Πως αντιμετώπισε η Αριστερά τις οικονομικές κρίσεις από θέσεις εξουσίας.
Αλληγορία του Αριστερού χθες και του σήμερα, με αφορμή μια επέτειο.
Μιχάλης Φανουράκης, 21/10/2010
Πολλές φορές η επικαιρότητα που σχετίζεται με την ιστορία και την δράση της Αριστεράς βάζει κάποιους από μας στον πειρασμό να δούμε το παρελθόν μέσα από τις σημερινές συνθήκες ενός θολού μέλλοντος που περιέχει κάποιες αναλογίες με εκείνες των σκληρών χρόνων του μεσοπολέμου.
Συμβολικά ο Οκτώβρης άσκησε μια ακατάβλητη γοητεία σε όλους, ανεξαρτήτως πολιτικού και ιδεολογικού ρεύματος. Η πραγματικότητά του όμως είναι περισσότερο πεζή όπως συνήθως συμβαίνει και στην ίδια την ζωή. Μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου αλλά και του εμφυλίου που ακολούθησε, η νεαρή τότε Σοβιετική Ρωσία βρέθηκε καθημαγμένη από τις τεράστιες καταστροφές, χωρίς τα αναγκαία μέσα να θρέψει το λαό της.
Οι ηγέτες του κόμματος των μπολσεβίκων βρέθηκαν για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας ενώπιος ενωπίω του σοσιαλιστικού οράματος στην πράξη και ως ‘’προϊόντα’’ της εποχής τους και οι ίδιοι εμφορούνταν από σοβαρές αυταπάτες και μύθους , όπως άλλωστε συνέβη σε κάθε επαναστατική περίοδο στην ανθρώπινη ιστορία.
Την περίοδο του εμφυλίου η αλλιώς περίοδο του ‘’πολεμικού κομμουνισμού’’, αναπτυχθήκαν απόψεις περί ‘’αμέσου περάσματος στον κομμουνισμό’’ και την κατάργηση του χρήματος, κυρίως από τον Τρότσκι και το ρεύμα που εκπροσωπούσε, αλλά και από άλλους μπολσεβίκους ηγέτες που κατά καιρούς βρεθήκαν στην ιδία γραμμή, ως εσωκομματική αντιπολίτευση με διαφορές ονομασίες [Αριστεροί κομμουνιστές, Αριστερή αντιπολίτευση κ.α.]
Ασφαλώς η πραγματικότητα ήταν διαφορετική. Η εξαθλίωση του λαού εξ αιτίας του πολέμου η κατάρρευση της παραγωγής σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα από εκείνα του 1913, ο υποτυπώδης εφοδιασμός των πόλεων από τις αγροτικές περιοχές, έθεσαν την επιτακτική ανάγκη για ένα ρεαλιστικό οικονομικό και όχι μόνο ,πρόγραμμα αναστήλωσης της χώρας.
Ο Λένιν, περισσότερο ρεαλιστής και συγκροτημένος από όλους, υπέγραψε τον τερματισμό του πολέμου με την συνθήκη του Μπρέστ Λιτοφσκ το 1918, σαν να δίνει ‘’γραμμή’’ στην Ισβέστια τον Απρίλη του ιδίου έτους. ‘’Η αναγνώριση της Σοβιετικής εξουσίας από τους συμμάχους θα φέρει γρήγορα μια στενή επαφή με Αγγλία, ΗΠΑ, Γαλλία για τον εξοπλισμό του κόκκινου στρατού και την χορήγηση κεφαλαίων στη Ρωσία. Θα είναι ένα άμεσο χτύπημα στους Γερμανούς ιμπεριαλιστές και τον φιλογερμανικό προσανατολισμό ορισμένων ρωσικών πολιτικών ομάδων. 1
Τρία χρόνια αργότερα [1921] αφού παγιώθηκε οριστικά η Σοβιετική εξουσία ο Λένιν παρουσιάζει και τον δεύτερο ‘’ρεαλισμό’’ του. Την συμφωνία του Ράπολο που αποτελεί την ιδρυτική πράξη της περίφημης ΝΕΠ . Η Νέα Οικονομική Πολιτική ταρακούνησε ιδεολογικά τους μπολσεβίκους αφού άφηνε σοβαρά περιθώρια ακόμη και σε Γερμανικά κεφαλαία στις ιδιωτικές επενδύσεις στη βιομηχανία και στους κουλάκους της υπαίθρου να λειτουργήσουν. Οι εσωκομματικοί τριγμοί αντιφάσεις και οι ερμηνείες της υπήρξαν από τότε αντικείμενο μελέτης από το διεθνές κίνημα και τους κορυφαίους μελετητές του.
Ο άμεσος στόχος της ΝΕΠ ήταν να βγάλει την χώρα από την πείνα και το οικονομικό χάος που βρέθηκε βυθισμένη, υστέρα από 4 χρόνια πολέμου, οπού ακολούθησαν αλλα 3 εμφυλίου και ξένης επέμβασης. Στην αρχή τα οικονομικά καθήκοντα είναι άμεσα πολιτικά καθηκοντα.2
Σε μια συντριπτικά αγροτική και καθυστερημένη χώρα , η ανόρθωση της παραγωγής της υπαίθρου ήταν κορυφαίο ζήτημα. Το μέγεθος του προβλήματος δείχνουν οι ξηροί αριθμοί της παραγωγής σιτηρών. Ενώ ο μέσος όρος των ετών 1909/1913 ήταν 82,6 εκ. τόννοι, το 1923 είναι 70, 1926 74,5 και το ’27 76,4. Η σοβαρή πτώση το 1928 σε 73,6 θα εχει σοβαρές πολιτικές συνέπειες με ιστορικές διαστασεις.3
Στο μέτωπο της βιομηχανικής παραγωγής παρά την αύξηση κατά 15,6% το 1927 σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, είναι μόνο 4% παραπάνω από το προπολεμικό επίπεδο. 4
Ενδιαφέρον έχει όμως η μεταποιητική βιομηχανία όπου με βάση το 100[1913] φτάνει στο 114,5 ενώ Γαλλία 142,5 Γερμανία 117,5 Αγγλία 100,5. 4
Στο πολιτικό πλαίσιο η ΝΕΠ θεωρούνταν η υλική βάση της λεγόμενης ‘’εργατοαγροτικης συμμαχίας’’ που είχε στόχο τη γρήγορη ανάπτυξη των ανταλλαγών μεταξύ πόλης/υπαίθρου, εγκαθιδρύοντας ταυτόχρονα ικανοποιητικές σχέσεις για τους αγρότες που στην διάρκεια του εμφυλίου εφοδίαζαν τις πόλεις δίχως να τα ανταλλάξουν με βιομηχανικά είδη. Αυτή η απόφαση της αποκατάστασης μιας ευρύτατης ελεύθερης αγοράς και της αύξησης της κυκλοφορίας του χρήματος που θα μιλήσουμε παρακάτω ,αναπτύσσει σοβαρά προβλήματα στη συγκέντρωση προϊόντων από τις κρατικές μονάδες και τους συνεταιρισμούς. Οι ιδιώτες έμποροι έχουν την δυνατότητα να πωλούν σε καλύτερες τιμές στην αγορά ενώ αγοράζουν ακριβότερα την παραγωγή του αγρότη.
Τούτων δοθέντων η συνειδητή μάχη του σοσιαλισμού με τον καπιταλιστικό τρόπο διακίνησης του εμπορίου μπαίνει σε κρίση. Σε αυτές τις συνθήκες ο Λένιν δηλώνει ότι ‘’δεν υπάρχει καμμιά υπεκφυγή ,ούτε πολιτική ,ούτε άλλη εφόσον πρόκειται για ανταγωνισμό με το ιδιωτικό κεφάλαιο. Είτε θα περάσουμε με επιτυχία αυτές τις εξετάσεις ή θα έχουμε πλήρη αποτυχία’’. 5
Κάτω από αυτές τις συνθήκες ξεκινούν περιοριστικά μετρά κατά του ιδιωτικού εμπορίου για να σταθεροποιήσουν τις τιμές , αλλά αυτό δημιουργεί την δυσαρέσκεια των αγροτών , πράγμα που θα επιφέρει σημαντικές πολιτικές συνέπειες. Το 1927 λοιπόν , κρατικός και συνεταιριστικός τομέας ελέγχουν το 95% του χονδρικού εμπορίου ενώ στο λιανικό η αναλογία είναι 63% / 37%. , ενώ το ’29 η συνέχιση των περιορισμών συμπιέζει τους ιδιώτες στο 13,5%. Εδώ είναι και το κρισιμότερο σημείο που ταλάνισε τη Σ. Ενωση μέχρι το τέλος της ζωής της, αλλά και την παγκόσμια Αριστερά όλων των αποχρώσεων. Η σχέση με τον αγροτικό κόσμο. Η κρίση συγκέντρωσης των σιτηρών ξεσπά το καλοκαίρι του ’27 και ως το τέλος του χρόνου φτάνει σε πτώση έως και 55% σε σχέση με την προηγουμένη χρονιά. 6.
Ακολουθούν τα συνήθη έκτακτα μετρά και δαιμονοποιήσεις που θα φέρουν εκπλήξεις. Η εύκολη εξήγηση δείχνει τους κουλάκους και η αντίδραση είναι και πάλι επιτάξεις με βάση το άρθρο 107 του Π.Κ. του 1926. Οι ποσότητες όμως δεν συμπληρώνονται επαρκώς για την προμήθεια των πόλεων ,οπότε στρέφονται πλέον και στους μεσαίους αγρότες[σερετνιακι], ακόμη και τους φτωχούς! [μπετνιακι] 7.
Ο φόβος των μεσαίων στελεχών του κόμματος για κυρώσεις τους οδηγεί σε αυτές τις ακρότητες όπως ομολογεί στην Πραβντα ο υπεύθυνος για την συγκέντρωση Μικογιάν στις 10/2/1928.
H φύση και ο χαρακτήρας του μπολσεβίκικου κομματικού μηχανισμού με τον απόλυτο δημοκρατικό συγκεντρωτισμό θα αναδύσει τεράστιες σοβαρές επιπλοκές στη διάταξη της ταξικής συμμαχίας με τους αγρότες ,κάτι που η Λουξεμπουργκ είχε επισημάνει 10 χρόνια πριν. Στην σοβαρή αντίδραση των αγροτών, ο Στάλιν με εγκύκλιο ζητά να τεθεί οριστικά τέρμα σε τέτοιες μεθόδους.8. Η χαλάρωση της πίεσης φέρνει απότομα πτώση τον Απρίλη του ΄28. Στο επόμενο δίμηνο η ηγεσία απελπισμένη επαναφέρει τα έκτακτα μέτρα , που θίγουν πια και τους φτωχούς αγρότες με άμεσο τρόπο. Ταυτόχρονα προσπαθεί να τους οργανώσει κατά των κουλάκων, αλλά τους απειλεί να παραδίδουν και τα δικά τους αποθέματα κάτω από το βάρος σοβαρών κυρώσεων. Η αντιφατική αυτή πολιτική προκαλεί πλέον αγεφύρωτο ρήγμα στην λεγομένη εργατοαγροτική συμμαχία και την προετοιμασία για τον οριστικό ενταφιασμό της ΝΕΠ από τον Στάλιν που στο μεταξύ έχει κυριαρχήσει πλήρως στο κόμμα. Με αυτές τις συνθήκες η επιρροή των κουλάκων αυξάνεται και ο Ουκρανικός λιμός του ‘32/33 κυοφορείται. Η εγκατάλειψη της ΝΕΠ γίνεται οριστική το 1929 και είναι μεγάλης ιστορικής σημασίας, αφού αυτό που συμβαίνει στην υπερδομή συνδέεται με την γενική κίνηση της ταξικής σύγκρουσης και με την διαδικασία της μεταβολής και της αναπαραγωγής του συνόλου των κοινωνικών σχέσεων. 9.
ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ
Στα χρόνια από το 1917 ως το 1920 η κοινωνική παραγωγή είναι ακόμη αποτέλεσμα ιδιωτικών και ανεξάρτητων δράσεων ανάμεσα τους , ούτως ώστε τα προϊόντα εμφανίζονται ανταλλάξιμα μεταξύ τους πράγμα που δεικνύει κλασσικές καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής. 10. Οι ιδεοληψίες που εμφανίζονται περί ‘’άμεσου περάσματος στον κομμουνισμό και κατάργησης του χρήματος’’ από τον Τρότσκι κυρίως και όχι μόνο, μοιάζουν αδιέξοδες και επικίνδυνες.
Ενώ ο χρόνος εργασίας παραμένει ο παράγοντας παραγωγής κοινωνικού πλούτου, στηρίζεται δε στην αξία και η αύξηση του πλούτου στην υπερεργασία 11.
Μέσα σε αυτές τις αντιφάσεις , οι εμπνευστές της ΝΕΠ θα ξαναστήσουν την πραγματικότητα στα πόδια της με μια ουσιαστική και συμβολική κίνηση. Εκδίδουν διάταγμα το 1921 για την ίδρυση μικρών ιδιωτικών επιχειρήσεων η την επαναλειτουργία τους, ενώ στο τέλος του έτους επιτρέπουν την χρησιμοποίηση έως 20 εργατών. Στις 22 Μαΐου 1922 διάταγμα διευρύνει τα δικαιώματα ιδιωτικών εμπορικών και βιομηχανικών επιχειρήσεων. Ακόμη προβλέπει ιδιωτικοποιήσεις και εκχωρήσεις στο ξένο κεφάλαιο , εάν ετσι η παραγωγή αυξανόταν γρηγορότερα ! 12
Η γενική ιδέα ήταν [1925] ότι αυτές σιγά θα αφανισθούν από μόνες τους όταν ο ανταγωνισμός από τις κρατικές επιχειρήσεις θα πρόσφερε χαμηλότερες τιμές.
Η εμπειρία όμως από την ύπαιθρο που αναλύσαμε πιο πάνω έδειξε εντελώς διαφορετικά πράγματα. Ενδεικτική αναφορά μονό, η μεταλλουργική βιομηχανία ‘’Προλεταριακή εργασία’’ της Μόσχας , απασχολούσε πάνω από 650 άτομα και παραχωρήθηκε σε ιδιώτη το 1925. 13. Ακόμη και στις κρατικές μονάδες εισάγεται η οικονομική λογιστική και χρηματοδοτική αυτονομία, το περίφημο ‘’χοζρατσιοτ’’ με ότι αυτό συνεπάγεται σε μισθούς και πολιτική απασχόλησης. 14. Στα τέλη του 1925 ο ιδιωτικός τομείς βρίσκεται ευνοημένος, μια που η πολιτική μείωσης των τιμών της χοντρικής που αφορούν την βιομηχανία , ανεβάζουν τις τιμές πώλησης του.
Αυτό ακυρώνει την συσσώρευση πόρων στις κρατικές βιομηχανίες με συνεπεία την καθυστέρηση της εκβιομηχάνισης.
