Το ευρώ θα ξεπεράσει την κρίση

Πρώην πρόεδρος της Κοµισιόν (1985-1995), είναι από τους πρωταγωνιστές της πορείας της Ε.Ε. προς το ευρώ. Στα 85 του, παραµένει ακµαίος, δραστήριος και ταγµένος στην υπηρεσία της ευρωπαϊκής ιδέας

Παρατηρούµε ένα κρεσέντο ερωτηµάτων και αντεγκλήσεων γύρω από το ευρώ. Ποια είναι η δική σας γνώµη;

Χάρις στο ευρώ η Ευρώπη γνώρισε δέκα χρόνια ικανοποιητικής ανάπτυξης, 2,1%. Το ίδιο διάστηµα η απασχόληση αυξήθηκε κατά 15% και οι επενδύσεις κατά 22%, ποσοστό που είναι το µεγαλύτερο από το 1990. Εάν δεν υπήρχε το ευρώ, πολλές ευρωπαϊκές χώρες – συµπεριλαµβανοµένης της Γαλλίας – θα αντιµετώπιζαν προβλήµατα είτε εξαιτίας των ελλειµµάτων τους είτε λόγω του ιδιωτικού χρέους τους είτε των δυσκολιών που θα αντιµετώπιζαν στην εσωτερική τους πολιτική. Το ευρώ όµως δεν απογείωσε την ευρωπαϊκή οικονοµία εξαιτίας ενός δοµικού λάθους: δεν υιοθετήθηκε το σύµφωνο συντονισµού των οικονοµιών που είχα προτείνει την περίοδο 1997-1998. Το σύµφωνο αυτό θα είχε επιταχύνει την ανάπτυξη και θα είχε επιτρέψει την πρόληψη των κινδύνων που αντιµετωπίζουν σήµερα κάποιες χώρες.

Το ευρώ δεν στραγγαλίζει αυτές τις χώρες απαγορεύοντάς τους µια υποτίµηση;

Ας µην ξεχνάνε ότι χάρη στην πολιτική οικονοµικής και κοινωνικής σύγκλισης που προέβλεπε η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη αυτές οι χώρες µπόρεσαν να µειώσουν το χάσµα που τις χώριζε από την υπόλοιπη Ευρώπη. Για παράδειγµα, το πορτογαλικό ΑΕΠ ήταν το 1986 στο 52% του ευρωπαϊκού µέσου όρου. Σήµερα είναι περίπου στο 80%.

Η κρίση στην Ελλάδα και την Ιρλανδία σάς εξέπληξε;

Οχι. Γνώριζα τη δηµοσιονοµική κατάσταση στην Ελλάδα και το χρέος των ιρλανδικών τραπεζών. Αυτό που εξέπληξε ήταν η αντίδραση των κυβερνήσεων της ευρωζώνης: «∆εν είµαστε υπεύθυνοι για τις βλακείες σας». Τότε σε τι χρησιµεύει το Eurogroup; Γιατί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα – µονίµως προσανατολισµένη στον στόχο της σταθεροποίησης των τιµών – δεν χτύπησε συναγερµό; Η έλλειψη αντίδρασης των ευρωπαϊκών θεσµών υπονόµευσε τη συλλογική ευθύνη. Οι συναγερµοί χτύπησαν για τη Γαλλία και τη Γερµανία οι οποίες δεν µπόρεσαν να συγκρατήσουν το 2004 τα ελλείµµατά τους κάτω από το 3% του ΑΕΠ και ζητούσαν να εξαιρεθούν από αυτήν την υποχρέωση! Στην επιδείνωση αυτής της κατάστασης συνέτειναν δύο γεγονότα: Η καθυστέρηση της αντίδρασης στην κρίση και η κακοφωνία των κυβερνήσεων η οποία πρέπει να σταµατήσει γιατί τρέφει την κερδοσκοπία.

Η Γερµανία δεν είναι η πιο διστακτική στηνυιοθέτηση µιαςστάσης αλληλεγγύης απέναντι στην κρίση;

∆εν είναι ηµοναδική. Το 1991, όταν συζητούσαµε τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, η Γερµανία και η Ολλανδία επικεντρώθηκανσε πέντε κριτήριαπου έθεταν στο στόχαστρο κυρίως τον πληθωρισµόκαι τα ελλείµµατα. Πρότεινα να προστεθούν ακόµη δύο κριτήρια: η µακροχρόνια ανεργίακαι η ανεργία των νέων.

