Γράμμα στον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα
Γιώργος Παγουλάτος, Η Καθημερινή, Δημοσιευμένο: 2015-07-21
Κύριε Πρωθυπουργέ, Σας γράφω με μια αίσθηση μεγαλύτερης οικειότητας από ό,τι στο παρελθόν. Ισως γιατί ανήκω σε εκείνους που είχαν κατανοήσει από το 2010 αυτό που εσείς συνειδητοποιήσατε μετά την αγωνιώδη νύχτα της 5ης Ιουλίου: ότι δεν υπάρχει εναλλακτική. Εσείς το ονομάσατε εκβιασμό, εμείς το είδαμε σαν αναγκαία προσαρμογή της οικονομίας και αναπόφευκτο τίμημα για τη συμμετοχή μας στο ευρώ.
Εχετε μπροστά σας ένα βαρύτατο πρόγραμμα προς τελική συμφωνία. Θα ήταν πολύ ελαφρύτερο εάν δεν είχατε σπαταλήσει έξι μήνες σε μιαν αλλοπρόσαλλη διαπραγμάτευση, που μας οδήγησε τελικά σε πολύ χειρότερους όρους, από πολύ πιο αδύναμη θέση. Οι χειρισμοί Φεβρουαρίου – Ιουνίου έχουν ως αποτέλεσμα το 2015, αντί για ανάπτυξη 2,9% και πρωτογενές πλεόνασμα όπως προβλεπόταν, να είμαστε ξανά σε ύφεση που μπορεί να φτάσει το -4% και νέο πρωτογενές έλλειμμα. Μόνο η τραπεζική αργία και τα capital controls του μοιραίου δημοψηφίσματος πρόσθεσαν άλλα 25 δισ. χρηματοδοτικών αναγκών, αυξάνοντας την εξάρτησή μας από εταίρους και δανειστές. Ελπίζω τα στελέχη σας να έχουν πια κατανοήσει ότι η ρήξη με την πραγματικότητα κοστίζει ακριβά.
Παρά τις ευθύνες σας για την καταστροφική αυτή έκβαση, που φέρει τη σφραγίδα του πρώην υπουργού σας των Οικονομικών, βρήκατε ωστόσο το θάρρος, την ύστατη στιγμή, να λειτουργήσετε ως υπεύθυνος πρωθυπουργός. Συγκρουστήκατε με το κόμμα σας για να σώσετε τη χώρα.
Κάνατε το γενναίο βήμα να αποτρέψετε την ασύντακτη χρεοκοπία και το Grexit. Τώρα όμως πρέπει με κάθε τρόπο να εμποδίσετε τη δημιουργία των συνθηκών εκείνων που θα μας οδηγήσουν ξανά στο ίδιο σημείο λίγους μήνες αργότερα. Δεν πειράζει που δεν πιστεύετε στη συμφωνία που υπογράψατε. Η ιστορία είναι γεμάτη παραδείγματα ηγετών που ωφέλησαν τη χώρα τους κάνοντας όχι αυτό που η ιδεολογία τους επέτασσε, αλλά αυτό που ήταν αναγκαίο. Εφαρμόστε το πρόγραμμα με αφοσίωση και επαγγελματισμό κι ας μην πιστεύετε σε αυτό.
Πάρτε πάνω σας την υλοποίηση. Στηρίξτε το με τα πολιτικά ταλέντα σας. Εξηγήστε τα πλεονεκτήματα των μεταρρυθμίσεων, για τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού, την καλύτερη λειτουργία των αγορών, την προοδευτικότερη κατανομή των βαρών, την επιτάχυνση της απονομής δικαιοσύνης. Μόνο αν δουλέψετε για το πρόγραμμα υπάρχει η ελπίδα το πρόγραμμα να δουλέψει για εσάς. Αλλιώς θα επιβεβαιώσετε όσους προεξοφλούν την αποτυχία του. Θα είναι το πολιτικό σας τέλος και η αρχή μιας ολέθριας περιπέτειας της χώρας εκτός ευρώ. Αν το πρόγραμμα αποτύχει, άλλη ευκαιρία δεν θα υπάρξει. Η αποτυχία του θα καταπιεί τη χώρα κι εσάς μαζί.
