Ούτε πρόγραμμα... ούτε μεταρρυθμίσεις
Ελίζα Παπαδάκη, Αυγή της Κυριακής, Δημοσιευμένο: 2005-09-18
Το Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων 2005-2008, που δημοσιοποίησε την Τετάρτη με τη μορφή προσχεδίου "για διαβούλευση" ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών Γιώργος Αλογοσκούφης, συνιστά ελληνική υποχρέωση απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Μέχρι τις 15 Οκτωβρίου θα πρέπει να υποβληθεί στις Βρυξέλλες, όπως και τα ανάλογα προγράμματα των άλλων 24 χωρών μελών. Τό προβλέπει η απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του περασμένου Μαρτίου, που είχε διαπιστώσει μεγάλες υστερήσεις και θέλησε να δώσει μια νέα ώθηση στη Στρατηγική της Λισσαβώνας. Προηγουμένως θα συζητηθεί στις αρμόδιες κοινοβουλευτικές επιτροπές, διαβεβαίωσε ο κ. Αλογοσκούφης, εξαίροντας ότι είναι προϊόν συνεργασίας δέκα υπουργείων και συζητήσεων με επιχειρηματικούς και συνδικαλιστικούς φορείς.
Αλλά χωρίς συγκεκριμένες αναλύσεις της ελληνικής οικονομίας και των προβλημάτων που αντιμετωπίζει στην εξέλιξή τους, χωρίς σαφείς επιλογές πέρα από την προτεραιότητα στη διευκόλυνση των ιδιωτικών επιχειρήσεων και μια κατ’αρχήν αποδοχή της φιλελευθεροποίησης, συρραφή πρωτοβουλιών διαφόρων υπουργών που δεν συντίθενται, το κυβερνητικό "πρόγραμμα" δεν προσφέρεται για σοβαρό πολιτικό διάλογο. Με πρώτο παραλήπτη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι συντάκτες του κειμένου αναμασούν τις κοινοτικές πολιτικές σαν συνθήματα, χωρίς να τις εξειδικεύουν παραγωγικά στις ελληνικές συνθήκες, και παραθέτουν όσα σχετικά νομοθετήματα προωθούν. Αγωνίζονται έτσι να φανούν "καλοί μαθητές" στα λόγια, μην έχοντας σπουδαία έργα να παρουσιάσουν. Οσο απευθύνονται στην ελληνική κοινή γνώμη, διατηρούν τον προεκλογικό λόγο της Νέας Δημοκρατίας, με την εμμονή στις ευθύνες των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ για όλα τα στραβά, ιδίως στα κεφάλαια που φέρουν τη σφραγίδα του κ. Αλογοσκούφη, και επαναλαμβάνοντας γενικόλογες διακηρύξεις αναπτυξιακών και κοινωνικών στόχων. Από την άλλη πλευρά πάντως ιδιοποιούνται και συνεχίζουν πολλές προηγούμενες πολιτικές που συνδέονται με το Γ΄ ΚΠΣ.
\Από δημοσιονομικών άρξασθαι:\ Ως πρώτη κυβερνητική προτεραιότητα προβάλλεται η αποκατάσταση της ισορροπίας και η μακροχρόνια βιωσιμότητα των δημοσίων οικονομικών. Το όντως μεγάλο δημοσιονομικό πρόβλημα της χώρας δεν εξηγείται, απλώς επαναλαμβάνονται οι προβλέψεις του προγράμματος σταθερότητας του Μαρτίου, χωρίς ούτε νύξη για την εντωμεταξύ επιδείνωση (γράφεται και πάλι έλλειμμα 3,5% του ΑΕΠ με μεγέθυνση 3,9% για φέτος, που προ πολλού έχει απορριφθεί ως εξωπραγματικό στις Βρυξέλλες).
