ΝΑΙ» ΣΤΙΣ ΠΟΣΟΣΤΩΣΕΙΣ

Κατέκτησε νέα επαγγέλματα αλλά της αρνήθηκαν την εξέλιξη Η επίθεση ήταν «άνανδρη», η στάση «αντρί κια», το κράτος «επανδρώ νεται» ακόμη κι όταν πρόκειται μόνο για πρόσληψη γυναικών, στα κόμματα υπάρχει «λει ψανδρία», τα παιδιά «ανδρώθηκαν».

Φράσεις που απαντούν σε αφθονία στον δημόσιο χώρο. Στο Πανεπιστή μιο Αθηνών επί χρόνια, παρά τις δια μαρτυρίες, παρά τις διαβεβαιώσεις, παρά την απόφαση της Συγκλήτου που υιοθέτησε αίτημα του Γραφείου Ισότη τας, σε κάθε εξεταστική περίοδο, πρέ πει να υπογράφω τα βαθμολόγια σβή νοντας τη λέξη «Ο Διδάσκων» και γρά φοντας με το χέρι «Η Διδάσκουσα». Το ίδιο πρέπει να κάνω όταν υπογράφω αποδείξεις: σβήνω το «Ο εισπράξας» και γράφω «Η εισπράξασα». Το ίδιο με τις βεβαιώσεις, τις δηλώσεις, τις αιτή σεις, κτλ. Σβήνω το «Ο Βεβαιών», «Ο Δηλών», «Ο Αιτών» και γράφω μόνη μου «Η Βεβαιούσα», «Η Δηλούσα», «Η Αιτούσα». Ασκήσεις ματαιότητας… Πόσες, και για πόσο ακόμη, θα έχουν την αντοχή, την επιμονή και την ετοι μότητα να διορθώνουν τα κακώς κεί μενα; Και γιατί πρέπει οι γυναίκες μό νες τους να φροντίζουν για την αποκα τάσταση μιας καταφανώς άνισης με ταχείρισης όταν οι άνδρες, σε αντίστοιχες περιστάσεις, δεν έχουν τί ποτε να σκεφθούν;

Πάνω από το μισό του πληθυσμού συ στηματικά παραγκωνίζεται, αγνοεί ται, τοποθετείται στο περιθώριο για εκατονταετίες, και πρέπει μόνες τους οι γυναίκες να υπενθυμίζουν ότι κάτι πρέπει να γίνει γι’ αυτό. Και όχι μόνο δεν εισακούγονται όταν επισημαίνουν όσα πρέπει να αλλάξουν, αλλά συνή θως αντιμετωπίζονται με ειρωνεία, καχυποψία, δυσφορία και συγκατά βαση. Οι αιτιάσεις τους εκλαμβάνο νται ως απειλή σε εγκατεστημένες πρακτικές και νοοτροπίες (σαν να προσπαθούν να εκπορθήσουν φρού ρια που δικαιωματικά δεν είναι γι’ αυ τές), ενώ η όποια διευθέτηση θεωρεί ται καταχρηστική παραχώρηση σε παράλογες απαιτήσεις Εχουν γίνει, ασφαλώς, πολλά και μεγά λα βήματα. Ομως οι διακρίσεις σε βά ρος των γυναικών, έκδηλες ή λανθά νουσες, κάθε άλλο παρά έχουν εκλεί ψει. Στον δημόσιο χώρο οι επιτυχημέ νες επαγγελματίες παρουσιάζονται ως κάτι αξιοπερίεργο, στους χώρους δου λειάς όπου βιώνουν την υποτίμηση, την έλλειψη σεβασμού και συχνά τις διάφορες μορφές σεξουαλικής παρε νόχλησης, γνωρίζουν αργά ή γρήγορα τη λεγόμενη γυάλινη οροφή που με επώδυνο τρόπο συμπιέζει τις φιλοδο ξίες και την ανέλιξή τους. Στις διαφη μίσεις, εκτός των σεξιστικών στερεο τύπων, οι γυναίκες προβάλλονται ως ανίδεες που περιμένουν να μάθουν από τον σύζυγο πώς πρέπει να κάνουν τις συναλλαγές τους, ενώ ακόμη και σήμερα φυσικός χώρος των γυναικών θεωρείται η οικογένεια και το σπίτι. Εί δατε κάποιον άνδρα να ερωτάται για το αν μπορεί να συνδυάζει καριέρα και οικογένεια; Ποτέ. Γιατί θεωρείται αυ τονόητο πως αυτή είναι μέριμνα των γυναικών.

