Η ευρωπαϊκή ευθύνη

Η πικρή αλήθεια είναι ότι εµείς µεν πρέπει σε κάθε περίπτωση να εξαλείψουµε το δηµόσιο έλλειµµα πληρώνοντας περισσότερους φόρους, υφιστάµενοι και νέες περικοπές, οι δε πολιτικοί ηγέτες της Ευρώπης να προχωρήσουν προς µια οριστική λύση της κρίσης του χρέους

Το τελευταίο εικοσαήµερο ήταν µια περίοδος δραµατικής επιδείνωσης της ελληνικής κρίσης, όπως την προσλαµβάνουν και την µεταδίδουν τα διεθνή ΜΜΕ. Για την «πιο επικίνδυνη φάση της κρίσης» έκανε λόγο π.χ. ο Μίνχαου των «Financial Times» προχθές. Η επικινδυνότητα δεν αναφέρεται µόνο στο ενδεχόµενο να χρεοκοπήσει η χώρα µας, στο οποίο στοιχηµατίζουν υψηλά ποσοστά των ερωτώµενων από διεθνή πρακτορεία οικονοµικών ειδήσεων χρηµατιστών· επεκτείνεται πέρα από τιςδύο µικρές οικονοµίες που µάς ακολούθησαν στον µηχανισµό διάσωσης Ε.Ε. - ∆ΝΤ, στην Ισπανία, στην Ιταλία.Στο βάθος µοιάζει να απειλείται η υπόσταση της ίδιας της νοµισµατικής ένωσης· και χωρίς αυτήν, για ποια «Ενωµένη Ευρώπη» θα µιλούσαµε; Σ’ αυτέςτις συνθήκες ανήγγειλε η κυβέρνηση προχθές εκτεταµένες αποκρατικοποιήσεις, αυξήσειςφόρων (και άλλες), περικοπές δαπανών (και άλλες), υπαινίσσεται µέχρι καιαπολύσεις στον ευρύτερο δηµόσιο τοµέα – απόλυτοταµπού στην Ελλάδα έως τώρα.

Αν αφήσουµε κατάµέρος τα αστρονοµικά spreads και τα ασφάλιστρα κινδύνου των ελληνικών κρατικών οµολόγων µε παράλληλη διεύρυνσή τους στις άλλες ευάλωτες χώρες, την καταβύθιση του αθηναϊκού Χρηµατιστηρίου, τις διαδοχικές υποβαθµίσεις από τους οίκους αξιολόγησης σε βαθµίδες όλο και πιο κάτω από το επίπεδο των «σκουπιδιών» – δείκτες δηλαδή που εκφράζουν οµαδικές, πάντα υποκειµενικές ωστόσο, εκτιµήσεις και συµπεριφορές των παικτών στις αγορές, σε διαρκή αλληλοτροφοδότηση µε τη µεγάλη διεθνή ειδησεογραφία/ αρθρογραφία –, τα πραγµατικά γεγονότα ποια είναι; Στηρίζουν µιαν εικόνα δραµατικής επιδείνωσης σαν αυτήν που µας παρουσιάζεται;

Πραγµατικά γεγονότα υπήρξαν, αλλά κυρίως πολιτικά. Κατ’ αρχάς, η διαπίστωση των κυβερνήσεων της ευρωζώνης ότι µε δεδοµένη την ολοένα αρνητικότερη στάση των αγορών η επιστροφή της Ελλάδας στην αυτόνοµη χρηµατοδότηση το 2012 δεν είναι διόλου πιθανή. Επιχείρησαν, έτσι, στην περιβόητη «µυστική» συνάντηση του Λουξεµβούργου, να διερευνήσουν τι θα πράξουν. Θα καλύψουν τις πρόσθετες ελληνικές ανάγκες για να αναχρηµατοδοτηθούν χρεολύσια της τάξης των 60 δισ. για το 2012-13, και, αν ναι, µε ποιους όρους; Μια αρνητική κοινή γνώµη στη Γερµανία και αλλού δεν θέλει να κατανοήσει ότι από το διαφορικό επιτόκιο του περυσινού δανείου οι φορολογούµενοι εκεί ήδη κερδίζουν. Αποφάσεις θα ληφθούν τον Ιούνιο.