Στις σχετικές διαρθρωτικές παρεμβάσεις απουσιάζει οποιαδήποτε αναφορά στη διάρθρωση των δαπανών του προϋπολογισμού, πέρα από το νέο πλαίσιο λειτουργίας των ΔΕΚΟ που καταρτίζεται με στόχο τη "δραστική μείωση" των επιχορηγήσεών τους (δεν μας λένε τι θα σημάνει αυτό για τις αστικές συγκοινωνίες ή για τον ΟΣΕ) και τις συμπράξεις δημοσίου – ιδιωτικού τομέα. Εδώ μόνο για την υγεία φαίνεται να έχει υπολογισθεί μείωση του κόστους λειτουργίας στις υποστηρικτικές δραστηριότητες (ασφάλεια, σίτιση, καθαριότητα, συντήρηση) μέχρι 60%, στην ανέγερση νοσηλευτικών μονάδων μέχρι 20%, και ακόμα από την εισαγωγή ενιαίου πληροφορικού συστήματος στο ΕΣΥ μέχρι 50% (εκτός μισθών). Αναφέρεται ακόμα ότι ετοιμάζεται νομοσχέδιο για την κεντρική διαχείριση των διεσπαρμένων σήμερα προμηθειών, με στόχο να μειωθεί το κόστος τους κατά 15%. Τίποτα για κανέναν άλλο τομέα.
Κατά τα άλλα γίνεται λόγος για την ίδρυση υπηρεσιών εσωτερικού ελέγχου σε υπουργεία, ΟΤΑ και ΝΠΔΔ, για τις γνωστές αλλαγές στη φορολογία των ακινήτων, όπου μελετάται και η ενοποίηση των φόρων, για την ΥΠΕΕ που αντικαθιστά το ΣΔΟΕ και μένει να φανεί τι θα κάνει για τη φοροδιαφυγή, καθώς διακηρύσσεται ότι θα ασχοληθεί μόνο με τη μεγάλη, για την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας και ιδίως των Ολυμπιακών ακινήτων με συμμετοχή της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Τίποτα για τις συντάξεις πέραν της εξαγγελίας εθνικού διαλόγου για το ασφαλιστικό (και της διατυπωμένης σε άλλο κεφάλαιο, προφανώς από τον υπουργό Εργασίας, επιδίωξης "μιας αξιοπρεπούς κατώτατης σύνταξης"). Ούτε μεσοπρόθεσμος προγραμματισμός και επανιεράρχηση των δαπανών, ούτε συνολική φορολογική μεταρρύθμιση. Στη γενικευμένη φοροδοτική "απεργία", που εκφράζει τη διογκούμενη δυσπιστία των φορολογουμένων, δεν δίδεται καμμία απάντηση.
Αποσπασμένο από τα δημοσιονομικά, το κεφάλαιο για τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης μένει σε μιαν επιγραμματική παράθεση στόχων σε συνάρτηση με τα προγράμματα "Πολιτεία 2005-2007" και "Θησέας 2005-2009". Δεν υπεισέρχεται στα προβλήματα, ούτε εξηγεί την "επανίδρυση", πέρα από τους νέους νόμους για την απλούστευση διαδικασιών, το σύστημα προαγωγών και την τοπική αυτοδιοίκηση.
\Υπέρ των ιδιωτικών επιχειρήσεων:\ Πιο συνεκτικό φαίνεται το κεφάλαιο για τις αγορές προϊόντων, στο βαθμό που αναφέρεται σε μεταρρυθμίσεις και μέτρα που προωθούνται είτε σε συνεννόηση με τους επιχειρηματικούς φορείς, τον ΣΕΒ ιδίως, είτε, επιλεκτικά, σύμφωνα με πάγιες υποδείξεις της Ε.Ε. ή του ΟΟΣΑ: μείωση φορολογίας κερδών, επενδυτικά κίνητρα, συμπράξεις, απλούστευση αδειών, νέα εταιρική νομοθεσία και πτωχευτικό δίκαιο, εθνικό χωροταξικό σχέδιο, αναβάθμιση της Επιτροπής Ανταγωνισμού και των άλλων ρυθμιστικών αρχών, ωράριο εμπορικών καταστημάτων, το νέο πλαίσιο για τα δημόσια έργα, νομοσχέδιο για τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες.
