Αμερικανική ισχύς, ευρωπαϊκή αδυναμία
Ναπολέων Μαραβέγιας, Κυρ. Ελευθεροτυπία, Δημοσιευμένο: 2010-06-13
Η σύγκριση μεταξύ της αμερικανικής οικονομικής πολιτικής και της αντίστοιχης ευρωπαϊκής αποκαλύπτει μια μεγάλη διαφορά στην προσπάθεια αντιμετώπισης της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης.
Στις ΗΠΑ ασκήθηκε και συνεχίζει να ασκείται, ηπιότερα, μια πολιτική ενίσχυσης της ζήτησης μέσω της δημόσιας δαπάνης, χωρίς η αύξηση του ελλείμματος του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού και διατήρηση του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου να δημιουργεί προβλήματα στο αμερικανικό νόμισμα, το δολάριο. Αντίθετα, στην Ευρωπαϊκή Ενωση ασκείται μια πολιτική περιορισμού της ζήτησης μέσω της μείωσης των δημόσιων δαπανών προκειμένου να μειωθούν τα ελλείμματα στους προϋπολογισμούς και στο εμπορικό ισοζύγιο των κρατών-μελών της και έτσι να σταθεροποιηθεί το ευρωπαϊκό νόμισμα, το ευρώ έναντι του δολαρίου. Στις ΗΠΑ επιχειρείται αναδιανομή προς όφελος των ασθενέστερων κοινωνικών στρωμάτων (κοινωνική πρόνοια), ενώ στην Ε.Ε. ακολουθείται μια πολιτική λιτότητας για τους εργαζόμενους με συστηματική περικοπή μισθών και συντάξεων.
Η πολιτική αυτή των ΗΠΑ, η οποία έπρεπε να αποσταθεροποιεί το δολάριο, οδηγεί στην ενίσχυσή του. Η αντίθετη πολιτική στην Ευρωπαϊκή Ενωση, που έπρεπε να ενισχύει το ευρώ, το οδηγεί σε αποσταθεροποίηση στις διεθνείς αγορές. Ταυτόχρονα στις ΗΠΑ παρατηρείται μια, έστω, δειλή οικονομική ανάκαμψη, ενώ αντίθετα στην Ευρώπη ο κίνδυνος μιας παρατεταμένης ύφεσης είναι εμφανής. Αυτή η εξέλιξη ενισχύει το δολάριο και εξασθενεί το ευρώ, καθώς οι διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές αμφιβάλλουν για τη δυνατότητα της Ε.Ε. να πληρώσει τα χρέη της, ενώ δεν φαίνεται να ανησυχούν για τα χρέη των ΗΠΑ.
Η αντιφατική αυτή κατάσταση δεν μπορεί να εξηγηθεί με οικονομικούς όρους. Προφανώς οι διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές δεν λειτουργούν με καθαρά οικονομικά κριτήρια, αλλά με βάση την εμπιστοσύνη στη γεωπολιτική ισχύ των ΗΠΑ και του νομίσματός τους παρά την ασκούμενη επεκτατική πολιτική στο εσωτερικό τους. Αντίθετα, οι διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές δεν φαίνεται να έχουν εμπιστοσύνη στη γεωπολιτική ισχύ της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ευρωζώνης) και στο νόμισμά της, δηλ. το ευρώ, παρά την ασκούμενη περιοριστική πολιτική σε όλες τις χώρες-μέλη.
Στην πραγματικότητα, φαίνεται να έχει κλονισθεί η εμπιστοσύνη των αγορών στο μέλλον της ευρωζώνης επειδή τα μηνύματα των κυβερνήσεων των χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης και ιδιαίτερα της Γερμανίας δεν έχουν πείσει ότι είναι ικανή να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση και κυρίως να στηρίξει το ευρώ. Σ’ αυτό πρέπει να προστεθεί και η στάση της Κίνας έναντι των ΗΠΑ, η οποία αγοράζει το χρέος τους σε δολάρια, χωρίς να ανησυχεί για το μέλλον του αμερικανικού νομίσματος. Μήπως τελικά οι διεθνείς αγορές έχουν σωστά αντιληφθεί ότι η πολιτική ισχύς των ΗΠΑ «προστατεύει» το δολάριο, ενώ αντίθετα η πολιτική αδυναμία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ιδίως μετά τους δισταγμούς της Γερμανίας, δεν μπορεί να εγγυηθεί το μέλλον του ευρώ;
Σε κάθε περίπτωση, η πολιτική ισχυροποίηση της Ευρωπαϊκής Ενωσης και η συμπλήρωση της νομισματικής ένωσης με πραγματική οικονομική κυβέρνηση της ευρωζώνης με τη μεταβίβαση πόρων από τις ισχυρές στις αδύναμες οικονομίες των χωρών-μελών και όχι μόνο με ελέγχους και κυρώσεις στις χώρες-μέλη που αποκλίνουν από τους δημοσιονομικούς περιορισμούς, αποτελεί την ουσιαστική απάντηση στη δυσπιστία των διεθνών αγορών και στην εξασθένιση του ευρώ. Μια τέτοια εξέλιξη ίσως να έκανε περιττή την ακολουθούμενη σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ενωση πολιτική αυστηρής λιτότητας.