Το 1926 επαναφέρονται τα έκτακτα μέτρα και αναιρούνται άδειες λειτουργίας ιδιωτών. Με όλα αυτά , η εργατική τάξη βιώνει το καπιταλιστικό παράδοξο σε μια επαναστατημένη χώρα. Ενώ ανεβαίνουν οι μισθοί, αυξάνεται η ανεργία λόγω του ‘’χοζρατσιοτ’’ που περιγράψαμε παραπάνω, έτσι ώστε το γενικό επίπεδο της εργατικής τάξης να είναι αρνητικό. Εξάλλου οι αυξήσεις του ‘27/28 λειτουργούν κατευναστικά στο κίνημα κατά των διευθυντών που αναπτύχθηκε εκείνη την περίοδο και χαρακτηρίζονται από πολλούς ως ‘’ειδική μορφή ταξικής πάλης…’’.
Αναδύεται με αυτόν τον τρόπο η δημιουργία μιας γραφειοκρατικής νομενκλατούρας που τείνει να πάρει τα χαρακτηριστικά μιας ιδιαίτερης κοινωνικής τάξης.
Όσον αφορά την δημοσιονομική και νομισματική πολιτική τα τρία πρώτα χρόνια της επανάστασης , το χρήμα παίζει δευτερεύοντα ρολό. Λειτουργούν παράνομες ανταλλαγές[μαύρη αγορά] σε είδος ή νομισματικά σύμβολα. Παράλληλα η κυβέρνηση επιβάλλει στους αγρότες ένα ‘’φόρο σε είδος’’, διαφορές επιτάξεις κλπ. αλλά με το τέλος του πολέμου εκείνοι απαιτούν την παύση τέτοιων εξαναγκασμών.
Το κράτος εκδίδει και χαρτονόμισμα το οποίο όμως καταρρέει από μήνα σε μήνα. Στην αρχή της ΝΕΠ [1921] καθιερώνεται η ανταλλαγή σε είδος μεταξύ αγροτικών και βιομηχανικών προϊόντων. Επειδή το σύστημα δεν λειτουργεί καλά , αποφασίζεται οι οργανισμοί αυτοί να πληρώνουν τους αγρότες με χρήμα. Ακόμη και ο αγροτικός φόρος καθιερώνεται το 1923 σε χρήμα. 15. Η αποκατάσταση της εμπορευματικής παραγωγής οδηγεί στην αποκατάσταση της νομισματικής κυκλοφορίας αφού το χρήμα έχει καταγωγή από το ίδιο το εμπόρευμα ώστε ‘’η κοινωνική παραγωγή εκτελείται με ιδιωτική μορφή και ο παραγόμενος πλούτος τείνει να υλοποιείται με χρήμα. 16.
Υπό αυτές τις συνθήκες οι αυταπάτες της περιόδου του εμφυλίου που ήθελαν το χρήμα ως ‘’σύμβολο τακτοποίησης λογαριασμών’’ τελείωσαν και η ΝΕΠ έβαλε σε κυκλοφορία το λεγόμενο σοβζνακ. Η αγοραστική του δύναμη κατέρρευσε αφού ο πληθωρισμός υποχρέωνε να κόβεται σε μεγάλες ποσότητες. Στις 3/11/1921 η σοβιετική κυβέρνηση αποφασίζει να κόψει νέο χαρτονόμισμα. Ο πληθωρισμός καλπάζει στο 700% [!] τον Μάρτιο του ’22, έτσι καθιερώνεται κινητή κλίμακα μισθών και ξανανοίγει η κρατική τράπεζα Γκοσμπανκ μετά από 22 μήνες και λειτουργεί στη βάση της αυτοχρηματοδότησης , δηλαδή να καλύπτει τις δαπάνες της με τα δικά της έσοδα. Το κεφαλαίο της καλύπτεται από το κράτος και ο πρόεδρος διορίζεται από το Υπ. Οικονομικών [Ναρκομφιν].
Οι αρχικοί πόροι είναι μικροί [200δις] έτσι τα δάνεια που χορηγεί είναι περιορισμένα και βραχυπρόθεσμα με επιτόκιο 8 έως 12%. Μεταξύ των εμπειρογνωμόνων βρίσκονται παλιοί τραπεζίτες , χρηματιστές και βιομήχανοι οι οποίοι προτείνουν τους κανόνες της ‘’οικονομικής ορθοδοξίας’’ ,δηλαδή επέκταση των ελεύθερων αγορών χρηματοδότηση της ελαφριάς βιομηχανίας και επαναφορά στον κανόνα του χρυσού. 17.
Oι προτάσεις απορρίπτονται από την 11η Συνδιάσκεψη το Δεκέμβρη του ’21. Ωστόσο , αποφασίζεται ότι οι ανταλλαγές μεταξύ αγροτικής οικονομίας και βιομηχανίας πρέπει να αναπτυχθούν αλλά με σταθερό νόμισμα , οπότε δέχεται τον κανόνα του χρυσού και εκδίδεται το 1923 το ρούβλι τσερβονετς που έχει κάλυψη σε αποθέματα χρυσού και παραμένει για μεγάλο διάστημα σταθερό..
Η Σοβιετική Ρωσία γίνεται έτσι η πρώτη χώρα που αποκατέστησε σχετικά σταθερό νόμισμα από όλες τις χώρες που ενεπλάκησαν στον Α Π. Πόλεμο. Οι εξαγωγές καλής ποιότητας σιτηρών ξεκινούν από τους πλούσιους παραγωγούς[κουλάκους] , μια που αυτοί είχαν την δυνατότητα να παράγουν υψηλότερης ποιότητας προϊόντα, ώστε να ευνοούνται σε σχέση με το σύνολο των αγροτών.
Οι προηγούμενες αυταπάτες για την κατάργηση του χρήματος, των τραπεζών κλπ. αντικαθίστανται από την ανάποδη. Ο Επίτροπος Οικονομικών Σοκόλνικωφ δηλώνει ότι ‘’Εμείς ως μέλη της Ευρώπης , παρά τις ιδιομορφίες της πολιτικής μας θέσης και παρά το ότι μια άλλη τάξη βρίσκεται στην εξουσία, έχουμε εισχωρήσει στον Ευρωπαϊκό μηχανισμό οικονομικής και δημοσιονομικής ανάπτυξης’’. 18.. Η γοργή μεγέθυνση της βιομηχανίας όμως απαιτεί μεγάλες πωλήσεις χρυσού και συναλλάγματος για να μείνει το ρούβλι σταθερό. Η θέση για επιτάχυνση της εκβιομηχάνισης υποχρεώνει τον πρόεδρο της επιτροπής προϋπολογισμού Κουιμπίσεφ να πάψει τις πωλήσεις συναλλάγματος και χρυσού , για την συγκράτηση της τιμής του ρουβλιού..
Τον Ιούλιο του 1926 απαγορεύεται η εξαγωγή του , το δε 1928 η εισαγωγή του. Στο εξής το ρούβλι γίνεται καθαρά εσωτερικό νόμισμα με τιμή οριζόμενη από επιτροπή. Τα λίγα χρηματιστηριακά κέντρα στη Μόσχα παύουν να σημειώνουν την τιμή του . 19
Η ‘’εσωτερικοποίηση’’ του νομίσματος μειώνει την πίεση των ελεύθερων αγορών , αλλά η αύξηση της κυκλοφορίας του νομίσματος δημιουργεί πληθωριστικές πιέσεις με σημαντικό στοιχείο το κυκλοφορούν χρήμα να αυξηθεί κατά 42% , ενώ του εθνικού εισοδήματος μονό κατά 14% ούτως ώστε ο μέσος σοβιετικός είδε τις τιμές να αυξάνονται σημαντικά.
Συμπερασματικά, η κρίση της συγκομιδής στην αγροτιά, τα αναγκαστικά μέτρα και η αυτονόμηση των επιχειρήσεων χωρίς εργατικό έλεγχο, γκρεμίζουν τις ονειρώξεις ότι μια καλή διαχείριση της ΝΕΠ μπορεί να οδηγήσει στον σοσιαλισμό. Αναλυτές σαν τον Λίνχαρτ [Παρίσι 1966] την χαρακτήριζε ‘’ιδεατή ΝΕΠ’’ αφού οι συμπλοκές των κοινωνικών σχέσεων είναι ιδιαίτερα περίπλοκες και οι πολιτικές αποφάσεις επηρεάζουν ευθέως τις κοινωνικές συγκρούσεις και εν γένει την κοινωνική κίνηση.
Το μεγάλο μάθημα της ιστορίας είναι ότι σοσιαλισμός με διατάγματα δεν γίνεται , ούτε κατά λέξη δογματισμοί όπως τα ‘’γραμμάτια εργασίας’’ του Μαρξ για παράδειγμα, ούτε η δημοκρατία αντικαθίσταται από αλάθητους επαναστάτες ηγέτες.
Κλείνοντας σημειώνω ότι η σύνδεση με τα σημερινά προβλήματα μπορεί να γίνει μόνο στο πλαίσιο της ιστορικής ετερότητας, του χρόνου και των συνθηκών. Ταυτίζεται όμως στην ανάγκη των ρεαλιστικών απαντήσεων που θα πείσουν τους λαούς και θα υψώσουν την Αριστερά στο προσκήνιο της σύγχρονης Ευρωπαϊκής πολιτικής.
Μιχάλης Φανουράκης μέλος της ΠΠΕ της Δημοκρατικής Αριστεράς
1.Απο τα γράμματα του Ζακ Σαντούλ[στρατιωτικός ακόλουθος της Γαλλίας] στον Αλμπέρ Τομά
2.Σ. Μπετελέμ. Ταξικοί αγώνες στην ΕΣΣΔ τόμος 2 σελ.35
3.Ε. Ζαλέσκι, οικονομικά πλανά της ΕΣΣΔ Παρίσι 1962,σελ.352 [προσεγγιστικές τιμές] , επίσης Γκρόσκοπφ, Παρίσι 1976 και Γκρόμαν, Εγκυκλοπαίδεια Ρωσικών εξαγωγών Μόσχα 1929. [Παραπλήσια στοιχεία δίνει και ο τότε υπεύθυνος αγροτικής παραγωγής Κριζανόφσκι.]
4 Στοιχεία ΟΗΕ 1945
5.Λενιν,Απαντα τόμος 33 σελ.278
6.Μεντελσον, Μόσχα 1930,δεικτες κατάστασης οικονομίας
7 Γκροσκοπφ,στο ίδιο
8.Σταλιν Works τόμος 11,σελ.616
9.Μπετελεμ,2ος τόμος , εισαγωγή
10.Μαρξ,Grudrisse
11.Μαρξ, Το Κεφάλαιο
12.E.Carr,Τhe Bolshevik Revolution 1966, επίσης Προκόποβιτς ,Οικονομική Ιστορία της ΕΣΣΔ σελ..274
13.Ρόζενφελντ, Η βιομηχανική πολιτική της ΕΣΣΔ, Μόσχα 1926 επίσης E.Carr,Sosialism in one country London 1964
14.Μπετελεμ στο ίδιο[τ.2,σελ.258]
15. Dobb.M. Σοβιετική οικονομική ανάπτυξη, Λονδίνο 1948 σελ.125 έως 139
16.Μάρξ, Κριτική της Πολιτικής Οικονομίας
17. E.Carr, The Bolshevik Revolution
18.Στο ίδιο
19.Στο ίδιο , επίσης Ντυατσένκο Μόσχα 1947 και Baycof[ Cambridge 1950 ]
Συμβολικά ο Οκτώβρης άσκησε μια ακατάβλητη γοητεία σε όλους, ανεξαρτήτως πολιτικού και ιδεολογικού ρεύματος. Η πραγματικότητά του όμως είναι περισσότερο πεζή όπως συνήθως συμβαίνει και στην ίδια την ζωή. Μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου αλλά και του εμφυλίου που ακολούθησε, η νεαρή τότε Σοβιετική Ρωσία βρέθηκε καθημαγμένη από τις τεράστιες καταστροφές, χωρίς τα αναγκαία μέσα να θρέψει το λαό της.
Οι ηγέτες του κόμματος των μπολσεβίκων βρέθηκαν για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας ενώπιος ενωπίω του σοσιαλιστικού οράματος στην πράξη και ως ‘’προϊόντα’’ της εποχής τους και οι ίδιοι εμφορούνταν από σοβαρές αυταπάτες και μύθους , όπως άλλωστε συνέβη σε κάθε επαναστατική περίοδο στην ανθρώπινη ιστορία.
Την περίοδο του εμφυλίου η αλλιώς περίοδο του ‘’πολεμικού κομμουνισμού’’, αναπτυχθήκαν απόψεις περί ‘’αμέσου περάσματος στον κομμουνισμό’’ και την κατάργηση του χρήματος, κυρίως από τον Τρότσκι και το ρεύμα που εκπροσωπούσε, αλλά και από άλλους μπολσεβίκους ηγέτες που κατά καιρούς βρεθήκαν στην ιδία γραμμή, ως εσωκομματική αντιπολίτευση με διαφορές ονομασίες [Αριστεροί κομμουνιστές, Αριστερή αντιπολίτευση κ.α.]
Ασφαλώς η πραγματικότητα ήταν διαφορετική. Η εξαθλίωση του λαού εξ αιτίας του πολέμου η κατάρρευση της παραγωγής σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα από εκείνα του 1913, ο υποτυπώδης εφοδιασμός των πόλεων από τις αγροτικές περιοχές, έθεσαν την επιτακτική ανάγκη για ένα ρεαλιστικό οικονομικό και όχι μόνο ,πρόγραμμα αναστήλωσης της χώρας.
Ο Λένιν, περισσότερο ρεαλιστής και συγκροτημένος από όλους, υπέγραψε τον τερματισμό του πολέμου με την συνθήκη του Μπρέστ Λιτοφσκ το 1918, σαν να δίνει ‘’γραμμή’’ στην Ισβέστια τον Απρίλη του ιδίου έτους. ‘’Η αναγνώριση της Σοβιετικής εξουσίας από τους συμμάχους θα φέρει γρήγορα μια στενή επαφή με Αγγλία, ΗΠΑ, Γαλλία για τον εξοπλισμό του κόκκινου στρατού και την χορήγηση κεφαλαίων στη Ρωσία. Θα είναι ένα άμεσο χτύπημα στους Γερμανούς ιμπεριαλιστές και τον φιλογερμανικό προσανατολισμό ορισμένων ρωσικών πολιτικών ομάδων. 1
Τρία χρόνια αργότερα [1921] αφού παγιώθηκε οριστικά η Σοβιετική εξουσία ο Λένιν παρουσιάζει και τον δεύτερο ‘’ρεαλισμό’’ του. Την συμφωνία του Ράπολο που αποτελεί την ιδρυτική πράξη της περίφημης ΝΕΠ . Η Νέα Οικονομική Πολιτική ταρακούνησε ιδεολογικά τους μπολσεβίκους αφού άφηνε σοβαρά περιθώρια ακόμη και σε Γερμανικά κεφαλαία στις ιδιωτικές επενδύσεις στη βιομηχανία και στους κουλάκους της υπαίθρου να λειτουργήσουν. Οι εσωκομματικοί τριγμοί αντιφάσεις και οι ερμηνείες της υπήρξαν από τότε αντικείμενο μελέτης από το διεθνές κίνημα και τους κορυφαίους μελετητές του.
