Ας εφεύρουμε ξανά τη ζωή
Γεώργιος Μ. Ψαρουδάκης, Δημοσιευμένο: 2011-11-20
Διασχίζουμε την εποχή της παρακμής, του παράλογου, του μίσους για την Δημοκρατία, του ελλείμματος ιδεών και της πολιτικής φαντασίας. Η πραγματικότητα ερμηνεύεται κυρίως με όρους οικονομικούς και όχι ανθρώπινους(πνευματικούς, ποιητικούς, μουσικούς και ζωγραφικούς). Η κυρίαρχη οικονομική σκέψη του νεοφιλελευθερισμού και της παγκοσμιοποίησης απέτυχε αφού είναι δέσμια ενός μυθοποιημένου παραδείγματος. Η λύση βρίσκεται σε μια οικονομική θεωρία που υποστηρίζει την υπόθεση της ζωής και όχι του αφανισμού, της καταστροφής και της πνευματικής μιζέριας. Από πότε η φασόν οικονομία του νεοφιλελευθερισμού είναι υπεράνω των πάντων; το παρασιτικό κέρδος, η διαφθορά, η αντιπαλότητα, ο κάλπικος ανταγωνισμός είναι οι μοναδικοί σκοποί ενός συστήματος; Αποτελούν αυτά τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα μιας κοινωνίας η οποία θα αφήσει έναν καλύτερο κόσμο στα παιδιά της;
Όλοι προσέξαμε το σύνθημα των ηγετών του G20 στις Κάννες πριν λίγες μέρες, νέος κόσμος, νέες ιδέες. Συναντήθηκαν για να ρυθμίσουν το ασταθές παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, να βρουν τρόπους να καταπολεμήσουν τη διαφθορά λες και αυτή παρουσιάστηκε τώρα, να ενισχύσουν τις πολιτικές για την απασχόληση ενώ ταυτόχρονα παίρνουν αποφάσεις να μειώσουν τον προστατευτισμό, να επισημοποιήσουν την Τρόικα, να δημιουργήσουν κοινωνική παγκοσμιοποίηση και κυρίως να ηθικοποιήσουν τον καπιταλισμό. Κυρίως όμως συναντήθηκαν για να ρίξουν ξανά τα θεμέλια της παγκόσμιας οικοδομής με τόνους τσιμέντου, σιδήρου, λιτότητας και αντικοινωνικών μέτρων. Παίρνουν μέτρα χωρίς μέτρο, η ύβρις συνεχίζεται σε βάρος του απλού καθημερινού ανθρώπου. Θέλουν να επιβάλουν την οικονομική τους εξουσία εν λευκώ αναγκάζοντας τους λαούς σε κινήσεις υποτέλειας. Υποστηρίζουν ότι οι αποφάσεις τους οδηγούν σε σίγουρα λιμάνια, δημιουργούν βεβαιότητες και ηρεμία στις αδηφάγες αγορές οι οποίες σύμφωνα με τον νομπελίστα καθηγητή του Σικάγου Milton Friedman γνωρίζουν καλύτερα από τον καθένα. Όμως, παρά τις διαβεβαιώσεις των κοσμοκρατόρων οι αγορές έχουν καταπιεί τον καθημερινό μόχθο και κοντεύουν να μηδενίσουν τον παραγωγικό συντελεστή της εργασίας, απαξιώνοντας και ρίχνοντας του τις ευθύνες για την σημερινή κρίση. Δεν εξηγείται διαφορετικά τέτοια επίθεσή στο πρόσωπο αυτού του παραγωγικού συντελεστή. Οι ηγέτες του G20 ζουν μέσα στην ανία του πλούτου που εκφράζουν και διαχειρίζονται. Σύμφωνα με τον νομπελίστα οικονομολόγο Amartya Sen, πλούσιος είναι αυτός που αυξάνει καθημερινά τους βαθμούς ελευθερίας του και όχι αυτός που συσσωρεύει υλικά αγαθά. Οι ηγέτες που συναντήθηκαν στις Κάννες δεν μπορούν να κατανοήσουν αυτό που ο φιλόσοφος Κώστας Αξελός γράφει ότι: «δεν μπορούμε να είμαστε αντίπαλοι του παιχνιδιού στο οποίο αποτελούμε τους συμπαίκτες. Ως αντίπαλοι έχουμε ήδη χάσει αρχικά και τελικά και οικτρά, εξαιτίας της πεισματικής, άστοχης και τελείως άγονης στάσης μας, κάθε συμμετοχή μας στο παιζόμενο. Αν και οι φανατικοί και απλώς αρνητικοί αντίπαλοι έχουν ακόμα κι αυτοί να παίξουν έναν κάποιον ρόλο, τον ρόλο του θλιβερού κομπάρσου.