Αλλά για τη "ραχοκοκαλιά της οικονομίας", όπως χαρακτηρίζονται οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, τίποτα δεν προστίθεται στις δρομολογημένες από χρόνια δράσεις του Γ’ ΚΠΣ, πέρα από τη χρηματοδότηση εφεξής και εμπορικών δραστηριοτήτων.
Επιβεβαιώνεται η επιλογή της απελευθέρωσης της αγοράς ενέργειας, όπου οι νέες υποδομές προτείνονται άνευ όρων ως "ελκυστικό τοπίο" για ιδιωτικές επενδύσεις, χωρίς σύνδεση με τα κίνητρα για τις ανανεώσιμες πηγές που αναφέρονται σε άλλο κεφάλαιο (περιβάλλον). Για την εξοικονόμηση ενέργειας η μόνη συγκεκριμένη πρωτοβουλία που καταγράφεται είναι και πάλι του υπουργείου Υγείας, για τη μείωση της κατανάλωσης 11-12% ως το 2008 στα νοσοκομεία. Απολύτως τίποτα δεν προτείνεται για τις ενεργοβόρες μεταφορές, οι οδικές άλλωστε απουσιάζουν εντελώς από το πρόγραμμα. Συνολικά για τις μεταφορές αναφέρεται μόνον ο χωρισμός εκμετάλλευσης και υποδομής στους σιδηροδρόμους, ο ενιαίος ουρανός και η εισαγωγή προτύπων ασφάλειας στην αεροναυτιλία.
Σαν να μη χρειάζεται μεταρρυθμίσεις, από το 50σέλιδο πρόγραμμα απουσιάζει και η γεωργία, με την εξαίρεση επτά αράδων για αγροτοβιομηχανικά συμπλέγματα, αγροτοτουρισμό και συμβούλους, στο κεφάλαιο για την περιφερειακή και κοινωνική συνοχή.
\Για ανισότητες και απασχόληση μόνο διακηρύξεις:\ Το πιο φλύαρο κεφάλαιο (14 σελίδες) επιγράφεται "απασχόληση-κατάρτιση-εκπαίδευση", όπου η συνθηματολογική αναφορά στις ευρωπαϊκές κατευθύνσεις, "βελτίωση της ποιότητας της εργασίας", "ευελιξία στην αγορά εργασίας με παράλληλη προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων", και η απαρίθμηση γενναία χρηματοδοτούμενων κοινοτικών δράσεων δεν καλύπτουν το κενό πολιτικής.
Χαρακτηριστική είναι η απορημένη διαπίστωση ότι το ποσοστό ανεργίας των μεταναστών είναι χαμηλότερο από το συνολικό, που εμφανίζει το συντάκτη του κειμένου να αγνοεί τους πολύ χειρότερους όρους εργασίας και αμοιβών για τους μετανάστες στη χώρα μας. Γενικότερα αγνοείται στο κείμενο η ύπαρξη τριών αγορών εργασίας στην Ελλάδα, που θα έπρεπε να αποτελέσει την αφετηρία κάθε πολιτικής για την απασχόληση: της πλήρως προστατευμένης στο δημόσιο τομέα και σε λιγοστές ιδιωτικές επιχειρήσεις, της νόμιμης για τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα όπου ισχύουν αρκετές προστατευτικές διατάξεις, και της τρίτης, όπου εργαζόμενοι με δελτίο παροχής υπηρεσιών είναι εκτεθειμένοι την αυθαιρεσία του εργοδότη, ή, χωρίς καν αυτό, στη ζούγκλα της παραοικονομίας, χωρίς ασφαλιστική κάλυψη.