Ο άμεσος στόχος της ΝΕΠ ήταν να βγάλει την χώρα από την πείνα και το οικονομικό χάος που βρέθηκε βυθισμένη, υστέρα από 4 χρόνια πολέμου, οπού ακολούθησαν αλλα 3 εμφυλίου και ξένης επέμβασης. Στην αρχή τα οικονομικά καθήκοντα είναι άμεσα πολιτικά καθηκοντα.2
Σε μια συντριπτικά αγροτική και καθυστερημένη χώρα , η ανόρθωση της παραγωγής της υπαίθρου ήταν κορυφαίο ζήτημα. Το μέγεθος του προβλήματος δείχνουν οι ξηροί αριθμοί της παραγωγής σιτηρών. Ενώ ο μέσος όρος των ετών 1909/1913 ήταν 82,6 εκ. τόννοι, το 1923 είναι 70, 1926 74,5 και το ’27 76,4. Η σοβαρή πτώση το 1928 σε 73,6 θα εχει σοβαρές πολιτικές συνέπειες με ιστορικές διαστασεις.3
Στο μέτωπο της βιομηχανικής παραγωγής παρά την αύξηση κατά 15,6% το 1927 σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, είναι μόνο 4% παραπάνω από το προπολεμικό επίπεδο. 4
Ενδιαφέρον έχει όμως η μεταποιητική βιομηχανία όπου με βάση το 100[1913] φτάνει στο 114,5 ενώ Γαλλία 142,5 Γερμανία 117,5 Αγγλία 100,5. 4
Στο πολιτικό πλαίσιο η ΝΕΠ θεωρούνταν η υλική βάση της λεγόμενης ‘’εργατοαγροτικης συμμαχίας’’ που είχε στόχο τη γρήγορη ανάπτυξη των ανταλλαγών μεταξύ πόλης/υπαίθρου, εγκαθιδρύοντας ταυτόχρονα ικανοποιητικές σχέσεις για τους αγρότες που στην διάρκεια του εμφυλίου εφοδίαζαν τις πόλεις δίχως να τα ανταλλάξουν με βιομηχανικά είδη. Αυτή η απόφαση της αποκατάστασης μιας ευρύτατης ελεύθερης αγοράς και της αύξησης της κυκλοφορίας του χρήματος που θα μιλήσουμε παρακάτω ,αναπτύσσει σοβαρά προβλήματα στη συγκέντρωση προϊόντων από τις κρατικές μονάδες και τους συνεταιρισμούς. Οι ιδιώτες έμποροι έχουν την δυνατότητα να πωλούν σε καλύτερες τιμές στην αγορά ενώ αγοράζουν ακριβότερα την παραγωγή του αγρότη.
Τούτων δοθέντων η συνειδητή μάχη του σοσιαλισμού με τον καπιταλιστικό τρόπο διακίνησης του εμπορίου μπαίνει σε κρίση. Σε αυτές τις συνθήκες ο Λένιν δηλώνει ότι ‘’δεν υπάρχει καμμιά υπεκφυγή ,ούτε πολιτική ,ούτε άλλη εφόσον πρόκειται για ανταγωνισμό με το ιδιωτικό κεφάλαιο. Είτε θα περάσουμε με επιτυχία αυτές τις εξετάσεις ή θα έχουμε πλήρη αποτυχία’’. 5
Κάτω από αυτές τις συνθήκες ξεκινούν περιοριστικά μετρά κατά του ιδιωτικού εμπορίου για να σταθεροποιήσουν τις τιμές , αλλά αυτό δημιουργεί την δυσαρέσκεια των αγροτών , πράγμα που θα επιφέρει σημαντικές πολιτικές συνέπειες. Το 1927 λοιπόν , κρατικός και συνεταιριστικός τομέας ελέγχουν το 95% του χονδρικού εμπορίου ενώ στο λιανικό η αναλογία είναι 63% / 37%. , ενώ το ’29 η συνέχιση των περιορισμών συμπιέζει τους ιδιώτες στο 13,5%. Εδώ είναι και το κρισιμότερο σημείο που ταλάνισε τη Σ. Ενωση μέχρι το τέλος της ζωής της, αλλά και την παγκόσμια Αριστερά όλων των αποχρώσεων. Η σχέση με τον αγροτικό κόσμο. Η κρίση συγκέντρωσης των σιτηρών ξεσπά το καλοκαίρι του ’27 και ως το τέλος του χρόνου φτάνει σε πτώση έως και 55% σε σχέση με την προηγουμένη χρονιά. 6.
Ακολουθούν τα συνήθη έκτακτα μετρά και δαιμονοποιήσεις που θα φέρουν εκπλήξεις. Η εύκολη εξήγηση δείχνει τους κουλάκους και η αντίδραση είναι και πάλι επιτάξεις με βάση το άρθρο 107 του Π.Κ. του 1926. Οι ποσότητες όμως δεν συμπληρώνονται επαρκώς για την προμήθεια των πόλεων ,οπότε στρέφονται πλέον και στους μεσαίους αγρότες[σερετνιακι], ακόμη και τους φτωχούς! [μπετνιακι] 7.
Ο φόβος των μεσαίων στελεχών του κόμματος για κυρώσεις τους οδηγεί σε αυτές τις ακρότητες όπως ομολογεί στην Πραβντα ο υπεύθυνος για την συγκέντρωση Μικογιάν στις 10/2/1928.
H φύση και ο χαρακτήρας του μπολσεβίκικου κομματικού μηχανισμού με τον απόλυτο δημοκρατικό συγκεντρωτισμό θα αναδύσει τεράστιες σοβαρές επιπλοκές στη διάταξη της ταξικής συμμαχίας με τους αγρότες ,κάτι που η Λουξεμπουργκ είχε επισημάνει 10 χρόνια πριν. Στην σοβαρή αντίδραση των αγροτών, ο Στάλιν με εγκύκλιο ζητά να τεθεί οριστικά τέρμα σε τέτοιες μεθόδους.8. Η χαλάρωση της πίεσης φέρνει απότομα πτώση τον Απρίλη του ΄28. Στο επόμενο δίμηνο η ηγεσία απελπισμένη επαναφέρει τα έκτακτα μέτρα , που θίγουν πια και τους φτωχούς αγρότες με άμεσο τρόπο. Ταυτόχρονα προσπαθεί να τους οργανώσει κατά των κουλάκων, αλλά τους απειλεί να παραδίδουν και τα δικά τους αποθέματα κάτω από το βάρος σοβαρών κυρώσεων. Η αντιφατική αυτή πολιτική προκαλεί πλέον αγεφύρωτο ρήγμα στην λεγομένη εργατοαγροτική συμμαχία και την προετοιμασία για τον οριστικό ενταφιασμό της ΝΕΠ από τον Στάλιν που στο μεταξύ έχει κυριαρχήσει πλήρως στο κόμμα. Με αυτές τις συνθήκες η επιρροή των κουλάκων αυξάνεται και ο Ουκρανικός λιμός του ‘32/33 κυοφορείται. Η εγκατάλειψη της ΝΕΠ γίνεται οριστική το 1929 και είναι μεγάλης ιστορικής σημασίας, αφού αυτό που συμβαίνει στην υπερδομή συνδέεται με την γενική κίνηση της ταξικής σύγκρουσης και με την διαδικασία της μεταβολής και της αναπαραγωγής του συνόλου των κοινωνικών σχέσεων. 9.
ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ
Στα χρόνια από το 1917 ως το 1920 η κοινωνική παραγωγή είναι ακόμη αποτέλεσμα ιδιωτικών και ανεξάρτητων δράσεων ανάμεσα τους , ούτως ώστε τα προϊόντα εμφανίζονται ανταλλάξιμα μεταξύ τους πράγμα που δεικνύει κλασσικές καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής. 10. Οι ιδεοληψίες που εμφανίζονται περί ‘’άμεσου περάσματος στον κομμουνισμό και κατάργησης του χρήματος’’ από τον Τρότσκι κυρίως και όχι μόνο, μοιάζουν αδιέξοδες και επικίνδυνες.
Ενώ ο χρόνος εργασίας παραμένει ο παράγοντας παραγωγής κοινωνικού πλούτου, στηρίζεται δε στην αξία και η αύξηση του πλούτου στην υπερεργασία 11.
Μέσα σε αυτές τις αντιφάσεις , οι εμπνευστές της ΝΕΠ θα ξαναστήσουν την πραγματικότητα στα πόδια της με μια ουσιαστική και συμβολική κίνηση. Εκδίδουν διάταγμα το 1921 για την ίδρυση μικρών ιδιωτικών επιχειρήσεων η την επαναλειτουργία τους, ενώ στο τέλος του έτους επιτρέπουν την χρησιμοποίηση έως 20 εργατών. Στις 22 Μαΐου 1922 διάταγμα διευρύνει τα δικαιώματα ιδιωτικών εμπορικών και βιομηχανικών επιχειρήσεων. Ακόμη προβλέπει ιδιωτικοποιήσεις και εκχωρήσεις στο ξένο κεφάλαιο , εάν ετσι η παραγωγή αυξανόταν γρηγορότερα ! 12
Η γενική ιδέα ήταν [1925] ότι αυτές σιγά θα αφανισθούν από μόνες τους όταν ο ανταγωνισμός από τις κρατικές επιχειρήσεις θα πρόσφερε χαμηλότερες τιμές.
Η εμπειρία όμως από την ύπαιθρο που αναλύσαμε πιο πάνω έδειξε εντελώς διαφορετικά πράγματα. Ενδεικτική αναφορά μονό, η μεταλλουργική βιομηχανία ‘’Προλεταριακή εργασία’’ της Μόσχας , απασχολούσε πάνω από 650 άτομα και παραχωρήθηκε σε ιδιώτη το 1925. 13. Ακόμη και στις κρατικές μονάδες εισάγεται η οικονομική λογιστική και χρηματοδοτική αυτονομία, το περίφημο ‘’χοζρατσιοτ’’ με ότι αυτό συνεπάγεται σε μισθούς και πολιτική απασχόλησης. 14. Στα τέλη του 1925 ο ιδιωτικός τομείς βρίσκεται ευνοημένος, μια που η πολιτική μείωσης των τιμών της χοντρικής που αφορούν την βιομηχανία , ανεβάζουν τις τιμές πώλησης του.
Αυτό ακυρώνει την συσσώρευση πόρων στις κρατικές βιομηχανίες με συνεπεία την καθυστέρηση της εκβιομηχάνισης.
Το 1926 επαναφέρονται τα έκτακτα μέτρα και αναιρούνται άδειες λειτουργίας ιδιωτών. Με όλα αυτά , η εργατική τάξη βιώνει το καπιταλιστικό παράδοξο σε μια επαναστατημένη χώρα. Ενώ ανεβαίνουν οι μισθοί, αυξάνεται η ανεργία λόγω του ‘’χοζρατσιοτ’’ που περιγράψαμε παραπάνω, έτσι ώστε το γενικό επίπεδο της εργατικής τάξης να είναι αρνητικό. Εξάλλου οι αυξήσεις του ‘27/28 λειτουργούν κατευναστικά στο κίνημα κατά των διευθυντών που αναπτύχθηκε εκείνη την περίοδο και χαρακτηρίζονται από πολλούς ως ‘’ειδική μορφή ταξικής πάλης…’’.
Αναδύεται με αυτόν τον τρόπο η δημιουργία μιας γραφειοκρατικής νομενκλατούρας που τείνει να πάρει τα χαρακτηριστικά μιας ιδιαίτερης κοινωνικής τάξης.
Όσον αφορά την δημοσιονομική και νομισματική πολιτική τα τρία πρώτα χρόνια της επανάστασης , το χρήμα παίζει δευτερεύοντα ρολό. Λειτουργούν παράνομες ανταλλαγές[μαύρη αγορά] σε είδος ή νομισματικά σύμβολα. Παράλληλα η κυβέρνηση επιβάλλει στους αγρότες ένα ‘’φόρο σε είδος’’, διαφορές επιτάξεις κλπ. αλλά με το τέλος του πολέμου εκείνοι απαιτούν την παύση τέτοιων εξαναγκασμών.
Το κράτος εκδίδει και χαρτονόμισμα το οποίο όμως καταρρέει από μήνα σε μήνα. Στην αρχή της ΝΕΠ [1921] καθιερώνεται η ανταλλαγή σε είδος μεταξύ αγροτικών και βιομηχανικών προϊόντων. Επειδή το σύστημα δεν λειτουργεί καλά , αποφασίζεται οι οργανισμοί αυτοί να πληρώνουν τους αγρότες με χρήμα. Ακόμη και ο αγροτικός φόρος καθιερώνεται το 1923 σε χρήμα. 15. Η αποκατάσταση της εμπορευματικής παραγωγής οδηγεί στην αποκατάσταση της νομισματικής κυκλοφορίας αφού το χρήμα έχει καταγωγή από το ίδιο το εμπόρευμα ώστε ‘’η κοινωνική παραγωγή εκτελείται με ιδιωτική μορφή και ο παραγόμενος πλούτος τείνει να υλοποιείται με χρήμα. 16.
Υπό αυτές τις συνθήκες οι αυταπάτες της περιόδου του εμφυλίου που ήθελαν το χρήμα ως ‘’σύμβολο τακτοποίησης λογαριασμών’’ τελείωσαν και η ΝΕΠ έβαλε σε κυκλοφορία το λεγόμενο σοβζνακ. Η αγοραστική του δύναμη κατέρρευσε αφού ο πληθωρισμός υποχρέωνε να κόβεται σε μεγάλες ποσότητες. Στις 3/11/1921 η σοβιετική κυβέρνηση αποφασίζει να κόψει νέο χαρτονόμισμα. Ο πληθωρισμός καλπάζει στο 700% [!] τον Μάρτιο του ’22, έτσι καθιερώνεται κινητή κλίμακα μισθών και ξανανοίγει η κρατική τράπεζα Γκοσμπανκ μετά από 22 μήνες και λειτουργεί στη βάση της αυτοχρηματοδότησης , δηλαδή να καλύπτει τις δαπάνες της με τα δικά της έσοδα. Το κεφαλαίο της καλύπτεται από το κράτος και ο πρόεδρος διορίζεται από το Υπ. Οικονομικών [Ναρκομφιν].
