Ερχονται νέες αδικίες

Υστερα από δύο δεκαετίες αποτυχηµένες απόπειρες να σχεδιάσουµε ένα σύστηµα συντάξεων βιώσιµο, καθολικό και δίκαιο, δύο δεκαετίες που τις περάσαµε µπαλώνοντας και αναβάλλοντας, βρεθήκαµε να πρέπει να το φτιάξουµε τώρα, επειγόντως, µε µηδαµινά περιθώρια για συζητήσεις και διαπραγµατεύσεις και χωρίς διόλου πόρους για πρόσθετη χρηµατοδότηση. Ακριβώς στις τωρινές, αφόρητα πιεστικές συνθήκες, προσφέρθηκε ωστόσο µια πραγµατική ευκαιρία να λύσουµε το Ασφαλιστικό.

Οι ισχυρές αντιστάσεις των επαγγελµατικών κατηγοριών που περισσότερο ευνοούνται από το ισχύον καθεστώς των ανισοτήτων, άρα και περισσότερα έχουν να χάσουν από τον εξορθολογισµό του, συσπείρωναν άλλοτε και λιγότερο ευνοηµένες κοινωνικές οµάδες και διογκώνονταν. Αλλά πλέον διαχέονται στις διαµαρτυρίες για τις άµεσες και βαριές απώλειες εισοδήµατος που καλούνται να υποστούν όλοι οι εργαζόµενοι και συντα ξιούχοι, ενώ απειλούνται από την ανερχόµε νη ανεργία. Την εποµένη της διάσωσης από τη χρεοκοπία µε τα δάνεια του µηχανισµού ευρωζώνης - ΔΝΤ, εξάλλου, η κυβέρνηση δεν έχει τη δυνατότητα να παρακάµψει τους αυστη ρούς όρους που τα συνοδεύουν, ούτε µπορεί να πάει σε νέες αναβολές. Είναι πια υποχρε ωµένη να θεσπίσει ένα σύστηµα που θα δια σφαλίζει τις επερχόµενες γενιές συνταξιούχων χωρίς να αυξάνει περισσότερο τη δηµόσια δαπάνη (και εδώ δεν πρόκειται µόνο για εντολή της τρόικας: χρειαζόµαστε το κράτος να χρη µατοδοτεί περισσότερο την παιδεία, την έρευνα, άλλες κοινωνικές πολιτικές), ένα σύστηµα δηλαδή σε σηµαντικό βαθµό αυτοχρηµατοδοτούµενο, που επίσης να είναι δίκαιο, µε την έννοια τουλάχιστον της ισονοµίας. Δυστυχώς, το προσχέδιο νόµου που παρουσίασε ο υπουργός Εργασίας Αντρέας Λοβέρδος δεν ανταποκρίνεται σε αυτές τις προδιαγραφές. Ακυρώνει έτσι την πιο αναγκαία προϋπόθεση για να συνεννοηθούµε µεταξύ µας στην κοινωνία, να δυναµώσουµε την αλληλεγγύη µας για να ξεπεράσουµε συλλογικά τις τωρινές δυσκολίες.