Ως μέτρα και πολιτικές μένουν έτσι μόνον: η επιδότηση επιχειρήσεων για την απασχόληση ανέργων, οι προσλήψεις "ευπαθών ομάδων" στο Δημόσιο, τα ιδιωτικά γραφεία εργασίας, οι προσπάθειες του ΟΑΕΔ, τα ΚΕΣΥΠ, τα ΙΕΚ και τα ΚΕΚ, ένας νέος νόμος για τη "δια βίου μάθηση", οι παιδικοί σταθμοί και τα ολοήμερα σχολεία για τη διευκόλυνση των μητέρων, και, βέβαια, ο νέος νόμος για τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας.
Ανάλογου προσανατολισμού, με την καταγραφή δράσεων που χρηματοδοτούνται στα πλαίσια του ΚΠΣ, είναι το κεφάλαιο για την περιφερειακή και κοινωνική συνοχή, όπου ξαφνικά, σε τέσσερες αράδες, αναφέρεται η ίδρυση "περιφερειακών πόλων καινοτομίας" (Ν 3377/2005), "κατά τα πρότυπα των γαλλικών πόλων ανταγωνιστικότητας", για τους οποίους στη Γαλλία γίνεται τεράστια κινητοποίηση ένα χρόνο τώρα.
Επίσης το κεφάλαιο για την κοινωνία της γνώσης, όπου δεν μπορεί κανείς να διακρίνει ανάμεσα στις γενικές ευρωπαϊκές κατευθύνσεις και πολιτικές που όντως θα υλοποιηθούν στην Ελλάδα, πέρα από το νόμο για την αξιολόγηση των ΑΕΙ και την πρόθεση αξιολόγησης 15.000 σχολείων ως το 2006. Χαρακτηριστικά απουσιάζει στόχος για τη δημόσια χρηματοδότηση της έρευνας, μία από τις κεντρικές επιδιώξεις της στρατηγικής της Λισσαβώνας, στην οποία η Ελλάδα έρχεται τελευταία.
Με μιαν επιγραμματική παράθεση στόχων σε συνάρτηση με τα προγράμματα "Πολιτεία 2005-2007" και "Θησέας 2005-2009", το κεφάλαιο για τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης, δε συνδέεται με τα δημοσιονομικά, δεν υπεισέρχεται στα προβλήματα, ούτε εξηγεί την "επανίδρυση", πέρα από τους νέους νόμους για την απλούστευση διαδικασιών, το σύστημα προαγωγών και την τοπική αυτοδιοίκηση.
Αλλά χωρίς συγκεκριμένες αναλύσεις της ελληνικής οικονομίας και των προβλημάτων που αντιμετωπίζει στην εξέλιξή τους, χωρίς σαφείς επιλογές πέρα από την προτεραιότητα στη διευκόλυνση των ιδιωτικών επιχειρήσεων και μια κατ’αρχήν αποδοχή της φιλελευθεροποίησης, συρραφή πρωτοβουλιών διαφόρων υπουργών που δεν συντίθενται, το κυβερνητικό "πρόγραμμα" δεν προσφέρεται για σοβαρό πολιτικό διάλογο. Με πρώτο παραλήπτη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι συντάκτες του κειμένου αναμασούν τις κοινοτικές πολιτικές σαν συνθήματα, χωρίς να τις εξειδικεύουν παραγωγικά στις ελληνικές συνθήκες, και παραθέτουν όσα σχετικά νομοθετήματα προωθούν. Αγωνίζονται έτσι να φανούν "καλοί μαθητές" στα λόγια, μην έχοντας σπουδαία έργα να παρουσιάσουν. Οσο απευθύνονται στην ελληνική κοινή γνώμη, διατηρούν τον προεκλογικό λόγο της Νέας Δημοκρατίας, με την εμμονή στις ευθύνες των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ για όλα τα στραβά, ιδίως στα κεφάλαια που φέρουν τη σφραγίδα του κ. Αλογοσκούφη, και επαναλαμβάνοντας γενικόλογες διακηρύξεις αναπτυξιακών και κοινωνικών στόχων. Από την άλλη πλευρά πάντως ιδιοποιούνται και συνεχίζουν πολλές προηγούμενες πολιτικές που συνδέονται με το Γ΄ ΚΠΣ.