Οι αρχικοί πόροι είναι μικροί [200δις] έτσι τα δάνεια που χορηγεί είναι περιορισμένα και βραχυπρόθεσμα με επιτόκιο 8 έως 12%. Μεταξύ των εμπειρογνωμόνων βρίσκονται παλιοί τραπεζίτες , χρηματιστές και βιομήχανοι οι οποίοι προτείνουν τους κανόνες της ‘’οικονομικής ορθοδοξίας’’ ,δηλαδή επέκταση των ελεύθερων αγορών χρηματοδότηση της ελαφριάς βιομηχανίας και επαναφορά στον κανόνα του χρυσού. 17.
Oι προτάσεις απορρίπτονται από την 11η Συνδιάσκεψη το Δεκέμβρη του ’21. Ωστόσο , αποφασίζεται ότι οι ανταλλαγές μεταξύ αγροτικής οικονομίας και βιομηχανίας πρέπει να αναπτυχθούν αλλά με σταθερό νόμισμα , οπότε δέχεται τον κανόνα του χρυσού και εκδίδεται το 1923 το ρούβλι τσερβονετς που έχει κάλυψη σε αποθέματα χρυσού και παραμένει για μεγάλο διάστημα σταθερό..
Η Σοβιετική Ρωσία γίνεται έτσι η πρώτη χώρα που αποκατέστησε σχετικά σταθερό νόμισμα από όλες τις χώρες που ενεπλάκησαν στον Α Π. Πόλεμο. Οι εξαγωγές καλής ποιότητας σιτηρών ξεκινούν από τους πλούσιους παραγωγούς[κουλάκους] , μια που αυτοί είχαν την δυνατότητα να παράγουν υψηλότερης ποιότητας προϊόντα, ώστε να ευνοούνται σε σχέση με το σύνολο των αγροτών.
Οι προηγούμενες αυταπάτες για την κατάργηση του χρήματος, των τραπεζών κλπ. αντικαθίστανται από την ανάποδη. Ο Επίτροπος Οικονομικών Σοκόλνικωφ δηλώνει ότι ‘’Εμείς ως μέλη της Ευρώπης , παρά τις ιδιομορφίες της πολιτικής μας θέσης και παρά το ότι μια άλλη τάξη βρίσκεται στην εξουσία, έχουμε εισχωρήσει στον Ευρωπαϊκό μηχανισμό οικονομικής και δημοσιονομικής ανάπτυξης’’. 18.. Η γοργή μεγέθυνση της βιομηχανίας όμως απαιτεί μεγάλες πωλήσεις χρυσού και συναλλάγματος για να μείνει το ρούβλι σταθερό. Η θέση για επιτάχυνση της εκβιομηχάνισης υποχρεώνει τον πρόεδρο της επιτροπής προϋπολογισμού Κουιμπίσεφ να πάψει τις πωλήσεις συναλλάγματος και χρυσού , για την συγκράτηση της τιμής του ρουβλιού..
Τον Ιούλιο του 1926 απαγορεύεται η εξαγωγή του , το δε 1928 η εισαγωγή του. Στο εξής το ρούβλι γίνεται καθαρά εσωτερικό νόμισμα με τιμή οριζόμενη από επιτροπή. Τα λίγα χρηματιστηριακά κέντρα στη Μόσχα παύουν να σημειώνουν την τιμή του . 19
Η ‘’εσωτερικοποίηση’’ του νομίσματος μειώνει την πίεση των ελεύθερων αγορών , αλλά η αύξηση της κυκλοφορίας του νομίσματος δημιουργεί πληθωριστικές πιέσεις με σημαντικό στοιχείο το κυκλοφορούν χρήμα να αυξηθεί κατά 42% , ενώ του εθνικού εισοδήματος μονό κατά 14% ούτως ώστε ο μέσος σοβιετικός είδε τις τιμές να αυξάνονται σημαντικά.
Συμπερασματικά, η κρίση της συγκομιδής στην αγροτιά, τα αναγκαστικά μέτρα και η αυτονόμηση των επιχειρήσεων χωρίς εργατικό έλεγχο, γκρεμίζουν τις ονειρώξεις ότι μια καλή διαχείριση της ΝΕΠ μπορεί να οδηγήσει στον σοσιαλισμό. Αναλυτές σαν τον Λίνχαρτ [Παρίσι 1966] την χαρακτήριζε ‘’ιδεατή ΝΕΠ’’ αφού οι συμπλοκές των κοινωνικών σχέσεων είναι ιδιαίτερα περίπλοκες και οι πολιτικές αποφάσεις επηρεάζουν ευθέως τις κοινωνικές συγκρούσεις και εν γένει την κοινωνική κίνηση.
Το μεγάλο μάθημα της ιστορίας είναι ότι σοσιαλισμός με διατάγματα δεν γίνεται , ούτε κατά λέξη δογματισμοί όπως τα ‘’γραμμάτια εργασίας’’ του Μαρξ για παράδειγμα, ούτε η δημοκρατία αντικαθίσταται από αλάθητους επαναστάτες ηγέτες.
Κλείνοντας σημειώνω ότι η σύνδεση με τα σημερινά προβλήματα μπορεί να γίνει μόνο στο πλαίσιο της ιστορικής ετερότητας, του χρόνου και των συνθηκών. Ταυτίζεται όμως στην ανάγκη των ρεαλιστικών απαντήσεων που θα πείσουν τους λαούς και θα υψώσουν την Αριστερά στο προσκήνιο της σύγχρονης Ευρωπαϊκής πολιτικής.
Μιχάλης Φανουράκης μέλος της ΠΠΕ της Δημοκρατικής Αριστεράς
1.Απο τα γράμματα του Ζακ Σαντούλ[στρατιωτικός ακόλουθος της Γαλλίας] στον Αλμπέρ Τομά
2.Σ. Μπετελέμ. Ταξικοί αγώνες στην ΕΣΣΔ τόμος 2 σελ.35
3.Ε. Ζαλέσκι, οικονομικά πλανά της ΕΣΣΔ Παρίσι 1962,σελ.352 [προσεγγιστικές τιμές] , επίσης Γκρόσκοπφ, Παρίσι 1976 και Γκρόμαν, Εγκυκλοπαίδεια Ρωσικών εξαγωγών Μόσχα 1929. [Παραπλήσια στοιχεία δίνει και ο τότε υπεύθυνος αγροτικής παραγωγής Κριζανόφσκι.]
4 Στοιχεία ΟΗΕ 1945
5.Λενιν,Απαντα τόμος 33 σελ.278
6.Μεντελσον, Μόσχα 1930,δεικτες κατάστασης οικονομίας
7 Γκροσκοπφ,στο ίδιο
8.Σταλιν Works τόμος 11,σελ.616
9.Μπετελεμ,2ος τόμος , εισαγωγή
10.Μαρξ,Grudrisse
11.Μαρξ, Το Κεφάλαιο
12.E.Carr,Τhe Bolshevik Revolution 1966, επίσης Προκόποβιτς ,Οικονομική Ιστορία της ΕΣΣΔ σελ..274
13.Ρόζενφελντ, Η βιομηχανική πολιτική της ΕΣΣΔ, Μόσχα 1926 επίσης E.Carr,Sosialism in one country London 1964
14.Μπετελεμ στο ίδιο[τ.2,σελ.258]
15. Dobb.M. Σοβιετική οικονομική ανάπτυξη, Λονδίνο 1948 σελ.125 έως 139
16.Μάρξ, Κριτική της Πολιτικής Οικονομίας
17. E.Carr, The Bolshevik Revolution
18.Στο ίδιο
19.Στο ίδιο , επίσης Ντυατσένκο Μόσχα 1947 και Baycof[ Cambridge 1950 ]
Πρόσφατα κείμενα
- Άρθρα
- Ειδήσεις
- Απόψεις
- Εγκληματική οργάνωση με εγκληματική ιδεολογίαΣτέργιος Καλπάκης, 23/04/2018
- Πού συμφωνώ και πού διαφωνώ με το Ν.ΜΑΡΑΝΤΖΙΔΗΘόδωρος Μαργαρίτης, 23/04/2018
- Η απλή αναλογική δεν είναι πασπαρτούΘανάσης Θεοχαρόπουλος, 19/04/2018
- ΒΙΚ-ΤΑΤΟΡΕΣ;Γιάννης Παπαθεοδώρου, 16/04/2018
- Προοδευτικό ή εύτακτο Σύνταγμα;Γιώργος Σιακαντάρης, 07/04/2018
- Οχι άλλη χαμένη ευκαιρία για τη χώραΦώφη Γεννηματά, 31/03/2018
- Εχει μέλλον το Κίνημα Αλλαγής;Γιώργος Χ. Σωτηρέλης, 31/03/2018
- Τι πιστεύουν αλήθεια οι Ελληνες;Γιάννης Βούλγαρης, 31/03/2018
- Ψηφίστε Ερντογάν!Μιχάλης Μητσός, 31/03/2018
- Οι λογικοί και οι παράλογοιΘόδωρος Μαργαρίτης, 30/03/2018
- Υπάρχουν δύο γραμμές στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ;Νίκος Μπίστης, 26/03/2018
- Αναθεώρηση του Συντάγματος: 5+1 προτάσεις για τα βασικάΝίκος Κ. Αλιβιζάτος, 25/03/2018
- Ποια συνταγματική αναθεώρηση;Γιώργος Χ. Σωτηρέλης, 23/03/2018
- Τρίτη εντολή για προοδευτική διακυβέρνησηΔημήτρης Χατζησωκράτης, 23/03/2018
- Συνέδριο αναστοχασμούΓιώργος Σιακαντάρης, 18/03/2018
- Ακυρώθηκε ο σχεδιασμός για δομικές αλλαγέςΝίκος Τσούκαλης, 02/03/2018
- Αν ήμουν ο ΣΥΡΙΖΑ, θα ευχόμουν…Γιώργος Σιακαντάρης, 27/02/2018
- Κυνηγοί κεφαλώνΓιάννης Παπαθεοδώρου, 26/02/2018
- Η εμπλοκή στις εξορύξεις ενισχύεται από την εμπλοκή της μη-λύσης του ΚυπριακούΘόδωρος Τσίκας, 22/02/2018
- Καθαρή έξοδος ή καθαρή ελάφρυνση χρέους;Βασίλης Ζήρας, 21/02/2018
- Στόχος της κυβέρνησης είναι η δημιουργία σκιών για τους πολιτικούς αντιπάλουςΔημήτρης Χατζησωκράτης, 18/02/2018
- Ευρωκομμουνισμός, ο τέταρτος δρόμος προς τη σοσιαλδημοκρατίαΓιώργος Σιακαντάρης, 17/02/2018
- Οι στρεβλώσεις στο φάρμακο και το εκτροφείο των σκανδάλωνΓιάννης Τούντας, 17/02/2018
- Στην αρένα της αντιπολιτικήςΣήφης Πολυμίλης, 17/02/2018
- Καθυστερήσεις και άγνοια κινδύνουΚώστας Καλλίτσης, 17/02/2018
- Ποιες διαδικασίες πρέπει να ακολουθηθούνΓιώργος Χ. Σωτηρέλης, 14/02/2018
- Οι «κλέφτες» και οι «προδότες»Θόδωρος Μαργαρίτης, 14/02/2018
- Υπάρχουν τεράστιες πολιτικές ευθύνες για το σκάνδαλο της NOVARTISΘανάσης Θεοχαρόπουλος, 11/02/2018
- «Μακεδονικό»: Ο ασθενής κρίκοςΣωτήρης Βαλντέν, 11/02/2018
- Συλλαλητήριο -ΠλυντήριοΣτέργιος Καλπάκης, 09/02/2018
- Πως έγιναν πάλι οι δυο Πλατείες μια -Το δεύτερο κύμα του Μετώπου κατά της ΛογικήςΓιώργος Σιακαντάρης, 06/02/2018
- Περί πατριωτικού ΠΑΣΟΚΝίκος Μπίστης, 05/02/2018
- Θα γίνουμε ποτέ σοβαρό κράτος;Γρηγόρης Κυριακού, 05/02/2018
- Απλά μαθήματα ονοματοδοσίαςΆγγελος Χανιώτης, 04/02/2018
- Ανεργία (και) λόγω έλλειψης δεξιοτήτωνΚώστας Καλλίτσης, 04/02/2018
- Η σχετικοποίηση του ΟλοκαυτώματοςΓιώργος Σιακαντάρης, 31/01/2018
- Τι γυρεύει η εκκλησία στο θολό «παζάρι» των συλλαλητηρίων+ Ο Μεσσηνίας Χρυσόστομος, 30/01/2018
- Η χώρα των εμβατηρίωνΓιάννης Παπαθεοδώρου, 29/01/2018
- Η επιτυχής έκδοση της Alpha BankΚώστας Καλλίτσης, 28/01/2018
- Φώφη Γεννηματά: διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης εθνικής στρατηγικής στις Ελληνοτουρκικές σχέσεις. 4 ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ22/04/2018
- Με Γραματέα της ΚΠΕ και Εκτελεστική Γραμματεία το ΚΙΝΗΜΑ ΑΛΛΑΓΗΣ15/04/2018
- ΚΙΝΗΜΑ ΑΛΛΑΓΗΣ: H σύνθεση της Κεντρικής Πολιτικής Επιτροπή (ΚΠΕ)03/04/2018
- Το Κίνημα Αλλαγής θα υπερψηφίσει στην Βουλή την πρόταση προανακριτικής επιτροπής15/02/2018
- Το Ολοκαύτωμα των δικών μας Εβραίων, δοκιμάζει τα όρια της λογικής31/01/2018
- Κώστας Σημίτης:Το εθνικό συμφέρον επιτάσσει λύση -Βάση η ενδιάμεση συμφωνία του 199530/01/2018
- Τα συλλαλητήρια αυτή τη στιγμή δεν βοηθούν, καθώς δίνουν βήμα σε ακραίες φωνές που επιδιώκουν να διχάσουν τον ελληνικό λαό26/01/2018
- Ψηφίστε Ερντογάν!Μιχάλης Μητσός, 31/03/2018
- Καθαρή έξοδος ή καθαρή ελάφρυνση χρέους;Βασίλης Ζήρας, 21/02/2018
- Στην αρένα της αντιπολιτικήςΣήφης Πολυμίλης, 17/02/2018
- Απλά μαθήματα ονοματοδοσίαςΆγγελος Χανιώτης, 04/02/2018
- Τι γυρεύει η εκκλησία στο θολό «παζάρι» των συλλαλητηρίων+ Ο Μεσσηνίας Χρυσόστομος, 30/01/2018
Ημερολόγιο κειμένων
◄ | Απρίλιος 2018 |
► |
W | Δε | Τρ | Τε | Πέ | Πα | Σά | Κυ |
---|---|---|---|---|---|---|---|
13 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 |
14 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
15 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
16 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 |