Αυτές τις µέρες έχει ανάψει η συζήτηση γύρω από τον χρόνο έναρξης του νέου καθεστώτος, 2015 αντί 2018, και τα χρόνια ασφάλισης που θα απαιτούνται τελικά για την πλήρη σύνταξη, 40 αντί 37, βάσει επιστολής Ε.Ε. - ΔΝΤ που αποκάλυψε ο κ. Λοβέρδος. Πότε και πώς θα εφαρµοστεί το νέο καθεστώς επηρεάζει οπωσδήποτε καίρια εργαζόµενους γύρω στα 55, η τεσσαρακονταετία µοιάζει βαριά, είναι όµως διεθνής τάση, ισχύει ήδη στις περισσότερες ανεπτυγµένες χώρες. Κάποια ζητήµατα που θέτουν οι συντάκτες της επιστο λής για την εξοικονόµηση πόρων σχετίζονται επίσης µε την ισονοµία: η σύνταξη στις άγαµες θυγατέρες αποθανόντων δηµοσίων υπαλλήλων (στο ΙΚΑ ποτέ δεν υπήρξε τέτοια πρόβλεψη), ανεξάρτητα µάλιστα από την απασχόληση και τα λοιπά τους εισοδήµατα, όπως αντίστοιχα, χωρίς κριτήρια εισοδήµατος ή ηλικίας συνταξιοδοτούνται οι χήρες· επιπλέον, την ώρα που διακηρύσσεται η συγχώνευση των ασφαλιστικών φορέων σε τρεις (µισθωτών, αυτοαπασχολουµένων και αγροτών) τα ειδικά ταµεία µε ευνοϊκά καθεστώτα διατηρούνται για τους δηµοσιογράφους, τους γιατρούς, δικηγόρους και µηχανικούς, για τους υπαλλήλους της Τραπέζης της Ελλάδος. Με ένα νέο νοµοθέτηµα, απάντηση στην κρίση υποτίθεται, παγιώνονται υφι στάµενες από παλιά ανισότητες και προνόµια. Πολύ βαρύτερη είναι όµως η αδικία που θεσπίζεται τώρα εξαρχής στον τρόπο υπολογισµού συνολικά των συντάξεων:

όσο πιο χαµηλόµισθος είναι κανείς τόσο µικρότερο είναι το ποσοστό αναπλήρωσης, το ποσο στό δηλαδή της σύνταξης πάνω στον µισθό του, και αντίστροφα, όσο πιο υψηλόµισθος είναι τόσο µεγαλύτερο γίνεται. Είναι εντελώς παράλογη µια τέτοια αντίστροφη προοδευτικότητα, πουθενά αλλού στον κόσµο δεν επιχειρείται. Οι χώρες του ΟΟΣΑ είτε έχουν ενιαίο ποσοστό αναπλή ρωσης, οι λιγότερες, είτε, συνήθως, έχουν προοδευτικότητα. Στην Πορτογαλία π.χ. κάποιος µε µισθό το µισό του µέσου θα πάρει σύνταξη 73%, µε το διπλό του µέσου θα πάρει 52%. Στη Δανία, που περισσότερο από κάθε άλλη χώρα καταπολεµά τις ανισότητες, ο πρώτος θα πάρει 120% του µισθού του και ο δεύτερος 57%.

Εδώ, όπως καταγράφεται στο άρθρο 3 του προσχεδίου, οι συντάξιµες αποδοχές κατατάσσονται σε 12 ασφαλιστικές κατηγορίες ανάλογα µε το ύψος τους: µέχρι 850 ευρώ τον µήνα είναι η πρώτη, από 850,01 µέχρι 1.000 ευρώ η δεύτερη, κ.ο.κ. έως τις 4.200 ευρώ και άνω που είναι η 12η. Εφαρµόζονται διάφοροι συντελεστές για τον υπολογισµό της αναλογικής σύ νταξης µε βάση τα χρόνια ασφάλισης, οι οποίοι αυξάνονται όσο ανεβαίνουµε κατηγορία, µε αποτέλεσµα για 40 χρόνια ασφάλισης να ξεκινάµε µε ένα ποσοστό αναπλήρωσης µόλις 31% στην πιο χαµηλόµισθη κατηγορία για να φτάσουµε στο 72% στην ανώτατη! Εφόσον προ σθέσουµε τη βασική σύνταξη των 360 ευρώ, η διαφορά αµβλύνεται, δεν εξαλείφεται όµως. Ο χαµηλόµισθος των 850 ευρώ θα πάρει σύνταξη 623,50, το 73,3% του µισθού του, ο υψηλόµισθος των 4.200 θα πάρει 3.384, το 80,6%!

Ποιοι κατασκεύασαν ένα τόσο πολύπλοκο σύστηµα, για να ευνοεί εντέλει αυτούς που πάντα ήταν οι ευνοηµένοι;