To αντίδοτο ασυδοσίας στα blogs
Τα προβλήματα της έγκυρης ενημέρωσης, οι απαγορεύσεις και η ελευθερία στον Τύπο
Πάσχος Μανδραβέλης, Η Καθημερινή της Κυριακής, Δημοσιευμένο: 2011-08-07
Το Διαδίκτυο είναι εκ κατασκευής του το πιο παγκοσμιοποιημένο εργαλείο που ανέπτυξε ποτέ ο άνθρωπος. Χτίστηκε έτσι, ώστε πολίτες από κάθε γωνιά της Γης, να μπορούν να ανταλλάσσουν απρόσκοπτα πληροφορίες. Είναι ταυτόχρονα και το πιο αποκεντρωμένο εργαλείο, το πλέον δημοκρατικό. Μπορεί οι προτιμήσεις των χρηστών να φτιάχνουν οιονεί ιεραρχίες, τεχνολογικά όμως, κάθε κόμβος έχει το ίδιο βάρος και κάθε ηλεκτρονική διεύθυνση έχει τις ίδιες ευκαιρίες για τη μετάδοση της πληροφορίας.
Η αποκεντρωμένη δομή του Διαδικτύου είναι το χαρακτηριστικό που το κάνει άτρωτο σε κάθε επίθεση. Ακόμη και περιορισμού του. Ο γκουρού του Διαδικτύου είχε πει κάποτε ότι το Internet «βλέπει τη λογοκρισία σαν ελάττωμα και την παρακάμπτει».
Εκεί εδράζεται η αδυναμία των κοινοβουλευτικών κυβερνήσεων να επιβάλλουν τις εθνικές νόρμες στο τι είναι αποδεκτό να κοινολογείται. Για παράδειγμα στην Ελλάδα η συκοφαντική ή η απλή δυσφήμιση είναι αδίκημα και τιμωρείται. Στις ΗΠΑ, όμως, που υπάρχει μια ρωμαλέα παράδοση ελευθερίας του λόγου είναι ανεκτές στο πλαίσιο του «ζωηρού κι ανεμπόδιστου διαλόγου». Δεν μπορούν να ποινικοποιηθούν, και ο ανώνυμος λόγος είναι επιτρεπτός. Σε ένα αποκεντρωμένο και δικτυωμένο σύστημα η παραγωγή της πληροφορίας τείνει να συγκεντρώνεται εκεί που υπάρχουν οι ελάχιστοι περιορισμοί. Οπως κατά το δεύτερο ήμισυ της προηγούμενης χιλιετίας τα «αιρετικά» κείμενα τυπώνονταν στις Κάτω Χώρες, έτσι και σήμερα (και για τεχνολογικούς-οικονομικούς λόγους) τα ιστολόγια «τυπώνονται» στις ΗΠΑ και βρίσκονται υπό την αμερικανική νομοθεσία. Επομένως, κάθε απόπειρα υποχρεωτικής ταυτοποίησης των blogers ή κάθε τύπος λογοκρισίας ακόμη και των χειρότερων blogs (αυτών που δυστυχώς βαφτίστηκαν «ενημερωτικά») θα πέσει στο κενό, εκεί όπου κατέληξε και η απειλή του αείμνηστου Δημήτρη Μαρούδα για κατάρριψη των δορυφόρων. Η παγκοσμιοποίηση του Διαδικτύου, εκ των πραγμάτων, δημιουργεί ένα μέγιστο κοινό παρονομαστή ελευθερίας.
Ποινικά αδικήματα
Σε περιπτώσεις όμως ποινικών αδικημάτων η ανωνυμία αίρεται και με τον (αμερικανικό) νόμο. Οπου υπήρξαν απτές ενδείξεις π.χ. εκβιασμών η ανωνυμία έπαψε να είναι ασπίδα προστασίας και οι υποθέσεις πήραν τον δρόμο της Δικαιοσύνης. Τι μπορεί να γίνει με τα blogs που συκοφαντούν ασυστόλως ή εκβιάζουν χωρίς να αφήνουν ίχνη; Η πρώτη λύση είναι η στάση του Γεωργίου Παπανδρέου σε κάποιον υβριστή του: «Ποιος το είπε αυτό;... Α, δεν έχει καμιά σημασία» Η δεύτερη λύση είναι πιο απλή - κάτι σαν reverse engineering ολόκληρου του ενημερωτικού συστήματος σε θέματα ελευθερίας του λόγου. Αυτά τα «ενημερωτικά» -τρομάρα μας!- blogs συντηρούν την αίγλη τους στα κενά πληροφόρησης που αφήνουν τα επίσημα Μέσα Ενημέρωσης, δηλαδή τα ΜΜΕ που έχουν ονόματα και υπογραφές.
