Πόσο επίκαιρος είναι σήμερα ο ύμνος της τρίτης διεθνούς;
Γιάννης Μπασιάκος, Αυγή, Δημοσιευμένο: 2005-06-18
Καθώς τραγουδώ στα τρίχρονα πιτσιρίκια μου τον ύμνο της Τρίτης Διεθνούς (να μαθαίνουν...), γυροφέρνω στο μυαλό μου τους στίχους και αναρωτιέμαι που πήγε η επαναστατική ορμή και η διάθεση των μαζών για δράση. Ακόμη και πιο πρόσφατα – μετά την πτώση της δικτατορίας – χιλιάδες άνθρωποι πλαισίωσαν τα κινήματα και οδήγησαν σε μια άνθηση της πολύμορφης Αριστεράς στην χώρα μας. Πού πήγαν σήμερα όλοι αυτοί οι άνθρωποι; Κάνω μερικές υποθέσεις που φοβάμαι ότι θα στεναχωρήσουν πολλούς συντρόφους. Αλλά πιστεύω ότι αν δεν τα συζητήσουμε όλα αυτά και μάλιστα δημόσια, το μέλλον μας διαγράφεται ζοφερό.
Από τις αρχές της δεκαετίας του 60 αρχίζει ένας πόλεμος αξιών μέσα στις δυτικές κοινωνίες. Η εργατική τάξη αλλάζει σιγά σιγά. Δεν έχει αλυσίδες στα χέρια να χάσει, αλλά κάποιο σπιτάκι, αυτοκίνητο κοκ. Συγχρόνως όμως οι αλυσίδες «αποϋλοποιούνται» και περνάνε στο μυαλό, κατά τα αμερικάνικα πρότυπα. Σήμερα πια είμαστε όλοι δεμένοι πισθάγκωνα από την ημιμάθεια, τα χρέη στις τράπεζες και τα τηλεοπτικά σκουπίδια. Αυτά, για τα οποία αγωνιστήκαμε στο παρελθόν, φαντάζουν γραφικά σε μια κοινωνία που υποδέχεται την Καλομοίρα στο Ηρώδειο, χαρίζει μεγάλες κυκλοφορίες σε περιοδικά ποικίλης ύλης σαν το ΚΛΙΚ και τους κλώνους του, και υψηλή τηλεθέαση στον ALTER.
Φταίμε βέβαια και εμείς γι’ αυτήν την εξέλιξη. Όταν πρωτοστατούσαμε στα κινήματα, επιτρέψαμε (στο μέτρο των δυνάμεών μας) να γίνουν χώροι στείρας αντιπαράθεσης των ομάδων και γκρουπούσκουλων στης κατακερματισμένης Αριστεράς. Παίζαμε άμυνα και όχι επίθεση στους εκάστοτε κυβερνητικούς σχεδιασμούς. Δεν μπορέσαμε να προτείνουμε το δικό μας όραμα για έναν κόσμο χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Δεν κερδίσαμε νίκες αποφασιστικές που να αλλάζουν τις συνθήκες στα σχολεία, τα πανεπιστήμια, τους χώρους δουλειάς. Έτσι η συμμετοχή άρχισε να φθίνει και βρήκαν πρόσφορο έδαφος οι αλλοτριωτές της συνείδησης και της σκέψης που δούλευαν υπερωρίες όλη εκείνη την εποχή, για να προετοιμάσουν τη σημερινή κατάντια.
Έτσι σήμερα τμήματα της Αριστεράς (βλέπε ΚΚΕ, αλλά όχι μόνον) επέλεξαν να μην ξεκολλήσουν από το παρελθόν. Οι χαμένοι της εξέλιξης της οργάνωσης της οικονομίας, σπρωγμένοι στο περιθώριο, αγανακτούν, χωρίς όμως να μπορούν (ή να θέλουν;) να δράσουν αποτελεσματικά. Ψήφος στο ΚΚΕ αποτελεί άριστο υποκατάστατο της πάλαι ποτέ αγωνιστικότητας.
Όταν οι χαμένοι του εμφυλίου πήγαν στις χώρες του «υπαρκτού», δούλεψαν σαν τα σκυλιά στα εργοστάσια και όπου αλλού τους έστειλε το κόμμα, για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού. Έγιναν «σταχανοβίτες». Όπως μας διηγούνται αρκετοί από αυτούς που επέστρεψαν μετά την πτώση της δικτατορίας, γι’ αυτό το λόγο τους αντιπαθούσαν οι ντόπιοι. Οι σύντροφοί μας όμως έπρατταν σωστά και σε πολιτικό και σε συναισθηματικό επίπεδο: οικοδομούσαν το δικό τους κράτος, το σοσιαλιστικό, με το ίδιο πάθος που πολέμησαν στην αρχή τους κατακτητές και κατόπιν την ξενόφερτη δεξιά στη χώρα μας.
