Η «παγωμένη εικόνα» των γερμανο-τουρκικών σχέσεων
Χριστίνα Πουλίδου, Κυριακάτικη Αυγή, Δημοσιευμένο: 2010-04-04
Μια επίσκεψη που ήταν σαν να μην έγινε, ήταν αυτή που έκανε η Άγγελα Μέρκελ στην Τουρκία την περασμένη βδομάδα, καθώς οι δύο πλευρές είπαν αυτά που παγίως λένε, χωρίς καμία μετατόπιση. Ο πολιτικός χάρτης επομένως, τόσο για τις διμερείς σχέσεις όσο και για τις ευρωτουρκικές σχέσεις έμεινε ίδιος κι απαράλλαχτος και ο μόνος λόγος που εξηγεί την επίσκεψη, ήταν οι διμερείς οικονομικο-εμπορικές σχέσεις -αφού η Γερμανία (με τις 4. 000 γερμανικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στη χώρα) είναι ο σημαντικότερος ευρωπαϊκός οικονομικός εταίρος της Τουρκίας.
Τα μείζονα πολιτικά θέματα της ατζέντας ήταν δύο: η ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας και η σχέση με το Ιράν. Στο πρώτο, είναι γνωστή η θέση του Βερολίνου, πως η ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας πρέπει να είναι «ανοιχτού τέλους» -να μην θεωρείται δηλαδή δεδομένη η ενταξιακή προοπτική, αλλά να εξετάζεται και η προοπτική μιας «ειδικής σχέσης». Τη θέση αυτή - που αποτελεί εξάλλου σημείο της εκλογικής σύμπραξης των Γερμανών Χριστιανοδημοκρατών με τους Ελεύθερους Δημοκράτες - επανέλαβε η κ. Μέρκελ στην κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Τούρκο ομόλογό της, υπογραμμίζοντας τη σημασία που έχει για την Ε.Ε. η λύση του Κυπριακού και η εφαρμογή του Πρόσθετου Πρωτοκόλλου από την Άγκυρα. Στην παρατήρηση εξάλλου του Τ. Ερντογάν, πως δεν είναι νοητό «η Ε.Ε. να αλλάζει τα γκολπόστ στη μέση του αγώνα κι ενώ εκτελείται το πέναλτι», η κ. Μέρκελ απάντησε ότι «οι κανόνες του παιχνιδιού έχουν αλλάξει, γιατί η ίδια η Ε.Ε. έχει αλλάξει στα 50 χρόνια από τότε που η Άγκυρα χτύπησε για πρώτη φορά την πόρτα της Ευρώπης».
Ανάλογη απόσταση τήρησαν τα δύο μέρη και στο θέμα του Ιράν. Η κ. Μέρκελ επεσήμανε πως απαιτείται κοινή στάση από τις ΗΠΑ και την Ε.Ε. έναντι του Ιράν, που απειλεί την ειρήνη με τον πυρηνικό εξοπλισμό του «και στην κατεύθυνση αυτή, πρέπει να εξετάσουμε το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων στην Τεχεράνη». Ο Τ. Ερντογάν (με το ειδικό βάρος που του δίνει η θέση του στην περιοχή, αλλά επίσης ως μη μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας το 2010) αντέτεινε ότι «τα αποτελέσματα των τριών γύρων κυρώσεων που επεβλήθηκαν στο Ιράν τα περασμένα χρόνια, ήταν τέτοια, που δεν δικαιολογούν την επανάληψη του μέτρου -δεδομένου ότι πολλές χώρες που είχαν ψηφίσει την επιβολή των κυρώσεων, στη συνέχεια τις παραβίασαν». Εξάλλου, ο κ. Ερντογάν, υπαινισσόμενος το Ισραήλ, παρατήρησε πως «η Τουρκία δεν θέλει τον πυρηνικό εξοπλισμό της περιοχής. Όμως, δεν υπάρχει άλλη χώρα στην περιφέρειά μας που διαθέτει πυρηνικά όπλα; Υπάρχει. Συζητά κανείς την επιβολή κυρώσεων εναντίον της; Κανείς!». Με την παρατήρησή του αυτή, ο Τούρκος πρωθυπουργός παρέπεμψε εμμέσως σε ένα θέμα που ανησυχεί τη χώρα του και που έχει να κάνει με την προοπτική ενός «πυρηνικού ανταγωνισμού» Ιράν-Ισραήλ στην περιοχή. «Η Τουρκία έχει 340 χλμ. κοινά σύνορα με το Ιράν, είναι ένας σημαντικός εταίρος της χώρας μας, κυρίως στο πεδίο της ενέργειας. Αν λοιπόν ο κόσμος μας εμπιστευθεί, θα μπορούσαμε να βρούμε ένα μέσο δρόμο στη διένεξη με το Ιράν» τόνισε ο κ. Ερντογάν.