Τα κενά αυτά, παρά τα αντιθέτως θρυλούμενα δεν οφείλονται σε κάποια «μυστηριώδη συμφέροντα». Συμφέροντα βέβαια υπάρχουν, αλλά είναι διάσπαρτα κι αντικρουόμενα, και επομένως την είδηση που πνίγει ένα μέσο την προβάλλει κάποιο άλλο. Τα κενά δημιουργούνται από το ασφυκτικό νομικό πλαίσιο ανελευθερίας του Τύπου που υπάρχει σ’ αυτή τη χώρα. Ειδήσεις, που ο νόμος δεν επιτρέπει να δημοσιοποιηθούν επισήμως και με υπογραφή, διοχετεύονται (ακόμη κι από επαγγελματίες δημοσιογράφους) σ’ αυτά τα blogs προσφέροντάς τους αίγλη που δεν αξίζουν και επιτρέποντάς τους στο μεταξύ και κάνουν και τους όποιους εκβιασμούς. Γι’ αυτό η λύση στην ασυδοσία κάποιων των blogs δεν είναι παρά η μεγαλύτερη ελευθερία στον Τύπο. Δεν είναι δυνατόν να τρέχουμε για να διαβάσουμε σε κάποιο ύποπτο δικτυακό τόπο ποιον κατηγορεί το ελληνικό κράτος (επίσημα μάλιστα!) για κάποιο αδίκημα, επειδή ο νόμος απαγορεύει να το γράψουμε με την υπογραφή μας. Η δημοσίευση αυτής της αληθούς (κι ενδιαφέρουσας για τους πολίτες) πληροφορίας προσφέρει την αίγλη της εγκυρότητας και στις παραδίπλα ψευδείς πληροφορίες που μπορεί να έχουν αλλότριους και όχι τόσο αγαθούς σκοπούς.
Σε ένα κόσμο, όπου και τα κινητά τηλέφωνα γίνονται πομποδέκτες πληροφόρησης, κάθε προσπάθεια ελέγχου θα πέσει στο κενό. Τα προβλήματα της ενημέρωσης δεν λύνονται με απαγορεύσεις, αλλά απελευθερώνοντας την έγκυρη ενημέρωση να πνίξει τα ζιζάνια στο χωράφι της.
Η αποκεντρωμένη δομή του Διαδικτύου είναι το χαρακτηριστικό που το κάνει άτρωτο σε κάθε επίθεση. Ακόμη και περιορισμού του. Ο γκουρού του Διαδικτύου είχε πει κάποτε ότι το Internet «βλέπει τη λογοκρισία σαν ελάττωμα και την παρακάμπτει».
Εκεί εδράζεται η αδυναμία των κοινοβουλευτικών κυβερνήσεων να επιβάλλουν τις εθνικές νόρμες στο τι είναι αποδεκτό να κοινολογείται. Για παράδειγμα στην Ελλάδα η συκοφαντική ή η απλή δυσφήμιση είναι αδίκημα και τιμωρείται. Στις ΗΠΑ, όμως, που υπάρχει μια ρωμαλέα παράδοση ελευθερίας του λόγου είναι ανεκτές στο πλαίσιο του «ζωηρού κι ανεμπόδιστου διαλόγου». Δεν μπορούν να ποινικοποιηθούν, και ο ανώνυμος λόγος είναι επιτρεπτός. Σε ένα αποκεντρωμένο και δικτυωμένο σύστημα η παραγωγή της πληροφορίας τείνει να συγκεντρώνεται εκεί που υπάρχουν οι ελάχιστοι περιορισμοί. Οπως κατά το δεύτερο ήμισυ της προηγούμενης χιλιετίας τα «αιρετικά» κείμενα τυπώνονταν στις Κάτω Χώρες, έτσι και σήμερα (και για τεχνολογικούς-οικονομικούς λόγους) τα ιστολόγια «τυπώνονται» στις ΗΠΑ και βρίσκονται υπό την αμερικανική νομοθεσία. Επομένως, κάθε απόπειρα υποχρεωτικής ταυτοποίησης των blogers ή κάθε τύπος λογοκρισίας ακόμη και των χειρότερων blogs (αυτών που δυστυχώς βαφτίστηκαν «ενημερωτικά») θα πέσει στο κενό, εκεί όπου κατέληξε και η απειλή του αείμνηστου Δημήτρη Μαρούδα για κατάρριψη των δορυφόρων. Η παγκοσμιοποίηση του Διαδικτύου, εκ των πραγμάτων, δημιουργεί ένα μέγιστο κοινό παρονομαστή ελευθερίας.
