Ενας καθηγητής στο καμίνι της Αθήνας
Η διαδρομή του τέως Συνηγόρου του Πολίτη από τη Νέα Υόρκη στην αρένα της πολιτικής
Ηλίας Κανέλλης, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2010-08-28
«Θα σας πολεμήσει το πλέγμα των οργανωμένων πολιτικών συμφερόντων, εντός και εκτός του Δήμου, που νιώθουν να απειλείται το σύστημα το οποίο επί δεκαετίες συντηρούν» λέω στον Γιώργο Καμίνη. «Ας με πολεμήσουν. Στη ζωή
μου έχω μάθει να πολεμάω» απαντά ο έως την περασμένη Πέμπτη Συνήγορος του Πολίτη και πιθανός υπερκομματικός υποψήφιος για τον Δήμο Αθηναίων. Σπούδασε και διδάσκει Συνταγματικό Δίκαιο. Πού έμαθε όμως στρατηγική;
O Συνήγορος του Πολίτη, η ανεξάρτητη Αρχή που μάχεται για την προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών έναντι του Δημοσίου, ήταν το προσωπικό στοίχημα που κέρδισε ο καθηγητής Νικηφόρος Διαμαντούρος. Ενα δεύτερο στοίχημα γι΄ αυτόν ήταν οι συνεργάτες του. Ανάμεσά τους, στενότερος, ο νεαρός καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Αθηνών Γιώργος Καμίνης ήταν Βοηθός Συνήγορος από την αρχή, από το 1998. Η θητεία αυτή τον καθόρισε. «Από τον Διαμαντούρο έμαθα αυτά που έλειπαν από πολλούς δημόσιους λειτουργούς στην Ελλάδα» λέει σήμερα. «Μέθοδο, πρόγραμμα, οργανωτικότητα». Πριν να συνεργαστούν τόσο στενά, ο Διαμαντούρος γνώριζε τον Καμίνη ως εξαιρετικό νομικό με καλές σπουδέςκαι από το διδακτορικό του, το θέμα του οποίου ήταν οι συνταγματικές όψεις της μετάβασης από τη δικτατορία στη δημοκρατία σε Ελλάδα, Ισπανία και Πορτογαλία, αποδείκνυε την πολιτική συγκρότησή του. Οταν ο Διαμαντούρος χρίσθηκε Ευρωπαίος Συνήγορος, συνηγόρησε χωρίς επιφυλάξεις υπέρ του Καμίνη. Τον Μάιο του 2003 η Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής τον εξέλεξε ομοφώνως, ενώ η θητεία του ανανεώθηκε ακόμα μία φορά, τον Φεβρουάριο του 2008. Παραιτήθηκε την περασμένη Πέμπτη. Ηδη ο Φώτης Κουβέλης είχε κάνει την πρότασή του να δεχθεί το ΠΑΣΟΚ να κατεβεί κοινός υποψήφιος ο Γιώργος Καμίνης.
Νέα Υόρκη, Οσάκα, Χαϊδελβέργη. Η ζωή του Καμίνη είναι ένα αέναο ταξίδι. Γεννήθηκε το 1954 στη Νέα Υόρκη και έχει ζήσει σε πολλές πρωτεύουσες του κόσμου. Ο πατέρας του δεν ήταν εύπορος, στην Αμερική δούλευε στην εφοπλιστική εταιρεία Λιβανού. Πέντε χρόνια μετά τη γέννηση του μικρού Γιώργου, η εταιρεία τον ανακάλεσε στην Αθήνα. Αλλά όσο ο Γιώργος Καμίνης ήταν πρωτάκι ακόμα, στο δημοτικό, ο μπαμπάς πήρε μετάθεση για Ιαπωνία- και ο μικρός αναγκάστηκε να διδαχθεί την ύλη της Δευτέρας Δημοτικού από τη μητέρα του.