Η οµαδική δυσπιστία των επενδυτών απέναντι στους ελληνικούς τίτλους – και άλλων χωρών, «Η Ισπανία υποφέρει στις αγορές από την ελληνική κρίση», έγραφε χαρακτηριστικά χθες η «El Pais» – τροφοδοτείται από τους ίδιους ακριβώς πολιτικούς παράγοντες: την αβεβαιότητα ως προς την πολιτική βούληση στην ευρωζώνη να αποτραπεί µια χρεοκοπία κράτους-µέλους, η οποία εντείνεται µε τις γερµανικές εµµονές να µετάσχουν και οι «ιδιώτες δανειστές» στο κόστος της προσαρµογής, οπότε τράπεζες και ασφάλειες θα χάσουν µέρος της αξίας των οµολόγων που κατέχουν – τρελά νούµερα κυκλοφορούσαν τις τελευταίες µέρες, 50%, 60%, 70%! Οσο αυτή η πολιτική βούληση δεν διασφαλίζεται, λίγο ωφελεί η επαναλαµβανόµενη από τον Τρισέ επισήµανση τού πολύ χαµηλότερου δηµόσιου ελλείµµατος και χρέους της ευρωζώνης συνολικά σε σύγκριση µε ΗΠΑ, Ιαπωνία, Βρετανία. Κανείς δεν βάζει τα λεφτά του σε εθνικά οµόλογα κινδυνεύοντας να χάσει τα µισά και παραπάνω.

Η δυσπιστία των επενδυτών τροφοδοτείται επίσης από αστοχίες και υστερήσεις της Ελλάδας στην εφαρµογή του προγράµµατος προσαρµογής, από το ότι η ύφεση προέκυψε το 2010 βαθύτερη, και από ερωτηµατικά ως προς την ανοχή της λιτότητας, της διογκούµενης ανεργίας, των πρόσθετων φόρων από την κοινωνία, ως προς την αντοχή του πολιτικού συστήµατος, ως προς την ικανότητα της οικονοµίας να ανακάµψει. Εδώ χρειάζεται να αποφύγουµε δύο λάθη:

1. Να υποθέσουµε ότι εφαρµόζοντας πιο αποτελεσµατικά το Μνηµόνιο θα είχαµε κερδίσει την εµπιστοσύνη των αγορών – το πρόβληµα υπερβαίνει την εθνική διάσταση αποδεικνύουν, πολύ διαφορετικές από εµάς, η Ιρλανδία ή η Ισπανία.

2. Να πιστέψουµε, αντίθετα, ότι η συνταγή είναι λάθος, ότι έχουµε τάχα στη διάθεσή µας κάποια άλλη επιλογή, λιγότερο επώδυνη.

Η πικρή αλήθεια είναι ότι εµείς µεν πρέπει σε κάθε περίπτωση να εξαλείψουµε το δηµόσιο έλλειµµα, πληρώνοντας περισσότερους φόρους, υφιστάµενοι και νέες περικοπές, οι δε πολιτικοί ηγέτες της Ευρώπης να προχωρήσουν προς µια οριστική λύση της κρίσης του χρέους, που δεν µπορεί παρά να είναι ευρωπαϊκή, αρχίζοντας από την κάλυψη των νέων ελληνικών αναγκών. ∆ιαφορετικά απειλείται άµεση κατάρρευση της ελληνικής οικονοµίας, «σενάριο φρίκης» για την Ευρώπη συνολικά. Εδώ θέλουν να απαντήσουν οι κυβερνητικές εξαγγελίες, προοίµιο ενός «Μνηµονίου 2». Μπορούν τα βάρη να κατανεµηθούν καλύτερα, στηρίζοντας πιο πολύ την παραγωγή; Οπωσδήποτε, και να το επιδιώξουµε. Μπορεί το κόστος για τη «µέση οικογένεια» να είναι µικρότερο; Οχι…