Εμμονές και πρωθύστερα

[ Οι αφορμές, οι προσδοκίες και άλλα δαιμόνια ]

Θυμάμαι, το αναφέρω ενδεικτικά, τη Βάσω Κιντή να λέει το αυτονόητο: ο κόσμος διψάει γι’ απαντήσεις. Θυμάμαι, επίσης, τον Θανάση Αθανασίου να ζητά επίμονα ν’ αποσαφηνιστεί ο λόγος μας. Και συμφωνώ. Εφόσον ο υποκειμενισμός στις απόψεις (που, κατά τη γνώμη μου, μπορεί να ονομαστεί και εμμονισμός) είναι δεδομένος, θα εκφράσω τις δικές μου εμμονές, με τον κίνδυνο να χαρακτηριστώ εξωγήινος. Πιθανόν και να είμαι!

Από την ένταξή μου στη Δημοκρατική Αριστερά, προσδοκούσα και προσδοκώ καθαρές προτάσεις• καθαρό λόγο, συντεταγμένο, «ένα-δύο-τρία». Για μένα, για τις δικές μου προσδοκίες, τα επίσημα επιχειρήματά μας έχουν ακόμη αρκετό δρόμο• μαθαίνω, στην πορεία. Φοβάμαι όμως ότι, περιμένοντας ν’ ακούσω το «τι» για να εκφράσω ένα «πώς», κινδυνεύω να εκφράσω ένα «πώς» δίχως να υπάρχει ένα, τουλάχιστον ξεκάθαρο, «τι». Η πιο πρόσφατη παρέμβαση, ωστόσο, του Σάκη Κουρουζίδη (βλ. «Δημοσκοπικές εκρήξεις», http://red-pep.blogspot.com/2011/11/blog-post_19.html, 19/11/2011,) και, στη συνέχεια, ένα σχόλιο του Κώστα Γασπαρινάτου στο ίδιο κείμενο (απόσπασμα: «Μήπως λοιπόν ο ρόλος της ΔΗΜΑΡ αυτή τη δύσκολη εποχή είναι να σταθεί με θάρρος μπροστά στον λαό, να ηγηθεί με ειλικρίνεια, ρεαλισμό, αποφασιστικότητα όχι για να πάρει καλό ποσοστό στη βουλή αλλά για να φέρει αποτέλεσμα;») με βρίσκουν σύμφωνο στα καταρχήν τους σημεία ― και μου δίνουν μιαν αφορμή για παρακάτω.

Η παρέμβασή μου έχει ακόμη μερικές αφορμές ― θα τις αναφέρω εντελώς ενδεικτικά. Η πρώτη αφορμή είναι απ’ τον συγγραφέα Χρήστο Χωμενίδη, όπου έχει δηλώσει ότι «Το κόμμα μας πρέπει να είναι ροκ και σέξι». Η δεύτερη είναι πάλι απ’ τον Χρήστο Χωμενίδη, που, αν θυμάμαι καλά από διήγηση φίλης, είχε δηλώσει στην πρόσφατη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Θεσσαλονίκης: «Είμαι στη Δημοκρατική Αριστερά γιατί θέλω μιαν Αριστερά που θα έχει τα πόδια στη γη και το κεφάλι στον ουρανό». Μία ακόμη αφορμή είναι τα (θερμά, πολλές φορές) κείμενα, και πάλι ενδεικτικά, του Γιώργου Προκοπάκη, του Μάνου Ματσαγγάνη ή του Γιώργου Τσακνιά ― ακολουθώ, πέρα απ’ τα επιχειρήματα, και τη γλώσσα τους, τον τρόπο με τον οποίο μπλέκεται η (αιχμηρή ή όχι) ξεκάθαρη άποψη με τον δυναμισμό της γλώσσας.

Φυσικά, μου είναι σχεδόν αδύνατον να παραβλέψω τις ένθεν κακείθεν «γκρίνιες» ―πολλάκις εξόχως δικαιολογημένες― για τα «στρογγυλευμένα» Δελτία Τύπου, για τις «μη μου τους κύκλους τάραττε» ανακοινώσεις. Η απορία είναι επίσης δικαιολογημένη• η απάντηση χρειάζεται δουλειά, νομίζω. Η αυθυπαρξία των γεγονότων έχει πάει από καιρό για ύπνο, μια και είναι πασιφανές ότι το ντόμινο δεν αφορά μονάχα τα «μεγάλα»• ξεκινά, όπως και να το δούμε, απ’ τα «μικρά». Θα εξηγηθώ σε λίγο.