Αλλάξτε γλώσσα, κ. Πρωθυπουργέ. Πείτε στα στελέχη σας να εγκαταλείψουν το χοντροκομμένο λεξιλόγιο της εφηβικής Αριστεράς: «πραξικόπημα», «εκβιασμός», «ταπείνωση», «τρομοκρατία». Αυτή η γλώσσα συνενώνει τα άκρα, μαζεύει ψήφους για το λόμπι της δραχμής. Στέλνει παντού το μήνυμα ότι θα υπονομεύσετε την υλοποίηση. Αν είστε με την Ευρώπη, δεν μπορείτε να βρίζετε τους ηγέτες της. Αν είστε με το ευρώ, δεν μπορείτε να το εμφανίζετε ως προϊόν εκβιασμού. Και επιτέλους, ας σοβαρευτούμε: δεν έφταιγε η Ευρώπη που εσείς ήρθατε με υπερφίαλες προσδοκίες ή που ο Βαρουφάκης τα τίναξε όλα στον αέρα. Ούτε η δημοκρατία ταυτίζεται με ψευδεπίγραφα δημοψηφίσματα –αντιπροσωπευτική δημοκρατία έχουμε, δηλαδή η κυβέρνηση διαμεσολαβεί, ερμηνεύει εντολή, παίρνει την ευθύνη. Μην τους αφήνετε να αναπαράγουν τις εισαγόμενες ανοησίες περί «πραξικοπήματος», γιατί το μόνο πραξικόπημα που είδαμε ήταν αυτό που προετοίμαζε η Αριστερή Πλατφόρμα.
Ο μόνος τρόπος να πετύχει το πρόγραμμα είναι να εμπνεύσετε εμπιστοσύνη. Στους εταίρους, στις αγορές, στους επενδυτές, στους καταθέτες. Θα είναι τιτάνια η προσπάθεια. Οσοι επένδυσαν στην Ελλάδα κάηκαν. Τα capital controls δυσχεραίνουν ή διαλύουν κάθε σοβαρή επιχείρηση που συναλλάσσεται με το εξωτερικό. Αυτές είναι οι εταιρείες που θα αυξήσουν την παραγωγικότητα, θα φτιάξουν καλές θέσεις εργασίας. Start-ups και εξαγωγικές επιχειρήσεις, που πάλεψαν με θηρία για να φτιαχτούν και να μείνουν ζωντανές, τώρα δεν μπορούν να πάρουν εγγυητικές επιστολές, δεν μπορούν να πληρώσουν παραγγελίες, χάνουν προμηθευτές, μένουν χωρίς πρώτες ύλες, αποβάλλονται από δίκτυα, εγκαταλείπονται από πελάτες. Απολύουν εργαζομένους ή τους στέλνουν σε αργία. Αν είχατε βρει συνεργάτες λιγότερο απορροφημένους με τον εαυτό τους και με τις θεωρητικές τους κατασκευές, θα σας είχαν προειδοποιήσει εγκαίρως. Δουλέψτε τώρα για να το αντιστρέψετε.
Πείτε στον κόσμο σας, δεν είμαστε σε πόλεμο με τη Γερμανία. Εχουμε διαφορετικά συμφέροντα, αλλά συνυπάρχουμε σε μια κοινή Ευρώπη, όπου όλοι έχουν παραιτηθεί από ένα βαθμό εθνικής κυριαρχίας για να απολαμβάνουμε τα κοινά οφέλη. Είμαστε σε μια οικειοθελή ένωση, με κανόνες, υποχρεώσεις, δεσμεύσεις, αμοιβαιότητα, όπου οι πράξεις μας έχουν συνέπειες. Δεν είμαστε αποικία χρέους και λοιπές ανοησίες, είμαστε μια υπερχρεωμένη χώρα που διαπραγματεύεται με τους πιστωτές και εταίρους της μια καλύτερη συμφωνία. Δεν είναι η Βάρκιζα. Δεν είναι ο Γοργοπόταμος. Δεν είναι η Αλαμάνα. Αρκετά με το έπος της αντίστασης. Αρκετά με την κουλτούρα της θυματοποίησης, που αναπαράγει μια κοινωνία παραιτημένη, θυμωμένη, διαμαρτυρόμενη, τοξική. Αναδείξτε ένα αφήγημα σύγχρονης Αριστεράς: εξωστρέφειας, εθνικής δημιουργίας, παραγωγικής ανασυγκρότησης. Μπείτε μπροστά σε μια εκστρατεία εθνικής αυτογνωσίας και ωρίμανσης.
