H Ελλάδα, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία πρέπει επειγόντως να απαλλαγούν από μέρος των χρεών του
Frank-Walter Steinmeier, Financial Times, ppol.gr, Δημοσιευμένο: 2010-12-19
Δεν είναι πια δυνατό να παραβλέπουμε την κρίση του ευρώ. Οι προσεγγίσεις «α λα καρτ» και το «βλέποντας και κάνοντας» απειλούν την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Αν θέλουμε να βάλουμε μια τελεία στη σημερινή αβεβαιότητα και να στηρίξουμε περισσότερο του ευρωπαϊκούς θεσμούς, χρειαζόμαστε σήμερα μια πιο ριζοσπαστική και στοχευμένη προσέγγιση.
Θα πρέπει επίσης να προστατεύσουμε την «ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα» (ΕΚΤ), ώστε να μην καταντήσει «κακή τράπεζα» (bad bank): να προασπίσουμε την αξιοπιστία της και τη ανεξαρτησία της ως θεματοφύλακα ενός ισχυρού ευρώ.
Η ενδεδειγμένη λύση μεσοπρόθεσμα είναι ένας συνδυασμός:
«κουρέματος» των κατόχων χρεογράφων, δημοσιονομικών εγγυήσεων για τις υγιείς οικονομίες,
περιορισμένης έκδοσης ευρωομολόγων και πιο εναρμονισμένων δημοσιονομικών πολιτικών.
Αυτά τα μέτρα θα λειτουργήσουν μόνο συνδυαστικά· κανένα δεν μπορεί να αποκαταστήσει από μόνο του την οικονομική σταθερότητα.
Χρειάζεται επί παραδείγματι να επιβαρυνθούν οι κάτοχοι ελληνικών, ιρλανδικών και πορτογαλικών χρεογράφων. Αλλά παράλληλα, θα πρέπει να εξασφαλίσουμε πως τα αξιόχρεα κράτη-μέλη, σαν την Ισπανία και την Ιταλία δε θα συμπαρασυρθούν στη δίνη της χρηματοοικονομικής αισχροκέρδειας. Αυτό σημαίνει πως παράλληλα θα χρειαστεί να εγγυηθούμε -διαμέσου ενός βελτιωμένου μηχανισμού στήριξης- τα χρεόγραφα όλων των σταθερών κρατών-μελών της ευρωζώνης. Στο πλαίσιο αυτό, η έκδοση ευρωομολόγων θα έστελνε το μήνυμα πως η Ευρώπη είναι ισχυρή, ενωμένη και πρόθυμη να διαχειριστεί από κοινού την όποια κρίση, όπου κι αν αναδυθεί. Αλλά η έκδοση ευρωομολόγων προϋποθέτει πιο συντονισμένες δημοσιονομικές πολιτικές και υιοθεσία ενός ελάχιστου κοινού πλαισίου κριτηρίων διαχείρισης.
Τι θα σήμαινε η υιοθέτηση αυτών των μέτρων;
Κατ αρχάς, η Ελλάδα, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία χρειάζονται επειγόντως να απαλλαγούν από ένα σημαντικό μέρος του χρέους τους. Από μόνες τους, οι επώδυνες περικοπές και οι διαρθρωτικές αλλαγές -σε κλίμακα πρωτόγνωρη στη σύγχρονη οικονομική ιστορία- δεν αρκούν για να ξεφύγουν οι χώρες αυτές από την παγίδα του χρέους τους· είναι προς το συμφέρον ολόκληρης της Ευρώπης να αναδιαρθρωθεί το χρέος τους.
Στην περίπτωση της Ιρλανδίας η κατάργηση της πλήρους κάλυψης των χρεών των τραπεζών από το κράτος θα επιτρέψει τη δημοσιονομική ανακούφιση της χώρας, αντιμετωπίζοντας στη ρίζα το δημοσιονομικό της πρόβλημα και μεταθέτοντας στους ιδιώτες-επενδυτές το μερίδιο της ευθύνης που τους αναλογεί. Μια τέτοια κίνηση θα χρειαστεί να υποστηριχτεί από ένα νέο ευρωπαϊκό πλαίσιο για τη χρεοκοπία των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Σε αυτή την περίπτωση, τα ισχύοντα σήμερα προγράμματα στήριξης, εφόσον συνεχιστούν, μπορεί να παράσχουν ισχυρή βάση στην ανάπτυξη.
Η αναδιάρθρωση του χρέους πρέπει να συνδυασθεί με μέτρα αποτροπής της μετάδοσης της κρίσης, και πλήρους αποσαφήνισης προς όλους πως η ευρωζώνη είναι πράγματι το κοινό μας μέλλον. Η Γερμανία θα πρέπει να ηγηθεί της προσπάθειας για περισσότερη, όχι για λιγότερη, ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Τώρα είναι η ώρα να κλείσει το χάσμα μεταξύ οικονομικής και πολιτικής ενοποίησης της ευρωζώνης.