[ «Κολόμβε, γαμώ την περιέργειά σου!» ]

Καλά όλ’ αυτά. Πρέπει όμως να ανακαλύψουμε και κάτι που να μας ξεχωρίζει, χωρίς ωστόσο να διεκδικούμε καμία απολύτως μοναδικότητα, σκέφτομαι. Τη γλώσσα. Μια γλώσσα που έρχεται απ’ το μέλλον• που είναι το μέλλον. Ο μεταξύ μας κώδικας, με όλες τις επιμέρους διαφοροποιήσεις του, οφείλει να έχει, νομίζω, τα στοιχεία τού σήμερα. Να μην είναι καθωσπρέπει, να μη συμβιβάζεται με τα «καλοσυνάτα» ελληνικά. Η μορφή της επικοινωνίας μας, ας το παραδεχτούμε, έχει άμεση και αμφίδρομη σχέση με τα νέα μέσα επικοινωνίας. Είναι σύντομη αλλά ακριβής• αφαιρετική αλλά πυκνή. Μπορεί να επικοινωνήσει και να κοινωνηθεί ― δίχως φόβο αλλά με πάθος.

Και η γλώσσα, ως ίσως γνωστόν, δεν είναι αυθύπαρκτο όργανο. Εξαρτάται με κάθε τρόπο απ’ τη συμμετοχή μας στο σήμερα, στο κάθε σήμερα, όπως αυτό καθορίζεται κάθε φορά. Αρθρώνουμε λόγο όταν οι προηγούμενες γενιές τον έχουν ήδη διαμορφώσει• κρεμόμαστε απ’ το παρόν, όταν οι προηγούμενες γενιές κουβαλούν προηγούμενα παρόντα. Ζούμε στο σήμερα ―και αναφέρομαι συγκεκριμένα στη δική μου γενιά― με τη σχετική αφέλεια, τη σπιρτάδα και την ένταση ενός σύντομου και πρόσφατου χθες.

[ Ma me tropo ]

Προσωπικά, δεν μ’ ενδιαφέρει κανένας χαρακτηρισμός αυθεντίας, δεν μ’ ενδιαφέρει να διαθέτω καμία αξίωση παγίωσης των θέσεων και των απόψεών μου. Ποσώς με αφορά αν θα είμαι σημαίνων πρωτεργάτης σε οτιδήποτε. Δεν μου το βγάζετε απ’ το μυαλό όμως ότι χρειαζόμαστε το γερό κράτημα του σπουδαίου εργαλείου, της γλώσσας δηλαδή, στην πραγματικότητα του σήμερα.

Να δουλέψουμε για να γίνει το κόμμα ροκ και σέξι. Να βρούμε τον χώρο να δημιουργήσουμε μιαν Αριστερά με τα πόδια στη γη τού σήμερα και το κεφάλι στον ουρανό τού αύριο. Ας επιτρέψουμε στους εαυτούς μας να κάνουμε, μεταξύ άλλων, τη «βρόμικη» δουλειά ― τη δουλειά της γλώσσας. Έχουμε στελέχη που είναι ικανά να δουλέψουν για όσα αποφασίζουμε. Έχουμε διανοούμενους και καλλιτέχνες, φιλολόγους και άλλους επιστήμονες, έχουμε συντρόφους και συντρόφισσες που εκφέρουν έναν αιρετικό λόγο με πλήρως σύγχρονους όρους και κώδικες. Μ’ αυτό εδώ το κείμενο, σας ζητώ, με τον πιο απλό και φιλικό τρόπο που διαθέτω, ν’ αφήσουμε τη γλώσσα μας να μιλήσει για το σήμερα απ’ το σήμερα.

[ Ανακολουθία, φορμαλισμός και λοιπές κατάρες ]

Αναγνωρίζω ότι υπάρχει μία λογική ανακολουθία, ένα χρονικό πρωθύστερο σ’ αυτό εδώ το κείμενο. Η γλώσσα ―επειδή ακριβώς δεν είναι αυθύπαρκτος οργανισμός, όπως είπα παραπάνω― θα επηρεαστεί από τις θέσεις και τις προτάσεις μας, απ’ την καθαρότητα των λειτουργιών μας, από την αποφυγή του «στρογγυλεύματος» των απόψεών μας και από την αμοιβαία εμπιστοσύνη όλων μας. Πάνω απ’ όλα, από την αποφυγή τού «και με τον αστυφύλαξ και με τον χωροφύλαξ». Θα είναι, νομίζω, ένας ωραίος φαύλος κύκλος: από ένα σημείο κι έπειτα, το ένα θα επηρεάζει το άλλο. Και επιτέλους, αφού δεν μπορούμε άμεσα να λύσουμε τα «μεγάλα», ας λύσουμε, έστω θεωρητικά, κάνα «μικρό».

Όποιες κι αν είναι οι αποφάσεις μας, ας τις συζητήσουμε ανοιχτά, καθαρά• αυτό το «ένα-δύο-τρία» που έλεγα στην αρχή. Επιτέλους. Και με χιούμορ. Μπορούμε να κάνουμε μια σαφή Αριστερά μακριά απ’ οποιαδήποτε σοβαροφάνεια; Ε, ας την κάνουμε, λοιπόν.

Δημήτρης Αθηνάκης

Μέλος της Κ.Ε. της Δημοκρατικής Αριστεράς