Οι σίγουροί δρόμοι που προσφέρει το πνεύμα του χρήματος και των βραχυχρόνιων παρεμβάσεων είναι αναποτελεσματικοί. Οι πολίτες του κόσμου δεν αντιμετωπίζονται ως σκεπτόμενα όντα αλλά ως παίχτες. Ο ποιητής Καβάφης το επιβεβαιώνει: «δεν έχει πλοίο για σε, δεν έχει οδό, αλλά το ταξίδι συνεχίζεται». Ο νομπελίστας ποιητής Οδυσσέας Ελύτης στο λόγο του στην ακαδημία της Στοκχόλμης θέτει το ερώτημα τι αντιπροσωπεύει η ποίηση σε μια τέτοια κοινωνία και απαντά: «τον μόνο χώρο οπού η δύναμη του αριθμού δεν έχει πέραση». Επιπρόσθετα, σοβαρά και σαφέστατα μηνύματα μας στέλνει και ένας άλλος χώρος των τεχνών, η ζωγραφική. Ο έλληνας ζωγράφος Νικόλαος Γύζης που ζούσε στο Μόναχο το 1895, ζωγράφισε την αποθέωση της Βαυαρίας. Το θέμα του απεικονίζει τον Θρίαμβο της Βαυαρίας πάνω σε άρμα που σέρνεται από δύο λιοντάρια, σύμβολο της δύναμης, ενώ προπορεύεται αυτών η ποίηση κρατώντας τη λύρα και έπεται η επιστήμη με το λυχνάρι ακολουθούμενη από τον έρωτα με την δάδα. Ακολουθούν η βιοτεχνία, η βιομηχανία και το εμπόριο με τα σύμβολά τους. Ο πίνακας ολοκληρώνεται με την παρουσία της τύχης να βαστά στους ώμους της το κέρας της αμάλθειας γεμάτο καρπούς. Με πικρία δε, αναφέρει ότι δεν κατάφερε να ζωγραφίσει την αποθέωση της Ελλάδος. Αν ένας Έλληνας κατάφερε ζωγραφικά να αποθεώσει τη Βαυαρία τότε ο ελληνικός λαός έχει την υποχρέωση και την ευθύνη να αποθεώσει την ευρωπαϊκή ιδέα με όρους ποιότητας, δικαιοσύνης, ενότητας, ελευθερίας και δημοκρατίας. Οφείλουμε να εφεύρουμε ξανά τη ζωή ως μάχιμοι πολίτες του κόσμου γιατί το χρήμα μπορεί να αγοράζει το χρήμα, το χρήμα μπορεί να αγοράζει οποιοδήποτε αγαθό αλλά οποιοδήποτε μέσο συναλλαγής δεν αγοράζει τη συνείδηση ενός λαού.
Ελευθερία λοιπόν…
Γεώργιος Μ. Ψαρουδάκης
Οικονομολόγος
Όλοι προσέξαμε το σύνθημα των ηγετών του G20 στις Κάννες πριν λίγες μέρες, νέος κόσμος, νέες ιδέες. Συναντήθηκαν για να ρυθμίσουν το ασταθές παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, να βρουν τρόπους να καταπολεμήσουν τη διαφθορά λες και αυτή παρουσιάστηκε τώρα, να ενισχύσουν τις πολιτικές για την απασχόληση ενώ ταυτόχρονα παίρνουν αποφάσεις να μειώσουν τον προστατευτισμό, να επισημοποιήσουν την Τρόικα, να δημιουργήσουν κοινωνική παγκοσμιοποίηση και κυρίως να ηθικοποιήσουν τον καπιταλισμό. Κυρίως όμως συναντήθηκαν για να ρίξουν ξανά τα θεμέλια της παγκόσμιας οικοδομής με τόνους τσιμέντου, σιδήρου, λιτότητας και αντικοινωνικών μέτρων. Παίρνουν μέτρα χωρίς μέτρο, η ύβρις συνεχίζεται σε βάρος του απλού καθημερινού ανθρώπου. Θέλουν να επιβάλουν την οικονομική τους εξουσία εν λευκώ αναγκάζοντας τους λαούς σε κινήσεις υποτέλειας. Υποστηρίζουν ότι οι αποφάσεις τους οδηγούν σε σίγουρα λιμάνια, δημιουργούν βεβαιότητες και ηρεμία στις αδηφάγες αγορές οι οποίες σύμφωνα με τον νομπελίστα καθηγητή του Σικάγου Milton Friedman γνωρίζουν καλύτερα από τον