Το ανησυχητικό, και δυσάρεστο, δεν εί ναι μόνο ότι το φαινόμενο επιμένει, αλλά ότι προσπάθειες προς την κατεύθυνση της εξάλειψής του συναντούν μια ευρύ τερη αντίσταση ακόμη και από γυναίκες. Μια τέτοια περίπτωση είναι οι λεγόμενες πολιτικές θετικής διάκρισης.

Οι γυναίκες θεωρούν ότι η λήψη τέ τοιων μέτρων, π.χ. οι ποσοστώσεις, όπως η υποχρέωση του 30% στις υπο ψηφιότητες για τις αυτοδιοικητικές εκλογές, είναι σαν να αντιμετωπίζονται ως υποδεέστερες, σαν να χρειάζονται ειδική προστασία, σαν να μην μπορούν να τα καταφέρουν μόνες τους.

Η αλήθεια είναι ότι η εμπειρία δείχνει ότι δεν μπορούν να τα καταφέρουν μόνες τους, τουλάχιστον σε μεγά λους αριθμούς. Οχι γιατί υστερούν, όχι γιατί δεν έχουν τις γνώσεις ή τις ικανότητες, αλλά γιατί είναι έτσι συ γκροτημένα τα πράγματα που οι συν θήκες δεν τις ευνοούν για να προχω ρήσουν. Φταίνε οι γυναίκες που ενώ είναι πάνω από το 50% του φοιτητι κού πληθυσμού, συχνά αριστεύο ντας, στη συνέχεια αποτελούν ένα ελάχιστο μέρος του διδακτικού προ σωπικού (άνισα κατανεμημένου σε ειδικότητες), ειδικά στις υψηλές βαθ μίδες, ενώ πρακτικά αποκλείονται απ’ όλες τις θέσεις εξουσίας και διοί κησης;

Ε ίναι ήττα για τις γυναίκες, και νίκη της κυρίαρχης άποψης, να υποστηρίζεται ότι είναι δι κό τους πρόβλημα, των γυναικών δη λαδή, που δεν διακρίνονται στον δημό σιο βίο ή δεν προχωρούν στην επαγ γελματική τους ζωή. Αυτό υπονοείται όταν λέγεται ότι μόνες τους μπορούν να τα καταφέρουν, ότι αν προσπαθή σουν αρκετά, οι πόρτες γι’ αυτές θ’ ανοίξουν. Λες και το πρόβλημα είναι ότι οι γυναίκες δεν προσπαθούν αρκε τά. Οι διακρίσεις σε βάρος των γυναι κών έχουν σφραγίδα κοινωνική και εί ναι ευθύνη της κοινωνίας συνολικά να πάρει μέτρα για να τις άρει. Οι γυναίκες που είναι αντίθετες σε τέτοια θετικά μέτρα υποστήριξης των γυναικών, όχι μόνο δεν εναντιώνονται στην κυρίαρ χη άποψη που βάζει πολλαπλά εμπό δια στην εξέλιξή τους, αλλά υιοθετούν και στηρίζουν την άποψη αυτή στιγμα τίζοντας τις υπόλοιπες γυναίκες ως μη ικανές. Είναι σαν να δέχονται ότι οι άν δρες συνάδελφοί τους προχωρούν μό νο με την αξία τους, ότι δεν υπάρχουν εγκατεστημένες δομές και πρακτικές, θεσμικά και άτυπα δίκτυα, που τους δί νουν εκ προοιμίου πλεονέκτημα, το οποίο μάλιστα μοιάζει τόσο φυσικό που είναι πλέον αόρατο. Και μόνο οι μεγάλοι αριθμοί των ανδρών σε οποιονδήποτε χώρο δείχνει πόσο πιο φιλόξενοι είναι οι χώροι αυτοί γι’ αυ τούς και πόσο λιγότερο φιλικοί για τις γυναίκες. Τα θετικά μέτρα υπέρ των γυναικών δεν αποκαθιστούν μόνο τις αδικίες που εξακολουθούν να διαπράτ τονται εις βάρος τους, αλλά μπορούν να φέρουν μεγαλύτερους αριθμούς γυ ναικών στο προσκήνιο αποκαθιστώ ντας όχι μόνο τη δημοκρατική αντι προσώπευση του πληθυσμού, αλλά προβάλλοντας ένα πιο ισορροπημένο και δίκαιο μοντέλο της κοινωνίας.