17 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 |
18 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
Θέματα επικαιρότητας
- 2018
- Ανθρώπινα δικαιώματα
- Αντισιμιτισμός
- Εθνικολαϊκισμός
- Εκλογικό Σύστημα
- Ελληνοτουρκικά
- Εξωτερική Πολιτική
- Ιστορία του Αριστερού κινήματος
- Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ
- Νέα Δημοκρατία
- Νέα κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ
- Οικονομική κρίση
- Πολιτικό Σύστημα
- Σοσιαλδημοκρατία
- Συνταγματικη Αναθεώρηση
- Τουρκία
- Χρυσή Αυγή
- 2017
- ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΣΥΜΠΑΡΑΤΑΞΗ
- Ενιαίος φορέας της κεντροαριστεράς
- 21 Απριλίου 1967
- BREXIT
- FYROM
- Αγροτικό
- Αμερική
- Αντιεθνικισμός- Αντιρατσισμός
- Αριστερά-κεντροαριστερά
- Βία
- Γαλλία προεδρικές εκλογές 2017
- Για τον Μιχάλη
- ΔΗΜΑΡ
- Εθνικισμός
- Εκκλησία -Κράτος
- Ευρωπαϊκή Αριστερά
- Η Ευρώπη των 27
- Η Ευρώπη των 28
- Ισπανία
- Κυπριακό
- Λαϊκισμός
- Λατινική Αμερική
- Μεγ. Βρεττανία
- Μεταναστευτικό
- ΜΜΕ
- Νεολαία
- Παιδεία
- Σχέσεις εκκλησίας και κράτους
- Τρομοκρατία
- 2016
- 1821
- Ασφαλιστικό
- Γαλλία
- Δικαιοσύνη
- ΔΝΤ
- Ελληνικά Κόμματα
- Μετά το 3ο Μνημόνιο
- Πολυτεχνείο 73
- Προϋπολογισμός 2017
- ΣΥΜΠΑΡΑΤΑΞΗ-ΠΟΤΑΜΙ_ΚΙΔΗΣΟ-ΚΙΝΗΣΕΙΣ
- Συνέδριο ΣΥΡΙΖΑ 2016
- Το Ποτάμι
- 2015
- Αντιδικτατορικός Αγώνας
- Βαλκάνια
- Γερμανικές Αποζημιώσεις
- Γεωστρατηγική
- ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΣΥΜΠΑΡΑΤΑΞΗ. Εκλογές 2015
- Δημοψήφισμα 2015
- Διαπραγματεύσεις Ελλάδος-ΕΕ
- Εκλογές 2015
- Εκλογές, Σεπτέμβριος 2015
- Έκτακτο Συνέδριο ΔΗΜΑΡ
- Η πορεία της ΔΗΜΑΡ μετά τις εκλογές 2015
- Μεγ. Βρετανία
- Μετά τη Συμφωνία Ελλάδας-Ευρωζώνης
- Μετά το 4ο Συνέδριο της ΔΗΜΑΡ
- Μετεκλογικά, 2015
- Παρίσι, Παρασκευή 13/11/2015
- Περιβάλλον-Οικολογία
- Ρωσία
- 2014
- 2ο Συνέδριο ΔΗΜΑΡ
- G20
- Αυτοδιοικητικές Εκλογές 2014
- Δεκέμβρης 44
- ΔΗΜΑΡ-ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ
- Δημόσια Διοίκηση-Αυτοδιοίκηση
- Ενέργεια
- Ευρωεκλογές 2014
- Μετά τις ευρωεκλογές 2014
- Μετά το 2ο Συνέδριο
- Μετανάστες
- Μουντιάλ 2014
- Παλαιστίνη
- Ποεδρική εκλογή
- Τεχνολογία
- Υγεία
- 2013
- Αραβικός Κόσμος
- Γερμανία , εκλογές 2013
- Ε.Ε. - Κοινή Αγροτική Πολιτική
- Ελληνοαμερικάνικες σχέσεις
- Κυβέρνηση Εθνικής Ευθύνης
- Συγκυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ
- ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ-ΣΥΡΙΖΑ
- 2012
- "Αγανακτισμένοι"
- Αριστερά και Οικολογία
- Εκλογές 2012
- Πελατειακό κράτος
- Πολιτικό Σύστημα
- Συρία
- Φοιτητικές εκλογές
- 2011
- Αθήνα 2004
- Αθλητισμός
- Αποχαιρετισμός στον Λεωνίδα
- Βία στα γήπεδα
- Γερμανία , εκλογές 2010
- Δημιουργούμε τη ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ
- Δημοσιονομικό Σύμφωνο 091211
- Διαχείρηση απορριμάτων
- Επέτειος της πτώσης της δικτατορίας
- Έρευνα
- Ιαπωνία
- Ιράν
- Κυβέρνηση Παπαδήμου
- Μέση Ανατολή
- Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο
- Μετά τις αυτοδιοικητικές εκλογές 2010
- ΜΜΜ
- Μνημόνιο-Κυβερνητική πολιτική
- Παγκοσμιοποίηση
- Ποδόσφαιρο
- Πυρηνική Ενέργεια
- Σκάνδαλο Siemens
- 2010
- "Καλλικράτης"
- 100 πρώτες ημέρες
- Αϊτή
- ΑΜΕΑ
- ΑΠΕ
- Αφγανιστάν
- Βρεττανικές Εκλογές 2010
- ΔΗΜΑΡ-ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ
- Διαδηλώσεις- Βία
- Εγκληματικότητα
- Εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας 2010
- Εκολογικός Νόμος
- Έκτακτο ΣΥΝέδριο
- ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΈΣΕΙΣ
- Ισραήλ-Παλαιστίνη
- Κίνα
- Κοπεγχάγη 2009
- Μετά το 6ο ΣΥΝέδριο
- Μετανάστες, ιθαγένεια
- Μνημόνιο
- ΝΑΤΟ
- Ναυτιλία
- Περιφερειακή συγκρότηση-Αυτοδιοικητικές εκλογές 2010
- ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΝΑΝΕΩΤΙΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ
- Πτώση του τείχους
- Πυρκαϊές 2010
- Ρομά
- Σκάνδαλα ομολόγων
- Σκάνδαλο Βατοπεδίου
- ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΌ
- 2009
- 1989, Πτώση του Τείχους
- Αμερικανικές εκλογές
- Αμερικάνικες επεμβάσεις
- Γεμανία, εκλογές 2009
- Γερμανία, εκλογές 2009
- Δεκέμβρης ΄09
- Διαρκές ΣΥΝέδριο, Σεπτέμβριος 2009
- Διαρκές Συνέδριο ΣΥΝ 13-5/02/09
- Διεθνής Τρομοκρατία
- Ευρωεκλογές 2009
- Ευρωεκλογές 2010
- Η Ευρώπη των 25
- Ισλάμ
- ΚΚΕ
- Μετά τις εκλογές
- Μετά τις εκλογές 041009
- Μετά τις ευρωεκλογές 2009
- Οικολογία και Ανανεωτική Αριστερά
- Προγραμματικά
- Προγραμματικό Συνέδριο του ΣΥΝ
- Προς τις βουλευτικές εκλογές 2009
- Πυρκαϊές 2009
- Ρωσικές επεμβάσεις
- Σκάνδαλο Παυλίδη
- Χρηματοπιστωτική κρίση
- 2008
- 21/4/67, 40 χρόνια μετά
- 5ο ΣΥΝέδριο
- Αμμερικάνικες εκλογές 2006
- Άνοιξη Πράγας
- Για την "Αυγή Α.Ε."
- Διαδίκτυο-Blogers
- Εξεταστική-Προανακριτική για Βατοπέδιο
- Ευρωπαϊκό Σύνταγμα
- Κεντροαριστερά
- Μάης ΄68
- Μετά το 5ο ΣΥΝέδριο
- Μεταρρυθμιστική Συνθήκη
- Ντόπιγκ
- Πεκίνο 2008
- Συμβούλιο Κορυφής Ε.Ε.
- 2007
- Διάλογος για τις Προοπτικές της Αριστεράς
- Ιστορία Στ΄Δημοτικού
- Μετεκλογικά 2007
- Νέες Τεχνολογίες
- Προεδρικές εκλογές Γαλλία
- Προς τις Βουλευτικές εκλογές
- ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ, Ανανεωτική πορεία ή αναδίπλωση;
- 2006
- Βιοηθική
- Δημοτικονομαρχιακές εκλογές 2006
- Διαδίκτυο
- Επέμβαση στον Λίβανο
- Ευρωεκλογές 2004
- Ευρωτουρκικά
- Μετά τις ευρωεκλογές 2004
- Παραίτηση Δαμανάκη
- ΠΑΣΟΚ, κενροαριστερά, σχέσεις με αριστερά
- Πετρελαϊκή κρίση
- 2005
- Το Ελληνικό Κοινωνικό Φόρουμ
- 2004
- Αμερικάνικες Εκλογές 2004
- Εκλογές 2004
- Μπροστά στο ΣΥΝέδριο
- Πρόεδρος Δημοκρατίας
- 2003
- Ελληνική Προεδρία
- Η Χάρτα της Σύγκλισης
- Χώρος Διαλόγου
Αρθρογράφοι
- Adler Alexandre
- Ago Niko
- Ahuja Anjana
- Aixmiros O
- Alibhai-Βrown Υasmin
- Arnason Johanan P.
- Ashley Jackie
- Attali Jacques
- Aubry Μartine
- AYDINTASBAS ΑSLI
- Baker Gerard
- Bauman Zygmunt
- Beck Ulrich
- Berman Sheri
- Berners-Lee Tim
- Blanchard Emmanuel
- Bolzman Claudio
- Brooks David
- Canino Αndrea
- Castells Manuel
- Clogg Richard
- Coates David
- Cochet Yves
- Cohen Roger
- Colombani Jean-Marie
- Copp Doug
- Cordonnier Laurent
- Corsetti Giancarlo
- COURTOIS GERARD
- Daniel Jean-Marc
- Day Mark
- Dejevsky Mary
- Delbeke Jos
- Delhomais Ρierre Αntoine
- Delors Jacques
- DIXON HUGO
- Dobson Andrew
- DUPIN ERIC
- Dyer Ceoff
- Färm Göran
- Featherstone Kevin
- Ferenczi Thomas
- Ferner Elke
- Ferrand Olivier
- Ferreras Isabelle
- Fischer Joschka
- Fitoussi Jean-Paul
- Friedman Thomas
- Gabriel Sigmar
- Galbraith James Kenneth
- Gamble Andrew
- Garton Ash Timothy
- Gerson Michael
- Giddens Antony
- Gros Daniel
- Gross Daniel
- Guélaud Claire
- Hall Ben
- Hamon Benoît
- Hirst Joel
- Hohnen Paul
- Hollande Francois
- Hughes Kathryn
- Ignatius David
- Irvin George
- Jackson Tim
- Juncker Jean-Claude
- Klein Naomi
- Krugman Paul
- Kuisma Mikko
- Lagarde Christine
- Laidi Ζaki
- LIpietz Alain
- Lomborg Bjorn
- Loth Renee
- Lula da Silva Luiz Inácio
- Mattioli Gianni
- Mayer Catherine
- Meyer - Cording Claus
- Miliband David
- Morin Edgar
- Mudde Cas
- Munchau Wolfang
- Napolitano Giorgio
- Normand Jean-Michel
- Obama Barack
- Okland Astrid Ζωή
- Oz Amos
- Padoa-Schioppa Tomaso
- Padovani Marcelle
- Perrier Guillaume
- Persson Goran
- Philip Bruno
- Pisani-Ferry Jean
- Plihon Dominique
- Pons Ρhilippe
- Potier Samuel
- Ramonet Ignacio
- Rasmussen Ρoul Νyrup
- Ridet Philippe
- Rifkin Jeremy
- Rocard Michel
- Rogers Paul
- Roubini Nouriel
- Rupnik Jacques
- Schröder Gerhard
- Schulz Martin
- Schwall-Düren Angelica
- Shambaugh David
- Slackman Μichael
- Spence Michael
- Steinmeier Frank-Walter
- Stephens Philip
- Stiglitz Joseph E.
- Strauss-Kahn Dominique
- Toner Robin
- Trichet Jean-Claude
- Truc Olivier
- Truong Nicolas
- Veltroni Walter
- Verheugen Gunter
- Verhofstadt Guy
- Vernet Daniel
- Vorkotter Uwe
- Wallerstein Immanuel
- Watkins Kevin
- Weber Henri
- WOLFF RICHARD
- Yiounker Jean Claude
- Αβδελά Έφη
- Αγαλιώτης Γιώργος
- Αγγελής Βαγγέλης
- Αγγελόπουλος Γιώργος
- Αγριαντώνη Χριστίνα
- Αθανασίου Θανάσης
- Αθανασόπουλος Παύλος
- Αθινάκης Δημήτρης
- Ακρίτα Ελενα
- Αλ Σάλεχ Αφροδίτη
- Αλεγκρετι Τζοβανι
- Αλεξάκος Κωνσταντίνος
- Αλεξανδρής Άρης
- Αλεξανδρής Ευάγγελος
- Αλεξόγλου Σάββας
- Αλεξόπουλος Χρίστος
- Αλί Μπιράντ Μεχμέτ
- Αλιβιζατος Νίκος
- Αλιβιζάτος Νίκος Κ.
- Αλιβιζάτος Νίκος Κ.
- Αλιετά Μισέλ
- Αλιμί Σερζ
- Αλιμπράντης Νικήτας
- Άλτερ Τζόναθαν
- Αμάτο Τζουλιάνο
- Αμίν Σαμίρ
- Αμπατζόγλου Γιώργος
- Αμπραχαμιάν Έρβαρντ
- Αναγνωστόπουλος Κώστας Π.
- Αναγνωστόπουλος Δημήτρης
- Αναγνωστοπούλου Ελένη
- Αναγνωστοπούλου Σία
- Αναγνωστοπούλου Άννα
- Ανανδρανιστάκης Γιώργος
- Ανανιάδης Νότης
- Αναστασάκος Γιάννης
- Αναστασιάδης Νίκος
- Αναστασίου Φωτεινή
- Αναστόπουλος Τάκης
- Ανδρέου Κώστας
- Ανδριοπούλου Σοφία
- Ανδρουλάκης Νίκος
- Ανέστη Κατερίνα Ι.
- Ανηψητάκης Αντώνης
- Αντωνίου Χρυσούλα
- Αντωνίου Γιάννης
- Αντωνόπουλος Νικηφόρος
- Αντωνόπουλος Γιώργος
- Αποστολίδης Ηλίας
- Αρανίτσης Ευγένιος
- Αργείτης Γιώργος
- Αργυρόπουλος Χριστόφορος
- Αργυρός Κώστας
- Αργυρός Γιάννης
- Άρθρο Κύριο
- Αρχοντάκης Κώστας
- Ασδραχάς Σπύρος Ι.