Εκείνοι που αρνήθηκαν ήταν οι Ισπανοί µε την πρόφαση της κακήςποιότητας των στατιστικών τους στοιχείων.

Θα έπρεπε να διευρυνθεί τόσο γρήγορα η ευρωζώνη µε τη συµµετοχή των λιγότερο πειθαρχηµένων χωρών;

Πρέπει να διαχωρίσουµε την ευρωζώνη των 16 από την Ευρωπαϊκή Ενωση των 27. Παραµένω οπαδός της διεύρυνσης της Ε.Ε. Πρέπει όµως να µπορούµε να λέµε σε αυτούς που δεν µπορούν ή δεν θέλουν να κάνουν τα παραπάνω βήµατα: «Θα προχωρήσουµε χωρίς εσάς». Αυτό συνέβη µε το ευρώ. Και πρέπει επίσης να πούµε σε εκείνους που συµµετέχουν στο ευρώ: «Αυτό σας δηµιουργεί ειδικές υποχρεώσεις γιατί είναι ένα συµβόλαιο γάµου µε περισσότερους περιορισµούς». Στην ευρωζώνη θα µπορούσαµε να είχαµε δηµιουργήσει ένα ταµείο βοήθειας και υποχρεώσεων. Αυτό δεν συνέβη, κυρίως – αλλά όχι µόνον – λόγω των γερµανικών επιφυλάξεων.

Εχετε εµπιστοσύνη στο µέλλον του ευρώ;

Ναι, αλλά από πραγµατισµό. Υπάρχουν δύο παράγοντες αισιοδοξίας. Ο πρώτος είναιο ευρωπαϊκός µηχανισµός στήριξης ο οποίος θα έχει µόνιµο χαρακτήρα από το 2013. Ο δεύτερος είναι αυτό πουαποκαλούµε «ευρωπαϊκό εξάµηνο». (Από το 2011 οι υπουργοί Οικονοµίας και Οικονοµικών των 27 θα συναντώνται τον Μάρτιο και τον Ιούλιο για να συντονίζουν τους οικονοµικούς τους προσανατολισµούς και τις δηµοσιονοµικές στρατηγικές τους). Ελπίζω ότι τελικά θα καταλήξουµε στην εφαρµογή ενός συµφώνου συντονισµού οικονοµικών πολιτικών στην ευρωζώνη. Στη συνέχεια θα θεσµοθετηθεί µια συζήτηση για τις οικονοµικές πολιτικές στο επίπεδο των 27. ∆εν είναι δυνατόν να ευδοκιµήσει η ευρωζώνη χωρίς τη σύγκλιση των οικονοµιών της κι ένα µίνιµουµ δηµοσιονοµικής και κοινωνικής εναρµόνισης. Ας µη λησµονούµε, τέλος, την απαραίτητη ανανέωση του συµφώνου σταθερότητας (έως 3% το έλλειµµα, έως 60% το δηµόσιο χρέος) εισάγοντας έναν µηχανισµό κυρώσεων για τους παραβάτες. Το πιο λογικό θα ήταν να θεσµοθετηθεί ένα ταµείο δοµικής βοήθειας στερώντας από τις υπηρεσίες του – µερικώς ή προσωρινά – τις χώρες που δεν ακολουθούν υγιή πολιτική.

Είναι ένα στοίχηµα;

Ναι, είναι ένα στοίχηµα. Οι 16 δεν ανταποκρίθηκαν στις ανάγκες µιας πραγµατικής συνεργασίας. ∆εν αντελήφθησαν ότι έχουν να διαχειριστούν ένα κοινό αγαθό, το ευρώ, και ότι από αυτό το αγαθό απορρέουν κάποιες υποχρεώσεις. Πρέπει να γίνει αντιληπτό το συµβόλαιο γάµου µεταξύ των 16 της ζώνης του ευρώ, είναι πιο απαιτητικό από το συµβόλαιο που ενώνει τους 27. Οι ευρωπαϊκές ηγεσίες δεν διαχωρίζουν όσο θα έπρεπε τους 16 της ευρωζώνης από τους 27 του συνόλου της Ενωσης. Αυτή η στάση είναι µια πηγή σύγχυσης.