Τα κρίσιμα χρόνια πάντως, κατά τα οποία διαμορφώνεται ο χαρακτήρας των ανθρώπων, ο Γιώργος Καμίνης ήταν στην Αθήνα. Κολέγιο, Νομική, θητεία σε πλοίο του Πολεμικού Ναυτικού το 1978-79. Ο πατέρας του έχει πεθάνει στο μεταξύ, αλλά καταφέρνει να κάνει μεταπτυχιακά στο Παρίσι και, το 1982, να υποστηρίξει το διδακτορικό του. Λίγο μετά, ο κορυφαίος συνταγματολόγος Αριστόβουλος Μάνεσης τον επιλέγει στον στενό κύκλο των συνεργατών του (μαζί με τους νεαρούς τότε συναδέλφους του Σταύρο Τσακυράκη και Γιώργο Σωτηρέλη) και τον καλεί, επιστημονικό συνεργάτη, στη Νομική Αθηνών. Εκτοτε η Νομική Αθηνών είναι η βάση του, κατά καιρούς ωστόσο είχε αφορμές να μεταβεί για έρευνα σε σημαντικά ξένα ερευνητικά κέντρα, όπως το Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ στη Χαϊδελβέργη. Το διάστημα της θητείας του εκεί, γύρω στα 1993, ολοκληρώνει ακόμα ένα βιβλίο, το «Παράνομα αποδεικτικά μέσα και συνταγματική κατοχύρωση των ατομικών δικαιωμάτων (Οι αποδεικτικές απαγορεύσεις στην ποινική και την πολιτική δίκη)», με αντικείμενο ιδιαιτέρως συζητημένο και στον χώρο της δημοσιογραφίας: μπορούν άραγε να χρησιμοποιηθούν στα δικαστήρια πειστήρια που έχουν υποκλαπεί παρανόμως, από υποκλαπείσες συνομιλίες π.χ., ή από κρυφές κάμερες; Η απάντηση είναι προφανής για τη δικαιική κουλτούρα που υπηρετεί ο Καμίνης και ταυτίζεται με την ανάγκη προστασίας της ιδιωτικής ζωής.
Ο Γιώργος Καμίνης έχει κάνει δύο γάμους. Από τον δεύτερο, το 2005, με μια συνάδελφό του, πανεπιστημιακό, έχουν δύο κοριτσάκια. Τα τελευταία χρόνια, η ζωή του μοιραζόταν στην οικογένειά του και στον Συνήγορο.
Συλλογικότητες. Το διάστημα που βρέθηκε επικεφαλής του Συνηγόρου του Πολίτη, ο Γιώργος Καμίνης συνέβαλε στο κύρος του θεσμού. Η περσινή έκθεση της Αρχής σημείωνε με έμφαση: «Οι Ελληνες δεν εμπιστεύονται βασικούς παράγοντες του πολιτικού συστήματος: κόμματα, Βουλή, Δημόσια Διοίκηση». Τον περσινό Οκτώβριο, λίγο μετά την εκλογική νίκη του ΠΑΣΟΚ, προσεκλήθη στην πρώτη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου, μια συμβολική κίνηση που έκανε τον θεσμό πιο... ορατό, αυξάνοντας θεαματικά το ποσοστό των πολιτών που προσέφυγαν σε αυτόν.
Τα ατομικά δικαιώματα, η προστασία του πολίτη έναντι των αυθαιρεσιών της κρατικής μηχανής αλλά και η ανάγκη ενίσχυσης του κύρους της πολιτικής ζωής απασχολούν συστηματικά τον Καμίνη. Ενας από τους μόνιμους φόβους του, η ενίσχυση της δυσπιστίας των πολιτών έναντι των θεσμών. «Η δυσπιστία καλλιεργεί την ιδιώτευση, δηλαδή την απομάκρυνση των πολιτών από την αναζήτηση του δημόσιου συμφέροντος» υποστηρίζει.