- Αταλί Ζακ
- Αυδίκος Ευάγγελος
- Βαγενάς νάσος
- Βαΐου Ντίνα
- Βακαλιός Θανάσης
- Βακαλόπουλος Μπάμπης
- Βακιρτζής Σταμάτης
- Βαλεντίνι Φραντσέσκο
- Βαλερστάιν Ιμάνιουελ
- Βαλντέν Σωτήρης
- Βαξεβάνης Κώστας
- Βαρβιτσιώτη Ελένη
- Βαρουφάκης Γιάνης
- Βαρώτσος Ανδρέας
- Βασιλάκης Μανώλης
- Βασιλείου Τάσος
- Βασιλείου Θανάσης
- Βασιλείου Γιώργος
- Βασιλιάς Ανδρέας
- Βασιλόπουλος Περικλής
- Βατάλης Σωκράτης
- Βελεγράκης Μανόλης Ι.
- Βεμπέρ Ανρί
- Βενιζέλος Ευάγγελος
- Βέντολα Νίκι
- Βεντούρης Δημήτρης
- Βεργής Απόστολος
- Βεργόπουλος Γιώργος
- Βερέμης Θάνος
- Βερνίκος Γιώργος
- Βλάχος Μάρκος
- Βολιώτης Άγγελος
- Βουδούρης Οδυσσέας
- Βούλγαρης Γιάννης
- Βούλγαρης Θέμης
- Βουρνάς Κώστας
- Βρανάς Ρούσσος
- Γαβρόγλου Κώστας
- Γαλανάκη Ρέα
- Γαλανοπούλου Μαρία
- Γαλιατσάτος Παναγής
- Γαλιατσάτου Μαράια
- Γασπαράτος Τάκης
- Γεννηματά Φώφη
- Γεράκης Θωμάς
- Γεωγακόπουλος Θανάσης
- Γεωργακόπουλος Θανάσης
- Γεωργακόπουλος Θοδωρής
- Γεωργακοπούλου Βένα
- Γεωργακοπούλου Ρούλα
- Γεωργάτος Γεράσιμος
- Γεωργελές Φώτης
- Γεωργιάδη Βασιλική
- Γεωργιάδης Νίκος
- Γεωργιάδου Βασιλική
- Γεωργίου Θεόδωρος
- Γεωργίου Χρήστος
- Γεωργούλας Μπάμπης
- Γεωργουσόπουλος Κώστας
- Γεωργουσόπουλος Κώστας
- Γιαλκέτσης Θανάσης
- Γιαλυψός Δημήτρης
- Γιάμαλη Αναστασία
- Γιαννακάκη Μαρία
- Γιαννακίδης Κώστας
- Γιαννακόπουλος Γιώργος
- Γιανναράς Χρήστος
- Γιάνναρος Γιώργος
- Γιάνναρου Λίνα
- Γιαννίτσης Τάσος
- Γιαννουλόπουλος Γιώργος
- Γιανουλόπουλος Γιάννης
- Γιανουλόπουλος Γιώργος
- Γιαταγάνας Ξενοφών
- Γιατζόγλου Δημήτρης
- Γιατρομανωλάκης Γιώργης
- Γιουβέν Ερντάλ
- Γιουνκέρ Ζαν-Κλοντ
- Γιούνκερ Ζαν-Κλοντ
- Γιουρμετάκης Ανδρέας
- Γκαλίνο Λουτσιάνο
- Γκάλτουνγκ Γιόχαν
- Γκάμπριελ Ζίγκμαρ
- Γκάμπριελ Σίγκμαρ
- Γκαρμπούνης Χρήστος
- Γκέρο Νοϊγκεμπάουερ
- Γκίντενς Άντονι
- Γκιώνης Νίκος
- Γκλοτς Πέτερ
- Γκονζαλες Φελίπε
- Γκορμπατσώφ Μιχαήλ
- Γκόρου Αθηνά
- Γκωσσέ Μαρσέλ
- Γλέζος Μανώλης
- Γολέμης Χάρης
- Γουλιάρου Αθηνά
- Γουργουλιάνης Κωνσταντίνος
- Γουργούρη Φανή
- Γουσέτης Διονύσης
- Γραμματικάκης Γιώργος
- Γρατσίας Νίκος
- Γρέβιας Θανάσης
- Γρηγοράκος Λεωνίδας
- Γρηγοριάδης Ιωάννης Ν.
- Γρηγοριάδου Ιωάννα
- Γρυσπολάκης Ιωακείμ
- Δαλίπης Αντώνης
- Δαμιανίδη Άννα
- Δανέλλης Σπύρος
- Δαρσινός Τάσος
- Δαφέρμος Ολύμπιος
- Δελαστίκ Γιώργος
- Δεληβοριάς Φώτης
- Δεληγιάννης Ανδρέας
- Δεληγκάρης Βασίλης
- Δελούκας Αλέξανδρος
- Δελφάκης Νίκος
- Δεμερτζής Νίκος
- Δερτιλής Γιώργος
- Δεσποτόπουλος Κωνσταντίνος Ι.
- Δεσποτόπουλος Κωνσταντίνος
- Δημάδης Θάνος
- Δήμας Σταύρος
- Δημητρακάς Παναγιώτης
- Δημητρακόπουλος Θέμης
- Δημητριάδης Σωτήρης
- Δημητρίου Στέφανος
- Δημόπουλος Βαγγέλης
- Δημόπουλος Ευθύμης
- Δήμου Νίκος
- Δημουλής Δημήτρης
- Διακουλάκης Νίκος
- Διαμαντάκου Πόπη
- Διαμαντίδης Δημήτρης
- Διαμαντόπουλος Χρόνης
- Διαμαντοπούλου Άννα
- Διαμαντούρος Νικηφόρος
- Διβάνη Λένα
- Διβάρης Διονύσης
- Διόγος Μάκης
- Δοξιάδης Αρίστος
- Δοξιάδης Απόστολος
- Δούκας Προκόπης
- Δραβαλιάρης Τριαντάφυλλος
- Δραγασάκης Γιάννης
- Δρανδάκης Λεωνίδας Γ.
- Δρόσος Γιάννης
- Δρουσιώτης Μακάριος
- Δρυμιώτης Ανδρέας
- Δωροβίνης Βασίλης Κ.
- Εco Umberto
- Εγιαζαριάν Ασότ
- Εζμπουντούν Εργκούν
- Ελεφάντης Άγγελος
- Έλλις Αθανάσιος
- ΕΠΙΒΑΤΗΣ Δίκτυο
- Επιτροπάκη Κατερίνα
- Ερμής Νικόλαος
- Ευαγγελίδου Μάρω
- Ευθυμιόπουλος Ηλίας
- Ευλογημένος Γιάννης
- Ζακάρ Αλμπέρ
- Ζάμπας Κώστας
- Ζαμπούκας Ανδρέας
- Ζαράνης Ηλίας
- Ζαρέτος Θεόδωρος
- Ζαχαρέας Αιμίλιος
- Ζαχαριάδης Κώστας
- Ζαχαριάδης Νίκος
- Ζαχαριάδης Σταμάτης
- Ζάψας Γιώργος
- Ζενερέ Ζακ
- Ζέπος Κώστας
- Ζέπος Κώστας Δ.
- Ζήρας Βασίλης
- Ζίζεκ Σλάβοϊ
- Ζιν Χάουαρντ
- Ζορκάδης Βαγγέλης
- Ζορμπά Μυρσίνη
- Ζούλας Κωνσταντίνος
- Ζουμπουλάκης Σταύρος
- Ζουμπουλάκης Μιχάλης
- Ζουναλής Βασίλης
- Ηirsch Afua
- Ηulot Νicolas
- Ηρακλείδης Αλέξης
- Θέμελης Νίκος
- Θεμπριάν Χουαν Λούις
- Θεοδορώπουλος Τάκης
- Θεοδωράκης Μίκης
- Θεοδωράκης Σταύρος
- Θεοδωρίδης Νάσος
- Θεοδωρόπουλος Βύρων
- Θεοδωρόπουλος Τάκης
- Θεοτοκάς Γιώργος
- Θεοχάρης Χάρης
- Θεοχαρόπουλος Θανάσης
- Θρασυβούλου Μάριος
- Θωμόπουλος Αριστείδης
- Θωμόπουλος Γιώργος
- Ιατρού Σταύρος
- Ιμπραήμ Δημήτρης
- Ινγκράο Πιέτρο
- Ιντζίδης Βαγγέλης
- Ιορδανίδης Κώστας
- Ιορδάνογλου Χρυσάφης Ι.
- ιός Ο
- Ιωακειμίδης Π.Κ.
- Ιωακειμίδης Παναγιώτης Δ.
- Ιωαννίδης Γιώργος
- Ιωάννου Χάρης
- κ. Ιερώνυμος Αρχιεπίσκοπος
- Κiniklioglu Suat
- Κrugman Ρaul
- Καβουνίδης Σπύρος
- Καβουριάρης Μάκης
- Καζάκος Πάνος
- Καζαλόττι Ελιζαμπέττα
- Καζαλόττι Ελιζαμπέττα
- Καϊμάκη Βάλια
- Κακαλέτρης Παναγιώτης
- Κακατσάκη Χρύσα
- Κακουλίδης Γιάννης
- Καλαβάσης Φραγκίσκος
- Καλαμάρας Γιώργος
- Καλαντζής Παναγιώτης
- Καλατζής Δημήτρης
- Καλαφάτης Θανάσης
- Καλλιπολίτη Δώρα
- Καλλίτσης Κώστας
- Καλογήρου Γιάννης
- Καλογήρου Ορέστης
- Καλοκαιρινός Αλέξης
- Καλούδης Θοδωρής
- Καλουδιώτης Δημήτρης
- Καλπάκης Στέργιος
- Καλφέλης Γρηγόρης
- Καλφέλης Γρηγόριος Π.
- Καμάρας Κωνσταντίνος
- Καμί Ζαν Υβ
- Καμίνης Γιώργος
- Καμπουράκης Δημήτρης
- Καμπύλης Τάκης
- Καν Ζαν Φρανσουά
- Κανδαράκης Μιχάλης
- Κανέλης Ηλίας
- Κανέλλης Ηλίας
- Κανέλλης Βασίλης Σ.
- Κανέλλης Ηλίας
- Κανελλοπούλου Βάσω
- Καντ Κλεισθένης
- Κανφίν Πασκάλ
- Κάουφμαν Συλβί - Υβόν
- Καπλάνι Γκαζμέντ
- Καπόπουλος Γιώργος
- Κάπρος Παντελής
- Καράβελλας Δημήτρης
- Καραβίτη Φαίη
- Καραγιάννης Μάκης
- Καραγιάννης Τάκης
- Καραγκουλές Δημήτρης
- Καρακάσης Γιάννης
- Καρακούσης Αντώνης
- Καρακώτιας Κώστας
- Καραλιώτας Σάκης
- Καραμούζης Νίκος
- Καραμπουγιουκλού Σάμη
- Καρανασοπούλου Ειρήνη
- Καραντζόλα Ελένη
- Καρασσαβίδου Ελένη
- Καρατέγος Κώστας
- Καραφέριας Στέλιος Θ.
- Καρδάσης Βασίλης
- Καρελιάς Γιώργος
- Καρζής Φοίβος
- Κάρης Κώστας
- Καριπίδης Γιώργος
- Καρκαγιάννης Αντώνης
- Καρκαγιάννης Αντώνης
- Καρούνος Θόδωρος
- Καρτάλης Γιώργος
- Καρτερός Θανάσης
- Καρύδης Βασίλης
- Καρύδης Βασίλης Χ.
- Καρυστιάνη Ιωάννα
- Κασιμάτης Στέφανος
- Καστανάς Λεωνίδας
- Καστανίδης Χάρης
- Καστανίδου Συμεωνίδου Ε.
- Καστέλ Ρομπέρ
- Κατηφόρης Γιώργος
- Κατρεμέρ Ζαν
- Κατρούγκαλος Γιώργος
- Κατσαμούρης Αστέριος
- Κατσάμπας Θάνος
- Κατσάνης Πολύβιος
- Κατσαρός Τάκης
- Κατσαρός Τάκης
- Κατσιμάρδος Τάκης
- Κατσιμπάρδης Γιώργος
- Κατσίμπρας Νικόλας
- Κατσουνάκη Μαρία
- Καφετζής Τάκης
- Καψάλης Απόστολος
- Καψής Παντελής
- Κέζα Λόρη
- Κεμανίδης Γιάννης
- Κεμπφ Ερβέ
- Κεντρωτή Αλεξάνδρα
- Κεπέλ Ζιλ
- Κερέ Μπενουά
- Κεφάλης Χρήστος
- Κεφαλίδου Χαρά
- Κεχαγιά Βούλα
- Κεχαγιόγλου Ελένη
- Κεχριώτης Βαγγέλης
- Κιάος Νίκος
- ΚΙΖΙΛΓΙΟΥΡΕΚ Νιαζί
- Κιζίλγιουρεκ Νιαζί
- Κικίλιας Ηλίας
- Κιμπουρόπουλος Γιάννης
- Κιντή Βάσω
- Κιτρομηλίδης Πασχάλης Μ.
- Κλαδούχου Κατερίνα
- Κλαουδάτου Μέμα
- Κλαυδιανός Παύλος Δ.
- Κλαυδιανός Παύλος
- Κλαυδιανός Ανδρέας
- Κληρίδης Γλαύκος
- Κλουτσινιώτη Ράνια
- Κολιοπάνος Πάνος
- Κόλλιας Θεόδωρος
- Κόλλιας Φώτης
- Κολομπανί Ζαν-Μαρί
- Κον-Μπεντίτ Ντανιέλ
- Κοντιάδης Ξενοφών
- Κοντολέων Έλια
- Κοππά Μαριλένα
- Κορβίνο Τερέζα
- Κόρμ Ζωρζ
- Κοροβέσης Περικλής
- Κορωναίος Πασχάλης
- Κορωνάκης Τάσος
- Κοτανίδης Γιώργος
- Κοτζαμπόπουλος Αλέκος
- Κοτζιάς Νίκος
- Κοτρώτσος Σεραφείμ
- Κούβελας Ηλίας
- Κουβέλη Μαρία
- Κουβέλη Ευαγγελία Φ.
- Κουβέλης Φώτης
- Κουγιουμουτζής Λευτέρης
- Κουζέλης Γεράσιμος
- Κουζής Γιάννης
- Κουκιάδης Ιωάννης Δ.