Τις τελευταίες δύο βδομάδες, δείξατε αντανακλαστικά υπεύθυνου πρωθυπουργού. Τώρα πρέπει και να ηγηθείτε.
-----
* Ο κ. Γιώργος Παγουλάτος είναι καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και επισκέπτης καθηγητής στο Κολέγιο της Ευρώπης.
Εχετε μπροστά σας ένα βαρύτατο πρόγραμμα προς τελική συμφωνία. Θα ήταν πολύ ελαφρύτερο εάν δεν είχατε σπαταλήσει έξι μήνες σε μιαν αλλοπρόσαλλη διαπραγμάτευση, που μας οδήγησε τελικά σε πολύ χειρότερους όρους, από πολύ πιο αδύναμη θέση. Οι χειρισμοί Φεβρουαρίου – Ιουνίου έχουν ως αποτέλεσμα το 2015, αντί για ανάπτυξη 2,9% και πρωτογενές πλεόνασμα όπως προβλεπόταν, να είμαστε ξανά σε ύφεση που μπορεί να φτάσει το -4% και νέο πρωτογενές έλλειμμα. Μόνο η τραπεζική αργία και τα capital controls του μοιραίου δημοψηφίσματος πρόσθεσαν άλλα 25 δισ. χρηματοδοτικών αναγκών, αυξάνοντας την εξάρτησή μας από εταίρους και δανειστές. Ελπίζω τα στελέχη σας να έχουν πια κατανοήσει ότι η ρήξη με την πραγματικότητα κοστίζει ακριβά.
Παρά τις ευθύνες σας για την καταστροφική αυτή έκβαση, που φέρει τη σφραγίδα του πρώην υπουργού σας των Οικονομικών, βρήκατε ωστόσο το θάρρος, την ύστατη στιγμή, να λειτουργήσετε ως υπεύθυνος πρωθυπουργός. Συγκρουστήκατε με το κόμμα σας για να σώσετε τη χώρα.
Κάνατε το γενναίο βήμα να αποτρέψετε την ασύντακτη χρεοκοπία και το Grexit. Τώρα όμως πρέπει με κάθε τρόπο να εμποδίσετε τη δημιουργία των συνθηκών εκείνων που θα μας οδηγήσουν ξανά στο ίδιο σημείο λίγους μήνες αργότερα. Δεν πειράζει που δεν πιστεύετε στη συμφωνία που υπογράψατε. Η ιστορία είναι γεμάτη παραδείγματα ηγετών που ωφέλησαν τη χώρα τους κάνοντας όχι αυτό που η ιδεολογία τους επέτασσε, αλλά αυτό που ήταν αναγκαίο. Εφαρμόστε το πρόγραμμα με αφοσίωση και επαγγελματισμό κι ας μην πιστεύετε σε αυτό.
Πάρτε πάνω σας την υλοποίηση. Στηρίξτε το με τα πολιτικά ταλέντα σας. Εξηγήστε τα πλεονεκτήματα των μεταρρυθμίσεων, για τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού, την καλύτερη λειτουργία των αγορών, την προοδευτικότερη κατανομή των βαρών, την επιτάχυνση της απονομής δικαιοσύνης. Μόνο αν δουλέψετε για το πρόγραμμα υπάρχει η ελπίδα το πρόγραμμα να δουλέψει για εσάς. Αλλιώς θα επιβεβαιώσετε όσους προεξοφλούν την αποτυχία του. Θα είναι το πολιτικό σας τέλος και η αρχή μιας ολέθριας περιπέτειας της χώρας εκτός ευρώ. Αν το πρόγραμμα αποτύχει, άλλη ευκαιρία δεν θα υπάρξει. Η αποτυχία του θα καταπιεί τη χώρα κι εσάς μαζί.
