Η επιστροφή της Γερμανίας στα ευρωπαϊκά πράγματα

Το γεγονός θα προκαλέσει αναμφίβολα έκπληξη στους αναγνώστες του «Βήματος», όμως αυτή την εβδομάδα καταγράφηκε στην Ευρώπη ένα πρώτο καλό νέο, το οποίο μάλιστα έρχεται από τη Γερμανία! Χωρίς πρόθεση να φανώ προκλητικός, θα πρέπει να πω ότι ο θόρυβος των τριγμών μεταξύ Γερμανίας και Ελλάδας έφθασε ως εμάς στο Παρίσι. Παράλληλα όμως είδαμε ότι το τετ α τετ μεταξύ Νικολά Σαρκοζί και Γιώργου Παπανδρέου πήγε πολύ καλά. Πρέπει λοιπόν να περιμένουμε την επόμενη ευρωπαϊκή πρωτοβουλία που θα στοχεύει στην ανακούφιση της ελληνικής κυβέρνησης.

Στο μεταξύ η Γερμανία ανέλαβε μέσω της καγκελαρίου της, για πρώτη φορά ύστερα από πολύ καιρό, μια ευρωπαϊκή πρωτοβουλία, προτείνοντας την ιδέα δημιουργίας ενός ευρωπαϊκού νομισματικού ταμείου. Είναι γνωστό ότι η γενικότερη κρίση αποκάλυψε τις αδυναμίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης και κυρίως την έλλειψη μηχανισμών εξειδικευμένων στην αντιμετώπιση κρίσεων.

Επανεμφανίστηκε λοιπόν η επιτακτική ανάγκη να επανέλθουμε στον δρόμο που είχε χαράξει η Συνθήκη του Μάαστριχτ, η οποία προέβλεπε τη διοργάνωση του συντονισμού της οικονομικής και νομισματικής πολιτικής ταυτόχρονα με τη θέ σπιση της ευρωζώνης. Αυτός ο συντονισμός δεν έγινε ποτέ, εν πολλοίς λόγω των αντιρρήσεων της Γερμανίας. Πέρα λοιπόν από τους τρέχοντες τριγμούς, οι οποίοι σύντομα θα σιγήσουν, ας χαιρετίσουμε την επιστροφή της Γερμανίας στα ευρωπαϊκά πράγματα. Διότι η ιδέα ενός ευρωπαϊκού νομισματικού ταμείου είναι πράγματι μια καλή ιδέα. Παρ΄ όλα αυτά, αμέσως μόλις διατυπώθηκε προέκυψαν ερωτήματα και επιφυλάξεις.

Οι δυσκολίες της Ελλάδας, αλλά δυνητικά ομοίως της Ισπανίας και της Πορτογαλίας, οδήγησαν τους ευρωπαίους κυβερνώντες να αναλογιστούν την αναγκαιότητα δημιουργίας ενός οργάνου αντιμετώπισης της κρίσης. Στην πραγματικότητα κανένα τέτοιο όργανο δεν υφίσταται στη ζώνη του ευρώ. Γνωρίζουμε επίσης ότι σε περίπτωση σοβαρής κρίσης οι χώρες της ευρωζώνης δεν μπορούν ούτε να αλληλοβοηθηθούν ούτε να καταφύγουν στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ). Η απευθείας χορήγηση οικονομικής βοήθειας από μια χώρα προς μια άλλη ούτως ώστε να καλυφθεί ένα έλλειμμα προϋπολογισμού απαγορεύεται.

Γνωρίζουμε όμως την πίεση που ασκεί η γερμανική κοινή γνώμη και η Τράπεζα της Γερμανίας. Ετσι αμέσως μόλις διατυπώθηκε η ιδέα ενός ευρωπαϊκού νομισματικού ταμείου η ίδια η Ανγκελα Μέρκελ υιοθέτησε χαμηλότερους τόνους ως προς το ζήτημα. Βεβαίως αυτό το Ταμείο θα υπάρχει για να παρέχει οικονομική βοήθεια σε όποια χώρα της ευρωζώνης αντιμετωπίζει δυσκολίες. Στα μάτια της καγκελαρίου όμως θα πρέπει επίσης να επιτρέπει την επιβολή αυξημένης δημοσιονομικής πειθαρχίας.