- Κουκουβιτάκης Γιώργος
- Κουκουλόπουλος Πάρις
- Κούλογλου Στέλιος
- Κουλουμπής Θεόδωρος
- Κουμάνταρος Δημήτρης
- Κουναλάκη Ξένια
- Κουράκης Ανδρέας
- Κούρκουλας Άλκης
- Κούρκουλας Δημήτρης
- Κούρκουλος Κώστας
- Κουρμούσης Μιχάλης
- Κουρουζίδης Σάκης
- Κουρουνιώτης Χρήστος
- Κούρτοβικ Δημοσθένης
- Κουσνέρ Μπερνάρ
- Κουσούλης Λευτέρης
- Κουτρούκης Κώστας
- Κούτσης Αλέκος
- Κουτσοπίνης Παναγιώτης
- Κουτσούκος Γιάννης
- Κοφφεράτι Σέρτζιο
- Κοψίδης Μάκης
- Κοψίνη Χριστίνα
- Κοψίνη Χριστίνα
- Κρεμμυδάς Βασίλης
- Κρεμύδας Βασίλης
- Κρούγκμαν Πολ
- Κρουστάλλη Δήμητρα
- Κτιστάκης Γιώργος
- Κτωρής Σώτος
- Κυπριανού Άντρος
- Κυριακίδης Μιχάλης
- Κυριακόπουλος Δημήτρης
- Κυριακού Γρηγόρης
- Κυριόπουλος Γιάννης
- Κύρκος Λεωνίδας
- Κυρτάτας Δημήτρης
- Κυρτάτας Δημήτρη Ι.
- Κωνσταντάρας Νίκος
- Κωνσταντίνου Γιάννης
- Κωνσταντόπουλος Χρήστος
- Κωστής Κώστας
- Κωστόπουλος Βασίλης
- Λαζάρ Μαρκ
- Λάζαρ Μάρκ
- Λάζαρης Ευστάθιος
- Λαζαρίδης Γεώργιος Σ.
- Λάζος Χρήστος Γ.
- Λαϊντί Ζακί
- Λακασάς Απόστολος
- Λακόπουλος Γιώργος
- Λακόπουλος Γιώργος
- Λακόπουλος Γιάννης
- Λαλιώτης Κώστας
- Λαμπάτος Γαβρίλης
- Λαμπράκη-Πλάκα Μαρίνα
- Λαμπριανίδης Λόης
- Λαμπρινίδης Φώτης
- Λαμπρινός Φώτος
- Λαμπρινού Κατερίνα
- Λάμψιας Παναγιώτης
- Λαπαβίτσας Κώστας
- Λαπατσιώρας Σπύρος
- Λάρκου Λάρκος
- Λαρουτιρού Πιερ
- Λασκαράτος Αλέκος
- Λασκαράτος Αλέξης
- Λάσκος Χρήστος
- Λαφαζάνης Παναγιώτης
- ΛΑΦΟΝΤΑΙΝ ΟΣΚΑΡ
- Λε Ιαρίκ Πατρίκ
- Λεβέντ Σενέρ
- Λεβέντης Σωτήρης
- Λεβέντης Θανάσης
- Λεοντίδου Λίλα
- Λεπαρμαντιέ Αρνό
- Λιάκος Αντώνης
- Λιαλιούτη Μυρτώ
- Λιαργκόβας Παναγιώτης
- Λιβαδάς Σταύρος
- Λιβανίου Ευαγγελία
- Λιγνός Γιώργος
- Λιναρδάτου Οντίν
- Λιντ Μάικλ
- Λιοναράκη Μυρσίνη
- Λιοναράκης Νικήτας
- Λιοσάτος Δημήτρης
- Λις Κολιν
- Λοβέρδος Ανδρέας
- Λοβέρδος Ανδρέας Ν.
- Λουκάς Δηµήτρης
- Λουκάς Δημήτρης
- Λουκάς Στάθης
- Λούλης Γιάννης
- Λουλούδης Λεωνίδας
- Λουτράδης Χρήστος
- Λυκούδης Σπύρος
- Λωράν Πιέρ
- Μαγγηριάδης Απόστολος
- Μάγκλαρης Κώστας
- Μάγκλαρης Βασίλης
- Μαγκλίνης Ηλίας
- Μαγκλίνης Ηλίας
- Μαγκριώτης Γιάννης
- Μαζάουερ Μαρκ
- Μαΐστρος Παναγιώτης
- Μακρή Κάτια
- Μακρυγιαννάκης Αντώνης
- Μαλέλης Σταμάτης
- Μαλλιώρη Μένη
- Μανδαράκης Βασίλης
- Μανδαρβέλης Πάσχος
- Μανδραβέλης Πάσχος
- Μάνδρου Ιωάννα
- Μάνη Μαρίνα
- Μανιάτης Δημήτρης Ν.
- Μανιάτης Γιάννης
- Μανίκας Στέφανος
- Μανιτάκης Αντώνης
- Μανιτάκης Αντωνης
- Μάνος Στέφανος
- Μάνου Μαρία
- Μανσούρης Γιώργος Μ.
- Μανταδάκης Άγγελος
- Μαντέλης Τάσος
- Μαντίκος Θάνος
- Μαραβέγιας Ναπολέων
- Μαραντζίδης Νίκος
- Μαργαρίτης Θόδωρος
- Μαργαρίτης Αντώνης
- Μάρδας Δημήτρης
- Μαρίνου Δέσποινα
- Μαρκίδης Αλέκος
- Μαρκίς Μάικ
- Μάρκου Κατερίνα
- Μαρνέλλος Γιώργος
- Μάστορης Βασίλης
- Μαστρογιάννης Βασίλης
- Ματιάς Μαρίζα
- Ματσαγγάνης Μάνος
- Μαυράκης Δημήτρης
- Μαυρίδης Θανάσης
- Μαυρίκας Χαράλαμπος
- Μαχαίρας Χρήστος
- Μαχαίρας Χρήστος
- Μαχιάς Θανάσης
- Μέγας Χρήστος
- Μεϊμάρογλου Γιάννης
- Μελανσόν Ζαν Λικ
- Μεντζελίδης Γιώργος
- Μετζιολάρο Μάουρο
- Μηλιός Γιάννης
- Μηλιώνης Γιώργος
- Μήλλας Ηρακλής
- Μηταφίδης Τριαντάφυλλος
- Μητρόπουλος Κώστας Σ.
- Μητρόπουλος Δημήτρης
- Μητσός Αχιλλέας
- Μητσός Μιχάλης
- Μίλερ Γιαν-Βέρνερ
- Μίλιμπαντ Ντέιβιντ
- Μίνχαου Βόλφγκανγκ
- Μίρσχαϊμερ Τζον
- Μισλό Βενσάν
- Μιχαήλ Μιχάλης
- Μιχαηλίδης Αντώνης
- Μιχαηλίδης Χρήστος
- Μιχαλακέα Αθηνά
- Μιχαλάκης Αντώνης
- Μίχας Τάκης
- Μοιρασγεντής Σεβαστιανός
- Μοκεφί Μανσουριά
- Μοναστηριώτης Βαγγέλης
- Μοναστηριώτης Γιώργος
- Μορέιρα Ροτζέριο
- Μορέν Εντγκάρ
- Μορώνης Μιχάλης
- Μόσιαλος Ηλίας
- Μοσκοβισί Πιέρ
- Μοσχονάς Γεράσιμος
- Μουζέλης Νίκος
- Μούσης Νίκος
- Μούσι Φάμπιο
- Μπαγεώργος Στέφανος
- Μπαγιώργος Στέφανος
- Μπαζιάνα Μπέττυ
- Μπαϊράμογλου Αλί
- Μπακουνάκης Νίκος
- Μπαλαμπανίδης Γιάννης
- Μπαλάνος Κώστας
- Μπαλαούρας Μάκης
- Μπαλάφας Γιάννης
- Μπαλή Κάκη
- Μπάλιας Γιώργος
- Μπαλλή Κάκη
- Μπαλτάς Αριστείδης
- Μπαντιού Αλέν
- Μπαργιώτας Κώστας
- Μπάρμπερ Μπένζαμιν
- Μπαρτζινόπουλος Ερρίκος
- ΜΠΑΣΑΝΙΝΙ ΦΡΑΝΚΟ
- Μπασιάκος Γιάννης
- Μπασιάκος Γιάννης Κ.
- Μπεζανσενό Ολιβιέ
- Μπέης Κώστας
- Μπέης Κώστας
- Μπεκ Ούλριχ
- Μπελιμπασάκης Ανδρέας
- Μπερτινότι Φάουστο
- Μπερτινόττι Φάουστο
- Μπιράντ Μεχμέτ Αλί
- Μπίρμπας Δημήτρης
- Μπίσκι Λόταρ
- Μπισκίνης Κωστής
- Μπισκίνης Κώστας
- Μπίστης Νίκος
- Μπιτζάνης Κώστας
- Μπιτζάνης Κωστής
- Μπιτούνη Νικολέττα
- Μπιτσάκης Ευτύχης
- Μπλερ Τόνι
- Μπογδάνος Κωνσταντίνος
- Μπογιατζής Βασίλης
- Μπογιόπουλος Νίκος
- Μπόκα Τζόρτζιο
- Μποτόπουλος Κώστας
- Μποτόπουλος Κώστας
- Μποτόπουλος Κώστας Β.
- Μπούζας Γιώργος
- Μπουκάλας Παντελής
- Μπουλμπασάκος Γιώργος
- Μπουλουμπασάκος Γιώργος
- Μπουρδάρας Γιώργος
- Μπούρης Γιάννης
- Μπουρνάζος Στρατής
- Μπουρνόβα Ευγενία
- Μπουτάρης Γιάννης
- Μπόφινγκερ Πέτερ
- Μπράμος Γιώργος
- Μπρεδήμας Αντώνης
- Μυλόπουλος Γιάννης
- Μυλόπουλος Γιάννης Α.
- Μυταφίδης Τριαντάφυλλος
- Μυτιληναίος Βαγγέλης
- Μωραϊτης Θάνος
- Μώρου Ισμήνη
- Νάντσου Θεοδότα
- Ναυπλιώτης Δημήτρης
- Νεόφυτος Μητροπολίτης Μόρφου
- Νεράτζης Παύλος
- Νέτας Βίκτωρ
- Νεφελούδης Ανδρέας
- Νικολαϊδης Γρηγόρης
- Νικολαϊδης Ευάγγελος
- Νικολαϊδου Λαμπρινή
- Νικολακόπουλος Ηλίας
- Νικολάου Γιάννης
- Νιώτη Στέλλα
- Νοταράκης Διονύσης
- Νούτσος Παναγιώτης
- Ντ Αλέμα Μάσιμο
- Νταγλιούδης Αντώνης
- Ντάλεκ Ρόμπερτ
- Ντάλης Σωτήρης
- Νταλυαντζί Νιγιαζί
- Ντάρεντορφ Ραλφ
- ντε Σούζα Σάντος Μποαβεντούρα
- Ντεκαγιόν Ζοέλ
- Ντελόρ Ζακ
- Ντιαμέλ Αλάν
- Ντιμιτρόφ Νικολά
- Ντόκος Θάνος
- Ντουμανλί Εκρέμ
- Ντούτσκε Ρούντυ
- Ντράγκι Μάριο
- Ντράρεντορφ Ραλφ
- ντυ Ρουά Ιβάν
- Ντ’ Ελια Σέρτζιο
- Ξεκαλάκης Στέφανος Μ.
- Ξενάκη Κίττυ
- Ξηρόκωστας Κων/νος
- Ξηροτύρη Ασημίνα
- Ξυδάκης Νίκος Γ.
- Ξυδάκης Νίκος
- ΞΥΘΑΛΗΣ Παναγιώτης
- Ξυθάλης Παναγιώτης
- Οζ Άμος
- Όζμεντ Στέβεν
- Οικονομίδης Αλέξης
- Οικονομίδης Ρωμανός
- Οικονομίδης Δημήτρης
- Οικονόμου Θανάσης
- Οικονόμου Γιώργος Ν.
- Οικονόμου Βασίλης
- Οικονόμου Παντελής
- Οικονονομίδης Ρωμανός
- Οκρέν Κριστίν
- Ολιβερ Τιμ
- Όστρομ Έλινορ
- Ουρανός Μάνος
- Όφε Κλάους
- Πάγκαλος Θεόδωρος
- Παγκάλου Έφη
- Παγουλάτος Γιώργος
- Πάικος Βασίλης
- Παλαιολογόπουλος Δημήτρης
- Παλαιολογοπούλου Ρούλα
- Παλαιολόγος Χρήστος
- Παλαμαριτζής Γιώργος
- Παλαμίδης Αλέξης
- Παλλήκαρης Ευτύχης
- Πάλλης Θάνος
- Παναγιωτόπουλος Νίκος
- Παναγιωτόπουλος Τάκης
- Παναγιωτόπουλος Βασίλης
- Παναγιωτόπουλος Παναγής
- Παναγιωτόπουλος Χρήστος
- Παναγιώτου Παναγιώτης
- Παναγιώτου Παναγιώτης Δ.
- Παναγόπουλος Κώστας
- Παναγόπουλος Θανάσης
- Παναρέτου Σούλα
- Πανούσης Γιάννης
- Πανταζόπουλος Ανδρέας
- Παντελάκης Γιάννης
- Πάντζαλης Νίκος
- Παξινού-Βαφειάδου Ειρήνη
- Πάουερ Νίνα
- Παπαβασιλόπουλος Γιώργος
- Παπαγεωργίου Μενέλαος
- Παπαγιαννάκης Λευτέρης
- Παπαγιαννάκης Μιχάλης
- Παπαγιαννίδης Αντώνης
- Παπαδάκη Ελίζα
- Παπαδάτου Σοφία Αράβου
- Παπαδημητρίου Ευθύμης
- Παπαδημητρίου Μπάμπης
- Παπαδημητρίου Γιώργος
- Παπαδημητρίου Στράτος
- Παπαδημητρόπουλος Δαμιανός
- Παπαδημούλης Δημήτρης
- Παπαδογιάννης Νίκος
- Παπαδόπουλος Ανδρέας Γ.
- Παπαδόπουλος Θάνος
- Παπαδόπουλος Νότης
- Παπαδόπουλος Ανδρέας Ε.
- Παπαδόπουλος Ανδρέας
- Παπαδόπουλος Παύλος
- Παπαδόπουλος Αλέκος
- Παπαδόπουλος Ανδρέας Ε.
- Παπαδόπουλος Πάνος
- Παπαδόπουλος- Τετράδης Γιώργος
- Παπαδοπούλου Τέτα
- Παπαδοπούλου Χριστίνα
- Παπάζογλου Μάνος
- Παπαθανασίου Σάκης
- Παπαθανασόπουλος Στέλιος
- Παπαθανασόπουλος Θάνος
- Παπαθεοδωρόπουλος Τάκης
- Παπαθεοδωρόπουλος Παναγιώτης
- Παπαθεοδωροπουλος Παναγιώτης
- Παπαθεοδώρου Γιάννης
- Παπαθεοδώρου Θεόδωρος
- Παπαθεόδώρου Γιάννης
- Παπαθεωδορώπουλος Παναγιώτης
- Παπαιωάννου Γιώργος
- Παπαϊωάννου Χαρά
- Παπαϊωάννου Κωστής
- Παπαϊωάννου Γιώργος
- Παπανδρέου Περικλής
- Παπαπέτρου Μιχάλης
- Παπασαραντόπουλος Πέτρος
- Παπασίμος Γιώργος
- Παπασπηλιόπουλος Σπήλιος
- Παπασπυρόπουλος Γιώργος
- Παπαστάθης Αργύρης
- Παπατόλιας Απόστολος
- Παπαχελάς Αλέξης
- Παπαχελάς Αλέξης
- Παπούλιας Δημήτρης
- Παπούλιας Μάκης
- Παπουτσής Αλέξανδρος
- Παππάς Τάσος
- Παππάς Στέλιος
- Παππάς Ανδρέας
- Παππάς Γιώργος
- Παππούς Γιώργος
- Παραλίκας Αποστόλης
- Παρασκευόπουλος Νίκος
- Παρασκευόπουλος Γιάννης
- Παρασύρης Αντώνης
- Πασσάς Αργύρης
- Πατέστος Κωνσταντίνος Γ.