Μισός Χιώτης, μισός Ψαριανός. Ο Γιώργος Καμίνης λατρεύει τη Χίο. Είναι ο τόπος της καταγωγής του από την πλευρά του πατέρα του. Ο πατέρας του ήταν κοιλάρφανος, ο παππούς είχε δηλαδή πεθάνει όσο τον κυοφορούσε η μητέρα του, γι΄ αυτό η ενασχόληση με τα ναυτιλιακά επαγγέλματα ήταν μονόδρομος, αλλιώς καραδοκούσε η φτώχεια. Η μητέρα του κατάγεται από τα Ψαρά, το γενεαλογικό της δέντρο συναντά την οικογένεια Κορυζή- του πρωθυπουργού που αυτοκτόνησε τον Απρίλιο του 1941, λίγο πριν από τη γερμανική κατοχή. Ριψοκίνδυνος, εργατικός, μεθοδικός. Οπαδός της προόδου, πολίτης του κόσμου. Υποστηρικτής της νομιμότητας, μαχητής των δικαιωμάτων. Ανοιχτός, πολύγλωσσος (μιλάει πέντε γλώσσες). Δεν μοιάζει σε τίποτα με τον συνήθη πολιτικό.
Για πρόσωπα με την κουλτούρα του, τη δουλειά του και τις θεσμικές προτεραιότητες, η εμπλοκή στα κοινά θεωρείται μπλέξιμο. Κατά μία έννοια, ο Καμίνης έχει μπλέξει άσχημα. Ηδη, το σύστημα οργανωμένων συμφερόντων εντός του ΠΑΣΟΚ προσπαθεί να τον υπονομεύσει. «Τι να τον κάνει ο Δήμος Αθηναίων τον καθηγητή, ένας άνθρωπος να μαζεύει τα σκουπίδια χρειάζεται» λένε κάποιοι κομματικοί. Σαν να μην καταλαβαίνουν ότι για να «μαζεύει κάποιος τα σκουπίδια» χρειάζεται πριν να συγκρουστεί με ένα τεράστιο πλέγμα οργανωμένων συμφερόντων και στον Δήμο και στην κοινωνία. Αυτή τη σύγκρουση, ακόμα και πολιτικοί που την υποσχέθηκαν την απέφυγαν. Είναι προφανές ότι η λύση μπορεί να βρίσκεται πέραν των πολιτικών που υπολογίζουν τις κινήσεις τους με βάση το πολιτικό κόστος. Πρόσωπα όπως ο Γιώργος Καμίνης είναι ικανά να δημιουργήσουν ρωγμές στο «τακτοποιημένο» πολιτικό προσκήνιο.
μου έχω μάθει να πολεμάω» απαντά ο έως την περασμένη Πέμπτη Συνήγορος του Πολίτη και πιθανός υπερκομματικός υποψήφιος για τον Δήμο Αθηναίων. Σπούδασε και διδάσκει Συνταγματικό Δίκαιο. Πού έμαθε όμως στρατηγική;
O Συνήγορος του Πολίτη, η ανεξάρτητη Αρχή που μάχεται για την προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών έναντι του Δημοσίου, ήταν το προσωπικό στοίχημα που κέρδισε ο καθηγητής Νικηφόρος Διαμαντούρος. Ενα δεύτερο στοίχημα γι΄ αυτόν ήταν οι συνεργάτες του. Ανάμεσά τους, στενότερος, ο νεαρός καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Αθηνών Γιώργος Καμίνης ήταν Βοηθός Συνήγορος από την αρχή, από το 1998. Η θητεία αυτή τον καθόρισε. «Από τον Διαμαντούρο έμαθα αυτά που έλειπαν από πολλούς δημόσιους λειτουργούς στην Ελλάδα» λέει σήμερα. «Μέθοδο, πρόγραμμα, οργανωτικότητα». Πριν να συνεργαστούν τόσο στενά, ο Διαμαντούρος γνώριζε τον Καμίνη ως εξαιρετικό νομικό με καλές σπουδέςκαι από το διδακτορικό του, το θέμα του οποίου ήταν οι συνταγματικές όψεις της μετάβασης από τη δικτατορία στη δημοκρατία σε Ελλάδα, Ισπανία και Πορτογαλία, αποδείκνυε την πολιτική συγκρότησή του. Οταν ο Διαμαντούρος χρίσθηκε Ευρωπαίος Συνήγορος, συνηγόρησε χωρίς επιφυλάξεις υπέρ του Καμίνη. Τον Μάιο του 2003 η Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής τον εξέλεξε ομοφώνως, ενώ η θητεία του ανανεώθηκε ακόμα μία φορά, τον Φεβρουάριο του 2008. Παραιτήθηκε την περασμένη Πέμπτη. Ηδη ο Φώτης Κουβέλης είχε κάνει την πρότασή του να δεχθεί το ΠΑΣΟΚ να κατεβεί κοινός υποψήφιος ο Γιώργος Καμίνης.
