Οι ολέθριες συνέπειες...

Οι καταστροφικές οικονομικές συνέπειες από μια (θεωρητικώς) ενδεχόμενη έξοδο της χώρας από το ευρώ και από την ευρωζώνη έχουν συζητηθεί εκτεταμένα (δραστική μείωση ευημερίας, καλπάζων πληθωρισμός, συνέπειες για τραπεζικό σύστημα κ.λπ.). Παρά ταύτα, ορισμένοι - και μάλιστα ακαδημαϊκοί - επιμένουν ότι θα μπορούσε να είναι η λύση. Αυταπάτες. Δεν αποτελεί λύση ούτε κατά διάνοια. Γιατί εκτός από τις καταστροφικές οικονομικές συνέπειες, οι πολιτικές συνέπειες δεν θα είναι λιγότερο ζημιογόνες. Θα είναι εξίσου ολέθριες για τη χώρα. Και αυτές τις συνέπειες οφείλουν επίσης να τις σταθμίσουν οι υποστηρικτές της εξόδου.

Πρώτα απ’ όλα, για την Ελλάδα έξοδος από το ευρώ θα σημάνει και έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ). Γιατί θα είναι αδιανόητο η χώρα να επιστρέψει στη δραχμή, να εθνικοποιήσει το τραπεζικό της σύστημα, να επιβάλει ελέγχους στη διακίνηση κεφαλαίων και άλλους ελέγχους που θα αντιστρατεύονται την ενιαία εσωτερική αγορά (όπως προτείνουν οι υποστηρικτές της εξόδου - βλέπε π.χ. Κ. Λαπαβίτσας, εφημ. «The Guardian», 20 Σεπτεμβρίου 2011) και η χώρα να παραμείνει στην ΕΕ. Θα πιεστεί για «να αποχωρήσει» - και τουλάχιστον γι’ αυτή την αποχώρηση (από την ΕΕ) υπάρχουν οι αναγκαίοι θεσμικοί μηχανισμοί στη Συνθήκη της Λισαβώνας. Ετσι, η χώρα «θα επιστρέψει» από την Ευρώπη στα Βαλκάνια, τη στιγμή ακριβώς που όλες οι άλλες χώρες των Βαλκανίων οδεύουν, έστω και με αργό ρυθμό, προς το κέντρο της Ευρώπης.

Μπορεί να υπάρχει έστω και ένας σώφρων Ελληνας που να μην αναλογίζεται τις συνέπειες, πολιτικές και οικονομικές, μιας τέτοιας ιστορικής εξέλιξης; Λογικά δεν θα έπρεπε να υπάρχει. Γιατί μια τέτοια εξέλιξη πολύ απλά θα άνοιγε ξανά διάπλατα όλα τα κεφάλαια της Ιστορίας (πού ανήκει η Ελλάδα, στην Ανατολή ή στη Δύση, ποια είναι ή ποια οφείλει να είναι η ταυτότητά της, η θέση και η σχέση της με το παγκόσμιο σύστημα κ.λπ.). Με άλλα λόγια, μια τέτοια εξέλιξη θα σημάνει επιστροφή στα αμέσως μετεμφυλιακά χρόνια, χωρίς καμιά προοπτική στον ορίζοντα. Γιατί τότε, στην αρχή της δεκαετίας του 1950, υπήρχαν τουλάχιστον προοπτικές που μετά βασάνων και κόπων υλοποιήθηκαν.

Αλλά ακόμη και στο απίθανο σενάριο που η Ελλάδα έφευγε από το ευρώ αλλά παρέμενε στην Ευρωπαϊκή Ενωση, και πάλι οι συνέπειες θα ήταν ολέθριες. Πρώτα απ’ όλα γιατί ως χώρα πρώην μέλος της ευρωζώνης θα ήταν ουσιαστικά στο περιθώριο του πολιτικού και του θεσμικού συστήματος της Ενωσης, χωρίς δυνατότητες να επηρεάσει, πολύ λιγότερο να συνδιαμορφώσει, πολιτική, είτε πρόκειται για την αγροτική πολιτική, τη διαρθρωτική πολιτική είτε την κοινή εξωτερική πολιτική και άμυνα. Θα ήταν δηλαδή μια βαθύτατα τραυματισμένη χώρα-μέλος της Ενωσης. Το παράδειγμα χώρας προς αποφυγήν. Αυτή όμως η κατάσταση θα είχε άμεσες συνέπειες για την περιφερειακή θέση, τις σχέσεις και τον ρόλο της Ελλάδας.

Παρά την κρίση, η Ελλάδα εμφανίζεται ως σημαντικός συντελεστής στον χώρο της ΝΑ Ευρώπης (Βαλκάνια κ.λπ.), γιατί ως μέλος της Ενωσης μπορεί να επηρεάζει αποφάσεις και πολιτικές - και πρωτίστως την πολιτική της Ενωσης για την παραπέρα διεύρυνση, την ένταξη δηλαδή των χωρών της περιοχής στην ΕΕ, από Σερβία μέχρι Τουρκία. Και στον ρόλο και στην υποστήριξη της Ελλάδας οι χώρες αυτές υπολογίζουν. Εάν ο ρόλος της ακυρωθεί, τότε θα χαθεί η οποιαδήποτε επιρροή της Ελλάδας στην περιοχή.

Και ακόμη, θα υπονομευθεί καίρια η ασφάλεια της χώρας. Η συμμετοχή στο ευρώ, πέρα από οποιαδήποτε άλλη διάσταση και σημασία, συνιστά επίσης και «επένδυση ασφαλείας». Μια χώρα-μέλος του ενιαίου νομίσματος δεν μπορεί εύκολα να πέσει θύμα εξωτερικής επιβολής. Αλλιώς, η συνολικότερη διαπραγματευτική δύναμή της στο διεθνές σύστημα και στους θεσμούς του θα συρρικνωθεί απελπιστικά ως αποτέλεσμα της ενδεχόμενης εξόδου. Επομένως χρήσιμο είναι όσοι διακινούν το σενάριο εξόδου δήθεν για το καλό της χώρας να σκεφθούν λίγο βαθύτερα τις ολέθριες συνέπειες αυτής της επιλογής. Για την Ελλάδα, το σενάριο της εξόδου πρέπει να ακυρωθεί μέσα από τη στρατηγική της προώθησης των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.

Η Ελλάδα ούτε μπορεί ούτε πρέπει να επιστρέψει στην παλαιολιθική πολιτική εποχή...