Αλλάξτε γλώσσα, κ. Πρωθυπουργέ. Πείτε στα στελέχη σας να εγκαταλείψουν το χοντροκομμένο λεξιλόγιο της εφηβικής Αριστεράς: «πραξικόπημα», «εκβιασμός», «ταπείνωση», «τρομοκρατία». Αυτή η γλώσσα συνενώνει τα άκρα, μαζεύει ψήφους για το λόμπι της δραχμής. Στέλνει παντού το μήνυμα ότι θα υπονομεύσετε την υλοποίηση. Αν είστε με την Ευρώπη, δεν μπορείτε να βρίζετε τους ηγέτες της. Αν είστε με το ευρώ, δεν μπορείτε να το εμφανίζετε ως προϊόν εκβιασμού. Και επιτέλους, ας σοβαρευτούμε: δεν έφταιγε η Ευρώπη που εσείς ήρθατε με υπερφίαλες προσδοκίες ή που ο Βαρουφάκης τα τίναξε όλα στον αέρα. Ούτε η δημοκρατία ταυτίζεται με ψευδεπίγραφα δημοψηφίσματα –αντιπροσωπευτική δημοκρατία έχουμε, δηλαδή η κυβέρνηση διαμεσολαβεί, ερμηνεύει εντολή, παίρνει την ευθύνη. Μην τους αφήνετε να αναπαράγουν τις εισαγόμενες ανοησίες περί «πραξικοπήματος», γιατί το μόνο πραξικόπημα που είδαμε ήταν αυτό που προετοίμαζε η Αριστερή Πλατφόρμα.
Ο μόνος τρόπος να πετύχει το πρόγραμμα είναι να εμπνεύσετε εμπιστοσύνη. Στους εταίρους, στις αγορές, στους επενδυτές, στους καταθέτες. Θα είναι τιτάνια η προσπάθεια. Οσοι επένδυσαν στην Ελλάδα κάηκαν. Τα capital controls δυσχεραίνουν ή διαλύουν κάθε σοβαρή επιχείρηση που συναλλάσσεται με το εξωτερικό. Αυτές είναι οι εταιρείες που θα αυξήσουν την παραγωγικότητα, θα φτιάξουν καλές θέσεις εργασίας. Start-ups και εξαγωγικές επιχειρήσεις, που πάλεψαν με θηρία για να φτιαχτούν και να μείνουν ζωντανές, τώρα δεν μπορούν να πάρουν εγγυητικές επιστολές, δεν μπορούν να πληρώσουν παραγγελίες, χάνουν προμηθευτές, μένουν χωρίς πρώτες ύλες, αποβάλλονται από δίκτυα, εγκαταλείπονται από πελάτες. Απολύουν εργαζομένους ή τους στέλνουν σε αργία. Αν είχατε βρει συνεργάτες λιγότερο απορροφημένους με τον εαυτό τους και με τις θεωρητικές τους κατασκευές, θα σας είχαν προειδοποιήσει εγκαίρως. Δουλέψτε τώρα για να το αντιστρέψετε.
Πείτε στον κόσμο σας, δεν είμαστε σε πόλεμο με τη Γερμανία. Εχουμε διαφορετικά συμφέροντα, αλλά συνυπάρχουμε σε μια κοινή Ευρώπη, όπου όλοι έχουν παραιτηθεί από ένα βαθμό εθνικής κυριαρχίας για να απολαμβάνουμε τα κοινά οφέλη. Είμαστε σε μια οικειοθελή ένωση, με κανόνες, υποχρεώσεις, δεσμεύσεις, αμοιβαιότητα, όπου οι πράξεις μας έχουν συνέπειες. Δεν είμαστε αποικία χρέους και λοιπές ανοησίες, είμαστε μια υπερχρεωμένη χώρα που διαπραγματεύεται με τους πιστωτές και εταίρους της μια καλύτερη συμφωνία. Δεν είναι η Βάρκιζα. Δεν είναι ο Γοργοπόταμος. Δεν είναι η Αλαμάνα. Αρκετά με το έπος της αντίστασης. Αρκετά με την κουλτούρα της θυματοποίησης, που αναπαράγει μια κοινωνία παραιτημένη, θυμωμένη, διαμαρτυρόμενη, τοξική. Αναδείξτε ένα αφήγημα σύγχρονης Αριστεράς: εξωστρέφειας, εθνικής δημιουργίας, παραγωγικής ανασυγκρότησης. Μπείτε μπροστά σε μια εκστρατεία εθνικής αυτογνωσίας και ωρίμανσης.
Τις τελευταίες δύο βδομάδες, δείξατε αντανακλαστικά υπεύθυνου πρωθυπουργού. Τώρα πρέπει και να ηγηθείτε.
-----
* Ο κ. Γιώργος Παγουλάτος είναι καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και επισκέπτης καθηγητής στο Κολέγιο της Ευρώπης.