\Από δημοσιονομικών άρξασθαι:\ Ως πρώτη κυβερνητική προτεραιότητα προβάλλεται η αποκατάσταση της ισορροπίας και η μακροχρόνια βιωσιμότητα των δημοσίων οικονομικών. Το όντως μεγάλο δημοσιονομικό πρόβλημα της χώρας δεν εξηγείται, απλώς επαναλαμβάνονται οι προβλέψεις του προγράμματος σταθερότητας του Μαρτίου, χωρίς ούτε νύξη για την εντωμεταξύ επιδείνωση (γράφεται και πάλι έλλειμμα 3,5% του ΑΕΠ με μεγέθυνση 3,9% για φέτος, που προ πολλού έχει απορριφθεί ως εξωπραγματικό στις Βρυξέλλες).
Στις σχετικές διαρθρωτικές παρεμβάσεις απουσιάζει οποιαδήποτε αναφορά στη διάρθρωση των δαπανών του προϋπολογισμού, πέρα από το νέο πλαίσιο λειτουργίας των ΔΕΚΟ που καταρτίζεται με στόχο τη "δραστική μείωση" των επιχορηγήσεών τους (δεν μας λένε τι θα σημάνει αυτό για τις αστικές συγκοινωνίες ή για τον ΟΣΕ) και τις συμπράξεις δημοσίου – ιδιωτικού τομέα. Εδώ μόνο για την υγεία φαίνεται να έχει υπολογισθεί μείωση του κόστους λειτουργίας στις υποστηρικτικές δραστηριότητες (ασφάλεια, σίτιση, καθαριότητα, συντήρηση) μέχρι 60%, στην ανέγερση νοσηλευτικών μονάδων μέχρι 20%, και ακόμα από την εισαγωγή ενιαίου πληροφορικού συστήματος στο ΕΣΥ μέχρι 50% (εκτός μισθών). Αναφέρεται ακόμα ότι ετοιμάζεται νομοσχέδιο για την κεντρική διαχείριση των διεσπαρμένων σήμερα προμηθειών, με στόχο να μειωθεί το κόστος τους κατά 15%. Τίποτα για κανέναν άλλο τομέα.
Κατά τα άλλα γίνεται λόγος για την ίδρυση υπηρεσιών εσωτερικού ελέγχου σε υπουργεία, ΟΤΑ και ΝΠΔΔ, για τις γνωστές αλλαγές στη φορολογία των ακινήτων, όπου μελετάται και η ενοποίηση των φόρων, για την ΥΠΕΕ που αντικαθιστά το ΣΔΟΕ και μένει να φανεί τι θα κάνει για τη φοροδιαφυγή, καθώς διακηρύσσεται ότι θα ασχοληθεί μόνο με τη μεγάλη, για την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας και ιδίως των Ολυμπιακών ακινήτων με συμμετοχή της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Τίποτα για τις συντάξεις πέραν της εξαγγελίας εθνικού διαλόγου για το ασφαλιστικό (και της διατυπωμένης σε άλλο κεφάλαιο, προφανώς από τον υπουργό Εργασίας, επιδίωξης "μιας αξιοπρεπούς κατώτατης σύνταξης"). Ούτε μεσοπρόθεσμος προγραμματισμός και επανιεράρχηση των δαπανών, ούτε συνολική φορολογική μεταρρύθμιση. Στη γενικευμένη φοροδοτική "απεργία", που εκφράζει τη διογκούμενη δυσπιστία των φορολογουμένων, δεν δίδεται καμμία απάντηση.