καθένα. Όμως, παρά τις διαβεβαιώσεις των κοσμοκρατόρων οι αγορές έχουν καταπιεί τον καθημερινό μόχθο και κοντεύουν να μηδενίσουν τον παραγωγικό συντελεστή της εργασίας, απαξιώνοντας και ρίχνοντας του τις ευθύνες για την σημερινή κρίση. Δεν εξηγείται διαφορετικά τέτοια επίθεσή στο πρόσωπο αυτού του παραγωγικού συντελεστή. Οι ηγέτες του G20 ζουν μέσα στην ανία του πλούτου που εκφράζουν και διαχειρίζονται. Σύμφωνα με τον νομπελίστα οικονομολόγο Amartya Sen, πλούσιος είναι αυτός που αυξάνει καθημερινά τους βαθμούς ελευθερίας του και όχι αυτός που συσσωρεύει υλικά αγαθά. Οι ηγέτες που συναντήθηκαν στις Κάννες δεν μπορούν να κατανοήσουν αυτό που ο φιλόσοφος Κώστας Αξελός γράφει ότι: «δεν μπορούμε να είμαστε αντίπαλοι του παιχνιδιού στο οποίο αποτελούμε τους συμπαίκτες. Ως αντίπαλοι έχουμε ήδη χάσει αρχικά και τελικά και οικτρά, εξαιτίας της πεισματικής, άστοχης και τελείως άγονης στάσης μας, κάθε συμμετοχή μας στο παιζόμενο. Αν και οι φανατικοί και απλώς αρνητικοί αντίπαλοι έχουν ακόμα κι αυτοί να παίξουν έναν κάποιον ρόλο, τον ρόλο του θλιβερού κομπάρσου.
Οι σίγουροί δρόμοι που προσφέρει το πνεύμα του χρήματος και των βραχυχρόνιων παρεμβάσεων είναι αναποτελεσματικοί. Οι πολίτες του κόσμου δεν αντιμετωπίζονται ως σκεπτόμενα όντα αλλά ως παίχτες. Ο ποιητής Καβάφης το επιβεβαιώνει: «δεν έχει πλοίο για σε, δεν έχει οδό, αλλά το ταξίδι συνεχίζεται». Ο νομπελίστας ποιητής Οδυσσέας Ελύτης στο λόγο του στην ακαδημία της Στοκχόλμης θέτει το ερώτημα τι αντιπροσωπεύει η ποίηση σε μια τέτοια κοινωνία και απαντά: «τον μόνο χώρο οπού η δύναμη του αριθμού δεν έχει πέραση». Επιπρόσθετα, σοβαρά και σαφέστατα μηνύματα μας στέλνει και ένας άλλος χώρος των τεχνών, η ζωγραφική. Ο έλληνας ζωγράφος Νικόλαος Γύζης που ζούσε στο Μόναχο το 1895, ζωγράφισε την αποθέωση της Βαυαρίας. Το θέμα του απεικονίζει τον Θρίαμβο της Βαυαρίας πάνω σε άρμα που σέρνεται από δύο λιοντάρια, σύμβολο της δύναμης, ενώ προπορεύεται αυτών η ποίηση κρατώντας τη λύρα και έπεται η επιστήμη με το λυχνάρι ακολουθούμενη από τον έρωτα με την δάδα. Ακολουθούν η βιοτεχνία, η βιομηχανία και το εμπόριο με τα σύμβολά τους. Ο πίνακας ολοκληρώνεται με την παρουσία της τύχης να βαστά στους ώμους της το κέρας της αμάλθειας γεμάτο καρπούς. Με πικρία δε, αναφέρει ότι δεν κατάφερε να ζωγραφίσει την αποθέωση της Ελλάδος. Αν ένας Έλληνας κατάφερε ζωγραφικά να αποθεώσει τη Βαυαρία τότε ο ελληνικός λαός έχει την υποχρέωση και την ευθύνη να αποθεώσει την ευρωπαϊκή ιδέα με όρους ποιότητας, δικαιοσύνης, ενότητας, ελευθερίας και δημοκρατίας. Οφείλουμε να εφεύρουμε ξανά τη ζωή ως μάχιμοι πολίτες του κόσμου γιατί το χρήμα μπορεί να αγοράζει το χρήμα, το χρήμα μπορεί να αγοράζει οποιοδήποτε αγαθό αλλά οποιοδήποτε μέσο συναλλαγής δεν αγοράζει τη συνείδηση ενός λαού.
Ελευθερία λοιπόν…
Γεώργιος Μ. Ψαρουδάκης
Οικονομολόγος
