Ο παράγοντας "πετρέλαιο" περιπλέκει τα δεδομένα...
Κάκη Μπαλλή, Αυγή της Κυριακής, Δημοσιευμένο: 2011-02-27
Η εξέγερση στη Λιβύη είναι μια τομή στην κοσμογονία που συντελείται αυτόν τον χειμώνα στον αραβικό κόσμο. Για πρώτη φορά γκρεμίζεται ένα καθεστώς που εκτός από αυταρχικό είναι και …πετρελαιοπαραγωγό. Η Λιβύη -μαζί με τη Νιγηρία -διαθέτει τα μεγαλύτερα αποθέματα «μαύρου χρυσού» στην Αφρική, ενώ ειδικά η Ευρώπη προμηθεύεται ένα μεγάλο μέρος του πετρελαίου και του αερίου της από την Τρίπολη. Οι πληροφορίες από την έρημο, ότι οι φυλές που ανθίστανται στο καθεστώς Καντάφι είναι έτοιμες να σταματήσουν τη ροή του πετρελαίου στους αγωγούς που οδηγούν στη Δύση, καθώς και η απόφαση των ξένων πετρελαϊκών εταιρειών -Exxon, ENI, BP, Total, Wintershall- να εκκενώσουν προσωρινά τα εργοτάξια και να μεταφέρουν εκτός χώρας τους ανθρώπους τους είχαν ως αποτέλεσμα να εκτοξευτεί η τιμή του «μαύρου χρυσού» πάνω από τα 100 δολάρια το βαρέλι. Το ράλι είχε ξεκινήσει πολύ νωρίτερα, από τον Αύγουστο του 2010, όταν η ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας άρχισε να αυξάνει τη ζήτηση για πετρέλαιο. Έβαλαν τότε το χεράκι τους και οι κερδοσκόποι, που θεώρησαν ότι υπάρχουν πολλά περιθώρια κέρδους στις αγορές πρώτων υλών και κερασάκι στην τούρτα ήρθε η εξέγερση στον αραβικό κόσμο, η οποία όσο …περιοριζόταν σε χώρες όπως η Τυνησία, η Αίγυπτος και η Υεμένη ελάχιστη σημασία είχε για την πετρελαϊκή επάρκεια στην παγκόσμια αγορά, τώρα όμως που έφτασε στη Λιβύη εξελίσσεται σε έναν πολύ σημαντικό παράγοντα για τις τιμές της ενέργειας.
Ο «Ελέφαντας»
Η Λιβύη είναι μία από τις σημαντικότερες πετρελαιοπαραγωγές χώρες, καθώς παράγει καθημερινά 1,6 εκατομμύρια βαρέλια, εκ των οποίων εξάγει τα 1,1 εκατομμύρια. Μάλιστα, μέχρι το 2013 η Λιβύη είχε συμφωνήσει με τις ξένες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο έδαφός της από τότε που ο Καντάφι αποφάσισε να κάνει μπίζνες με τη Δύση, να αυξήσει την καθημερινή παραγωγή της στα 3 εκατομμύρια βαρέλια. Υπενθυμίζεται ότι στα μέσα Φεβρουαρίου κι ενώ φούντωνε το κύμα διαμαρτυρίας στην Τρίπολη και τη Βεγγάζη, ο Ιταλός πρωθυπουργός, Σίλβιο Μπερλουσκόνι, και ο Ρώσος πρόεδρος, Ντιμίτρι Μεντβέντεφ, ήταν παρόντες στην υπογραφή ενός εντυπωσιακού deal: η ρωσική Gazprom μπήκε μέτοχος μαζί με την ιταλική ΕΝΙ στην εταιρία εκμετάλλευσης του πετρελαϊκού κοιτάσματος «Ελέφαντας» στη δυτική Λιβύη. Αυτό το κοίτασμα περιλαμβάνει τουλάχιστον 110 εκατομμύρια τόνους πετρέλαιο, τα δεκαπλάσια από τη φετινή παγκόσμια παραγωγή. Μένει να βάλει και η Λιβύη την υπογραφή της, ώστε να μοιραστεί αυτός ο πλούτος διά τρία. Αλλά ποια Λιβύη; Μόνο με τον Καντάφι η συμφωνία ήταν σίγουρη. Γι’ αυτό και ο Ιταλός υπουργός Εξωτερικών επέμενε να μην ασκηθούν πιέσεις από την Ε.Ε. στο καθεστώς της Τρίπολης. «Η Ευρώπη δεν πρέπει να προκαλέσει την άσχημη εντύπωση ότι επιδιώκει να εξαγάγει τη δημοκρατία της», είπε στις αρχές της εβδομάδας. Πράγματι η Ευρώπη προτιμά να εισάγει φτηνό πετρέλαιο -από τον κάθε Καντάφι.