Αποσπασμένο από τα δημοσιονομικά, το κεφάλαιο για τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης μένει σε μιαν επιγραμματική παράθεση στόχων σε συνάρτηση με τα προγράμματα "Πολιτεία 2005-2007" και "Θησέας 2005-2009". Δεν υπεισέρχεται στα προβλήματα, ούτε εξηγεί την "επανίδρυση", πέρα από τους νέους νόμους για την απλούστευση διαδικασιών, το σύστημα προαγωγών και την τοπική αυτοδιοίκηση.
\Υπέρ των ιδιωτικών επιχειρήσεων:\ Πιο συνεκτικό φαίνεται το κεφάλαιο για τις αγορές προϊόντων, στο βαθμό που αναφέρεται σε μεταρρυθμίσεις και μέτρα που προωθούνται είτε σε συνεννόηση με τους επιχειρηματικούς φορείς, τον ΣΕΒ ιδίως, είτε, επιλεκτικά, σύμφωνα με πάγιες υποδείξεις της Ε.Ε. ή του ΟΟΣΑ: μείωση φορολογίας κερδών, επενδυτικά κίνητρα, συμπράξεις, απλούστευση αδειών, νέα εταιρική νομοθεσία και πτωχευτικό δίκαιο, εθνικό χωροταξικό σχέδιο, αναβάθμιση της Επιτροπής Ανταγωνισμού και των άλλων ρυθμιστικών αρχών, ωράριο εμπορικών καταστημάτων, το νέο πλαίσιο για τα δημόσια έργα, νομοσχέδιο για τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες.
Αλλά για τη "ραχοκοκαλιά της οικονομίας", όπως χαρακτηρίζονται οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, τίποτα δεν προστίθεται στις δρομολογημένες από χρόνια δράσεις του Γ’ ΚΠΣ, πέρα από τη χρηματοδότηση εφεξής και εμπορικών δραστηριοτήτων.
Επιβεβαιώνεται η επιλογή της απελευθέρωσης της αγοράς ενέργειας, όπου οι νέες υποδομές προτείνονται άνευ όρων ως "ελκυστικό τοπίο" για ιδιωτικές επενδύσεις, χωρίς σύνδεση με τα κίνητρα για τις ανανεώσιμες πηγές που αναφέρονται σε άλλο κεφάλαιο (περιβάλλον). Για την εξοικονόμηση ενέργειας η μόνη συγκεκριμένη πρωτοβουλία που καταγράφεται είναι και πάλι του υπουργείου Υγείας, για τη μείωση της κατανάλωσης 11-12% ως το 2008 στα νοσοκομεία. Απολύτως τίποτα δεν προτείνεται για τις ενεργοβόρες μεταφορές, οι οδικές άλλωστε απουσιάζουν εντελώς από το πρόγραμμα. Συνολικά για τις μεταφορές αναφέρεται μόνον ο χωρισμός εκμετάλλευσης και υποδομής στους σιδηροδρόμους, ο ενιαίος ουρανός και η εισαγωγή προτύπων ασφάλειας στην αεροναυτιλία.
Σαν να μη χρειάζεται μεταρρυθμίσεις, από το 50σέλιδο πρόγραμμα απουσιάζει και η γεωργία, με την εξαίρεση επτά αράδων για αγροτοβιομηχανικά συμπλέγματα, αγροτοτουρισμό και συμβούλους, στο κεφάλαιο για την περιφερειακή και κοινωνική συνοχή.
\Για ανισότητες και απασχόληση μόνο διακηρύξεις:\ Το πιο φλύαρο κεφάλαιο (14 σελίδες) επιγράφεται "απασχόληση-κατάρτιση-εκπαίδευση", όπου η συνθηματολογική αναφορά στις ευρωπαϊκές κατευθύνσεις, "βελτίωση της ποιότητας της εργασίας", "ευελιξία στην αγορά εργασίας με παράλληλη προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων", και η απαρίθμηση γενναία χρηματοδοτούμενων κοινοτικών δράσεων δεν καλύπτουν το κενό πολιτικής.