Ένα τρίτο θέμα που προκάλεσε τριβές στις διμερείς σχέσεις αφορά την τουρκική μειονότητα της Γερμανίας (2.5 εκατ. κατοίκων) και το τουρκικό αίτημα να επιτραπεί η δημιουργία τουρκικών σχολείων στη χώρα. Στην πρώτη κρούση που έγινε από τον Τ. Ερντογάν, η κ. Μέρκελ είχε αντιδράσει αρνητικά, τονίζοντας ότι «η τουρκική μειονότητα είναι Γερμανοί πολίτες, που πρέπει να γνωρίζουν τη γλώσσα της χώρας τους». Ο Τ. Ερντογάν αντέτεινε ότι όταν στην Τουρκία λειτουργούν γερμανικά σχολεία, ενώ πρόσφατα η Άγκυρα αποδέχθηκε γερμανικό αίτημα για τη δημιουργία γερμανικού Παν/μίου και ήδη απαλλοτρίωσε 120 στρέμματα στην Κων/πολη για την οικοδόμηση των πανεπιστημιακών εγκαταστάσεων, είναι «αυτονόητο» ότι πρέπει να υπάρχει μια ανταποδοτικότητα. Κατά την επίσκεψή της στην Τουρκία, η κ. Μέρκελ τροποποίησε κάπως την αρχική της θέση κι εξήγησε ότι στόχος της Γερμανίας «δεν είναι να αφομοιώσει αλλά να ενσωματώσει τους Τούρκους μετανάστες. Η Τουρκία μπορεί να έχει σχολεία στο εξωτερικό, αλλά αυτό δεν θα πρέπει να αποτελεί πρόφαση για τη μη εκμάθηση των γερμανικών» σημείωσε η Γερμανίδα καγκελάριος.
Επί του θέματος αξίζει να σημειωθεί, ότι, σύμφωνα με έρευνες στη Γερμανία, έχει αποδειχθεί ότι οι μετανάστες τουρκικής ή αραβικής προέλευσης «εμφανίζονται αδύναμοι στην ενσωμάτωσή τους» και δεν παρουσιάζουν «καμία παραγωγική δραστηριότητα, πέραν της μικρο-εμπορικής διατήρησης καταστημάτων με είδη τροφίμων και φρούτων». Η αποτυχία επίσης στις σχολικές επιδόσεις παρουσιάζει υψηλότερους δείκτες σε αυτές τις κοινότητες, εξαιτίας της λειψής γνώσης της γλώσσας, καθώς είναι συχνό το φαινόμενο Τούρκων μεταναστών, που αν και ζουν 30 χρόνια στη Γερμανία δεν μιλούν γερμανικά. Τέλος, τα εγκλήματα τιμής και οι εκβιαστικοί γάμοι των Τούρκων μεταναστών, έχουν ταράξει πολλές φορές τη γερμανική κοινωνία, διαχέοντας την αίσθηση μιας «αλλεργίας» προς όσους μιλούν τουρκικά, όπως κατήγγειλε πρόσφατα ο συμπρόεδρος των Πρασίνων, τουρκικής καταγωγής Τζέμ Οζντεμίρ.
