Η κοινοτοπία του «ορθού λόγου»

Είναι πολύ της μόδας τώρα τελευταία να είμαστε ή να παριστάνουμε τους οπαδούς του «ορθού λόγου» και, κυρίως, να ταυτίζουμε αυτήν την επιλογή με τον αντικρατισμό. Άλλωστε τα λαμόγια και οι κηφήνες του ευρύτερου δημόσιου τομέα φρόντισαν να προκαλέσουν μια τέτοια ταύτιση.

Σε περιόδους κρίσης είναι συνηθισμένο να βρίσκουμε μια σχετικά οφθαλμοφανή εξήγηση για τους δρόμους που οδήγησαν στην καταστροφή και εκεί πάνω να εξαντλείται όλος ο θρήνος. Ποιος ευθύνεται για το σημερινό αδιέξοδο; Η απάντηση είναι μία και διατυπώνεται με τη μεγαλύτερη δυνατή ευκολία, αυτονόητα: Ευθύνεται ο υπερτροφικός και σπάταλος δημόσιος τομέας. Την ακούω κάθε μέρα, από πρωινό ραδιοφωνικό σχολιαστή, που εργάζεται στον δημοτικό σταθμό της Αθήνας.

Ο 9.84 είναι γνωστό ότι είναι ένας οργανισμός με τεράστια χρέη, ταυτισμένος με όλες τις παθολογίες του δημόσιου τομέα, αλλά ο συγκεκριμένος δημοσιογράφος δεν έχει καμιά αμφιβολία όταν χτυπιέται για το ότι όλοι (οι δημόσιοι υπάλληλοι) είναι λαμόγια, όλοι πρέπει επιτέλους να απολυθούν.

Ένα άλλο παράδειγμα: Πρόσφατα έχει ξεσηκωθεί μια αντιδικία για την περικοπή της επιδότησης προς το Ευρωπαϊκό Κέντρο Μετάφρασης (ΕΚΕΜΕΛ) από το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ). Το ποσό που κόπηκε, με τη δικαιολογία της μείωσης των εξόδων, φθάνει στο δυσθεώρητο ύψος των 100.000 ευρώ τον χρόνο. Είναι το ένα τρίτο των συνολικών, ετήσιων εξόδων του ΕΚΕΜΕΛ, με τα άλλα δύο τρίτα να καλύπτονται από τα δίδακτρα των σπουδαστών, στα τμήματα μετάφρασης και με χορηγίες που εξασφαλίζει η διευθύντριά του κ. Ελένη Ζέρβα.

Ένας, λοιπόν, από τους υπερασπιστές του «ορθού λόγου», με φανατικούς, από ό,τι ξέρω, αναγνώστες μέσα στην ξεραΐλα του δημοσιογραφικού λαϊκισμού, θεώρησε πως η περικοπή των 100.000 ευρώ, αυτήν την εποχή, που αναγκαστικά όλα αξιολογούνται εξαρχής, είναι απόλυτα δικαιολογημένη και όσοι υπερασπίστηκαν το έργο και την ύπαρξη του ΕΚΕΜΕΛ είναι «χαμένοι στη μετάφραση».

Αν, βέβαια, έκανε τον κόπο να παρατηρήσει στα εσώφυλλα των βιβλίων που μεταφράζονται από γαλλικά, ιταλικά, δανέζικα και άλλες γλώσσες, πλην της αγγλικής, θα παρατηρούσε πως όλες οι μεταφράσεις επιδοτούνται από τα αντίστοιχα κέντρα. Και η επιδότηση δεν αφορά μόνο μια μεγάλη αγορά, όπως είναι η Γαλλία ή η Γερμανία, αλλά και μια πολύ μικρή, αναλογικά, όπως είναι η ελληνική.

Αν είχε παρατηρήσει αυτήν τη λεπτομέρεια, θα υποψιαζόταν πως ο σκοπός του ΕΚΕΜΕΛ δεν ήταν να αποτελέσει άλλον έναν, έτσι τυχαία, κρατικό φορέα σπατάλης και ραστώνης. Και θα ζητούσε να μάθει τι πραγματικά γίνεται εκεί πέρα, αν δικαιολογείται η περικοπή και ποιες θα είναι οι συνέπειές της στον χώρο της ελληνικής λογοτεχνίας και, κυρίως, της προώθησής της στο εξωτερικό.

Βέβαια υποψιάζομαι πως ο πάνσοφος υπερασπιστής του δημοσίου χρήματος και του εξορθολογισμού των κρατικών δαπανών, όταν ανακάλυψε το «λαβράκι», νόμιζε (και το έγραψε) πως το κόστος λειτουργίας του ΕΚΕΜΕΛ ήταν 4 εκατομμύρια ευρώ. Το νούμερο δικαίως του προκάλεσε ίλιγγο κι έγραψε το κατεβατό. Σε μεταγενέστερο σημείωμα έκανε τη συνηθισμένη τούμπα. Ας του θυμίσω τη βασική αρχή του επαγγέλματος, πως πρώτα διασταυρώνουμε την είδηση και μετά έχουμε καιρό να κατακεραυνώσουμε τα κακώς κείμενα.

Αν υπάρχει μια πραγματική ανάγκη, στη σημερινή κατάσταση, αυτή είναι η απόκρουση του παραλογισμού και του λαϊκισμού στον δημόσιο λόγο. Οι παραδοξολογίες μάς έφεραν έως εδώ κάτω. Αν υπάρχει μια επίσης κρίσιμη ανάγκη, είναι να ψάχνουμε δυο φορές τα πράγματα, γιατί έμμονες ιδέες και εισαγγελικές σιγουριές δεν ωφελούν πια.

Κατά τα άλλα ο αντικρατικός οίστρος έχει πολλές αιτίες για να αναπτυχθεί και άλλες τόσες ευκαιρίες για να διατυπωθεί. Φθάνει να μην ξεπέφτει στην κοινοτοπία. Και, κυρίως, να μην ευτελίζεται με τη σχηματικότητα και την ελαφρότητα που φέρνει η ελλιπής πληροφόρηση.