Οι χρηματαγορές αναμένουν -και το αναμένουν τώρα!- ένα απερίφραστο πολιτικό σήμα πως η «οικονομική και νομισματική ενότητα» (ΟΝΕ) είναι αμετάκλητη. Και αυτό το σήμα θα σταλεί με την καθιέρωση μεσοπρόθεσμα νέων ευρωομολόγων, αν και, για να μην προκαλέσει «ηθικές παρενέργειες», η έκδοση ευρωομολόγων θα πρέπει να καλύπτει ένα μικρό μόνο μέρος του συνολικού δημοσίου χρέους.
Η Γερμανία θα πρέπει να στηρίξει αυτή την ιδέα, μόνον όμως εφόσον υπάρξει καλύτερος συντονισμός των κρατών-μελών σε άλλα πεδία πολιτικής. Τη δεκαετία του 1990, η Ευρώπη έκανε βήματα προς τα εμπρός στην οικονομική ολοκλήρωση, αλλά άφησε για αργότερα την πολιτική της ενοποίηση. Εκ των υστέρων βλέπουμε σήμερα πως αυτή η προσέγγιση το μόνο που πέτυχε είναι να επιδεινώσει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε σήμερα.
Αυτό σημαίνει πως τα ευρωομόλογα θα επιτύχουν μόνον εφόσον συμπεριλαμβάνουν νέες, μεγαλύτερου βεληνεκούς πολιτικές μεταρρυθμίσεις, ήτοι ενίσχυση των ευρωπαϊκών θεσμών ώστε να ελέγχουν πιο στενά της δημοσιονομική και οικονομική σταθερότητα στην ευρωζώνη, θέτοντας παράλληλα ελάχιστα κοινά κριτήρια στις μισθολογικές και κοινωνικές πολιτικές, όπως και στη φορολόγηση του κεφαλαίου και των επιχειρήσεων.
Κοντολογίς: χρειαζόμαστε κρατικά ευρωομόλογα, αλλά χρειαζόμαστε παράλληλα να βάλουμε ένα τέλος στην αντίληψη πως ό,τι κι αν συμβεί, τελικά το λογαριασμό της ανευθυνότητας θα τον πληρώνει ο... γείτονας, αλλά και στην επιζήμια φορολογική μειοδοσία μεταξύ των κρατών-μελών της ευρωζώνης.
Πίσω στο 2008, στο αποκορύφωμα της οικονομικής κρίσης, το θάρρος του πολιτικού κόσμου απέτρεψε την πλήρη κατάρρευση των διεθνών αγορών. Για χάρη της μακροπρόθεσμης ευημερίας, οι ηγέτες του κόσμου αποφάσισαν να εφαρμόσουν μη-δημοφιλείς πολιτικές. Σήμερα όμως, το έλλειμμα πολιτικού θάρρους απειλεί το ευρώ. Ως προς αυτό, η Γερμανία δεν είναι αθώα. Για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες, ο γερμανικός απομονωτισμός απασχολεί σοβαρά τη διεθνή κοινότητα.
Χρειαζόμαστε σήμερα ένα σαφές σημάδι πως η Γερμανία εργάζεται για μια πιο ευρωπαϊκή Γερμανία -όχι για μια πιο γερμανική Ευρώπη.
Στην επόμενη σύνοδο του ευρωπαϊκού συμβουλίου, οι ηγέτες μας καλούνται να κάνουν μια επιλογή:
ή να επιδεινώσουν την κρίση, διαιωνίζοντας τη αναβλητικότητα,
ή να αναλάβουν τα ηνία -και να τη θεραπεύσουν.
Πολλά εξαρτώνται από τη Γερμανίδα καγκελάριο. Αν η Ανγκελα Μέρκελ (Angela Merkel) είναι έτοιμη για μια ευρωπαϊκή λύση, ας είναι βέβαιη πως θα τύχει ευρείας στήριξης, στη γερμανική βουλή και πέραν αυτής, στο όνομα του κοινού μας νομίσματος και του κοινού μας μέλλοντος.