Συμπερασματικά, η επίσκεψη της κ. Μέρκελ στην Τουρκία και η τουριστική ξενάγησή της στην Αγία Σοφία και το Μπλέ Τζαμί, άφησε τα πράγματα όπως ήταν. Εξάλλου, ο δηκτικός υπαινιγμός του Τούρκου υπουργού, Εγκ. Μπαγίς, πως «η Γερμανία που ανησυχεί από την ελληνική κρίση, θα ’πρεπε να προτρέψει την Αθήνα να μειώσει τον στρατιωτικό της εξοπλισμό - εναρμονισμένα με αντίστοιχη μείωση του τουρκικού εξοπλισμού - και να μην συνεχίσει τον ελληνικό εξοπλισμό με γερμανικά υποβρύχια», έμεινε αναπάντητος. Σαν να μην ακούστηκε…
Τα μείζονα πολιτικά θέματα της ατζέντας ήταν δύο: η ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας και η σχέση με το Ιράν. Στο πρώτο, είναι γνωστή η θέση του Βερολίνου, πως η ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας πρέπει να είναι «ανοιχτού τέλους» -να μην θεωρείται δηλαδή δεδομένη η ενταξιακή προοπτική, αλλά να εξετάζεται και η προοπτική μιας «ειδικής σχέσης». Τη θέση αυτή - που αποτελεί εξάλλου σημείο της εκλογικής σύμπραξης των Γερμανών Χριστιανοδημοκρατών με τους Ελεύθερους Δημοκράτες - επανέλαβε η κ. Μέρκελ στην κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Τούρκο ομόλογό της, υπογραμμίζοντας τη σημασία που έχει για την Ε.Ε. η λύση του Κυπριακού και η εφαρμογή του Πρόσθετου Πρωτοκόλλου από την Άγκυρα. Στην παρατήρηση εξάλλου του Τ. Ερντογάν, πως δεν είναι νοητό «η Ε.Ε. να αλλάζει τα γκολπόστ στη μέση του αγώνα κι ενώ εκτελείται το πέναλτι», η κ. Μέρκελ απάντησε ότι «οι κανόνες του παιχνιδιού έχουν αλλάξει, γιατί η ίδια η Ε.Ε. έχει αλλάξει στα 50 χρόνια από τότε που η Άγκυρα χτύπησε για πρώτη φορά την πόρτα της Ευρώπης».
Ανάλογη απόσταση τήρησαν τα δύο μέρη και στο θέμα του Ιράν. Η κ. Μέρκελ επεσήμανε πως απαιτείται κοινή στάση από τις ΗΠΑ και την Ε.Ε. έναντι του Ιράν, που απειλεί την ειρήνη με τον πυρηνικό εξοπλισμό του «και στην κατεύθυνση αυτή, πρέπει να εξετάσουμε το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων στην Τεχεράνη». Ο Τ. Ερντογάν (με το ειδικό βάρος που του δίνει η θέση του στην περιοχή, αλλά επίσης ως μη μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας το 2010) αντέτεινε ότι «τα αποτελέσματα των τριών γύρων κυρώσεων που επεβλήθηκαν στο Ιράν τα περασμένα χρόνια, ήταν τέτοια, που δεν δικαιολογούν την επανάληψη του μέτρου -δεδομένου ότι πολλές χώρες που είχαν ψηφίσει την επιβολή των κυρώσεων, στη συνέχεια τις παραβίασαν». Εξάλλου, ο κ. Ερντογάν, υπαινισσόμενος το Ισραήλ, παρατήρησε πως «η Τουρκία δεν θέλει τον πυρηνικό εξοπλισμό της περιοχής. Όμως, δεν υπάρχει άλλη χώρα στην περιφέρειά μας που διαθέτει πυρηνικά όπλα; Υπάρχει. Συζητά κανείς την επιβολή κυρώσεων εναντίον της; Κανείς!». Με την παρατήρησή του αυτή, ο Τούρκος πρωθυπουργός παρέπεμψε εμμέσως σε ένα θέμα που ανησυχεί τη χώρα του και που έχει να κάνει με την προοπτική ενός «πυρηνικού ανταγωνισμού» Ιράν-Ισραήλ στην περιοχή. «Η Τουρκία έχει 340 χλμ. κοινά σύνορα με το Ιράν, είναι ένας σημαντικός εταίρος της χώρας μας, κυρίως στο πεδίο της ενέργειας. Αν λοιπόν ο κόσμος μας εμπιστευθεί, θα μπορούσαμε να βρούμε ένα μέσο δρόμο στη διένεξη με το Ιράν» τόνισε ο κ. Ερντογάν.