Τι έγινε εδώ όταν το κράτος «έπεσε» στα χέρια του ΠΑΣΟΚ το ’81, αλλά και δικών μας συνδικαλιστών; Δυστυχώς δεν το θεωρήσαμε δικό μας, δηλαδή του λαού, αλλά δικό μας προσωπικά. Έτσι σήμερα όλοι φωνάζουν για αναποτελεσματικότητα, διαφθορά και ταλαιπωρία του πολίτη, αλλά δυστυχώς δεν φταίει μόνον το μονοκομματικό κράτος του ΠΑΣΟΚ ή της ΝΔ. Φταίμε και εμείς που δεν αντιταχθήκαμε στις συντεχνίες. Και τώρα δίνουμε το δικαίωμα, με πρόφαση τις υπαρκτές αυτές συντεχνίες, να επιτίθεται η κυβέρνηση ακόμη και σε συνταγματικά κατοχυρωμένα δικαιώματα, όπως η μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων. Αν μερικοί από τους υπαλλήλους αυτούς δεν λούφαραν προκλητικά και δεν ταλαιπωρούσαν σκόπιμα τους πολίτες που συναλλάσσονται με το Δημόσιο, θα υπήρχε σήμερα πλειοψηφικό ρεύμα στην κοινωνία κατά της μονιμότητας, όπως δείχνουν οι σχετικές δημοσκοπήσεις; Δεν νομίζω.
Που πήγε το πάθος μας για τα κοινά και συλλογικά αγαθά λοιπόν; Δυστυχώς έσβησε κάτω από την πίεση της δουλειάς (ποιο 35ωρο, 50ωρο δουλεύουμε οι περισσότεροι), των χρεών, του καταναλωτισμού, της οικογένειας. Και μέσα στα κόμματα τις πολύχρωμης Αριστεράς αντί να συζητήσουμε για τα πραγματικά προβλήματα, συζητάμε για το πόσο σύγχρονα θα αρθρώσουμε τον ίδιο λόγο με αυτόν που υπάρχει στους στίχους του ύμνου της Τρίτης Διεθνούς...
Έχω συνηθίσει από αυτή τη στήλη να κάνω και προτάσεις. Δυστυχώς ο περιορισμένος χώρος δεν το επιτρέπει, αλλά θα επανέλθω σε επόμενο άρθρο.
Γιάννης Κ. Μπασιάκος, Πανεπιστημιακός
Από τις αρχές της δεκαετίας του 60 αρχίζει ένας πόλεμος αξιών μέσα στις δυτικές κοινωνίες. Η εργατική τάξη αλλάζει σιγά σιγά. Δεν έχει αλυσίδες στα χέρια να χάσει, αλλά κάποιο σπιτάκι, αυτοκίνητο κοκ. Συγχρόνως όμως οι αλυσίδες «αποϋλοποιούνται» και περνάνε στο μυαλό, κατά τα αμερικάνικα πρότυπα. Σήμερα πια είμαστε όλοι δεμένοι πισθάγκωνα από την ημιμάθεια, τα χρέη στις τράπεζες και τα τηλεοπτικά σκουπίδια. Αυτά, για τα οποία αγωνιστήκαμε στο παρελθόν, φαντάζουν γραφικά σε μια κοινωνία που υποδέχεται την Καλομοίρα στο Ηρώδειο, χαρίζει μεγάλες κυκλοφορίες σε περιοδικά ποικίλης ύλης σαν το ΚΛΙΚ και τους κλώνους του, και υψηλή τηλεθέαση στον ALTER.