Οι Frank-Walter Steinmeier και Peer Steinbrück είναι στελέχη του «σοσιαλδημοκρατικού κόμματος Γερμανία», αντίστοιχα πρώην υπουργοί εξωτερικών και οικονομικών της Γερμανίας την περίοδο 2005-2009
Αλλα άρθρα του Frank-Walter Steinmeier:
«Δεν είναι υπεύθυνο να παριστάνουμε πως μπορούμε να βγούμε από την κρίση αυξάνοντας τις κοινωνικές δαπάνες» (9/9/2009)
H σοσιαλδημοκρατία τον 21ο αιώνα (με τους Ματίας Πλάτζεκ και Πέερ Στάινμπρουκ) (12/10/2007)
Αλλα άρθρα του Peer Steinbrück:
«Μηδενική ανοχή στην μικροπολιτική κενολογία» (21/6/2009)
H σοσιαλδημοκρατία τον 21ο αιώνα (με τους Ματίας Πλάτζεκ και Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγερ)
Θα πρέπει επίσης να προστατεύσουμε την «ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα» (ΕΚΤ), ώστε να μην καταντήσει «κακή τράπεζα» (bad bank): να προασπίσουμε την αξιοπιστία της και τη ανεξαρτησία της ως θεματοφύλακα ενός ισχυρού ευρώ.
Η ενδεδειγμένη λύση μεσοπρόθεσμα είναι ένας συνδυασμός:
«κουρέματος» των κατόχων χρεογράφων, δημοσιονομικών εγγυήσεων για τις υγιείς οικονομίες,
περιορισμένης έκδοσης ευρωομολόγων και πιο εναρμονισμένων δημοσιονομικών πολιτικών.
Αυτά τα μέτρα θα λειτουργήσουν μόνο συνδυαστικά· κανένα δεν μπορεί να αποκαταστήσει από μόνο του την οικονομική σταθερότητα.
Χρειάζεται επί παραδείγματι να επιβαρυνθούν οι κάτοχοι ελληνικών, ιρλανδικών και πορτογαλικών χρεογράφων. Αλλά παράλληλα, θα πρέπει να εξασφαλίσουμε πως τα αξιόχρεα κράτη-μέλη, σαν την Ισπανία και την Ιταλία δε θα συμπαρασυρθούν στη δίνη της χρηματοοικονομικής αισχροκέρδειας. Αυτό σημαίνει πως παράλληλα θα χρειαστεί να εγγυηθούμε -διαμέσου ενός βελτιωμένου μηχανισμού στήριξης- τα χρεόγραφα όλων των σταθερών κρατών-μελών της ευρωζώνης. Στο πλαίσιο αυτό, η έκδοση ευρωομολόγων θα έστελνε το μήνυμα πως η Ευρώπη είναι ισχυρή, ενωμένη και πρόθυμη να διαχειριστεί από κοινού την όποια κρίση, όπου κι αν αναδυθεί. Αλλά η έκδοση ευρωομολόγων προϋποθέτει πιο συντονισμένες δημοσιονομικές πολιτικές και υιοθεσία ενός ελάχιστου κοινού πλαισίου κριτηρίων διαχείρισης.
Τι θα σήμαινε η υιοθέτηση αυτών των μέτρων;
Κατ αρχάς, η Ελλάδα, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία χρειάζονται επειγόντως να απαλλαγούν από ένα σημαντικό μέρος του χρέους τους. Από μόνες τους, οι επώδυνες περικοπές και οι διαρθρωτικές αλλαγές -σε κλίμακα πρωτόγνωρη στη σύγχρονη οικονομική ιστορία- δεν αρκούν για να ξεφύγουν οι χώρες αυτές από την παγίδα του χρέους τους· είναι προς το συμφέρον ολόκληρης της Ευρώπης να αναδιαρθρωθεί το χρέος τους.
Στην περίπτωση της Ιρλανδίας η κατάργηση της πλήρους κάλυψης των χρεών των τραπεζών από το κράτος θα επιτρέψει τη δημοσιονομική ανακούφιση της χώρας, αντιμετωπίζοντας στη ρίζα το δημοσιονομικό της πρόβλημα και μεταθέτοντας στους ιδιώτες-επενδυτές το μερίδιο της ευθύνης που τους αναλογεί. Μια τέτοια κίνηση θα χρειαστεί να υποστηριχτεί από ένα νέο ευρωπαϊκό πλαίσιο για τη χρεοκοπία των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Σε αυτή την περίπτωση, τα ισχύοντα σήμερα προγράμματα στήριξης, εφόσον συνεχιστούν, μπορεί να παράσχουν ισχυρή βάση στην ανάπτυξη.
Η αναδιάρθρωση του χρέους πρέπει να συνδυασθεί με μέτρα αποτροπής της μετάδοσης της κρίσης, και πλήρους αποσαφήνισης προς όλους πως η ευρωζώνη είναι πράγματι το κοινό μας μέλλον. Η Γερμανία θα πρέπει να ηγηθεί της προσπάθειας για περισσότερη, όχι για λιγότερη, ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Τώρα είναι η ώρα να κλείσει το χάσμα μεταξύ οικονομικής και πολιτικής ενοποίησης της ευρωζώνης.