Ο φόβος του ντόμινο
Για τους περισσότερους οικονομικούς αναλυτές, πάντως, ο μεγάλος κίνδυνος που καραδοκεί είναι να φτάσει η εξέγερση στη Σαουδική Αραβία και να αποσταθεροποιήσει το αυταρχικό καθεστώς του οίκου των Σαούντ, το οποίο μέχρι τώρα άνοιγε τις στρόφιγγες, όποτε η Δύση το είχε ανάγκη. Συγκριτικά, ενώ η Λιβύη εξόρυξε πέρσι 87 εκατομμύρια τόνους πετρελαίου, η Σαουδική Αραβία ξεπέρασε τους 460 εκατομμύρια τόνους.
Μέχρι στιγμής η κατάσταση στη Σαουδική Αραβία είναι ήρεμη, αλλά αυτό δεν σημαίνει τίποτε. Κανείς δεν μπορούσε πριν από λίγους μήνες να προβλέψει ότι θα όρθωναν το ανάστημά τους οι πολίτες της Τυνησίας στον Μπεν Αλί, της Αιγύπτου στον Μουμπάρακ ή της Λιβύης στον Καντάφι. Κανείς δεν μπορεί, λοιπόν, να αποκλείσει το ενδεχόμενο να εξεγερθούν και οι Σαουδάραβες. Σε μια τέτοια περίπτωση θα ήταν αναπόφευκτη μια πετρελαϊκή κρίση πρώτης γραμμής, που θα θύμιζε πολύ την κρίση που είχε ξεσπάσει το 1979 μετά την ισλαμική επανάσταση στο Ιράν. Τότε μέσα σε λίγους μήνες είχε διπλασιαστεί η τιμή του πετρελαίου, με αποτέλεσμα οι περισσότερες βιομηχανικές χώρες να βυθιστούν στην ύφεση.
Βέβαια, στο μεσοδιάστημα από το 1979 μέχρι το 2009 οι ανεπτυγμένες χώρες έχουν μειώσει την εξάρτησή τους από το πετρέλαιο, έως και 30%. Οι αναπτυσσόμενες, όμως, όπως η Κίνα χρειάζονται όλο και περισσότερο πετρέλαιο και μια εκτόξευση της τιμής του θα τις απειλούσε άμεσα.
Κάθε μέρα που περνάει πληθαίνουν οι οικονομικοί αναλυτές που κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, ότι η άνοδος της τιμής του πετρελαίου θα βυθίσει και πάλι τον κόσμο στην ύφεση. Ο επικεφαλής οικονομολόγος της επενδυτικής τράπεζας Morgan Stanley, Τζόναθαν Γκάρνερ, μάλιστα προειδοποιεί ότι το «κατώφλι» του κινδύνου για επιστροφή σε μια παγκόσμια ύφεση είναι τα 120 δολάρια το βαρέλι.
Σημειώνεται ότι οι αυξανόμενες τιμές του πετρελαίου επιβαρύνουν το κόστος των πρώτων υλών και των μεταφορών για τις επιχειρήσεις, και τον προϋπολογισμό των νοικοκυριών σε όλο τον κόσμο. Εάν η τιμή του πετρελαίου σταθεροποιηθεί στα σημερινά επίπεδα για το σύνολο του 2011, θα είναι κατά 30% υψηλότερη από πέρσι, ποσοστό που έχει άμεσο αντίκτυπο στον ρυθμό ανάπτυξης των βιομηχανικών χωρών- κατʼ αρχήν μείωσή του κατά 0,5%. Εάν αυξηθεί ακόμη περισσότερο οι επιπτώσεις θα είναι ανυπολόγιστες.
Ο «Ελέφαντας»
Η Λιβύη είναι μία από τις σημαντικότερες πετρελαιοπαραγωγές χώρες, καθώς παράγει καθημερινά 1,6 εκατομμύρια βαρέλια, εκ των οποίων εξάγει τα 1,1 εκατομμύρια. Μάλιστα, μέχρι το 2013 η Λιβύη είχε συμφωνήσει με τις ξένες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο έδαφός της από τότε που ο Καντάφι αποφάσισε να κάνει μπίζνες με τη Δύση, να αυξήσει την καθημερινή παραγωγή της στα 3 εκατομμύρια βαρέλια. Υπενθυμίζεται ότι στα μέσα Φεβρουαρίου κι ενώ φούντωνε το κύμα διαμαρτυρίας στην Τρίπολη και τη Βεγγάζη, ο Ιταλός πρωθυπουργός, Σίλβιο Μπερλουσκόνι, και ο Ρώσος πρόεδρος, Ντιμίτρι Μεντβέντεφ, ήταν παρόντες στην υπογραφή ενός εντυπωσιακού deal: η ρωσική Gazprom μπήκε μέτοχος μαζί με την ιταλική ΕΝΙ στην εταιρία εκμετάλλευσης του πετρελαϊκού κοιτάσματος «Ελέφαντας» στη δυτική Λιβύη. Αυτό το κοίτασμα περιλαμβάνει τουλάχιστον 110 εκατομμύρια τόνους πετρέλαιο, τα δεκαπλάσια από τη φετινή παγκόσμια παραγωγή. Μένει να βάλει και η Λιβύη την υπογραφή της, ώστε να μοιραστεί αυτός ο πλούτος διά τρία. Αλλά ποια Λιβύη; Μόνο με τον Καντάφι η συμφωνία ήταν σίγουρη. Γι’ αυτό και ο Ιταλός υπουργός Εξωτερικών επέμενε να μην ασκηθούν πιέσεις από την Ε.Ε. στο καθεστώς της Τρίπολης. «Η Ευρώπη δεν πρέπει να προκαλέσει την άσχημη εντύπωση ότι επιδιώκει να εξαγάγει τη δημοκρατία της», είπε στις αρχές της εβδομάδας. Πράγματι η Ευρώπη προτιμά να εισάγει φτηνό πετρέλαιο -από τον κάθε Καντάφι.