Ποινικά αδικήματα
Σε περιπτώσεις όμως ποινικών αδικημάτων η ανωνυμία αίρεται και με τον (αμερικανικό) νόμο. Οπου υπήρξαν απτές ενδείξεις π.χ. εκβιασμών η ανωνυμία έπαψε να είναι ασπίδα προστασίας και οι υποθέσεις πήραν τον δρόμο της Δικαιοσύνης. Τι μπορεί να γίνει με τα blogs που συκοφαντούν ασυστόλως ή εκβιάζουν χωρίς να αφήνουν ίχνη; Η πρώτη λύση είναι η στάση του Γεωργίου Παπανδρέου σε κάποιον υβριστή του: «Ποιος το είπε αυτό;... Α, δεν έχει καμιά σημασία» Η δεύτερη λύση είναι πιο απλή - κάτι σαν reverse engineering ολόκληρου του ενημερωτικού συστήματος σε θέματα ελευθερίας του λόγου. Αυτά τα «ενημερωτικά» -τρομάρα μας!- blogs συντηρούν την αίγλη τους στα κενά πληροφόρησης που αφήνουν τα επίσημα Μέσα Ενημέρωσης, δηλαδή τα ΜΜΕ που έχουν ονόματα και υπογραφές.
Τα κενά αυτά, παρά τα αντιθέτως θρυλούμενα δεν οφείλονται σε κάποια «μυστηριώδη συμφέροντα». Συμφέροντα βέβαια υπάρχουν, αλλά είναι διάσπαρτα κι αντικρουόμενα, και επομένως την είδηση που πνίγει ένα μέσο την προβάλλει κάποιο άλλο. Τα κενά δημιουργούνται από το ασφυκτικό νομικό πλαίσιο ανελευθερίας του Τύπου που υπάρχει σ’ αυτή τη χώρα. Ειδήσεις, που ο νόμος δεν επιτρέπει να δημοσιοποιηθούν επισήμως και με υπογραφή, διοχετεύονται (ακόμη κι από επαγγελματίες δημοσιογράφους) σ’ αυτά τα blogs προσφέροντάς τους αίγλη που δεν αξίζουν και επιτρέποντάς τους στο μεταξύ και κάνουν και τους όποιους εκβιασμούς. Γι’ αυτό η λύση στην ασυδοσία κάποιων των blogs δεν είναι παρά η μεγαλύτερη ελευθερία στον Τύπο. Δεν είναι δυνατόν να τρέχουμε για να διαβάσουμε σε κάποιο ύποπτο δικτυακό τόπο ποιον κατηγορεί το ελληνικό κράτος (επίσημα μάλιστα!) για κάποιο αδίκημα, επειδή ο νόμος απαγορεύει να το γράψουμε με την υπογραφή μας. Η δημοσίευση αυτής της αληθούς (κι ενδιαφέρουσας για τους πολίτες) πληροφορίας προσφέρει την αίγλη της εγκυρότητας και στις παραδίπλα ψευδείς πληροφορίες που μπορεί να έχουν αλλότριους και όχι τόσο αγαθούς σκοπούς.
Σε ένα κόσμο, όπου και τα κινητά τηλέφωνα γίνονται πομποδέκτες πληροφόρησης, κάθε προσπάθεια ελέγχου θα πέσει στο κενό. Τα προβλήματα της ενημέρωσης δεν λύνονται με απαγορεύσεις, αλλά απελευθερώνοντας την έγκυρη ενημέρωση να πνίξει τα ζιζάνια στο χωράφι της.