- Παυλόπουλος Τάκης
- Παυλόπουλος Γιώργος
- Πελαγίδης Θοδωρής
- Πελαγίδης Θεόδωρος
- Πελώνη Αριστοτελία
- Πεπελάσης Αδαμάντιος
- Περουλάκης Άρης
- Περπέρας Νίκος
- Πεσμαζόγλου Βασίλης
- Πεσμαζόγλου Στέφανος
- Πετράκης Παναγιώτης Ε.
- Πετρουλάκης Ανδρέας
- Πετσίνης Ανδρέας
- Πήττας Γιώργος
- Πιζάνιας Πέτρος
- Πικετί Τομά
- Πιτέλα Τζάνι
- Πιτσιόρλας Στέργιος
- Πληθάρας Αχιλλέας
- Πολίτης Σεραφείμ
- Πολίτης Αλέξης
- Πολυδώρου Μιχάλης
- Πολυμίλης Σήφης
- Πορτάλιου Ελένη
- Πορφυργένη Κατερίνα Μιλτ.
- Πουλάκης Κώστας
- Πουλίδου Χριστίνα
- Πράνγκερ Ρόμπερτ Τζ.
- Πρετεντέρης Γιάννης Κ.
- Προβατάς Φώτης
- Προκοπάκης Γιώργος
- Πρόντι Ρομάνο
- Πρωτοπαπάς Μπάμπης
- Πρωτοπαπάς Χαράλαμπος
- Πρωτοπαππάς Μπάμπης
- Ραγκούσης Γιάννης
- Ραμπίνι Φρεντερίκο
- Ράμφος Στέλιος
- Ραντάν Πιέρ
- Ράπανος Βασίλης Θ.
- Ράπτης Νίκος
- Ράσελ Τζένι
- Ραυτόπουλος Δημήτρης
- Ρεβέλι Μάρκο
- Ρέγκλινγκ Κλάους
- Ρενιέρης Αντώνης
- Ρεπούση Μαρία
- Ρεσβάνης Κώστας
- ΡΗΓΑ ΑΝΝΑ Π.
- Ρήγα Άννα Π.
- Ρήγας Παναγιώτης
- Ρηγόπουλος Δημήτρης
- Ρίκο Σαντιάγκο Αλμπα
- Ρινόπουλος Λουκάς
- Ριτζούλης Γιώργος Β.
- Ρίφκιν Τζέρεμι
- Ροζάκης Χρήστος
- Ροζανβαλόν Πιερ
- Ροκάρ Μισέλ
- Ρομπόλης Σάββας
- Ρομπόλης Σάββας Γ.
- Ροντρίγκεζ Γκρέγκορι
- Ροσανβαλόν Πιερ
- Ροσάντα Ροσάνα
- Ρουµπίνι Νουριέλ
- Ρουπακιώτης Αντώνης
- Ρούφαλο Τζόρτζιο
- Ρουφόλο Τζόρτζιο
- Ρούφολο Τζόρτζιο
- Σαββίδης Φίλιππος
- Σακελαρόπουλος Θόδωρος
- Σακελλάρης Ιωάννης
- Σακελλαρόπουλος Θεόδωρος
- Σακελλίων Σταμάτης
- Σακελλίωνας Σταμάτης
- Σακιώτης Γιάννης
- Σακκά Ιλεάνα
- Σακς Τζέφρι
- Σάλβανο Ρομπέρτο
- Σαλβαντόρι Μάσιμο
- Σαλβατόρι Μάσιμο
- Σαμαντάς Τέλης
- Σάμουελσον Ρόμπερτ
- Σαμπατακάκης Μιχάλης
- Σαρδελιάνος Δημήτρης
- Σαριλάκη Βασιλίκα
- Σαρτόριους Νικολάς
- Σαχινίδης Φίλιππος
- Σβορώνος Νίκος
- Σεβαστάκης Δημήτρης
- Σεβαστάκης Νικόλας
- Σεβαστάκης Δημήτρης Α.
- Σεβαστάκης Νίκος
- Σεϊτανίδης Διαμαντής
- Σελλά Όλγα
- Σεν Αμάρτια
- Σένετ Ρίτσαρντ
- Σεραφείμ Πολίτης
- Σερέτη Κατερίνα
- Σημίτης Κώστας
- Σημίτης Σπύρος
- Σιακαντάρης Ηλίας
- Σιακαντάρης Γιώργος
- Σιδέρης Νίκος
- Σιδέρης Γιάννης
- Σιούτη Βασιλική
- Σκαμπαρδώνης Γιώργος
- Σκανδαλίδης Κώστας
- Σκιαδάς Νίκος
- Σκοπούλη Φωτεινή
- Σκοτινιώτης Πάνος
- Σκουλαρίκη Αθηνά
- Σκουνάκη Ιουλία
- Σµιτ Χέλµουτ
- Σμυρλής Κώστας
- Σολταρίδης Συμών
- Σουλιώτης Μίμης
- Σούλτσε Ίνγκο
- Σοφούλης Κωνσταντίνος
- Σοφούλης Κώστας
- Σπάκοβιτζ Ανέτ
- Σπανού Αγγελική
- Σπηλιόπουλος Τάκης
- Σπίγκος Χρήστος
- Σπιλάνης Γιάννης
- Σπινέλλι Μπάρμπαρα
- Σπινθουράκης Μανώλης
- Σπιτσέρης Νίκος
- Σπυρόπουλος Κώστας
- Σπυρόπουλος Ροβέρτος
- Σρέντερ Γκέρχαρντ
- Σρικί Φιλίπ
- Στάγκος Άγγελος
- Στάη Ελλη
- Σταθάκης Γιώργος
- Σταθόπουλος Πάνος
- Σταθόπουλος Μιχάλης
- Στάικος Χρήστος
- Σταϊνμάιερ Φρανκ Βάλτερ
- Σταματόπουλος Γιώργος
- Στάμου Δημήτρης
- Στασινός Ανδρέας
- Στασινού Νατάσσα
- Σταυρόπουλος Χρήστος
- Σταυρόπουλος Στάθης
- Στεφανίδης Μάνος
- Στεφανόπουλος Κωστής
- Στεφάνου Στέφανος
- Στίγκλιτζ Τζόζεφ
- Στιγκλιτς Τζοζεφ
- Στίγκλιτς Τζόζεφ
- Στογιάννος Αλέκος
- Στούπας Κώστας
- Στραγαλινός Αποστόλης
- Στραγαλινός Απόστολος
- Στρατόπουλος Γιώργος
- Στρός Καν Ντομινίκ
- Στυλιανίδης Στέλιος
- Συνοδινός Τζούλιος
- Συρίγος Φίλιππος
- Συρμαλένιος Νίκος
- Σφοίνη Αλεξάνδρα
- Σχίζας Γιάννης
- Σχινάς Θόδωρος
- Σχινάς-Παπαδόπουλος Ιάσων
- Σώκος Πάνος
- Σωμερίτης Ριχάρδος
- Σωτηρέλη Γιώργου Χ.
- Σωτηρέλης Γιώργος Χ.
- Σωτηρέλης Γιώργος
- Σωτηρέλης Γιώργος X.
- Σωτηρίου Διδώ
- Ταγιάνι Αντόνιο
- Τάκης Ανδρέας
- Ταλαμάγκας Βασίλης
- Ταμήλος Μιχάλης
- Ταμπούκι Αντόνιο
- Τάσιος Θεοδόσης
- Τάσσιος Θ.Π.
- Ταχιάου Χριστίνα
- Τέλλογλου Τάσος
- Τέλογλου Τάσος
- Τζανάκης Στέφανος
- Τζήκας Γιάννης Π.
- Τζιαμπάζης Κυριάκος
- Τζιαντζή Μαριάννα
- Τζιάς Γιώργος Θ.
- Τζιάς Παύλος
- Τίρμαν Τζον
- Τοθ Μπάρμπαρα
- Τόλιος Διομήδης
- Τόλιος Άρης
- Τομπάζος Σταύρος
- Τοπάλη Μαρία
- Τούντας Γιάννης
- Τουρέν Αλέν
- Τραϊφόρος Βασίλης
- Τρεμόπουλος Μιχάλης
- Τριανταφυλλίδης Μιχάλης Γ.
- Τριανταφύλλου Ελίζα
- Τριανταφύλλου Σώτη
- Τριάντης Γιάννης
- Τριφύλλης Αντώνης
- Τσακνής Διονύσης
- Τσακνιάς Γιώργος
- Τσακόπουλος Χρήστος
- Τσακυράκης Σταύρος
- Τσαλίκογλου Φωτεινή
- Τσαμουργκέλης Γιάννης
- Τσάρτας Πάρις
- Τσάτσης Θωμάς
- Τσάτσος Δημήτρης
- Τσέκος Θεόδωρος
- Τσεκούρα Έλσα
- Τσεκούρας Θανάσης
- Τσελεπής Τουμάζος
- Τσεμπελής Γιώργος
- Τσερεζόλε Ελένη
- Τσιακνής Διονύσης
- Τσικαρδάνη Ντόρα
- Τσικαρδάνη Δώρα
- Τσίκας Θόδωρος
- Τσίμας Παύλος
- Τσιμεράκης Αντρέας
- Τσιντσίνης Μιχάλης
- Τσιόδρας Δημήτρης
- Τσιρώνης Γιάννης
- Τσιτήλου Σόνια Γ.
- Τσιτήλου Σόνια
- Τσιτσελίκης Κωνσταντίνος
- Τσιχλιάς Σωκράτης
- Τσόλης Ζώης
- Τσορμπατζόγλου Πάνος
- Τσουκαλάς Γιώργος
- Τσουκαλάς Κωνσταντίνος
- Τσούκαλης Λουκάς
- Τσούκαλης Νίκος
- Τσούκας Χαρίδημος Κ.
- Τσούκας Χαρίδημος
- Τσουκνίδας Άρης
- Τσουκνίδας Λάμπρος Αθ.
- Τσουκνίδας Λάμπρος
- Τσουκόνι Βιτόριο
- Τσουπαρόπουλος Κώστας
- Τσούρος Σιδερής
- Τσώλης Ζώης
- Φανουράκης Μιχάλης
- Φάντης Ανδρέας
- Φαράκος Γρηγόρης
- Φασίνο Πιέρο
- Φασούλας Γιάννης
- Φελέκης Νίκος
- Φερέτος Δημήτρης
- Φέρχοφστατ Γκυ
- Φίλης Γιάννης
- Φίλης Κωνσταντίνος
- Φιλίνη Άννα
- Φίλιος Φίλιππας
- Φιλιππίδης Νίκος
- Φιντάλγο Χοσέ-Μαρία
- Φίσερ Γιόσκα
- Φιτσανάκης Σήφης
- Φούντα Νίκη
- Φουντής Αντώνης
- Φουρτούνης Γιώργος
- Φραγκάκη Μαρίκα
- Φραγκουδάκη Άννα
- Φύσας Δημήτρης
- Φύσσας Δημήτρης
- Φωτίου Νίκος
- Φωτόπουλος Νίκος
- Χαζαναβίσιους Μισέλ
- Χαϊνάς Κώστας
- Χαλαζωνίτης Δημήτρης
- Χάλαρης Μιχάλης
- Χαλικιά Δήμητρα
- Χάμπερμας Γιούργκεν
- Χανδάνος Γιώργος
- Χανιώτης Άγγελος
- Χάουαρντ Ντικ
- Χαραλαμπίδης Νίκος
- Χάρης Γιάννης Η.
- Χαρτουλάρη Μικέλα
- Χασάπης Δημήτρης
- Χασαπλαδάκης Δημήτρης
- Χατζάκος Λυκούργος
- Χατζηβασιλείου Βαγγέλης
- Χατζηγεωργίου Τάκης
- Χατζηγεωργίου Παναγιώτης
- Χατζηδημητρίου Τάκης
- Χατζηµπίρος Κίμων
- Χατζημπίρος Κίµων
- Χατζημπίρος Κίμων
- Χατζηπαντελής Θεόδωρος
- Χατζής Αριστείδης
- Χατζησάββας Παναγιώτης Η.
- Χατζησωκράτης Δημήτρης
- Χατζόπουλος Χρήστος
- Χειμωνάς Θανάσης
- Χελάκης Γιώργος
- ΧΕΛΙΔΩΝΗΣ ΑΝΤΩΝΗΣ Ν.
- Χελιδώνης Αντώνης
- Χελμ Ντίτερ
- Χερτσογκ Νταγκμαρ
- Χιλ Τζορτζ
- Χίλσαμ Λίντσεϊ
- Χλύκας Νίκος
- Χλωμούδης Κώστας
- Χομπσμπάουμ Έρικ
- Χόμπσμπομ Έρικ
- Χόμπσμπωμ Έρικ
- ΧΟΣΚΙΝ ΡΕΜΠΕΚΑ
- Χούκλη Μαρία
- Χρήστου Δημήτρης
- Χριστοδουλάκης Νίκος
- Χριστοδουλίδου Αστέρω
- Χριστοδουλοπούλου Τασία
- Χριστόπουλος Δημήτρης
- Χριστουδουλάκης Νίκος
- Χριστόφιας Δημήτρης
- Χριστοφιλόπουλος Δημήτρης
- Χριστοφιλόπουλου Δημήτρη Γ.
- Χριστοφιλοπούλου Εύη
- Χρυσόγελος Νίκος
- Χρυσόγονος Κώστας
- Χρυσολωρά Ειρήνη
- Χρυσολωράς Νίκος
- Χρυσοστομίδης Ανταίος
- Χρυσοστομίδης Σοφιανός
- Χρυσόστομος + Ο Μεσσηνίας
- Χρυσοχοϊδης Μιχάλης
- Χωμενίδης Χρήστος
- Χωμενίδης Χρήστος Α.
- Χωμενίδης Χρήστος
- Ψαριανός Γρηγόρης
- Ψαρουδάκης Γεώργιος Μ.
- Ψαρράκης Δημήτρης
- Ψαρράς Δημήτρης
- Ψύρρας Θωμάς
- Ψυχογιός Δημήτρης
- Ψυχογιός Δημήτρης Κ.