Νέα Υόρκη, Οσάκα, Χαϊδελβέργη. Η ζωή του Καμίνη είναι ένα αέναο ταξίδι. Γεννήθηκε το 1954 στη Νέα Υόρκη και έχει ζήσει σε πολλές πρωτεύουσες του κόσμου. Ο πατέρας του δεν ήταν εύπορος, στην Αμερική δούλευε στην εφοπλιστική εταιρεία Λιβανού. Πέντε χρόνια μετά τη γέννηση του μικρού Γιώργου, η εταιρεία τον ανακάλεσε στην Αθήνα. Αλλά όσο ο Γιώργος Καμίνης ήταν πρωτάκι ακόμα, στο δημοτικό, ο μπαμπάς πήρε μετάθεση για Ιαπωνία- και ο μικρός αναγκάστηκε να διδαχθεί την ύλη της Δευτέρας Δημοτικού από τη μητέρα του.
Τα κρίσιμα χρόνια πάντως, κατά τα οποία διαμορφώνεται ο χαρακτήρας των ανθρώπων, ο Γιώργος Καμίνης ήταν στην Αθήνα. Κολέγιο, Νομική, θητεία σε πλοίο του Πολεμικού Ναυτικού το 1978-79. Ο πατέρας του έχει πεθάνει στο μεταξύ, αλλά καταφέρνει να κάνει μεταπτυχιακά στο Παρίσι και, το 1982, να υποστηρίξει το διδακτορικό του. Λίγο μετά, ο κορυφαίος συνταγματολόγος Αριστόβουλος Μάνεσης τον επιλέγει στον στενό κύκλο των συνεργατών του (μαζί με τους νεαρούς τότε συναδέλφους του Σταύρο Τσακυράκη και Γιώργο Σωτηρέλη) και τον καλεί, επιστημονικό συνεργάτη, στη Νομική Αθηνών. Εκτοτε η Νομική Αθηνών είναι η βάση του, κατά καιρούς ωστόσο είχε αφορμές να μεταβεί για έρευνα σε σημαντικά ξένα ερευνητικά κέντρα, όπως το Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ στη Χαϊδελβέργη. Το διάστημα της θητείας του εκεί, γύρω στα 1993, ολοκληρώνει ακόμα ένα βιβλίο, το «Παράνομα αποδεικτικά μέσα και συνταγματική κατοχύρωση των ατομικών δικαιωμάτων (Οι αποδεικτικές απαγορεύσεις στην ποινική και την πολιτική δίκη)», με αντικείμενο ιδιαιτέρως συζητημένο και στον χώρο της δημοσιογραφίας: μπορούν άραγε να χρησιμοποιηθούν στα δικαστήρια πειστήρια που έχουν υποκλαπεί παρανόμως, από υποκλαπείσες συνομιλίες π.χ., ή από κρυφές κάμερες; Η απάντηση είναι προφανής για τη δικαιική κουλτούρα που υπηρετεί ο Καμίνης και ταυτίζεται με την ανάγκη προστασίας της ιδιωτικής ζωής.
Ο Γιώργος Καμίνης έχει κάνει δύο γάμους. Από τον δεύτερο, το 2005, με μια συνάδελφό του, πανεπιστημιακό, έχουν δύο κοριτσάκια. Τα τελευταία χρόνια, η ζωή του μοιραζόταν στην οικογένειά του και στον Συνήγορο.