Φταίμε βέβαια και εμείς γι’ αυτήν την εξέλιξη. Όταν πρωτοστατούσαμε στα κινήματα, επιτρέψαμε (στο μέτρο των δυνάμεών μας) να γίνουν χώροι στείρας αντιπαράθεσης των ομάδων και γκρουπούσκουλων στης κατακερματισμένης Αριστεράς. Παίζαμε άμυνα και όχι επίθεση στους εκάστοτε κυβερνητικούς σχεδιασμούς. Δεν μπορέσαμε να προτείνουμε το δικό μας όραμα για έναν κόσμο χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Δεν κερδίσαμε νίκες αποφασιστικές που να αλλάζουν τις συνθήκες στα σχολεία, τα πανεπιστήμια, τους χώρους δουλειάς. Έτσι η συμμετοχή άρχισε να φθίνει και βρήκαν πρόσφορο έδαφος οι αλλοτριωτές της συνείδησης και της σκέψης που δούλευαν υπερωρίες όλη εκείνη την εποχή, για να προετοιμάσουν τη σημερινή κατάντια.
Έτσι σήμερα τμήματα της Αριστεράς (βλέπε ΚΚΕ, αλλά όχι μόνον) επέλεξαν να μην ξεκολλήσουν από το παρελθόν. Οι χαμένοι της εξέλιξης της οργάνωσης της οικονομίας, σπρωγμένοι στο περιθώριο, αγανακτούν, χωρίς όμως να μπορούν (ή να θέλουν;) να δράσουν αποτελεσματικά. Ψήφος στο ΚΚΕ αποτελεί άριστο υποκατάστατο της πάλαι ποτέ αγωνιστικότητας.
Όταν οι χαμένοι του εμφυλίου πήγαν στις χώρες του «υπαρκτού», δούλεψαν σαν τα σκυλιά στα εργοστάσια και όπου αλλού τους έστειλε το κόμμα, για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού. Έγιναν «σταχανοβίτες». Όπως μας διηγούνται αρκετοί από αυτούς που επέστρεψαν μετά την πτώση της δικτατορίας, γι’ αυτό το λόγο τους αντιπαθούσαν οι ντόπιοι. Οι σύντροφοί μας όμως έπρατταν σωστά και σε πολιτικό και σε συναισθηματικό επίπεδο: οικοδομούσαν το δικό τους κράτος, το σοσιαλιστικό, με το ίδιο πάθος που πολέμησαν στην αρχή τους κατακτητές και κατόπιν την ξενόφερτη δεξιά στη χώρα μας.
Τι έγινε εδώ όταν το κράτος «έπεσε» στα χέρια του ΠΑΣΟΚ το ’81, αλλά και δικών μας συνδικαλιστών; Δυστυχώς δεν το θεωρήσαμε δικό μας, δηλαδή του λαού, αλλά δικό μας προσωπικά. Έτσι σήμερα όλοι φωνάζουν για αναποτελεσματικότητα, διαφθορά και ταλαιπωρία του πολίτη, αλλά δυστυχώς δεν φταίει μόνον το μονοκομματικό κράτος του ΠΑΣΟΚ ή της ΝΔ. Φταίμε και εμείς που δεν αντιταχθήκαμε στις συντεχνίες. Και τώρα δίνουμε το δικαίωμα, με πρόφαση τις υπαρκτές αυτές συντεχνίες, να επιτίθεται η κυβέρνηση ακόμη και σε συνταγματικά κατοχυρωμένα δικαιώματα, όπως η μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων. Αν μερικοί από τους υπαλλήλους αυτούς δεν λούφαραν προκλητικά και δεν ταλαιπωρούσαν σκόπιμα τους πολίτες που συναλλάσσονται με το Δημόσιο, θα υπήρχε σήμερα πλειοψηφικό ρεύμα στην κοινωνία κατά της μονιμότητας, όπως δείχνουν οι σχετικές δημοσκοπήσεις; Δεν νομίζω.
Που πήγε το πάθος μας για τα κοινά και συλλογικά αγαθά λοιπόν; Δυστυχώς έσβησε κάτω από την πίεση της δουλειάς (ποιο 35ωρο, 50ωρο δουλεύουμε οι περισσότεροι), των χρεών, του καταναλωτισμού, της οικογένειας. Και μέσα στα κόμματα τις πολύχρωμης Αριστεράς αντί να συζητήσουμε για τα πραγματικά προβλήματα, συζητάμε για το πόσο σύγχρονα θα αρθρώσουμε τον ίδιο λόγο με αυτόν που υπάρχει στους στίχους του ύμνου της Τρίτης Διεθνούς...
Έχω συνηθίσει από αυτή τη στήλη να κάνω και προτάσεις. Δυστυχώς ο περιορισμένος χώρος δεν το επιτρέπει, αλλά θα επανέλθω σε επόμενο άρθρο.
Γιάννης Κ. Μπασιάκος, Πανεπιστημιακός
