Προς βαθύτερη ύφεση το φθινόπωρο

Δύσκολα θα διαψευσθούν οι απαισιόδοξες προβλέψεις για επιδείνωση της οικονομικής ύφεσης στη χώρα μας τους επόμενους μήνες. Η βουτιά του όγκου των λιανικών πωλήσεων 7,2% που κατέγραψε η Στατιστική Αρχή τον Μάιο είναι κακός οιωνός. Το ίδιο και η ανερχόμενη ανεργία που αγγίζει πια το 12% (11,9% μετρήθηκε τον Μάιο επίσης). Και χείριστος οιωνός είναι η αδυναμία συνολικής κοινωνικής διαπραγμάτευσης των ομάδων διαφόρων επαγγελματικών συμφερόντων μεταξύ τους και με την κυβέρνηση, με αποτέλεσμα αδιέξοδες συγκρούσεις που πλήττουν πολλές παραγωγικές δραστηριότητες, μειώνουν εισοδήματα και απασχόληση.

Στην Ευρώπη η εικόνα μοιάζει καλύτερη: Ο δείκτης οικονομικού κλίματος (εκτιμήσεις και προσδοκίες επιχειρήσεων και καταναλωτών) παρουσίασε νέα, έντονη άνοδο τον Ιούλιο, πιο θεαματική στη Γερμανία κατά 4 μονάδες, με τη Γαλλία, την Πολωνία, την Ιταλία και τη Βρετανία να ακολουθούν. Μόνο στην Ισπανία υποχώρησε και πάλι εκεί που βρισκόταν τον Μάιο, ενώ στην Ελλάδα κάποια άνοδος που σημειώθηκε δεν αλλάζει το γεγονός ότι βρισκόμαστε με απόσταση στο χαμηλότερο επίπεδο όλων των χωρών: στις 66,4 μονάδες σε σχέση με τις 100 που είναι το μέσο επίπεδο της εικοσαετίας 1990-2009: η ελαφρά βελτίωση σʼ εμάς προήλθε από τη βιομηχανία και τις υπηρεσίες, με την επιδείνωση να συνεχίζεται στο λιανικό εμπόριο και τις κατασκευές, ενώ η εμπιστοσύνη των καταναλωτών έμεινε καθηλωμένη πολύ χαμηλά.

Τον Ιούνιο η ανεργία παρέμεινε στο 10% του Μαΐου στην Ευρωζώνη (και στο 9,6% στην Ε.Ε. των "27"), υποχωρώντας πάντως στη Γερμανία σε ένα 7% (από 7,7% τον ίδιο μήνα πέρυσι), με τον υπουργό Εργασίας εκεί να δηλώνει αισιόδοξος ότι ο αριθμός των ανέργων το φθινόπωρο θα πέσει κάτω από τα τρία εκατομμύρια. Δεν τον πιστεύουν ωστόσο σχολιαστές της χώρας, υπενθυμίζοντας ότι οι πραγματικοί άνεργοι, αν προστεθούν όσοι αποθαρρυμένοι δεν αναζητούν ενεργά εργασία, οπότε δεν συλλαμβάνονται από τη στατιστική, είναι πολύ περισσότεροι. Σε άλλο ένα εκατομμύριο τους εκτιμά π.χ. αναλυτής της Frankfurter Allgemeine Zeitung, και σε μισό ακόμα τους μερικά και προσωρινά απασχολούμενους, ενώ ως θετικό στοιχείο βλέπει τη γήρανση που συγκρατεί τον αριθμό των νεοεισερχόμενων στην αγορά εργασίας.

