουν ο ένας τις θέσεις του άλλου πολύ καλά. Θα πρέπει να πιέσουν τα πράγματα προκειμένου να έρθει μια λύση· για να συγκλίνουν θα πρέπει να πικραθούν λιγάκι και οι δύο πλευρές. Εάν μια πλευρά αντιλαμβάνεται κάτι σαν πολύ σπουδαίο, για την άλλη θα είναι αηδιαστικό. Και οι δύο πλευρές πρέπει να έχουν λίγο το αίσθημα της δυσκολίας. Αυτό ήταν το σχέδιο Ανάν. Νομίζετε ότι το υποστηρίξαμε επειδή ήταν πολύ καλό· όχι, ήταν δύσκολο. Πηγαίνετε να ρωτήσετε την τουρκική αντιπολίτευση. Μας είπαν προδότες που υποστηρίξαμε το σχέδιο Ανάν. Ομως ήταν δίκαιο και ισορροπημένο, πιστώστε τον άνθρωπο, προσπάθησε για το καλύτερο. Προσπάθησε να είναι δίκαιος. Και χάσαμε, χάσαμε μια μεγάλη ευκαιρία. Τώρα έχουμε μια άλλη ευκαιρία. Αν τη χάσουμε, δεν ξέρω πόσος καιρός θα χρειαστεί για να έχουμε μια άλλη προσπάθεια. Δεν είμαι βέβαιος».