Συλλογικότητες. Το διάστημα που βρέθηκε επικεφαλής του Συνηγόρου του Πολίτη, ο Γιώργος Καμίνης συνέβαλε στο κύρος του θεσμού. Η περσινή έκθεση της Αρχής σημείωνε με έμφαση: «Οι Ελληνες δεν εμπιστεύονται βασικούς παράγοντες του πολιτικού συστήματος: κόμματα, Βουλή, Δημόσια Διοίκηση». Τον περσινό Οκτώβριο, λίγο μετά την εκλογική νίκη του ΠΑΣΟΚ, προσεκλήθη στην πρώτη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου, μια συμβολική κίνηση που έκανε τον θεσμό πιο... ορατό, αυξάνοντας θεαματικά το ποσοστό των πολιτών που προσέφυγαν σε αυτόν.
Τα ατομικά δικαιώματα, η προστασία του πολίτη έναντι των αυθαιρεσιών της κρατικής μηχανής αλλά και η ανάγκη ενίσχυσης του κύρους της πολιτικής ζωής απασχολούν συστηματικά τον Καμίνη. Ενας από τους μόνιμους φόβους του, η ενίσχυση της δυσπιστίας των πολιτών έναντι των θεσμών. «Η δυσπιστία καλλιεργεί την ιδιώτευση, δηλαδή την απομάκρυνση των πολιτών από την αναζήτηση του δημόσιου συμφέροντος» υποστηρίζει.
Μισός Χιώτης, μισός Ψαριανός. Ο Γιώργος Καμίνης λατρεύει τη Χίο. Είναι ο τόπος της καταγωγής του από την πλευρά του πατέρα του. Ο πατέρας του ήταν κοιλάρφανος, ο παππούς είχε δηλαδή πεθάνει όσο τον κυοφορούσε η μητέρα του, γι΄ αυτό η ενασχόληση με τα ναυτιλιακά επαγγέλματα ήταν μονόδρομος, αλλιώς καραδοκούσε η φτώχεια. Η μητέρα του κατάγεται από τα Ψαρά, το γενεαλογικό της δέντρο συναντά την οικογένεια Κορυζή- του πρωθυπουργού που αυτοκτόνησε τον Απρίλιο του 1941, λίγο πριν από τη γερμανική κατοχή. Ριψοκίνδυνος, εργατικός, μεθοδικός. Οπαδός της προόδου, πολίτης του κόσμου. Υποστηρικτής της νομιμότητας, μαχητής των δικαιωμάτων. Ανοιχτός, πολύγλωσσος (μιλάει πέντε γλώσσες). Δεν μοιάζει σε τίποτα με τον συνήθη πολιτικό.
Για πρόσωπα με την κουλτούρα του, τη δουλειά του και τις θεσμικές προτεραιότητες, η εμπλοκή στα κοινά θεωρείται μπλέξιμο. Κατά μία έννοια, ο Καμίνης έχει μπλέξει άσχημα. Ηδη, το σύστημα οργανωμένων συμφερόντων εντός του ΠΑΣΟΚ προσπαθεί να τον υπονομεύσει. «Τι να τον κάνει ο Δήμος Αθηναίων τον καθηγητή, ένας άνθρωπος να μαζεύει τα σκουπίδια χρειάζεται» λένε κάποιοι κομματικοί. Σαν να μην καταλαβαίνουν ότι για να «μαζεύει κάποιος τα σκουπίδια» χρειάζεται πριν να συγκρουστεί με ένα τεράστιο πλέγμα οργανωμένων συμφερόντων και στον Δήμο και στην κοινωνία. Αυτή τη σύγκρουση, ακόμα και πολιτικοί που την υποσχέθηκαν την απέφυγαν. Είναι προφανές ότι η λύση μπορεί να βρίσκεται πέραν των πολιτικών που υπολογίζουν τις κινήσεις τους με βάση το πολιτικό κόστος. Πρόσωπα όπως ο Γιώργος Καμίνης είναι ικανά να δημιουργήσουν ρωγμές στο «τακτοποιημένο» πολιτικό προσκήνιο.