Στην Ισπανία, αντίθετα, η ανεργία πέρασε ξανά το 20% τον Ιούνιο ύστερα από 13 χρόνια, καθώς εμφανίζεται να αυξάνεται σταθερά 0,2% κάθε μήνα από τις αρχές του έτους. Αλλά χωρίς να αμφισβητούν πόσο ανησυχητικά υψηλή είναι η ανεργία στη χώρα τους, Ισπανοί κυβερνητικοί υπεύθυνοι σημείωναν ότι η τελευταία αύξηση του ποσοστού ανεργίας οφείλεται αποκλειστικά στην αύξηση του εργατικού δυναμικού, όσων έρχονται για πρώτη φορά να ζητήσουν εργασία, καθώς τον Ιούνιο, για πρώτη φορά μετά το 2007, σημειώθηκε αύξηση του συνολικού αριθμού των απασχολουμένων – κατά 82.700 άτομα. Τα συνδικάτα από την πλευρά τους υπογράμμιζαν ωστόσο ότι στη μεγάλη πλειονότητά τους οι νέες θέσεις εργασίας είναι προσωρινές και χαμηλής ποιότητας, και ότι δεν δημιουργείται επαρκής οικονομική δραστηριότητα για να απορροφηθούν οι νέοι που ζητούν δουλειά. Την Πέμπτη εξάλλου η ισπανική Βουλή ψήφισε μείωση των αποζημιώσεων κατά τις απολύσεις, ανάλογη με αυτήν που πέρασε και σʼ εμάς εδώ στον ασφαλιστικό νόμο. Το κατά πόσον το μέτρο θα διευκολύνει τις προσλήψεις και την απασχόληση δεν το αμφισβητούν όμως μόνο τα συνδικάτα και η αριστερά που αντιτάχθηκαν σε αυτό τον νόμο (όπως και το δεξιό Λαϊκό Κόμμα), αλλά και μεγάλες εταιρίες, όπως η Citicorp π.χ., η οποία δεν περιμένει να αποδώσει στην παρούσα φάση.

Αλλά γύρω από αυτό το ζήτημα, της ανερχόμενης ανεργίας και της ανάγκης να ενισχυθεί η απασχόληση, καμία συζήτηση δεν αναπτύσσεται στις έκτακτες συνθήκες όπου βρίσκεται η χώρα μας, και που θα βρίσκεται ακόμα για πολύ δυστυχώς. Για την κυβέρνηση πρώτη προτεραιότητα επέχει η ανταπόκριση στις δεσμεύσεις που ανέλαβε με το μνημόνιο, προκειμένου να εξασφαλίσει την απρόσκοπτη δανειοδότηση της χώρας. Ξεκίνησε υποχρεωτικά με τις περικοπές δαπανών και τις αυξήσεις φόρων για να μειώσει τα δημόσια ελλείμματα, συνεχίζει τώρα με τις λεγόμενες «διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις», όπου οι αντιδράσεις των θιγομένων επαγγελματικών ομάδων είναι πολύ σφοδρότερες. Σε κάθε τέτοια πρωτοβουλία βρίσκεται αντιμέτωπη με το σύνολο σχεδόν των κομμάτων της αντιπολίτευσης και με άλλες συνδικαλιστικές οργανώσεις, άλλων κλάδων, κάθε φορά. Περιθώρια να κάνει πίσω και να αναβάλει, όπως πάρα πολύ θα ήθελαν αρκετοί υπουργοί, δεν έχει εφόσον υπάρχει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα που πρέπει να τηρήσει. Μια πολιτική με κεντρικό άξονα την απασχόληση, στην οποία θα θεμελίωνε και με την οποία θα συνέδεε όλες τις άλλες πολιτικές, δεν μπόρεσε να χαράξει.

Στις ΗΠΑ υποχωρεί η ανάκαμψη

Δυσκολίες έρχονται και από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Στις ΗΠΑ η ισχυρή μεγέθυνση 3,7% του πρώτου τριμήνου υποχώρησε σε 2,4% το δεύτερο τρίμηνο, όπως ανακοίνωσε προχθές το αμερικανικό υπουργείο Εμπορίου, και προβλέπεται να εξασθενήσει κι άλλο τους φθινοπωρινούς μήνες. Η ανεργία παραμένει υψηλή, μόλις κάτω από 10%, οι εισαγωγές αυξάνονται περισσότερο από τις εξαγωγές, η κατανάλωση διατηρείται χαμηλή, καθώς η καταναλωτική εμπιστοσύνη πέφτει, ενώ οι επιχειρηματικές επενδύσεις παρουσίασαν δυναμική άνοδο. Συνολικά όμως επικρατεί ανησυχία, όπως εκφράστηκε πρόσφατα και από τον πρόεδρο της κεντρικής τράπεζας όταν μίλησε για «ασυνήθιστη αβεβαιότητα», και φόβοι ότι η ανεργία θα εξακολουθήσει να ανεβαίνει.