Ένα τρίτο θέμα που προκάλεσε τριβές στις διμερείς σχέσεις αφορά την τουρκική μειονότητα της Γερμανίας (2.5 εκατ. κατοίκων) και το τουρκικό αίτημα να επιτραπεί η δημιουργία τουρκικών σχολείων στη χώρα. Στην πρώτη κρούση που έγινε από τον Τ. Ερντογάν, η κ. Μέρκελ είχε αντιδράσει αρνητικά, τονίζοντας ότι «η τουρκική μειονότητα είναι Γερμανοί πολίτες, που πρέπει να γνωρίζουν τη γλώσσα της χώρας τους». Ο Τ. Ερντογάν αντέτεινε ότι όταν στην Τουρκία λειτουργούν γερμανικά σχολεία, ενώ πρόσφατα η Άγκυρα αποδέχθηκε γερμανικό αίτημα για τη δημιουργία γερμανικού Παν/μίου και ήδη απαλλοτρίωσε 120 στρέμματα στην Κων/πολη για την οικοδόμηση των πανεπιστημιακών εγκαταστάσεων, είναι «αυτονόητο» ότι πρέπει να υπάρχει μια ανταποδοτικότητα. Κατά την επίσκεψή της στην Τουρκία, η κ. Μέρκελ τροποποίησε κάπως την αρχική της θέση κι εξήγησε ότι στόχος της Γερμανίας «δεν είναι να αφομοιώσει αλλά να ενσωματώσει τους Τούρκους μετανάστες. Η Τουρκία μπορεί να έχει σχολεία στο εξωτερικό, αλλά αυτό δεν θα πρέπει να αποτελεί πρόφαση για τη μη εκμάθηση των γερμανικών» σημείωσε η Γερμανίδα καγκελάριος.
Επί του θέματος αξίζει να σημειωθεί, ότι, σύμφωνα με έρευνες στη Γερμανία, έχει αποδειχθεί ότι οι μετανάστες τουρκικής ή αραβικής προέλευσης «εμφανίζονται αδύναμοι στην ενσωμάτωσή τους» και δεν παρουσιάζουν «καμία παραγωγική δραστηριότητα, πέραν της μικρο-εμπορικής διατήρησης καταστημάτων με είδη τροφίμων και φρούτων». Η αποτυχία επίσης στις σχολικές επιδόσεις παρουσιάζει υψηλότερους δείκτες σε αυτές τις κοινότητες, εξαιτίας της λειψής γνώσης της γλώσσας, καθώς είναι συχνό το φαινόμενο Τούρκων μεταναστών, που αν και ζουν 30 χρόνια στη Γερμανία δεν μιλούν γερμανικά. Τέλος, τα εγκλήματα τιμής και οι εκβιαστικοί γάμοι των Τούρκων μεταναστών, έχουν ταράξει πολλές φορές τη γερμανική κοινωνία, διαχέοντας την αίσθηση μιας «αλλεργίας» προς όσους μιλούν τουρκικά, όπως κατήγγειλε πρόσφατα ο συμπρόεδρος των Πρασίνων, τουρκικής καταγωγής Τζέμ Οζντεμίρ.
Συμπερασματικά, η επίσκεψη της κ. Μέρκελ στην Τουρκία και η τουριστική ξενάγησή της στην Αγία Σοφία και το Μπλέ Τζαμί, άφησε τα πράγματα όπως ήταν. Εξάλλου, ο δηκτικός υπαινιγμός του Τούρκου υπουργού, Εγκ. Μπαγίς, πως «η Γερμανία που ανησυχεί από την ελληνική κρίση, θα ’πρεπε να προτρέψει την Αθήνα να μειώσει τον στρατιωτικό της εξοπλισμό - εναρμονισμένα με αντίστοιχη μείωση του τουρκικού εξοπλισμού - και να μην συνεχίσει τον ελληνικό εξοπλισμό με γερμανικά υποβρύχια», έμεινε αναπάντητος. Σαν να μην ακούστηκε…