Στις ΗΠΑ ασκήθηκε και συνεχίζει να ασκείται, ηπιότερα, μια πολιτική ενίσχυσης της ζήτησης μέσω της δημόσιας δαπάνης, χωρίς η αύξηση του ελλείμματος του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού και διατήρηση του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου να δημιουργεί προβλήματα στο αμερικανικό νόμισμα, το δολάριο. Αντίθετα, στην Ευρωπαϊκή Ενωση ασκείται μια πολιτική περιορισμού της ζήτησης μέσω της μείωσης των δημόσιων δαπανών προκειμένου να μειωθούν τα ελλείμματα στους προϋπολογισμούς και στο εμπορικό ισοζύγιο των κρατών-μελών της και έτσι να σταθεροποιηθεί το ευρωπαϊκό νόμισμα, το ευρώ έναντι του δολαρίου. Στις ΗΠΑ επιχειρείται αναδιανομή προς όφελος των ασθενέστερων κοινωνικών στρωμάτων (κοινωνική πρόνοια), ενώ στην Ε.Ε. ακολουθείται μια πολιτική λιτότητας για τους εργαζόμενους με συστηματική περικοπή μισθών και συντάξεων.
Η πολιτική αυτή των ΗΠΑ, η οποία έπρεπε να αποσταθεροποιεί το δολάριο, οδηγεί στην ενίσχυσή του. Η αντίθετη πολιτική στην Ευρωπαϊκή Ενωση, που έπρεπε να ενισχύει το ευρώ, το οδηγεί σε αποσταθεροποίηση στις διεθνείς αγορές. Ταυτόχρονα στις ΗΠΑ παρατηρείται μια, έστω, δειλή οικονομική ανάκαμψη, ενώ αντίθετα στην Ευρώπη ο κίνδυνος μιας παρατεταμένης ύφεσης είναι εμφανής. Αυτή η εξέλιξη ενισχύει το δολάριο και εξασθενεί το ευρώ, καθώς οι διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές αμφιβάλλουν για τη δυνατότητα της Ε.Ε. να πληρώσει τα χρέη της, ενώ δεν φαίνεται να ανησυχούν για τα χρέη των ΗΠΑ.
Η αντιφατική αυτή κατάσταση δεν μπορεί να εξηγηθεί με οικονομικούς όρους. Προφανώς οι διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές δεν λειτουργούν με καθαρά οικονομικά κριτήρια, αλλά με βάση την εμπιστοσύνη στη γεωπολιτική ισχύ των ΗΠΑ και του νομίσματός τους παρά την ασκούμενη επεκτατική πολιτική στο εσωτερικό τους. Αντίθετα, οι διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές δεν φαίνεται να έχουν εμπιστοσύνη στη γεωπολιτική ισχύ της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ευρωζώνης) και στο νόμισμά της, δηλ. το ευρώ, παρά την ασκούμενη περιοριστική πολιτική σε όλες τις χώρες-μέλη.
Στην πραγματικότητα, φαίνεται να έχει κλονισθεί η εμπιστοσύνη των αγορών στο μέλλον της ευρωζώνης επειδή τα μηνύματα των κυβερνήσεων των χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης και ιδιαίτερα της Γερμανίας δεν έχουν πείσει ότι είναι ικανή να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση και κυρίως να στηρίξει το ευρώ. Σ’ αυτό πρέπει να προστεθεί και η στάση της Κίνας έναντι των ΗΠΑ, η οποία αγοράζει το χρέος τους σε δολάρια, χωρίς να ανησυχεί για το μέλλον του αμερικανικού νομίσματος. Μήπως τελικά οι διεθνείς αγορές έχουν σωστά αντιληφθεί ότι η πολιτική ισχύς των ΗΠΑ «προστατεύει» το δολάριο, ενώ αντίθετα η πολιτική αδυναμία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ιδίως μετά τους δισταγμούς της Γερμανίας, δεν μπορεί να εγγυηθεί το μέλλον του ευρώ;
Σε κάθε περίπτωση, η πολιτική ισχυροποίηση της Ευρωπαϊκής Ενωσης και η συμπλήρωση της νομισματικής ένωσης με πραγματική οικονομική κυβέρνηση της ευρωζώνης με τη μεταβίβαση πόρων από τις ισχυρές στις αδύναμες οικονομίες των χωρών-μελών και όχι μόνο με ελέγχους και κυρώσεις στις χώρες-μέλη που αποκλίνουν από τους δημοσιονομικούς περιορισμούς, αποτελεί την ουσιαστική απάντηση στη δυσπιστία των διεθνών αγορών και στην εξασθένιση του ευρώ. Μια τέτοια εξέλιξη ίσως να έκανε περιττή την ακολουθούμενη σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ενωση πολιτική αυστηρής λιτότητας.