Εν ολίγοις θα επιτυγχάνεται ό,τι απέτυχε να πραγματοποιήσει το Σύμφωνο Σταθερότητας, στο πλαίσιο όμως κοινών εκλογικεύσεων και συμπεριφορών οι οποίες θα συνοδεύονται από κυρώσεις σε περίπτωση που δεν γίνονται σεβαστές εντός της ζώνης του ευρώ. Αντιθέτως, μια χώρα όπως η Γαλλία εμμένει περισσότερο στη λειτουργία ενός τέτοιου Ταμείου για την αντιμετώπιση των κρίσεων και πολύ λιγότερο σε εκείνη της δυνατότητας επιβολής κυρώσεων σε μια χώρα η οποία θα ξέφευγε από το προκαθορισμένο πλαίσιο κανονισμών.

Η Γαλλία μοιάζει επίσης να επιθυμεί να πάρει παράταση χρόνου επ΄ αυτού του ζητήματος κρίνοντας ότι « το ευρωπαϊκό νομισματικό ταμείο δεν πρέπει να εμφανίζεται ως λύση στα προβλήματα της Ελλάδας, τα οποία πρέπει να λυθούν βραχυπρόθεσμα » όπως δήλωσε και η γαλλίδα υπουργός Οικονομίας Κριστίν Λανγκάρντ.

Σε αυτό το στάδιο, πρέπει να θυμηθούμε ότι η πιο πρόσφατη γερμανική πρωτοβουλία επί ευρωπαϊκών ζητημάτων χρονολογείται από την εποχή του Χέλμουτ Κολ και είχε απορριφθεί από τη Γαλλία με την πρόφαση ότι η χρονική περίοδος δεν ήταν η κατάλληλη.

Μου φαίνεται ότι η σημερινή αντίδραση της Γαλλίας δημιουργεί τον ίδιο κίνδυνο, δηλαδή να αποθαρρύνει και πάλι τη Γερμανία. Η πρόταση για δημιουργία ενός ευρωπαϊκού νομισματικού ταμείου τη στιγμή που ο πρόεδρος της Βundesbank είναι εχθρικός προς αυτήν την ιδέα και ενώ η συντηρητική και όχι μόνο γερμανική κοινή γνώμη πιέζει για αναδίπλωση της Γερμανίας, θα έπρεπε να θεωρηθεί πρόοδος. Συνεπώς θα πρέπει να δοθεί έντονη και άμεση στήριξη στην πρόταση αυτή και όχι η εντύπωση ότι επιθυμούμε να την αποκηρύξουμε.

Αν αποθαρρύνουμε κατ΄ αυτόν τον τρόπο τις καλές προθέσεις των ευρωπαίων εταίρων, δεν είναι προφανές τι θα εμποδίσει μακροπρόθεσμα την Ευρώπη από το να διαλυθεί. Αυτός ο φόβος της ευρωπαϊκής παρακμής και αποδόμησης οδήγησε τον Ζακ Ντελόρ να κρούσει πάλι τον κώδωνα του κινδύνου στους ευρωπαίους κυβερνώντες για την αναγκαιότητα συντονισμού της οικονομικής και νομισματικής πολιτικής και της εφαρμογής μιας κοινής πολιτικής στην ΕΕ.

Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Ζαν-Κλοντ Τρισέ άνοιξε τον δρόμο για την εξέταση του ζητήματος του ευρωπαϊκού νομισματικού ταμείου διότι αναμφίβολα ανησυχεί και ο ίδιος. Ταυτόχρονα η Γαλλία, η Γερμανία και ο πρόεδρος του Εurogroup Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ προετοιμάζουν ένα κείμενο το οποίο θα επιβεβαιώνει εκ νέου την αλληλεγγύη της Ευρώπης απέναντι στην Ελλάδα και θα προτείνει ενδεχόμενους μηχανισμούς αντιμετώπισης κρίσεων που μπορούν να τεθούν άμεσα σε λειτουργία.