Οι χρηματαγορές αναμένουν -και το αναμένουν τώρα!- ένα απερίφραστο πολιτικό σήμα πως η «οικονομική και νομισματική ενότητα» (ΟΝΕ) είναι αμετάκλητη. Και αυτό το σήμα θα σταλεί με την καθιέρωση μεσοπρόθεσμα νέων ευρωομολόγων, αν και, για να μην προκαλέσει «ηθικές παρενέργειες», η έκδοση ευρωομολόγων θα πρέπει να καλύπτει ένα μικρό μόνο μέρος του συνολικού δημοσίου χρέους.
Η Γερμανία θα πρέπει να στηρίξει αυτή την ιδέα, μόνον όμως εφόσον υπάρξει καλύτερος συντονισμός των κρατών-μελών σε άλλα πεδία πολιτικής. Τη δεκαετία του 1990, η Ευρώπη έκανε βήματα προς τα εμπρός στην οικονομική ολοκλήρωση, αλλά άφησε για αργότερα την πολιτική της ενοποίηση. Εκ των υστέρων βλέπουμε σήμερα πως αυτή η προσέγγιση το μόνο που πέτυχε είναι να επιδεινώσει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε σήμερα.
Αυτό σημαίνει πως τα ευρωομόλογα θα επιτύχουν μόνον εφόσον συμπεριλαμβάνουν νέες, μεγαλύτερου βεληνεκούς πολιτικές μεταρρυθμίσεις, ήτοι ενίσχυση των ευρωπαϊκών θεσμών ώστε να ελέγχουν πιο στενά της δημοσιονομική και οικονομική σταθερότητα στην ευρωζώνη, θέτοντας παράλληλα ελάχιστα κοινά κριτήρια στις μισθολογικές και κοινωνικές πολιτικές, όπως και στη φορολόγηση του κεφαλαίου και των επιχειρήσεων.
Κοντολογίς: χρειαζόμαστε κρατικά ευρωομόλογα, αλλά χρειαζόμαστε παράλληλα να βάλουμε ένα τέλος στην αντίληψη πως ό,τι κι αν συμβεί, τελικά το λογαριασμό της ανευθυνότητας θα τον πληρώνει ο... γείτονας, αλλά και στην επιζήμια φορολογική μειοδοσία μεταξύ των κρατών-μελών της ευρωζώνης.
Πίσω στο 2008, στο αποκορύφωμα της οικονομικής κρίσης, το θάρρος του πολιτικού κόσμου απέτρεψε την πλήρη κατάρρευση των διεθνών αγορών. Για χάρη της μακροπρόθεσμης ευημερίας, οι ηγέτες του κόσμου αποφάσισαν να εφαρμόσουν μη-δημοφιλείς πολιτικές. Σήμερα όμως, το έλλειμμα πολιτικού θάρρους απειλεί το ευρώ. Ως προς αυτό, η Γερμανία δεν είναι αθώα. Για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες, ο γερμανικός απομονωτισμός απασχολεί σοβαρά τη διεθνή κοινότητα.
Χρειαζόμαστε σήμερα ένα σαφές σημάδι πως η Γερμανία εργάζεται για μια πιο ευρωπαϊκή Γερμανία -όχι για μια πιο γερμανική Ευρώπη.
Στην επόμενη σύνοδο του ευρωπαϊκού συμβουλίου, οι ηγέτες μας καλούνται να κάνουν μια επιλογή:
ή να επιδεινώσουν την κρίση, διαιωνίζοντας τη αναβλητικότητα,
ή να αναλάβουν τα ηνία -και να τη θεραπεύσουν.
Πολλά εξαρτώνται από τη Γερμανίδα καγκελάριο. Αν η Ανγκελα Μέρκελ (Angela Merkel) είναι έτοιμη για μια ευρωπαϊκή λύση, ας είναι βέβαιη πως θα τύχει ευρείας στήριξης, στη γερμανική βουλή και πέραν αυτής, στο όνομα του κοινού μας νομίσματος και του κοινού μας μέλλοντος.
Οι Frank-Walter Steinmeier και Peer Steinbrück είναι στελέχη του «σοσιαλδημοκρατικού κόμματος Γερμανία», αντίστοιχα πρώην υπουργοί εξωτερικών και οικονομικών της Γερμανίας την περίοδο 2005-2009
Αλλα άρθρα του Frank-Walter Steinmeier:
«Δεν είναι υπεύθυνο να παριστάνουμε πως μπορούμε να βγούμε από την κρίση αυξάνοντας τις κοινωνικές δαπάνες» (9/9/2009)
H σοσιαλδημοκρατία τον 21ο αιώνα (με τους Ματίας Πλάτζεκ και Πέερ Στάινμπρουκ) (12/10/2007)
Αλλα άρθρα του Peer Steinbrück:
«Μηδενική ανοχή στην μικροπολιτική κενολογία» (21/6/2009)
H σοσιαλδημοκρατία τον 21ο αιώνα (με τους Ματίας Πλάτζεκ και Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγερ)