Ο φόβος του ντόμινο
Για τους περισσότερους οικονομικούς αναλυτές, πάντως, ο μεγάλος κίνδυνος που καραδοκεί είναι να φτάσει η εξέγερση στη Σαουδική Αραβία και να αποσταθεροποιήσει το αυταρχικό καθεστώς του οίκου των Σαούντ, το οποίο μέχρι τώρα άνοιγε τις στρόφιγγες, όποτε η Δύση το είχε ανάγκη. Συγκριτικά, ενώ η Λιβύη εξόρυξε πέρσι 87 εκατομμύρια τόνους πετρελαίου, η Σαουδική Αραβία ξεπέρασε τους 460 εκατομμύρια τόνους.
Μέχρι στιγμής η κατάσταση στη Σαουδική Αραβία είναι ήρεμη, αλλά αυτό δεν σημαίνει τίποτε. Κανείς δεν μπορούσε πριν από λίγους μήνες να προβλέψει ότι θα όρθωναν το ανάστημά τους οι πολίτες της Τυνησίας στον Μπεν Αλί, της Αιγύπτου στον Μουμπάρακ ή της Λιβύης στον Καντάφι. Κανείς δεν μπορεί, λοιπόν, να αποκλείσει το ενδεχόμενο να εξεγερθούν και οι Σαουδάραβες. Σε μια τέτοια περίπτωση θα ήταν αναπόφευκτη μια πετρελαϊκή κρίση πρώτης γραμμής, που θα θύμιζε πολύ την κρίση που είχε ξεσπάσει το 1979 μετά την ισλαμική επανάσταση στο Ιράν. Τότε μέσα σε λίγους μήνες είχε διπλασιαστεί η τιμή του πετρελαίου, με αποτέλεσμα οι περισσότερες βιομηχανικές χώρες να βυθιστούν στην ύφεση.
Βέβαια, στο μεσοδιάστημα από το 1979 μέχρι το 2009 οι ανεπτυγμένες χώρες έχουν μειώσει την εξάρτησή τους από το πετρέλαιο, έως και 30%. Οι αναπτυσσόμενες, όμως, όπως η Κίνα χρειάζονται όλο και περισσότερο πετρέλαιο και μια εκτόξευση της τιμής του θα τις απειλούσε άμεσα.
Κάθε μέρα που περνάει πληθαίνουν οι οικονομικοί αναλυτές που κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, ότι η άνοδος της τιμής του πετρελαίου θα βυθίσει και πάλι τον κόσμο στην ύφεση. Ο επικεφαλής οικονομολόγος της επενδυτικής τράπεζας Morgan Stanley, Τζόναθαν Γκάρνερ, μάλιστα προειδοποιεί ότι το «κατώφλι» του κινδύνου για επιστροφή σε μια παγκόσμια ύφεση είναι τα 120 δολάρια το βαρέλι.
Σημειώνεται ότι οι αυξανόμενες τιμές του πετρελαίου επιβαρύνουν το κόστος των πρώτων υλών και των μεταφορών για τις επιχειρήσεις, και τον προϋπολογισμό των νοικοκυριών σε όλο τον κόσμο. Εάν η τιμή του πετρελαίου σταθεροποιηθεί στα σημερινά επίπεδα για το σύνολο του 2011, θα είναι κατά 30% υψηλότερη από πέρσι, ποσοστό που έχει άμεσο αντίκτυπο στον ρυθμό ανάπτυξης των βιομηχανικών χωρών- κατʼ αρχήν μείωσή του κατά 0,5%. Εάν αυξηθεί ακόμη περισσότερο οι επιπτώσεις θα είναι ανυπολόγιστες.
