Μια ουσιαστική «διαπραγμάτευση»

Εάν ήθελε κανείς να ξεκουράσει το βλέμμα του, χθες, σε μια αισιόδοξη εικόνα της Ελλάδας, θα έπρεπε να πάει στις Κάννες, στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου, για να δει τον σκηνοθέτη Γιώργο Λάνθιμο, ανάμεσα σε μια διεθνή ομάδα συνεργατών, να παρουσιάζει τη νέα ταινία του. Γιατί και ποιον αφορά το θέμα; Εδώ, η ζωή συνεχίζεται (λάθος ρήμα, γιατί δηλώνει κίνηση) καθηλωμένη σε διαμάχες: από το εσωτερικό της κυβέρνησης, την κυβέρνηση και τους εταίρους μέχρι τους πιστούς και τα λείψανα της Αγίας Βαρβάρας. Οσο για τις απόψεις που διακινούνται από το πολιτικό σύστημα (από την Παιδεία έως τα εργασιακά και την ανάπτυξη), είναι γερασμένες και οριστικά ξεπερασμένες, ανακυκλώνοντας φθαρμένα υλικά ενισχυμένα από τη δημαγωγική ευκολία του λαϊκισμού. Ο Λάνθιμος (θα μπορούσαμε να αναφέρουμε και άλλους Ελληνες δημιουργούς, όχι μόνο από τον χώρο του κινηματογράφου) είναι παιδί της κρίσης.

Ο «Κυνόδοντας» προβλήθηκε και βραβεύτηκε στις Κάννες το 2009 και έφτασε μέχρι τα Οσκαρ. Αρεσε, δεν άρεσε, δεν αξιολογούμε το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα, η διαφωνία είναι ζωτικό στοιχείο της σημασίας ενός έργου. Οπως και τώρα, με τον «Αστακό». Θα βραβευτεί ή όχι στο Φεστιβάλ των Καννών, δεν είναι αυτό το θέμα μας. Διαγωνίζεται στο επίσημο πρόγραμμα, με τον δικό του εξοπλισμό. Μπορεί και υπερασπίζεται ένα σινεμά ιδιότυπο, ελλειπτικό, αινιγματικό, τολμηρό, ακατάτακτο, για πολλούς ακόμη και ακατανόητο. Ο ίδιος είναι παραγωγικός, έχει επαφή με τον έξω κόσμο, αντιλαμβάνεται τους κραδασμούς, ακολουθεί, προτείνει, ζυμώνεται. Ετσι μόνο μπορεί να θέσει τους όρους του: μέσα από μια συνεχή «διαπραγμάτευση». Το ελληνικό σινεμά, στα χρόνια της κρίσης, άλλαξε. Πάτησε πιο γερά στα πόδια του, απογαλακτίστηκε, εν πολλοίς, από την κρατική χρηματοδότηση (αφού ούτως ή άλλως δεν υπήρχε), ανέπτυξε γρήγορα ανακλαστικά χωρίς να αντιστρατεύεται τους κανόνες του παιχνιδιού στη διεθνή παραγωγή: έμαθε ότι ο ισχυρότερος έχει τον κύριο λόγο, αλλά στηρίζει τον πιο αδύναμο αν είναι οργανωμένος, κοστολογημένος και δεν εξαπατά, έχει ιδέες και επιθυμία να τις πραγματοποιήσει, δυνατότητες σύγκλισης στην απόκλιση.

Το σύγχρονο ελληνικό σινεμά μέρος της ελληνικής πραγματικότητας της κρίσης είναι. Προκόβει όμως. Δεν δίνει μάχες οπισθοφυλακής και λειψάνων.