Χαρακτηριστική είναι η απορημένη διαπίστωση ότι το ποσοστό ανεργίας των μεταναστών είναι χαμηλότερο από το συνολικό, που εμφανίζει το συντάκτη του κειμένου να αγνοεί τους πολύ χειρότερους όρους εργασίας και αμοιβών για τους μετανάστες στη χώρα μας. Γενικότερα αγνοείται στο κείμενο η ύπαρξη τριών αγορών εργασίας στην Ελλάδα, που θα έπρεπε να αποτελέσει την αφετηρία κάθε πολιτικής για την απασχόληση: της πλήρως προστατευμένης στο δημόσιο τομέα και σε λιγοστές ιδιωτικές επιχειρήσεις, της νόμιμης για τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα όπου ισχύουν αρκετές προστατευτικές διατάξεις, και της τρίτης, όπου εργαζόμενοι με δελτίο παροχής υπηρεσιών είναι εκτεθειμένοι την αυθαιρεσία του εργοδότη, ή, χωρίς καν αυτό, στη ζούγκλα της παραοικονομίας, χωρίς ασφαλιστική κάλυψη.
Ως μέτρα και πολιτικές μένουν έτσι μόνον: η επιδότηση επιχειρήσεων για την απασχόληση ανέργων, οι προσλήψεις "ευπαθών ομάδων" στο Δημόσιο, τα ιδιωτικά γραφεία εργασίας, οι προσπάθειες του ΟΑΕΔ, τα ΚΕΣΥΠ, τα ΙΕΚ και τα ΚΕΚ, ένας νέος νόμος για τη "δια βίου μάθηση", οι παιδικοί σταθμοί και τα ολοήμερα σχολεία για τη διευκόλυνση των μητέρων, και, βέβαια, ο νέος νόμος για τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας.
Ανάλογου προσανατολισμού, με την καταγραφή δράσεων που χρηματοδοτούνται στα πλαίσια του ΚΠΣ, είναι το κεφάλαιο για την περιφερειακή και κοινωνική συνοχή, όπου ξαφνικά, σε τέσσερες αράδες, αναφέρεται η ίδρυση "περιφερειακών πόλων καινοτομίας" (Ν 3377/2005), "κατά τα πρότυπα των γαλλικών πόλων ανταγωνιστικότητας", για τους οποίους στη Γαλλία γίνεται τεράστια κινητοποίηση ένα χρόνο τώρα.
Επίσης το κεφάλαιο για την κοινωνία της γνώσης, όπου δεν μπορεί κανείς να διακρίνει ανάμεσα στις γενικές ευρωπαϊκές κατευθύνσεις και πολιτικές που όντως θα υλοποιηθούν στην Ελλάδα, πέρα από το νόμο για την αξιολόγηση των ΑΕΙ και την πρόθεση αξιολόγησης 15.000 σχολείων ως το 2006. Χαρακτηριστικά απουσιάζει στόχος για τη δημόσια χρηματοδότηση της έρευνας, μία από τις κεντρικές επιδιώξεις της στρατηγικής της Λισσαβώνας, στην οποία η Ελλάδα έρχεται τελευταία.
Με μιαν επιγραμματική παράθεση στόχων σε συνάρτηση με τα προγράμματα "Πολιτεία 2005-2007" και "Θησέας 2005-2009", το κεφάλαιο για τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης, δε συνδέεται με τα δημοσιονομικά, δεν υπεισέρχεται στα προβλήματα, ούτε εξηγεί την "επανίδρυση", πέρα από τους νέους νόμους για την απλούστευση διαδικασιών, το σύστημα προαγωγών και την τοπική αυτοδιοίκηση.
